De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1

Eerste deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 533]

225 (P.C. Hooft aan C. Huygens.)

1 Henrik de groote in sijn leven tegens tegenspoedt opgewassen,¹ 2 schijnt gelijken lot te bejeghenen nae zijn doodt. Zoo verscheide² 3 toevallen hebben hem dus lang den dagh verhindert. Doch 't komt³ 4 nu op 't verwerven van 't privilegie aen: daer ick nochtans ducht⁴ 5 dat de drukker zijn gelt aen in 't water werpt, bij gebrek van te be-⁵ 6 gripen dat hem zijn harnasdujts ende hondert onhebbelijkheden ge-⁶ 7 noegh waepenen tegens 't naedrukken. Hij zal niet eer in zijnen⁷ 8 krits zijn, als toegeschikt, aen UE, naerdien deselve bevrucht schijnt⁸ 9 met de lust van die viese vrouwen, dewelke meer smaex vinden in⁹ 10 d'ouwe kost der arme gebujren als in de lieflijkste lekkernijen van 11 haer' eighe spijskamer. Midlertijdt komt Baeto voor wt; arm heldt¹¹ 12 ende soo quaelijk toegerust als den geenen past die om Gods wille¹² 13 gaet. Want seker de toeleg op der arme weeskinderen voordeel met¹³ 14 hem om gelt te laeten zien, heeft zijnen berojden adel op een toon-¹⁴ 15 neel ende te voortschijn geholpen. Maer als ick ende mijns gelijk¹⁵ 16 van dusdaenighe misdrachten geleggen, dunkt ons al mede wat te¹⁶ 17 doen tot het wtsteken van UE rechtschaepe werken, door 't onder-¹⁷ 18 scheit dat bij de vergelijkinge blijkt. De lichtheit van desen dienst 19 hoop ick zal de swaerte der feilen opweghen met hulp van zoo een'¹⁹ 20 partijghe gunste als ick over mijn' zijde bevind te zijn, die van UE²⁰ 21 dewelke²¹

22 Mijn Heere,

23 inde gunste Gods eere ende voorspoedt altijds gevest blijve nevens 24 groete ende eerbiedenis van

25 UE

26 weldw^en

Hooft begeleidt de toezending van zijn Baeto met de gewone verontschuldiging.

1 Henrik ... groote: Hoofts biografie, in 1618 begonnen, 1626 uitgegeven (maar in de eerste helft van de zin de persoon van de door Hooft vereerde vorst); in ... opgewassen: tijdens zijn leven tegen de tegenspoed in opgegroeid (opgewassen partic., niet adjectief, in de context!).

2 gelijken lot: gelijk een lot, een gelijk lot (subject en object mogelijk (WNT 1551, 1553 de twee constructies: ik bejegen een lot, een lot bejegent mij).

3 toevallen: gebeurtenissen; hem: het boek Henrik de Gróte; den dagh: het daglicht, de verschijning.

4 privilegie: octrooi, recht van alleen-uitgave, door de Staten-Gen. verleend; daer ... werpt: waaraan evenwel de drukker, vrees ik, zijn geld weggooit.

5 bij ... begripen: doordat hij niet begrijpt (de spelling begripen is vreemd, moet ws. hieruit verklaard worden dat Hooft in het manuscript (minuut) eerst bij gebrek van begrip had, dat hij veranderde door toevoeging van -en achter begrip en voorvoeging van te. Brandt schreef er begrijpen boven).

6 hem: het boek Henrik de Gróte; zijn harnasduits: zijn harde, stroeve, niet soepele (puristische) Nederlands (WNT harnas 2247 onjuist: soldatentaal, ruwe taal. Daarvan is hier ook geen sprake). Vgl. 572, waar Huygens de taal van de Ned. Hist. minder ‘wreed’ noemt dan die van Henrik de Gróte; onhebbelijkheden: onsierlijkheden (niet in WNT op onhebbelijkheid 1687. Men vergelijke hebbelijk in de zin van mooi, sierlijk, hebbelijke handjes LSt. 1, 239).

7 naedrukken: een groot euvel in die tijd, het zonder privilege, octrooi nadrukken van een boek, waarvoor een ander het octrooi had; in ... zijn: voltooid, klaar zijn; vgl. thans ‘rond zijn’ en WNT krits (11) 296.

8 toegeschikt: toegezonden; bevrucht: bezwangerd.

9 viese: grillige, bizarre (WNT vies 449, dit citaat onder betekenis: lastig, humeurig, tegen den draad).

11 Baeto: 29 mei 1617 voltooid; voor wt: voorop, eerst; arm heldt: uitroepende zin, eerder dan appositie.

12 soo ... gaet: slecht toegerust als hém past die loopt te bedelen.

13 seker: ongetwijfeld; toeleg op: het beogen van.

14 op ... geholpen: op een toneel en tot openlijke vertoning gebracht (voortschijn, voor voorschijn dat regelmatig bij Hooft optreedt; Mnl. Wdb. voreschijn (voorschijn, voortschijn) 1066 te voreschine brengen = voor den dag brengen, in het openbaar of openlijk vertonen).

15 mijns gelijk: mijns gelijke.

16 van ... geleggen: zulke misdrachten baren, van ... bevallen (geliggen van, bij Hooft steeds de Hollandse vorm leggen); al ... doen enz.: (subject) dat wij ook iets doen.

17 wtsteken: beter doen uitkomen; rechtschaepe: welgeschapen, tegenover misdrachten (Mem. 3).

19 opweghen: opwegen tegen; zoo ... UE: zo een partijdige gunst als ik constateer dat die van u voor mij is (acc. c. inf.constructie).

20 over: aan.

21 dewelke ... (rel. bijzin bij UE).

Minuut. UBA II C II.793. Afschr. KA CLXXIa^b 21 door AHH.
Hs. afgesneden f^o 2 v.e. ontv. brief.
T. Geen opschrift. Br. voegde toe ‘Aen C. Huigens’, AHH schreef onder de tekst ‘Aan den heere Huygens.’
Dat. De minuut is door Hooft niet gedateerd. Br. zette er ‘1625’ onder, wat door AHH werd veranderd in ‘27 Jan 1626’, een datum die hij schijnt af te leiden uit 226.