Granida

[p. 23]

Verantwoording

Van Granida bestaan twee handschriften, naar hun bewaarplaats het Amsterdamse en het Berlijnse genoemd. Aangezien ze voor eerdere Granida-uitgaven reeds uitvoerig gecollationeerd zijn, is dat niet opnieuw gebeurd. De hier afgedrukte tekst is grotendeels overgenomen uit de editie die Verdenius, Zijderveld en Zaalberg voor de serie Klassiek Letterkundig Pantheon maakten. Wel is hun uitgave hier nogmaals vergeleken met de druk van 1615, opgenomen in Alle de gedrukte werken 1611-1738. Evidente zetfouten zijn verbeterd, mede op grond van de bevindingen van Kossmann (1917).²⁹

De zeventiende-eeuwse tekst is zoveel mogelijk gehandhaafd, met dien verstande dat de interpunctie op veel plaatsen gemoderniseerd is. Om de herkenbaarheid te vergroten is een aantal woorden herspeld, bijvoorbeeld jck tot ick,³⁰ knaepien tot knaepjen,³¹ wt tot uit,³² het bezittelijke u tot uw, lipges tot lipjes en voester tot voedster. Aaneenschrijvingen, bijvoorbeeld ghijse, diese, sachmen, 'tgevogelt, zijn gehandhaafd.

Bij de verklaringen in de marge is gestreefd naar een zo vlot mogelijk tekstbegrip: moeilijke gedeelten zijn veelal geparafraseerd, zonder aparte uitleg over constructies of afzonderlijke woorden. Wanneer betrekkelijke voornaamwoorden met ingesloten antecedent (bijv. dewelcke, hetwelcke) en (bezittelijke voornaamwoorden (bijv. haer) tot verwarring kunnen leiden, is in de vertaling het antecedent meestal expliciet aangegeven. Deze oplossing is ook gehanteerd als een verwijswoord (bijv. d'ander (66)) niet direct te interpreteren valt (‘de andere herderinnen’). Een aantal passages wordt in de voettekst extra toegelicht.

De zeventiende-eeuwse taal wijkt soms af van de hedendaagse. De hier genoemde gevallen zijn bij de tekst niet steeds verklaard.

*	Bijvoeglijke naamwoorden staan vaak achter het zelfstandig naamwoord: strickjens gail (118), 't water stil (138).
*	De ontkenning valt vaak uiteen in twee delen: en... niet: niet.
*	De spelling van een aantal klanken wijkt enigszins af van de twintigste-eeuwse: ui is vaak uu (Natuir); uy is vaak uu (vuyr); ae is aa. Harder is een nevenvorm van herder.

29 Zie resp. P.C. Hooft, Granida. Naar het Amsterdamse handschrift uitgegeven en toegelicht door A.A. Verdenius en A. Zijderveld. Bezorgd door C.A. Zaalberg. Zutphen [1975⁶]. Klassiek Letterkundig Pantheon 18; P.C. Hoofts Granida spel. In: Alle de gedrukte werken 1611-1738. Onder redactie van W. Hellinga en P. Tuynman. Amsterdam 1972, dl. II, p. 161-224; F. Kossmann, ‘De varianten van Hoofts Granida’. In: Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde 36 (1917), p. 97-151.

30 In 71 is jck gehandhaafd, omwille van het dubbelrijm met begeerlijck in het volgende vers.

31 In het geval van vryagie (o.m. 5b en 6) is gekozen voor vryage, naar analogie van 5a.

32 In rijmpositie is een enkele keer voor uu gekozen, bijv. 291: uur.

[p. 24]

*	Enclitische verschijnselen, waarbij woorden aaneen worden geschreven terwijl er letters wegvallen of veranderen, komen veel voor, bijv. m'er: men er; wildy, hebdy: wilt gij, hebt gij (afhankelijk van de context vertaald met u of jij).
*	Een aantal maal geeft een apostrof (') aan dat men elisie moet toepassen en twee woorden aaneengesloten uitspreekt, bijv. grijse' aelwaericheit, waarbij de e weggelaten wordt (127), en Granida' indien, waarbij de a weggelaten wordt (265).
*	Komma's als in afkerich,, sijn begerich,, sijn (89-90) duiden op dubbelrijm: twee woorden of delen van woorden nemen aan het rijm deel. Als twee delen van een woord bij dubbelrijm betrokken zijn, worden de komma's meestal niet geplaatst, bijvoorbeeld wanneer,, ick begeerlijck (71-72) en hyalich,, leidt vaylicheit (397-398).
*	Accenten als in slóóft en hóóft (307-308) duiden op een open uitspraak van de klinkers.
*	Een streepje achter een versregel, bijv. hoemen - (265) en dat - (311), geeft enjambement aan.
*	Enkele woorden die soms een andere betekenis hebben dan de huidige: doe(n): toen haer: hun, hen (pers. voornaamw.); haar, hun (bez. voornaamw.); zich (wederkerend voornaamw.) hem: hem (pers. voornaamw.): zich (wederkerend voornaamw.) mijn: mijn (bez. voornaamw.); mij (pers. voornaamw.) mogen: kunnen na(e): naar van: door wert: wordt

De annotatie kwam mede tot stand op basis van de volgende edities:

P.C. Hooft, Granida. Spel. In: Gedichten. Ed. P. Leendertz Wz. en F.A. Stoett. Amsterdam 1899-1900². Dl. II, p. 145-211.³³

P.C. Hooft, Granida. Uitgegeven door J.H. van den Bosch. Zwolle 1935⁵. Zwolse drukken en herdrukken 2.

P.C. Hooft, Granida. Naar het Amsterdamse handschrift uitgegeven en toegelicht door A.A. Verdenius en A. Zijderveld. Bezorgd door C.A. Zaalberg. Zutphen [1975⁶]. Klassiek Letterkundig Pantheon 18.

33 De passages uit Guarini's Il pastor fido waaraan Hooft verzen ontleende, zijn in deze editie afgedrukt (p. 157-160, 165, 200). Zie ook Verkuyl 1971, p. 170-171, 448-452.