De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1

Eerste deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 89]

7 Aen M^r Henrijck de Keisar.

1 Constrijcke, vernaemde,¹

2 Om t wijde verschil van de zinnen der menschen, machmen niet² 3 hopen hun allen te vernoegen. En de wackerheit vant lasteren³ 4 verdooft lichtelijck de flaeuheit vant loven, wanneer 't schoon niet⁴ 5 heel achterblijft. Daerom ben ick schuw van mijn gevoelen te 6 pronck te setten, en misse liever de naem, dan ick t'aventuir vande⁶ 7 opspraeck hebbe. Evenwel moet ick UE believen, soo beroemden⁷ 8 konstenaer ende Eere van mijn Vaderlandt, twelck bij de nasaten 9 UE^s Wercken sal gebruicken tot de voorneemste getuigen van sijn⁹ 10 tegenwoordich geluck. Daerom desen avont UE^s schrijven¹⁰ 11 ontfangen hebbende is mijn eerste sorch geweest yets te bedencken 12 passende op de beelden ende de naeme Castigatio die ick mene 13 dat UE door onkunde vant latijn, wat qualijck in sijnen brief 14 gespellet hadde. Twelck ick aenwijse, op dat UE (die mij dit te 15 goede houde) of misschien dien naem moeste wtgehouwen wesen,¹⁵ 16 daerin niet en doole, maer gebruicke de selve letteren ende 17 onderscheidtekenen, die ick in dien naem, ende dese bijgevoechde¹⁷ 18 veersen gebruicke. Maer ick meen volcomelijck dat Castigatio¹⁸ 19 op onse Tale Straffe genaemt wort. De veersen worden 20 gesproken van het vrouwenbeeldt. Dan men saller licht elders beter²⁰ 21 becomen. Soo veel ist dat UE siet ick en maeck mij niet t zoecke,²¹ 22 om hem in een clene sake te dienen met de zelve geneichtheit die²² 23 ick gaeren in groter beweze. Zijt Gode bevolen.²³

24 Leiden 3 Apr. 1607.

25 UE^s Toegedane

26 P C Hóóft.

Schrick niet: ick wreeck geen quaet;
Maer dwing tot goedt,
Straf is miin handt; maer liefliick
Miin gemoedt.

1 vernaemde: beroemde.

2 verschil van de zinnen: onderscheid tussen de opvattingen; machmen: kan men.

3 wackerheit: animo.

4 't, nl. het loven; schoon: al; achterblijft: achterwege blijft.

6 naem: faam; aventuir: risico.

7 soo ... Vaderlandt (bijstelling bij UE).

9 tot: als.

10 geluck: voorspoed.

15 of: indien.

17 onderscheidtekenen: leestekens (niet in WNT, U.W., Oudem., Mnl. Wdb., daar nog wel frequent ondersceiden d.i. verdelen).

18 Maer enz. (blijkbaar had De Keizer gevraagd of Castigatio straf betekent); vrouwenbeeld: beeld van een vrouw, niet Weibsbild (Mnl. Wdb. IX 1434).

20 Dan: Evenwel; saller: zal er, nl. veersen.

21 Soo veel ist: Het is er mij slechts om te doen.
ick ... zoecke: dat ik mij er niet aan onttrek.

22 de zelve: dezelfde; geneichtheit: genegenheid.

23 groter: nl. zaken.

[p. 90]

De Amsterdamse bouwmeester en beeldhouwer Hendrick de Keizer (1565-1621) had Hooft om een opschrift gevraagd voor de steen boven de poort van het spinhuis, een gemeentelijk werk- en verbeterhuis, in aanbouw in de Spinhuissteeg. Volgens d'Ailly, Historische Gids van Amsterdam, 1963, blz. 116v, 174v is het beeldhouwwerk met Hoofts spreuk enige malen verplaatst en vernieuwd en pas in 1954 verdwenen. De steen verbeeldde een vrouwefiguur, de Castigatio, tussen twee gestraften die zij kastijdde. Hooft antwoordt dat hij (die voor zover wij kunnen nagaan, nog niets met zijn naam gepubliceerd had) de openbaarheid schuwt omdat de kans op afbrekende kritiek zoveel groter is dan die op lof, maar dat hij De Keizer van dienst wil zijn. Hij zendt een opschrift in twee versregels, voegt een waarschuwing omtrent spelling en interpunctie toe en eindigt met een bescheidenheidsformule.

Minuut UBA II C II.767.
Tekst: de vier regels met het gevraagde opschrift in kapitalen getekend.