Granida

(1998)–P.C. Hooft– rechtenstatus



[pagina 70]

Darde deelGa naar margenoot+ tisiphernes, daifiloGa naar voetnoot*1 tisiphernes 875[regelnummer] Ghij lieft Granida' en hebt ten hove dienst genomen Om haer te dienen? daifilo Jae, mijn heer, en ben gecomen In uwen dienst, op hoop, dat sij uw echte vrouw, En door dat middel ick haer dienaer worden souw, Om te besteden, in alsulcken dienst, mijn jaeren, 880[regelnummer] Daer alle menschen toe, docht mij, geschapen waeren; Dat mij de reden wijst, can ick niet laten nae,Ga naar margenoot881 Versuimen 't anderliên haer eygen schuilt en schae;Ga naar margenoot882 Dies dat ick voor haer strij, jae sterve, dats mijn leven. tisiphernes Voorwaer, van edel Godt is uw gemoedt gedreven: 885[regelnummer] Dan dat ghij voor mij vecht, mijn eere niet en lijdt.Ga naar margenoot885 daifilo Maer wie sal weten, heer, dat ghij het niet en sijdt? Uit een besloten helm sal 't niemandt kunnen ramen. tisiphernes Ick selfs soudt weten, en mij in mijn harte schamen.
[pagina 71]
daifilo Men vecht hier om uw Lief, en 't rijck, en niet om eer. tisiphernes 890[regelnummer] Dats waer. daifilo Kiest, wijslijck, dan het sekerste, mijn heer. tisiphernes Maer of hij u versloech? daifilo Dat hij dan u verbeyde, Soo 't u belieft. tisiphernes Jae, want gans Persen hij ontseyde.Ga naar margenoot892 Maer proev' ick het soo goedt dan niet ten eersten? daifilo Neen, Want hij lijdt meer gevaers van tweeliên, als van een. 895[regelnummer] En of de wreede Parth niet en was te vernielen,Ga naar margenoot895 Als met den onderganck van bey de vechters sielen?Ga naar margenoot896 Wat cond 't u baten dat ghij hem ter hellen sondt, Indien ghij (God behoedts) bleef dootelijck gewondt? Maer soo dat mij gebeurt, wat isser aen gelegen? 900[regelnummer] De vruchten van de winst door mijne doodt vercregen En sullen niet met mij verrotten in het graf, Maer erven ghij, mijn heer, sult het genot daer af, En de Princesse, dien 't veel saliger sal wesen Te leven met een Prins der Persen uitgelesen,Ga naar margenoot904 905[regelnummer] Als met een walscher raeu, en overdwaels tyran.Ga naar margenoot905 tisiphernes Daifilo', uw reên sijn groot, doet dese wapens an.Ga naar margenoot906 De Goden willen u en mijn het best verleenen. daifilo 'T is hooge tijt, mijn heer, vaert wel, ick spoey mijn heenen. Op dat mij niemandt ken van die ons vechten sien, 910[regelnummer] Soo sal ick sonder spraeck 't geselschap eere biên.Ga naar margenoot910
[pagina 72]
ostrobas, daifilo, coning ostrobas Waer blijft mijn vijandt? Leyt hem 't hart in ijle reden?Ga naar margenoot911 Heeft hij berouw? Of is het harnas noch te smeden, Om datter geen gemaeckt in 't hele Persen sij Daer hij sich in gerust vertrouwe tegens mij? 915[regelnummer] Maer al beswoer 't Vulcaen met dubbel hardichede,Ga naar voetnoot2 Soo sal het wederstaen mijn punte, noch mijn snede. Die sorch verlet hem niet, dacht hij soo ver, ick acht Veel eer dat hij sich bet sint gister heeft bedacht. Dan, soud' hij daer wel sijn? Soo wilt tot bloedich teecken 920[regelnummer] Van den aengaenden strijdt flux de trompette steecken. daifilo Eeuwighe Goden groot, verstreckt mij nu de cracht, Waermede, doen ick noch was harder, ommebracht De vreesselijckste van de wrede wilde dieren; Voor al Granida ghij, die mij gaet herwaerts stieren,Ga naar margenoot924 925[regelnummer] Verdubbelt mij den moedt, en crachten onder 't slaen: Mijn vijandt wacht op mij; daer gaet het teecken aen.Ga naar voetnoot3 coning Persen, uw Prinsse wint! Verheucht, mijn ondersaten,Ga naar margenoot927 Den Hemel vecht voor u. Ontslaeghen sijn mijn staten Van d'ijsselijcke vrees: daer leyt de Parth gevelt. 930[regelnummer] Dat Tisiphernes leef'! Geluck, grootmoedich helt! Den groten scepter ghij sult voeren nae mijn leven, En uw gewenschte lief ick u ten echt sal geven. Ontwapent u terstont en nae de ruste tracht, Op dat uw wonden, of vermoeitheit sij versacht. 935[regelnummer] Laet ons de Goden gaen met danckbaerheit vereeren, Die op des vijants hooft sijn dreygementen keeren.Ga naar margenoot936
[pagina 73]
daifiloGa naar voetnoot4 Opperste Goden, en ghij opperste Godin Granida, die uw throon in 't diepst hebt van mijn sin, U comt de zege toe, oock sult gh'er 't nót af erven,Ga naar margenoot939 940[regelnummer] En mij ist nóts genoech om uw nót, nót te derven.Ga naar margenoot940 Wat naeckt u blijde maer, o Tisiphernes, sal Uw siele cunnen wel de blijschap draeghen al? Het sal schier sijn van nood dat ick u die verberge, Op dat haer hefticheit niet al te veel en vergeGa naar margenoot944 945[regelnummer] Uw ingenomen hart met overige feest,Ga naar margenoot945 En haer omhelsen streng verdelgh' uw swacke geest.Ga naar margenoot946 rey van jofferenGa naar voetnoot5 Lof, goedertieren Goden, waert te vieren,Ga naar margenoot948 Die, doen wij weenden,Ga naar margenoot949 950[regelnummer] Cracht, en moed verleenden Over ons sije,Ga naar margenoot951 In het bitter strijen Om d'heerschappie.
[pagina 74]
vs. 947-953
[pagina 75]
Doen 's werelts jaeren 955[regelnummer] Jong, en onervaeren In boosheits listen, Van geen eigen wisten,Ga naar margenoot957 Kenden de lieden Dienen, noch gebieden, 960[regelnummer] Wat het bedieden.Ga naar margenoot958-60 Yder behoefden Luttel; d'Aerde proefden Ploegen noch delven.Ga naar margenoot962-3 Ga naar voetnoot*6 Willich, uit haer selven, 965[regelnummer] Droechse de goeden,Ga naar margenoot965 Die de menschen voeden In overvloeden. Maer 't overtreden Van nootdrufticheden,Ga naar margenoot969 970[regelnummer] Dat dompt' een ijder Inde sorghen wijder, Doende, met pijnenGa naar margenoot972 'T veele luttel schijnen, Hen quam het mijnen.Ga naar margenoot974 975[regelnummer] Want, doen het vechten Daer s'haer eerst nae rechten,Ga naar margenoot975-6 Haerlie beswaerde, Sij verdeelden d'Aerde: Graften en staekenGa naar margenoot979 980[regelnummer] Sachmen doen eerst maeken, Muiren en daeken. Voorts met elckandren, Om met crijch den andren Niet meer te stooren, 985[regelnummer] Sij een coning kooren,Ga naar margenoot985 Die haere twisten Met sijn oordeel sliste Dats' oprecht gisten;Ga naar margenoot988
[pagina 76]
Die haer oock tegenGa naar margenoot989 990[regelnummer] Volcken bij gelegen, Die'r overvielen Om haer te vernielen, Leyde ten strijde, Daer hij t'geenen tijde,Ga naar margenoot994 995[regelnummer] Sich selven mijde.Ga naar margenoot995 Dese rechtvaerdichGa naar margenoot996 Waeren 't rijcke waerdich, Maer haer naesaten, Hebbende verlaten 1000[regelnummer] D'oprechte wegen, Lust in 't heerschen cregen, En 't ontucht plegen. Soo dat (daer d'oudenGa naar margenoot1003 Liever dienen souden) 1005[regelnummer] Een coning heden Nau en is te vreden Met sijne plecken,Ga naar margenoot1007 Om 't gebiedt te recken Haer sinnen strecken.Ga naar margenoot1008-9 1010[regelnummer] D'oude niet gaeren Heerschten, daerse waeren Daer toe gebeden. Dese, niet te vredenGa naar margenoot1013 Met die 't haer bieden, 1015[regelnummer] Dwingen oock de lieden Die voor haer vlieden. Wat ongeluckenGa naar voetnoot*7 Comen 't landt verdrucken 'T welleck moet lijen 1020[regelnummer] Vreemde tyrannyen! Nevens het plagen Des tyrans, 't moet dragen
[pagina 77]
Sijns vollix knagen. Lof, goedertieren 1025[regelnummer] Goden, waert te vieren, Die, doen wij weenden, Cracht en moet verleenden Over ons sije, In het bitter strijen 1030[regelnummer] Om d'heerschappie. daifiloGa naar voetnoot*8 Al peinsend' op sijn bed ick leggen vandt mijn Heer, Gemat van hoop, en vrees, door 't trecken heen en weer. Mits hij mij wiert gewaer, vlooch op met heftich vraeghen,Ga naar margenoot1033 Wats d'uitgang van den strijdt? Uw vijandt is verslaeghen, 1035[regelnummer] Seyd' ick; waerop hij mij omhelsend' heeft geseydt, Geen eeuw sou wisschen uit sijn heete danckbaerheit; Noch mijn getrouwe dienst uit sijn gedachten vlieden, Soo lang als in sijn siel Granida sou gebieden, Dewelcke morgen hij te gaen besoecken dacht 1040[regelnummer] Indien sijn blijschap hem liet leven desen nacht. Morgen, dat waer te lang, indien sijn ingeboren Geneichtheit t'haerwaerts hem met aenhoudende spooren Prickeld' als doet de mijn. De naere nacht verspreydtGa naar margenoot1043 Haer schaduw over 't cruidt, en d'eedel Sonne weydtGa naar margenoot1044 1045[regelnummer] Sijn afgeronnen jaght achter de steyle bergen; De sorgen, die des daechs het woelich vollick tergen, Die slapen met den mensch; 't gevogelt en het vee Sijn stom, de maene slaept, en licht Granida mee:Ga naar margenoot1048 Maer altijt leeft mijn liefd. Een treck om te vereenenGa naar margenoot1049 1050[regelnummer] Drijft mij nae mijn Godin. Sij drijft mij herwaerts heenen Soo naer als 't lichaem can. Dit sijn de vensters dees,Ga naar margenoot1051 Daer, als de Son opging, de tegen-Son verrees,Ga naar margenoot1052 En joech hem schaemten aen. Uit dese vensters plachGa naar margenoot1053 Te togen mijn Godin haer aenschijn op den dach:Ga naar margenoot1054 1055[regelnummer] Als op 't onwaerde volck haer jonste sij laet reghenen,Ga naar margenoot1055 En 't haer belieft daermeed' Hemel en Aerd te seghenen.
[pagina 78]
Ach, salich ick die 't sie! Soo salich niet misschien Is die 't genieten sal, en niet soo wel sal sien.Ga naar margenoot1058 Aymij! Ick vocht, ick wan, een ander sal braveeren!Ga naar margenoot1059 1060[regelnummer] Dats niet; maer die 't sal sijn can u niet vol waarderen!Ga naar margenoot1060 granida, voedster, daifilo granida Hoe nu, Granida? Cloeck, en vaerdichlijck besluit. Voedster.Ga naar voetnoot9 voedster Mijn vrouw. granida Daer gaet Daifilo, treedt eens uit, Om hem te roepen, ras, want ick uit sijnen monde, Gaeren, de staet, waerin sijn heer mach sijn verstonde. voedster 1065[regelnummer] Dochter, ick vlie. granida Ga naar voetnoot10Nu dan, dat swackheit van gemoe U niet het minst gegrondt in reden kiesen doe,Ga naar margenoot1066 Siet dapperlijcken toe. Dat ingesoghen waen, die 't merch en 't hart soo naer,, leyt,Ga naar margenoot1068 Door dien van kintsheit af sij ons wort ingeplant, 1070[regelnummer] Niet met haer nevel deck de claere naeckte waerheit, Die de Natuire prent in 't redelijck verstandt. Voorgangen overleg met reden van gewicht,Ga naar margenoot1072 En d'ondervinding selfs heeft mij wel onderricht
[pagina 79]
Dat soeter lust en rust gemeenlijck wort genotenGa naar margenoot1074 1075[regelnummer] In hutten, als ten hoof, oft op beveste sloten.Ga naar margenoot1075 Als dat al niet en waer, maer dat een harders staetGa naar margenoot1076 Was vol van arbeyt, moeyt, vol sorchs en commers quaet, En ick daerinne mocht soo trouwe liefd bejagen,Ga naar margenoot1078 Wat vreuchde soud 't mij sijn daeromme smart te dragen! voedster 1080[regelnummer] Daifilo! Hij keert. granida Hij keert. Aym'! Ayme! Wat beswaer Cond mij quetsen bij u, ten waer 't het uwe waer?Ga naar margenoot1081 Granida, dese tijt is jonst van Godt vercregen, Dient 'er u van. Hij naert. Ick gae beneên hem tegen. Het swaerste meest moet wegen. daifilo 1085[regelnummer] Mijn vrouwe, siet mijn hier tot uwen dienst bereyt. Belieft u yet van mijn? voedster Niet anders als bescheit,Ga naar margenoot1086 Daifilo, van de wel of qualijckvaert uws heeren, Mijn vrouw comt sellefs of, en seit dat sij begeerenGa naar margenoot1088 Heeft, om uit uwen mondt het selve te verstaen. granida 1090[regelnummer] Voedster, 't believ' u aen een sijde wat te gaen.Ga naar margenoot1090 daifilo Hooghe Prinsses, ick bid den hooghen Prins der GodenGa naar voetnoot*11 Dat hij u wenschen geev' de cracht van sijn geboden, En danck hem dat mijn dienst u yet wat comt te stae.
[pagina 80]
granida Ach, Daifilo! daifilo Hoe mijn vrouw? Voedster.Ga naar voetnoot12 granida Ga naar voetnoot13Neen laet dat nae. 1095[regelnummer] Daifilo en hadt ghij mij niet verre boven allen, Doen ick u eerstmael sach, verheucht en welbevallen, En uw te passe dienst mijn hart geneicht tot dij, Soo soud' uw heusheit trouw gepleecht ten hoof, bij mijGa naar margenoot1097-8 De jonst hebben verweckt die ick u droech te vooren. 1100[regelnummer] Nu heeftse die vermeert; maer in mij is gebooren Een lust om weten wat het sijn mach, dat u hier Dus in de naere nacht ontrent mijn vensters stier; Ontdeckt het vrijelijck en antwoordt op mijn vraeghen.Ga naar margenoot1103 daifilo Een oprecht hart, mijn Vrouw, darf van sijn grondt gewaeghen. 1105[regelnummer] Princesse', als mij verscheen dit heilsaem aenschijn schóón, Dit seltsaem wesen, dat soo rijcklijk stelt ten tóón De grootheden uws siels, haer hooghe' en heussche goedicheit, Haer ernst, oprechticheit, bescheidenheit, cloeckmoedicheit;Ga naar margenoot1108 Had een vierigen Godt mijn hart doe niet geleert,Ga naar margenoot1109 1110[regelnummer] Dat u den hemel aen de werelt had vereertGa naar margenoot1110 Op voorwaerde, dat al, die kenden uw waerdije, Souden voor 't hoochste goedt kiesen uw slavernije,Ga naar margenoot1112 Soo moest ick van 't geslacht der eyckenboomen hardt, Of wel een rootse sijn die niet beweecht en werdt.Ga naar margenoot1114 1115[regelnummer] Grootachting uws persoons is voocht van al mijn sinnen.Ga naar margenoot1115 Die dreef mij van het veldt, en deed mij 't hof beminnen, Om de genegenheit mijns siels te uitren; want Die soeckt haer aen het schoonst te geven dat sij vandt,
[pagina 81]
En met dat een te sijn. Maer waerdste der Godinnen, 1120[regelnummer] Hoe wel ick daer nae wensch, ick hoop het niet te winnen; Soo waerdt en acht ick niet bij een Godin een mensch:Ga naar margenoot1121 Om mijn ootmoedige' hoop, verschoont mijn trotse wensch.Ga naar margenoot1122 Ick wensch het niet, maar sou daer wenschen aen te raeken, Mocht ick door wenschen eerst mij self dies waerdich maeken.Ga naar margenoot1124 1125[regelnummer] Dit doet, mijn vrouw, dat ick op 't naest uw bij sijn soeck, En ver van u te sijn mij valt de swaerste vloeck. granida Ga naar voetnoot*14Ach Daifilo! Door 't glas verstond ick de geruchten Van uw verliefde clacht, en ongeveinsde suchten: Noch 't is nu d'eerste mael dat ick die heb verstaen,Ga naar margenoot1129 1130[regelnummer] Noch 't is nu d'eerste mael dat ick bespeurdt heb aen Uw uiterlijcke jonst, uw innerlijcke vlammen. 'K en acht geen beuseling van onderscheidt der stammen,Ga naar margenoot1132 De deucht maeckt eedel; u en overtreffet dan Ter werelt, dat ick weet, geen Prins noch edelman. 1135[regelnummer] Daifilo', ick heb u lief en sal uw liefd betaelen Het dierste dat ick can. De tijdt verbiedt te draelenGa naar margenoot1136 In 't openbaeren van mijn ongemeten vier.Ga naar margenoot1137 Daifilo, dits mijn raedt, leydt mij terstondt van hier, Een harderinnen cleedt, in plaets van goudt, en sijde 1140[regelnummer] Ben ick vrolijck getroost. Indien ghij u cundt lijden Met mijn in sulcken staet, soo vliên we' eer dat het daecht.Ga naar margenoot1140-1 daifilo Ick kus d'aerde, mijn Vrouw, die uwe voeten draecht. Een hartseer doodt mij, groot, maer lieflijck boven maeten, Dat ick soo grooten jonst moet onvergolden laeten, 1145[regelnummer] Door dien mij macht gebreeckt. Maer overlegt, mijn vrouw, (Want liever als uw druck had ick mijn eighen rouw)Ga naar margenoot1146 Van welcken hoocheit ghij soudt climmen gansch beneden: Een Coninginne, niet geëert, maer aengebeden,Ga naar margenoot1148 Haer geven tot een staet,Ga naar margenoot1149 1150[regelnummer] Daer niemandt acht op slaet?
[pagina 82]
Het braef, opsichtich, groots, en hemel-hooch verheven, Van duisenden gewenscht voor salich-maekend leven, Soudij verlaten, om een leven soet, en sacht, Maer ongesien, en laech, slecht, nedrich, ongeacht,Ga naar margenoot1154 1155[regelnummer] Het welck u mocht bedroeven, Wanneer ghij 't quaemt te proeven.Ga naar margenoot1156 Men raeckt 'er lichtlijck in, maer swaerelijcker uit. granida Daifilo', en houdt het mijn voor geen verijlt besluit. Eer ick met dese saeck dus ver ben voortgetoghen, 1160[regelnummer] Heb ick in juiste schael de dingen overwoghen. De Prinsselijcke staet veel nutheits innebrengt. Maer (Goon!) wat tegenwicht is met dat nut gemengt! Ach eenvoudige rust der harders laech-geseten,Ga naar margenoot1163 Die luttel van 't geswindt ramps overromplen weten!Ga naar margenoot1164 1165[regelnummer] Ick sie nau, dat ick yet, o Daifilo, verloor, Indien dat ick die staet slechts om haer selven koor;Ga naar margenoot1165-6 Nu kies' icks' niet alleen om 't schuwen der verdrieten, Die mij naekende sijn, maer meer, om te genieten En te vergelden dier uw liefd', die mij verwan; 1170[regelnummer] De waerdste vreuchde, die den hemel deelen can: Om welcke' in midden 't vyer ick sou te leven dóógen.Ga naar margenoot1171 Maer wat, ick doe't alree, ghij siet de proef voor óógen. Wat last? Wat smarte? Wat quellage soud' op mijn Hart heften connen als ick een met u mocht sijn?Ga naar margenoot1174 1175[regelnummer] Daifilo, hoe dus verbaest? Heeft u dees maer verslaeghen?Ga naar margenoot1175 daifilo Verslagen? Jae, mijn Vrouw, noyt droefheit in mijn daeghen Vermeesterde mijn hart met sulcken overlast, Gelijck de blijschap nu dat heftich annetast. Wat eer? Wat lof? Wat danck can u de werelt geven? 1180[regelnummer] Mijn gedacht is te cleyn. Ach lief, en salich leven Mijns ootmoedighe siels! Ach mocht mijn siel, van nu Eeuwelijck metter woon vaeren uit mijn in u! En, in dees wooning schoon uws siels, altijt nae desen Onscheidelijck, haar trouw-nechtige dienstboo wesen!Ga naar margenoot1184
[pagina 83]
granida 1185[regelnummer] Daifilo', ons corte tijdt moet sijn genoomen waer. Vindij mijn voorslach goedt? daifilo Mijn vrouwe, dat wij daer Niet langer op beraên. Uw voorsicht heeft veel verder,Ga naar margenoot1187 Prinsses, en bet gesien, als uwen slechten harder.Ga naar margenoot1188 Wat u belief' geschie. granida Nu Daifilo, dat wij 1190[regelnummer] Mijn voedster dan terstondt gaen winnen op ons sij, En onderrechten haer de saeke te bestellen,Ga naar margenoot1191 Dat mijn verlies op 't minst mach mijn heer vader quellen.Ga naar margenoot1192	margenoot+ Darde: Derde voetnoot1 De volgende dag. Daifilo heeft zojuist Tisiphernes van zijn liefde voor Granida verteld en probeert hem nu over te halen in diens plaats te mogen strijden. Hij weerlegt al Tisiphernes' bezwaren: het gaat hier niet om eer, maar om de liefde en het rijk (889); als Ostrobas wint, kan Tisiphernes hem alsnog bevechten (891); het is beter dat Daifilo als eerste aantreedt, om Ostrobas zoveel mogelijk af te matten (894); mochten Daifilo en Ostrobas beiden sterven, dan zal de winst toch door de juiste partij (Tisiphernes) genoten worden (897-905). Dan stemt Tisphernes toe en trekt Daifilo de wapenrusting aan (906). margenoot881 Dat... wijst:* wat mijn verstand me als plicht ingeeft margenoot882 Versuimen... schae: als anderen dat niet doen, is het hun schade en hun eigen schuld margenoot885 Dan: maar; lijdt: verdraagt margenoot892 hij ontseyde: daagde hij uit margenoot895 of: als margenoot896 Als: dan margenoot904 uitgelesen: voortreffelijke margenoot905 walscher raeu: ongemanierde vreemdeling; overdwaels: verwaand margenoot906 uw... groot: uw argumenten zijn krachtig margenoot910 eere biên: begroeten margenoot911 Leyt... reden?: bestaat zijn moed slechts uit holle woorden? voetnoot2 Maer... bedacht* (915-918): Al zou Vulcanus, de vaardige smid uit de Griekse mythologie, het harnas met zijn kundigheid dubbel zo sterk maken, dan nog denkt Ostrobas van Tisiphernes te kunnen winnen. Maar het zal toch niet de zorg om zijn wapenrusting zijn die zijn tegenstander nu ophoudt. Als Tisiphernes al een echt gevecht voorhad, zal hij zich sinds gisteren wel bedacht hebben, meent Ostrobas. margenoot924 stieren: sturen voetnoot3 Het gevecht begint; Ostrobas wordt gedood. Uiteraard denken de koning en de Perzen dat Tisiphernes (uw Prinsse, 927) de zege behaalt. margenoot927 uw Prinsse:* nl. Daifilo margenoot936 Die... keeren: die Ostrobas nu slachtoffer maken van zijn eigen dreigementen voetnoot4 Monoloog van Daifilo. Hij draagt de zege op aan zijn godin Granida. Zij zal nu de winst, Tisiphernes, genieten en dat zal voor Daifilo reden zijn om zichzelf tevreden te stellen met het missen van het genot (939-940). Zal de Pers trouwens wel de hele blijdschap van de winst kunnen verdragen? Beter zal Daifilo hem alleen het koningschap voorspiegelen en maar niet over Granida praten, anders zou Tisiphernes wel eens kunnen bezwijken van vreugde (941-946). margenoot939 er... erven:* er het genot van krijgen margenoot940 om uw nót: terwille van uw genot margenoot944 haer hefticheit: de hevigheid van de gehele blijdschap margenoot945 ingenomen: opgetogen; met overige feest: nl. de verwerving van Granida margenoot946 En... geest: en opdat de krachtige vreugde uw teder gemoed niet verplettert voetnoot5 De hofdames - in de waan dat Tisiphernes gewonnen heeft - danken de goden voor de gunstige afloop van de strijd: zij zien in de moedige Pers een betere troonopvolger dan in de lompe Ostrobas (947-953; 1024-1030). Onbaatzuchtige rechtvaardigheid is een belangrijke eigenschap voor een koning, zo blijkt uit een beschouwing van de wereldgeschiedenis (954-1023). In het eerste tijdperk, de klassieke Gouden Eeuw, kwamen bedrog, bezit en machtsverhoudingen nog niet voor en was iedereen tevreden met wat de aarde spontaan voortbracht (954-967). Maar de harmonie ging verloren omdat de hebzucht toenam; oorlogen verdeelden de wereld (968-981). Om de vrede te bewaren stelde men koningen aan, die echter op den duur in tirannen ontaardden (982-1002). Waar de eerste koningen liever dienden en alleen uit noodzaak macht uitoefenden, onderdrukken de huidige vorsten hun onderdanen met dwingelandij (1003-1023). Voor de hofdames lijkt Tisiphernes een goede troonpretendent, maar het publiek weet wie de echte winnaar is. Het kan concluderen dat Daifilo, die liever dient dan heerst en geen materieel gewin zoekt, meer kwaliteiten bezit dan Tisiphernes: de herder lijkt op de eerste, onbaatzuchtige vorsten. Het lied kan gezongen worden op de melodie ‘Sapphica’. De muziek-notatie is gebaseerd op het Luitboek van Thysius (Universiteitsbibilotheek Leiden, Ms. Thysius 1666, fol. 319 r.) margenoot948 waert... vieren:* die de lof waardig bent margenoot949 doen: toen margenoot951 Over: aan margenoot957 Van... wisten: het begrip eigendom niet kenden margenoot958-60 Kenden... bedieden: kende men nog niet de betekenis van dienen of heersen margenoot962-3 proefden [...] noch: onderging nog geen [...] en geen voetnoot6 Na de Gouden Eeuw ging men de aarde bewerken in de landbouw (Ploegen, 963) en ving ook het delven* (963) van grondstoffen aan, bijvoorbeeld van goud. Hebzucht was het gevolg (974). margenoot965 goeden: gaven margenoot969 nootdrufticheden:, de noodzakelijke levens-behoeften margenoot972 met pijnen: tot kwelling van de mensen margenoot974 Hen... mijnen: bij hen ontstond de bezitsdrang margenoot975-6 het vechten... rechten: het vechten, dat eerst over hun eigendom besliste margenoot979 Graften: grachten; staeken: houten omheiningen margenoot985 kooren: kozen margenoot988 Dats'... gisten: dat ze als rechtvaardig beschouwden margenoot989 Die: nl. de koning margenoot994 Daer: waarbij margenoot995 mijde: spaarde margenoot996 Dese: nl. de eerste vorsten margenoot1003 daer d'ouden: terwijl de eerste vorsten margenoot1007 plecken: territorium margenoot1008-9 Om... strecken: de vorsten willen hun gebied uitbreiden margenoot1013 Dese: de vorsten van tegenwoordig voetnoot7 Wat... knagen* (1017-1023): een gebied dat door een buitenlandse tiran overheerst wordt, moet naast de vreemde vorst ook de afpersingen door diens manschappen verdragen. voetnoot8 Monoloog van Daifilo. Hij kan nauwelijks begrijpen dat Tisiphernes morgen pas Granida zal gaan bezoeken. De drang om met haar samen te zijn, drijft hem opnieuw naar haar raam. margenoot1033 Mits:* toen margenoot1043 de mijn: mijn genegenheid voor haar margenoot1044 't cruidt: het groen margenoot1048 licht [...] mee: wellicht ook margenoot1049 mijn liefd: mijn liefde voor haar; treck: drang margenoot1051 naer: dichtbij; dees: van Granida margenoot1052 de tegen-Son: nl. Granida margenoot1053 hem: de echte zon; plach: pleegt margenoot1054 togen: vertonen margenoot1055 jonste: vriendelijkheid margenoot1058 die: Tisiphernes; sien: inzien margenoot1059 braveeren: de uiteindelijke overwinning behalen margenoot1060 Dats niet: dat geeft niet; die: Tisiphernes voetnoot9 Voedster:* de persoonlijke verzorgster en vertrouwelinge van Granida. voetnoot10 Monoloog van Granida, terwijl de voedster buiten Daifilo gaat roepen. De gedachtegang gaat terug op platonische denkbeelden over het ontdekken van en handelen naar de waarheid. Granida moedigt zichzelf aan te handelen volgens de waarheid van het verstand, dat ze van de natuur heeft gekregen. Ze moet zich niet laten misleiden door de waandenkbeelden die haar van kinds af aangeleerd zijn. Inmiddels heeft ze immers beredeneerd en ook zelf ondervonden dat een tevreden bestaan overal mogelijk is. Zelfs als een herdersleven moeilijker zou zijn dan ze nu denkt, dan nog zou ze dat graag verdragen als het haar maar liefde bracht. margenoot1066 U... doe:* u niet de minst gegronde keus laat maken margenoot1068 ingesoghen waen: met de moedermelk ingegeven waandenkbeelden margenoot1072 Voorgangen: voorafgaand margenoot1074 gemeenlijck: gewoonlijk margenoot1075 hoof: hof; beveste sloten: versterkte kastelen margenoot1076 Als... maer: en al was dat niet zo, maar zou [...] zijn margenoot1078 bejagen: verkrijgen margenoot1081 ten... waer?: tenzij het úw verdriet was? margenoot1086 bescheit: verslag margenoot1088 of: naar beneden margenoot1090 aen... sijde: terzijde voetnoot11 den hooghen Prins der Goden:* Jupiter. Daifilo bidt dat Jupiter Granida's wensen zal uitvoeren en dankt de oppergod dat hijzelf, als dienaar, iets voor de prinses kan betekenen. voetnoot12 Daifilo denkt dat Granida onwel wordt en roept de voedster, die zojuist door de prinses gevraagd is zich even afzijdig te houden. Granida's uitroep is echter een reactie op zijn hoffelijke begroeting (1091-1093). voetnoot13 Daifilo en Granida bekennen elkaar hun gevoelens. In de dialoog zijn platonische denkbeelden verwerkt. Voor Daifilo is Granida een door de hemel (het eeuwige Ideeënrijk) gezondene, die het Schone en Goede belichaamt. Wie dat in haar herkent, stelt zich er in dienst van, om zo naar het hogere te streven en er één mee te worden. Daifilo beschouwt zich als slaaf van de godin Granida en presenteert zijn verlangen tot vereniging als een hem onwaardige wens. Hij weet nog niet dat zijn verklaring ook voor haar geldt (1104-1126). margenoot1097-8 En... Soo: en als uw dienstvaardigheid mijn hart niet tot u gericht had, dan margenoot1103 Ontdeckt: vertel margenoot1108 bescheidenheit: verstandigheid margenoot1109 vierigen: vurige margenoot1110 Dat... vereert: dat de hemel u aan de wereld had gegeven margenoot1112 voor: als margenoot1114 rootse: rots margenoot1115 is... sinnen: beheerst mij geheel margenoot1121 bij: vergeleken bij margenoot1122 verschoont: vergeef margenoot1124 dies: dat, nl. de vereniging met Granida (1118-1119) voetnoot14 Op haar beurt heeft Granida in Daifilo een deugdzaam, edel mens herkend: de deugd is dus niet standgebonden (1127-1134). Ze is bereid haar status op te offeren aan haar liefde voor Daifilo (1135-1136a) en stelt voor vannacht nog naar het land te vluchten om daar als herders te gaan leven (1136b-1141). margenoot1129 Noch:* en het is nu niet margenoot1132 'K... stammen: ik hecht geen waarde aan het gebazel over standsverschillen margenoot1136 Het... can: naar mijn beste vermogen margenoot1137 ongemeten vier: grenzeloze liefde margenoot1140-1 Ben... staet: zal ik graag dragen, indien u genoegen neemt met mij als herderin margenoot1146 druck: verdriet margenoot1148 niet... aengebeden: niet vereerd, maar aanbeden margenoot1149 Haer: zich margenoot1154 slecht: eenvoudig margenoot1156 proeven: ondervinden margenoot1163 laech-geseten: onaanzienlijk margenoot1164 't geswindt... overromplen: de plotselinge overrompeling door rampen margenoot1165-6 Ick... koor: in mijn ogen zou ik nauwelijks iets verliezen, zelfs al koos ik het herdersbestaan slechts om zichzelf margenoot1171 Om... dóógen: om welke vreugde ik een leven midden het vuur zou verdragen margenoot1174 heften: zich hechten margenoot1175 dees maer: dit bericht margenoot1184 trouw-nechtige: toegewijde margenoot1187 voorsicht: vooruitziende blik margenoot1188 slechten: eenvoudige margenoot1191 te bestellen: zo te regelen margenoot1192 op 't minst: zo min mogelijk

Vorige Volgende

Granida

Darde deelGa naar margenoot+

Over het gehele werk

organisaties

Over dit hoofdstuk/artikel

datums

lied