De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1

Eerste deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 120]

16 E. Vroome, voorsienige, seer bescheidene Heren, Burgem^ren der stede Muiden.

1 E. Vroome voorsienige seer bescheidene heeren,¹

2 Tzedert ons afscheit opgisteren, de zaecke van ons gesa-² 3 mentlijck overwogen naerder innesiende, mitsgaeders d'om-³ 4 standicheden ende 't geene daer wt sal volgen, heeft mij hooch- 5 nodich gedocht om alle onbenoegen van wederzijden in de 6 Vroedschappen en Borgerije voor te coomen en om verschei- 7 den andere redenen van gewichte, met rijper bescheiden-⁷ 8 heit en kennisse daerinne te handelen. Ende alsoo de⁸ 9 coomste van mijn H. Vaeder onzeker is tijdelijck te vallen⁹ 10 voor Sondach eerstcomende, ende ick in dezen niet en meine¹⁰ 11 te besluiten zonder bijstandt van zijnen raedt om beson- 12 dere bedenckingen opt gemeene besten der stede Muiden,¹² 13 soo is derhalven mijn vriendelijcke begeerte ende oock ern-¹³ 14 stelijck verzoeck, dat UE. de keur en bevestinge der be-¹⁴ 15 velhebberen over de schutterie gelieven sal wt te stellen 16 ende op te houden tot op Sondach over acht daeghen wer- 17 dende den achtentwintichsten dezer maendt. Ende alsoo 18 bij deze wtstellinge niemandt en can wezen vercort, ver-¹⁸ 19 wacht ick dat UEⁿ mij hierinne zullen sijn te gevalle,¹⁹ 20 seindende bij brenger dezes mij eenich antwoort te rugge.²⁰ 21 Hiermede 22 E. vroome, voorsienige, seer bescheidene Heeren 23 beveel ick UEⁿ aen Gode almachtich, die haer te samen 24 mette goede burgerije genaedelijck bewachte²⁴

nbsp;

25 UE^r Toegedaenste

26 PCHóóft.

nbsp;

27 In Amsterdam.

28 18 Junio A^o 1609.

1 E.: Edele, of het minder eerbiedige Eersaeme. De talrijke adjectieven, die in de aansprekende begroeting boven brieven in serie gebezigd werden kan men onderscheiden in eerbiedige en in minzame, waarbij de schrijver meer een klop op de schouder geeft dan een buiging maakt. Tot de eerbiedige reeks behoren:
Edele: had niets meer met adellijke geboorte te maken; Erentfeste: ‘vast in de eer’, meestal met Edele één formule vormend; Vermoghene, Moghende: machtige; Wijse, Voorsienighe: welberadene, tijdig voorzorgen nemende; Bescheidene, Discrete: oordeelkundige.
Tot de minzame reeks behoren:
Eersaeme: fatsoenlijke; Vroome: rechtschapene, karaktervaste; Lieve: waarde; Gunstige: goedgezinde.
Voorsienighe en vroome zijn vrijwel de enige, die weleens van serie wisselen. De nauwgezetheid waarmee Hooft deze kwaliteiten uitreikt, bewijst dat hij de gefossiliseerde termen nieuw leven wilde inblazen. Omstreeks 1623 houdt hij op met de volledige notering, althans in zijn kladboeken; in 1656 zouden de Staten-Generaal door een resolutie de titulatuur vereenvoudigen (vgl. inleiding blz. 14). Men lette op 145 en 194, gericht aan de bestuurders van de plaatsen in Gooiland. Boven deze brieven staat Eersaeme, wijse (resp. vroome), voorsienighe, zeer discrete Heeren en besonder gunstighe goede vrienden: de Heeren zijn de burgers-burgemeesters van Naarden, de vrienden zijn de boeren-buurmeesters van de dorpen. De kwaliteit gestreng kent Hooft toe aan officieren en andere hoge ambtenaren, zoals Huygens. Iemand die gepromoveerd is krijgt geleerd of hooggeleerd. Vossius krijgt hoogstgeleerd.

2 van: door.

3 naerder innesiende: nader overwegende.

7 bescheidenheit: oordeel.

8 kennisse: kennis van zaken.

9 tijdelijck: tijdig.

10 meine: van plan ben.

12 bedenckingen op: overwegingen ter wille van.

13 begeerte: wens.

14 UE: Uwe Edelheden (dat.); keur: keuze; bevestinge: bevestiging.

18 vercort: geschaad.

19 te gevalle sijn: believen.

20 brenger dezes: (Hooft zendt de brief blijkbaar ‘per expressen bode’).

24 bewachte: behoede.

[p. 121]

In nr. 16 verzoekt Hooft, nog onervaren, de burgemeesters van Muiden, de verkiezing van burgerhoplieden, waarover hij met hen overlegd heeft, een week uit te stellen, omdat hij, na nadere overweging, nog het oordeel wil horen van zijn vader, die weldra van een reis zal terugkeren. Cornelis Pietersz. Hooft, 1547-1626, heeft 42 jaar in de raad van Amsterdam gezeten en was tussen 1588 en 1610 twaalf maal burgemeester.

Minuut. UBA II C II.773.
T. Het ‘opschrift’ staat onder de tekst. Dit is in deze tijd bij minuten dikwijls het geval. De commentaar duidt met ‘opschrift’ de vocatief aan waarmee de brief begint, en noemt Hooft's ‘opschrift’, ‘adres’.