Geeraerdt van Velsen. Baeto, of oorsprong der Hollanderen

(2005)–P.C. Hooft– rechtenstatus



[pagina 173]
Vierde bedrijf ot Een grote stad waar af te lopen met een drommelGa naar voetnoot963 zo toegerust als deez'. Men roer' trompet noch trommel. 965[regelnummer] In orden. Scheidt u hier. Gijliên trekt omme dit.Ga naar voetnoot965 Bezet van achtren 't hof. Houdt gij u in 't gelidGa naar voetnoot966 en vollegt mij om aan de poort geweld te baren.Ga naar voetnoot967 ot, Baeto, Burgerhart, Luidewijk ot Daar is de vijand. baeto Laat, mijn' heren, deze scharen,Ga naar voetnoot968 bid ik, geen proeve doen van elk des anders moed. 970[regelnummer] Schuwt, bid ik, argernis en stortinge van bloed.Ga naar voetnoot970 Indien men niet en acht verdiensten menigvuldig,Ga naar voetnoot971 men is zoveel mijn staat wel, en mijn afkomst schuldig,Ga naar voetnoot972 dat ik aan veiligheid en ere lijd geen scha,Ga naar voetnoot973 totdat de koning recht des handels grond verstâ.Ga naar voetnoot974 luidewijk 975[regelnummer] Waar henen mannen? In een enkel oogverdreienGa naar voetnoot975 kan 't zijn dat Catmeer uit het leven koomt te scheien,
[pagina 174]
zo na is koning deez', en het scheelt niet meerGa naar voetnoot977 of gij en velt uw spits op uwen opperheer. burgerhart Onthoudt u van geweld. Is anders u geheten,Ga naar voetnoot979 980[regelnummer] dat was door misverstand.Ga naar voetnoot980 ot Is dit zich wel gekweten, gezellen? Hoe? Gij suft? Of komt het iemand toeGa naar voetnoot981 dat recht hij tussen den persoon des konings doeGa naar voetnoot982 en tussen 's konings zoon? Der zaken reên te wegenGa naar voetnoot983 is den landsheren toevertrouwd, uw plicht gelegenGa naar voetnoot984 985[regelnummer] in de gehoorzaamheid. En twijfel evenwelGa naar voetnoot985 niet aan de billijkheid van 't koninklijk bevel.Ga naar voetnoot986 Valt d' oproermakers aan en weder velt uw speren. luidewijk Rechtvaardig strijdt hij wien de nood dwingt zich te weren.Ga naar voetnoot988 burgerhart Moed mannen, moed, ons valt te baat de burgerij.Ga naar voetnoot989 ot 990[regelnummer] Terug. De hoop die wordt te groot aan 's vijands zij.Ga naar voetnoot990 baeto Houdt, burgers, hoger niet. Mijn veiligheid is hedenGa naar voetnoot991 genoeg bezorgd. Om lof noch ere wordt gestreden,Ga naar voetnoot992 wanneer men heeft te doen met vader en met heer.Ga naar voetnoot993 Op voordeel denken waar' van vroomheid veel te veer.Ga naar voetnoot994
[pagina 175]
luidewijk 995[regelnummer] Houdt, mannen, staakt de jacht en 't al te woedig moorden.Ga naar voetnoot995 baeto Keert burgers.Ga naar voetnoot996 burgerhart Mannen, staat, en luistert naar de woorden van uwen vorste. luidewijk Bloed is, zonder nood, gestort,Ga naar voetnoot997 's verwinners naam een vlek, die niet verwonnen wordt. baeto Dewijl 't gekomen is hiertoe, dat bij den vaderGa naar voetnoot999 1000[regelnummer] de zoon wordt aangezien, o ramp, voor een verraderGa naar voetnoot1000 en d' een in zekerheid niet blijven metterwoonGa naar voetnoot1001 kan bij den andren, wijk', als billijk is, de zoon.Ga naar voetnoot1002 Will'g ruimen zuivere mijn noodweer van de smetten.Ga naar voetnoot1003 Wie zijn geluk bij 't onz' getroost is op te zettenGa naar voetnoot1004 1005[regelnummer] en aan te gaan een reis, om neer te slaan ter steê, waar 't zij des Noodlots wil ons te belenen meê, die ga, beweeg' de zijn' en daadlijk schikk' zijn zaken, om zich te mijwaart en ons voort op weg te maken. Wien zijn gelegenheid is anders, zulks dat hijGa naar voetnoot1009 1010[regelnummer] gedogen kan of moet de Finlands' heerschappij en 't juk der loze vrouw, die spoei ter ijl zijn treden van hier, en steek' zich niet in onz' gevaarlijkheden.
[pagina 176]
Deez' klaarbewezen trouw, deez' jonst die gij mij draagtGa naar voetnoot1013 en wat gij ijv'rig hebt voor uwen vorst gewaagd, 1015[regelnummer] ik tegen d' ene wil verschulden, tegen beide, zo die mij volgen, als degeen waar ik af scheide, erkennen, al zo lang mij kennis overschiet. burgerhart Hier blijft het beste deel der burgerije niet,Ga naar voetnoot1018 o goedertieren vorst, indien gij onverkeerlijkGa naar voetnoot1019 1020[regelnummer] besloten hebt, de kroon en 't rijk der Catten heerlijkGa naar voetnoot1020 te missen liever als de krone van de deugd,Ga naar voetnoot1021 die, zonder vleien, gij in top wel voeren meugt,Ga naar voetnoot1022 een kroon, wiens edel lof ontwossen is 't verdorren.Ga naar voetnoot1023 luidewijk Dit droef gelaat des volks, dit overdroevig morrenGa naar voetnoot1024 1025[regelnummer] wil zeggen, vader 's lands, wij zijn genegen omGa naar voetnoot1025 te volgen waar gij voert. De rouw die maakt hen stom.Ga naar voetnoot1026 Het onrecht, dat u schiedt, wringt tranen uit hun ogen.Ga naar voetnoot1027 burgerhart Wij volgen onzen vorst, om met hem te gedogenGa naar voetnoot1028 d' onschuldig ballingschap, en al wat meer voor rampGa naar voetnoot1029 1030[regelnummer] de Hemel zenden wil. luidewijk Onz' enig licht en lamp in deez' starlozen nacht van storinge der vreden,Ga naar voetnoot1031 in deez' holgaande zee, in deez' onstuimigheden, o goedertieren vorst en here, die zijt gij.Ga naar voetnoot1033
[pagina 177]
Het zij dat gij te land zoekt uw geluk, of 't zij 1035[regelnummer] dat gij te water hebt uw reis te doen besloten, voert ons te lande meed', of waagt ons op uw vlotenGa naar voetnoot1036 al waar' 't ter wereld uit, in 't noorden ongezond,Ga naar voetnoot1037 waar 't grondeloze diep leit als een hoge grond gestapeld door de vorst, indien men slechts de kusten 1040[regelnummer] van Finland schuwen mag. 't Zal alle ding ons lustenGa naar voetnoot1040 te lijden, overal te leven wel, mitsdien het zij waar wij maar niet al zulke grouwlen zien. baeto Het volk verschooit te met.Ga naar voetnoot1043 burgerhart Ten hoof wilt spoedig keren, o burgers, die gezind zijt mee te gaan.Ga naar voetnoot1044 baeto Mijn' heren, 1045[regelnummer] wie neemt op hem den last dat hij de stad door trekk'Ga naar voetnoot1045 met deze troep, en 't slapst der burgerij verwekk' tot onze gunst, en hoed' den ijver voor 't verkouwen, en zo de kwaên verbluff', dat stille zij zich houwen, ter tijd toe dat de hoop zij aan mijn hof vergaard?
[pagina 178]
burgerhart 1050[regelnummer] Dat neem ik aan, mijn vorst. Komt mannen.Ga naar voetnoot1050 baeto 't Volk te paard dient ook bijeengerukt om stal tot aan den morgen en 's vijands vollek op te houden, dat uit zorgen een stuk voorheen geraak' onz' wereloze schaar met d' oorlogsliên te voet, en bijaldien het waar' 1055[regelnummer] men ons door bijweg zocht op 't zwakste t' onderscheppen, daar voor te wezen, of de sporen wel te reppen om ons daar kundschap af bijtijds te brengen aan. luidewijk Zo 't u gelieft, mijn vorst, laat dit op mij slechts staan.Ga naar voetnoot1058 baeto Ik dank u, neef. luidewijk Ik ga vergaadren de gezellen.Ga naar voetnoot1059 baeto 1060[regelnummer] En ik naar binnen toe, op alles orden stellen. penta O hoon! Hier sta ik, fraaigediende koningin.Ga naar voetnoot1061 Zo schoon een hope volks en niet één man daarin,Ga naar voetnoot1062 die 't spel van 't gladde staal kan in 't gezicht gedogen,Ga naar voetnoot1063 of zien durft onversaagd zijn vijand onder ogen? 1065[regelnummer] O de manhaftheid van den dappren jonker Ot!Ga naar voetnoot1065
[pagina 179]
De hoop die was te groot. En of ze? Gij moest totGa naar voetnoot1066 mijn vijand met uw dag, door spiets heen, innelopen. 'k Heb u van doen nog. Maar gij zult het mij bekopenGa naar voetnoot1068 en niet ontvliên, hoe zeer ook gij ze vliet, een kling,Ga naar voetnoot1069 1070[regelnummer] zo ik in veiligheid mijn zaken eenmaal bring.Ga naar voetnoot1070 Dat gij voor u meer als voor mij bevreesd zijt, rekenGa naar voetnoot1071 ik even als verraad, en hier in 't harte teken deez' mij gespeelden trek. Hoe nu toe? Dochter vanGa naar voetnoot1073 Aëtes, vrouw in drog, in stout bestaan een man,Ga naar voetnoot1074 1075[regelnummer] ik heb besloten hoop op u alleen te stellen, bij wien geleken suf zijn alle Goôn der hellen.Ga naar voetnoot1076 Kom, handhaaft uwen raad! Zeg mij wat Baeto brouwt,Ga naar voetnoot1077 die ons genoegzaam hier in 't hof gevangen houdt,Ga naar voetnoot1078 en hoe ik zijner word en zijnes zoons ontslegen!Ga naar voetnoot1079 1080[regelnummer] Kunt gij in dezen nood mij helpen aan de zege,Ga naar voetnoot1080 ik zal - en bij uw hoofd dies loftenisse doe -Ga naar voetnoot1081 een staatsie naar, met pracht vol grouwels, rusten toeGa naar voetnoot1082 ter ere u, o braaf sieraad der helse rijken,Ga naar voetnoot1083 met deze nagels zelf ontwaaien al de lijkenGa naar voetnoot1084 1085[regelnummer] van Baeto, Rycheldin en Hes; en scheuren felGa naar voetnoot1085 't hart onder rib vandaan, en stropen 't taaie velGa naar voetnoot1086 der spieren blauw, en boren d' ogen uit hun winkels,Ga naar voetnoot1087
[pagina 180]
en schillen 't vlees van 't been, en bouwen van de schinkelsGa naar voetnoot1088 voor u een trots altaar, behangen 't met de pronkGa naar voetnoot1089 1090[regelnummer] des afvals, smelten t'zaam het merg uit elke schonk,Ga naar voetnoot1090 en branden 't met gedroogde strotten hunner kelenGa naar voetnoot1091 in lampen van hun afgerukte bekkenelen.Ga naar voetnoot1092 Dan zal ik uwen lof den kollen aanbesteênGa naar voetnoot1093 te toeten over nacht in 't holle mensenbeenGa naar voetnoot1094 1095[regelnummer] en zellef, ongeschoeid, ontgord en ongevlochten,Ga naar voetnoot1095 u dienen voor papin en, met oneven bochten,Ga naar voetnoot1096 omvoeren aarzeling de rei, en uw gemoed verfrooien met het offer van 't geronnen bloed.Ga naar voetnoot1098 O grootste toveres, ik heb geraakt uw oren.Ga naar voetnoot1099 1100[regelnummer] Ik ken den groten draak. Ik zie, naar dezen torenGa naar voetnoot1100 uw afgezonden bood' ik nemen zie zijn vlucht,Ga naar voetnoot1101 zijn wieken gieren, hij vergiftigt al de lucht.Ga naar voetnoot1102 De kruiden, waar zijn schaduw over zweeft, bezwijmen.Ga naar voetnoot1103 Kom nader felle dier, getemd door machtig rijmen,Ga naar voetnoot1104 1105[regelnummer] kom rust op deez' kanteel 't gevlekte lichaam bont,Ga naar voetnoot1105 en levert mij den brief, dien gij voert in den mond. Dat deze letter u verklaar',Ga naar voetnoot1107 hetgene veel te spijtig waar'Ga naar voetnoot1108 om te belijden mondeling.Ga naar voetnoot1109 1110[regelnummer] De konst vermag niet alle ding.Ga naar voetnoot1110
[pagina 181]
Dat iemand Baeto's leven hebb'Ga naar voetnoot1111 of zijnes zoons, ons weigert 't webGa naar voetnoot1112 geweven van oorzaken t' zaam, hetwelk heeft Noodlot tot zijn naam 1115[regelnummer] en 's heelals Voogd die 't zelve weeft. Uw vijand al de sterren heeftGa naar voetnoot1116 eendrachtig op zijn voorstand uit. Allene, tegen allen muit,Ga naar voetnoot1118 en blijft van uwer zijde staanGa naar voetnoot1119 1120[regelnummer] de wisselstaatvermoge maan.Ga naar voetnoot1120 Deez', nu zij niet te vinden weet aan al den hemel een komeetGa naar voetnoot1122 die 't heeft op 's vorsten hoofd gemunt, genoodzaakt ook hem 't leven gunt,Ga naar voetnoot1124 1125[regelnummer] maar, wat zij mag, zich pijnen gaatGa naar voetnoot1125 om om te keren zijnen staat, zulks hij besluit, met moede slap,Ga naar voetnoot1127 te trekken weg in ballingschap, en gij, of hij al schoon ontlijfdGa naar voetnoot1129 1130[regelnummer] niet worden kan, verwinster blijft.Ga naar voetnoot1130 Nu fors. Het zij zo. Dank hebt bode voor uw tijding.Ga naar voetnoot1131 Ik zal, van hier omhoog, aanschouwen met verblijding,Ga naar voetnoot1132 hoe dat mijn vijand vlucht met all' de zijn'. Aanvaardt gij weêr de reis terug en t' uwer vrouwewaart.Ga naar voetnoot1134
[pagina 182]
zegemond, Rei van Nonnen, Penta zegemond 1135[regelnummer] O grote Goden, Gij ziet alles uit den hogen, en neemt op alles acht.Ga naar voetnoot1136 rei van nonnen En kunt Gij dit gedogen? En wankt Uw bliksem niet? Is 't U gelegen 't kwaadGa naar voetnoot1137 alleen te straffen in geringe liên van staat?Ga naar voetnoot1138 Ziet door de vingren dan Uw wraak, om te verschonenGa naar voetnoot1139 1140[regelnummer] de groten die 't geluk verheven heeft op tronen? Of leit zij op haar luim om, met een wissen slag,Ga naar voetnoot1141 te treffen eens voor al, dat werrek strekken mag, en van den val 't gedruis alomme te doen horen? zegemond Jupijn vergrimt met raad. Traag is des Hemels toren.Ga naar voetnoot1144 rei van nonnen 1145[regelnummer] O grouwel!Ga naar voetnoot1145 zegemond O ellend! o onverwachte druk! rei van nonnen O valsheid fel! O godvergeten schellemstuk!Ga naar voetnoot1146 zegemond O derenis! O rouw! O schâ voor de gemeente!Ga naar voetnoot1147 rei van nonnen O onvermurwbaar hart en harder als 't gesteente, dat noch op aambeeld, noch op zware mokers past!Ga naar voetnoot1149 zegemond 1150[regelnummer] O jammer! O verlies! O ramp die ons verrast!Ga naar voetnoot1150
[pagina 183]
rei van nonnen O wreedheid wreêr als wreed, moordadelijk bedreven!Ga naar voetnoot1151 zegemond Gaat, burgers, gaat u aan de beste zijde geven.Ga naar voetnoot1152 Voegt u bij uwen vorst. De Goden in verdrietGa naar voetnoot1153 en zullen eeuwelijk die vroomheid laten niet. rei van nonnen 1155[regelnummer] O ijselijk bestaan! O list! O goddeloosheid!Ga naar voetnoot1155 zegemond Lijdt liever met de deugd, dan dat gij smeekt de boosheid,Ga naar voetnoot1156 die altaars, offerand', eedzweringe, gebed, kerkzeden, 't geestelijk en 't werrelijk besmet.Ga naar voetnoot1158 Hoewel groot onrecht drijft den vorste toe dit lijden,Ga naar voetnoot1159 1160[regelnummer] indien dat hij nochtans bestonde te bestrijdenGa naar voetnoot1160 zijn vader en zijn heer, ik zoude niemand raên,Ga naar voetnoot1161 om iemand, tegen zijn landoverst' op te staan,Ga naar voetnoot1162 noch met de voet te treên 't ontzig der aardse goden.Ga naar voetnoot1163 Dat 's t' onrecht recht gezocht. Nu wordt er maar gevlodenGa naar voetnoot1164 1165[regelnummer] 't welk zonder onrecht kan geschieden van het rijk.Ga naar voetnoot1165 Wie mag, dan volge mij die met den vorste wijk,Ga naar voetnoot1166 om in een ander land te zoeken 's Hemels zegen. penta Wijk henen, waar u smaad en alle ramp bejegen.Ga naar voetnoot1168
[pagina 184]
penta, Burgerhart, Zegemond, Rei van Nonnen, Baeto burgerhart Eerwaarde moeder, vind ik u nu hier ter steê?Ga naar voetnoot1169 zegemond 1170[regelnummer] Mijn heer, wij zijn gezind den vorst te volgen mee,Ga naar voetnoot1170 ik en al deze schaar van onbesmette nonnen.Ga naar voetnoot1171 burgerhart Ter goeder ure met den godsdienst wordt begonnen,Ga naar voetnoot1172 en welk een troost zal dit den vorste zijn, dat gijGa naar voetnoot1173 zijn zaak rechtvaardigt, mits u voegend aan zijn zijGa naar voetnoot1174 1175[regelnummer] in tegenspoed.Ga naar voetnoot1175 zegemond Dewijl dat heilig noch onheilig, mits d' uitlandse heerschappij, is hier te lande veilig,Ga naar voetnoot1176 zo zoeken wij een plaats, waar ons word' toegeleidGa naar voetnoot1177 de godsdienst ga te slaan in zijne zuiverheid,Ga naar voetnoot1178 zulks ons vertrouwen is met Baeto te bekomen.Ga naar voetnoot1179 burgerhart 1180[regelnummer] Ziet daar den vorst. Het schijnt hij van u heeft vernomen, en zich u maken gaat eerbiedig tegemoet. baeto Eerwaarde moeder, weest met aller eer gegroet. zegemond God gunne dat mijn vorst mag alle wederspoed doorstaan.Ga naar voetnoot1183 Wy zullen volgen hem. baeto Niet volgen dan, maar voorgaan.
[pagina 185]
1185[regelnummer] De godskund', 's Hemels gaaf, beid' nut voor best en boost,Ga naar voetnoot1185 in voorspoed 's mensen toom, in onspoed 's mensen troost, bekomen wij door u. Dat d' heilzame godvruchtigheid, degenen die op wet niet passen, houdt in tuchtigheid, erkent men van uw ambt. Dies ik, met grote reên, 1190[regelnummer] u hoger ere geef.Ga naar voetnoot1190 zegemond Voor onzen vorst te treên en leggen wij ons zelf niet toe. Van de gerechtenGa naar voetnoot1191 is de voorschepen 't hoofd, de veldheer van de knechtenGa naar voetnoot1192 des krijgs, de toppapin gelijk des Hemels tolkGa naar voetnoot1193 van 't geestelijke gild, de vorst van 't hele volk.Ga naar voetnoot1194 1195[regelnummer] Daaromme wie dat macht tot godsdienst heeft verkregen,Ga naar voetnoot1195 zij zeker, en gedenk' hoe dat hij die, van wegen der hoger oovrigheid, te voeren heeft aanvaard, gelijk uit dien naam, wet en wapen zijn bewaard. De mijter, 't rechtboek, 't zwaard en dienen niet gescheiden.Ga naar voetnoot1199 1200[regelnummer] De derde pijler vest, en d' andre met hun beiden,Ga naar voetnoot1200 wanneer hun d' een begeeft, en weten genen raad om staande 't zwaar gebouw te houden van den staat.
[pagina 186]
Zulks best den vorste past het hooggezag in allen,Ga naar voetnoot1203 dat hij hen t'zamen bind' en ieder hoed' voor vallen, 1205[regelnummer] gelijk, van oudheid af, den Catten heeft behaagd. burgerhart Verandring in een staat zeer zelden wel beslaagt.Ga naar voetnoot1206 zegemond Mijn vorst, gelieve d' eerst te zijn. baeto Uliên, de naaste.Ga naar voetnoot1207 't Lijk gâ vooraan. Dan volg' de schaar, het krijgsvolk 't laatste. penta En ruimt gij nog niet? Hoe dan heeft men 't in den zin?Ga naar voetnoot1209 penta, Baeto, Zegemond, Rei van Nonnen, Rei van Joffrouwen penta 1210[regelnummer] Daar komt het lichaam van mijn dode vijandin. Daar komt mijn vijand, met den balling van twee jaren.Ga naar voetnoot1211 zegemond O Goôn, op deze tocht, wilt volk en vorst bewaren. rei van nonnen O Goden, zegent gij deez' toeleg, bidden wij,Ga naar voetnoot1213 zodat dit droef begin ten goeden eind gedij'.Ga naar voetnoot1214 penta 1215[regelnummer] Mij blijft het veld. Ik heb mijn wil en niets te schromen.Ga naar voetnoot1215 Zo licht als gij vertrekt en zult gij weêr niet komen.Ga naar voetnoot1216 Nu sluit mijn kroon op 't hoofd.Ga naar voetnoot1217 baeto O hof! O hoge slot!
[pagina 187]
O overoudren erf! O woninge van God,Ga naar voetnoot1218 verkoren om 't gebied der Catten op te vesten!Ga naar voetnoot1219 1220[regelnummer] Was 't dan, was 't dan uw lot in vreemd geweld ten lesten,Ga naar voetnoot1220 niet storremenderhand, door wijdgebroken loch, maar, door de treken slim van 't vrouwelijk bedrog, te vallen staandes muurs? Dat jammere de Goden. Die bid, Die bid ik, dat van Hunliên word' gebodenGa naar voetnoot1224 1225[regelnummer] eenmaal, te zijner tijd, tot uw verlossing, hand.Ga naar voetnoot1225 Dit 's 't laatst dat ik u zie en ruim mijn vaderland.Ga naar voetnoot1226 Staat hoge torens. Lang moet u de Hemel sparen.Ga naar voetnoot1227 zegemond O Goôn, op deze tocht, wilt volk en vorst bewaren. rei van nonnen O Goden, zegent gij den toeleg, bidden wij, 1230[regelnummer] zodat dit droef begin ten goeden eind gedij'. penta Trekt heen om alle leed en kommer te betrappen.Ga naar voetnoot1231 baeto Onnozel zoontjen, spoei de kinderlijke stappen.Ga naar voetnoot1232 Wat ziet gij deerlijk om naar uw grootvaders rijk?Ga naar voetnoot1233 Broos goed is heersen. Volg mijn hand en moeders lijk.Ga naar voetnoot1234 penta 1235[regelnummer] Door gaan z'. Ik heb genoeg en weet van dit verwinnenGa naar voetnoot1235 noch krijg, noch krijgsgod dank, maar 't spits van eigen zinnenGa naar voetnoot1236 en d' overgrote konst van u, Medea groot.Ga naar voetnoot1237 Vliedt henen gij. Ellend vervolg' u tot der dood.Ga naar voetnoot1238
[pagina 188]
rei van joffrouwen, Rei van Nonnen rei van joffrouwen O zoete maagschap, o trekkende bloed,Ga naar voetnoot1239 1240[regelnummer] die, tegens 't neigen van uw gemoed,Ga naar voetnoot1240 hier blijft in den strik! O buurt, waar ik ben opgevoed. rei van nonnen O Goden, zegent Gij den toeleg, bidden wij, 1245[regelnummer] zodat dit droef begin ten goeden eind gedij'. rei van joffrouwen Onz' vreugd wij plegen te brengen bijeen.Ga naar voetnoot1246 Nu is 't vergaren ons afgesneên.Ga naar voetnoot1247 Het Noodlot ons scheidt van u, en leidt 1250[regelnummer] wie weet waarheen? rei van nonnen O Goden, zegent Gij den toeleg, bidden wij, zodat dit droef begin ten goeden eind gedij'. rei van joffrouwen De blijde feesten, naar tijde van 't jaar,Ga naar voetnoot1253 waar met verlangen wij wensten naar,Ga naar voetnoot1254 1255[regelnummer] ach, komen ze weer, verwacht niet meer dit zelschap daar.Ga naar voetnoot1257 rei van nonnen O Goden, zegent Gij den toeleg, bidden wij, zodat dit droef begin ten goeden eind gedij'. rei van joffrouwen 1260[regelnummer] O burg! O zalen! O koninklijk hof! Die, met festoenen van ooft en lof,Ga naar voetnoot1261 wij sierden met vlijt,
[pagina 189]
als 't was de tijd. Nu is het of.Ga naar voetnoot1264 rei van nonnen 1265[regelnummer] O Goden, zegent Gij den toeleg, bidden wij, zodat dit droef begin ten goeden eind gedij'. rei van joffrouwen O zoete beken, waarnevens in zwangGa naar voetnoot1267 te gaan eendrachtig placht onze zang,Ga naar voetnoot1268 hoogheffende 't doenGa naar voetnoot1269 1270[regelnummer] der helden koen van overlang. rei van nonnen O Goden, zegent Gij den toeleg, bidden wij, zodat dit droef begin ten goeden eind gedij'. rei van joffrouwen Wij zullen echter, met liefelijk lied, 1275[regelnummer] uw momplend ruisen verdoven niet,Ga naar voetnoot1275 noch, met ons gerucht,Ga naar voetnoot1276 slaan op de vluchtGa naar voetnoot1277 't wild uit uw riet. rei van nonnen O Goden, zegent Gij den toeleg, bidden wij, 1280[regelnummer] zodat dit droef begin ten goeden eind gedij'. rei van joffrouwen Men placht, o bossen, o vrolijke blaên, in uwe schaduw ter rei te gaan, elk met zijn gespeel.Ga naar voetnoot1283 Dat is nu heelGa naar voetnoot1284 1285[regelnummer] met ons gedaan. rei van nonnen O Goden, zegent Gij den toeleg, bidden wij, zodat dit droef begin ten goeden eind gedij'.
[pagina 190]
rei van joffrouwen Staat lang, o tomben, waarinne geveldGa naar voetnoot1288 zijn onze koningen hooggemeld.Ga naar voetnoot1289 1290[regelnummer] Die hebben geweerd,Ga naar voetnoot1290 met schild en zweerd, 't uitheems geweld. rei van nonnen O Goden, zegent Gij den toeleg, bidden wij, zodat dit droef begin ten goeden eind gedij'. rei van joffrouwen 1295[regelnummer] O oude altaren der Heiligen groot,Ga naar voetnoot1295 om u te laten drijft ons de nood.Ga naar voetnoot1296 De Hemel bevrij'Ga naar voetnoot1297 onz' burgerij voor wederstoot. rei van nonnen 1300[regelnummer] O Goden, zegent Gij den toeleg, bidden wij, zodat het droef begin ten goeden eind gedij', en hoedt ons eeuwelijk voor twist en tirannie.Ga naar voetnoot1302 rei van joffrouwen Wien zit de wreedheid in 't gebeent' zo diep nu, dat hij niet en weent, 1305[regelnummer] en, met verslagen hart, betreurt de droefheid die ons valt te beurt? Wie deez' versufte schaar' ziet gaan,Ga naar voetnoot1307 met zorg, met rouw, met angst belaên,Ga naar voetnoot1308 schoorvoetend uit haar vaderland, 1310[regelnummer] wel heeft hij 't hart van diamant, ziet hij 't met onbewogen oog.Ga naar voetnoot1311 Houdt iemand wang van tranen droog, geen mens, maar enig woedig dierGa naar voetnoot1313
[pagina 191]
moet hem gewonnen hebben. HierGa naar voetnoot1314 1315[regelnummer] voeteert de vrouw van kinde groot.Ga naar voetnoot1315 Deez' draagt de zuigling in haar schoot, en siddert, duchtend' even zeer voor man, voor kind, voor lijf, voor eer, waar dat zij hoort den minsten schreeuw.Ga naar voetnoot1319 1320[regelnummer] Hier gaat de nagelaten weeuw,Ga naar voetnoot1320 zo kinderrijk als zonder kind,Ga naar voetnoot1321 en elk zijn staat bekommerdst vindt.Ga naar voetnoot1322 Hier gaat de rijpe maagd verloofd,Ga naar voetnoot1323 die minnewalmt den boezem stooft,Ga naar voetnoot1324 1325[regelnummer] en treedt voor haren bruigom uit,Ga naar voetnoot1325 in plaats van ingehaalde bruid.Ga naar voetnoot1326 Hier gaat de deerne vol van vrees,Ga naar voetnoot1327 ter wereld onverzocht, de weesGa naar voetnoot1328 onmondig, voor zijn voogden heen. 1330[regelnummer] Hier strekt de stok het derde beenGa naar voetnoot1330 den ouden man, die niet als slaaf gezind te varen is ten graav'.Ga naar voetnoot1332 Zo groen is 't hart in dorre borst,Ga naar voetnoot1333 dat onverzaad naar vrijheid dorst.Ga naar voetnoot1334 1335[regelnummer] Hier scheiden d' ouders van hun kind, 't welk eed in 's konings dienst verbindt. De broeder van de zuster spreidt,Ga naar voetnoot1337 de vriend van oude kennis scheidt. De burger huis en hof verlaat,
[pagina 192]
1340[regelnummer] de heer zijn ambt, de vorst zijn staat,Ga naar voetnoot1340 en sleept zijn zoon tweejarig met.Ga naar voetnoot1341 Onschuldig balling, dien de wet, al had hij schuld, verschonen zou.Ga naar voetnoot1343 Nu blijkt het, dat wij t' onrecht rouw 1345[regelnummer] bedreven om de helden groot,Ga naar voetnoot1345 die aan een loffelijke doodGa naar voetnoot1346 geraakt zijn door huns vijands weer.Ga naar voetnoot1347 Gelukkig driemaal, die een speer met ijz'ren punt, of houten staf,Ga naar voetnoot1349 1350[regelnummer] door 't vuur gescharpt, in 't veilig graf geborgen heeft voor all' ellend'.Ga naar voetnoot1351 Ulieden is het onbekend, hoe bitter dat de keure zijGa naar voetnoot1353 van ballingschap of slavernij.Ga naar voetnoot1354 1355[regelnummer] Wij trekken in een ommeringGa naar voetnoot1355 van droefheid en bekommering, angstvallig zelf, angst jagend' aan 't volk waar wij zullen nederslaan.	voetnoot963 Een grote...trommel: met een zo zwaar gewapende troep soldaten als deze zou men een grote stad kunnen plunderen. Laat trompet en trommel zwijgen voetnoot965 In orden: in 't gelid; Scheidt: splitst; omme dit: hier omheen voetnoot966 van achtren: aan de achterkant voetnoot967 geweld te baren: met kracht op te treden voetnoot968 Laat, mijn'...moed: laat mijne heren, zo verzoek ik u dringend, deze troepen elkaar geen bewijs geven van hun dapperheid voetnoot970 argernis: geweld voetnoot971 niet en acht: zich niet bekommert om voetnoot972 staat: positie; schuldig: verschuldigd voetnoot973 ere: aanzien voetnoot974 recht: volledig; des handels grond: de reden van mijn handelen; verstâ: zal vernemen voetnoot975 in een enkel oogverdreien: in een oogwenk voetnoot977 zo na is koning deez': zo dicht is Baeto bij het koningschap; en het...opperheer: en het scheelt niet veel of gij velt uw speer tegen uw opperste gebieder voetnoot979 geheten: bevolen voetnoot980 misverstand: onenigheid; Is dit...gezellen?: is dit uw plicht doen, mannen? voetnoot981 Hoe?: wat is er aan de hand?; Gij suft: laten jullie je uit het veld slaan?; komt het iemand toe: heeft iemand het recht voetnoot982 recht...doe tussen: beslist wie gelijk heeft voetnoot983 Der zaken reên te wegen: de grond der dingen tegen elkaar af te wegen voetnoot984 toevertrouwd: opgedragen voetnoot985 En: maar voetnoot986 billijkheid: redelijkheid voetnoot988 nood: gevaar; zich te weren: zich te verdedigen voetnoot989 valt te baat: komt te hulp voetnoot990 de hoop: het aantal strijders voetnoot991 Houdt: halt; hoger niet: niet verder voetnoot992 genoeg bezorgd: meer dan genoeg verzekerd; lof: roem voetnoot993 wanneer: zodra voetnoot994 Op voordeel...veer: nu bedacht zijn op voordeel zou onze betrouwbaarheid veel te veel aantasten voetnoot995 jacht: vervolging; woedig: felle voetnoot996 Keert: keert om voetnoot997 Bloed is...wordt: bloed dat zonder noodzaak wordt gestort vormt een smet op de faam van de overwinnaar die niet kan worden uitgewist voetnoot999 Dewijl 't gekomen is hiertoe: daar het zover is gekomen; bij: door voetnoot1000 aangezien: beschouwd; voor: als voetnoot1001 zekerheid: veiligheid; blijven metterwoon: blijven wonen voetnoot1002 wijk', als billijk is, de zoon: moet, zoals rechtvaardig is, de zoon uitwijken voetnoot1003 Will'g ruimen...smetten: vrijwillig het veld ruimen moet maken dat mijn zelfverdediging mij niet tot schande wordt aangerekend voetnoot1004 Wie zijn...maken: laat degene die bereid is zijn lot aan het onze te verbinden en een tocht te aanvaarden die tot doel heeft ons te vestigen op de plek waarmee het nootlot ons zal willen begiftigen, nu gaan, zijn verwanten overhalen en zijn zaken onmiddellijk regelen om daarna naar mij terug te keren en laten wij ons vervolgens op weg begeven voetnoot1009 Wien zijn...gevaarlijkheden: laat degene wiens situatie anders is, zodat hij de Finse heerschappij en het juk van deze sluwe vrouw kan of moet verdragen, zich ijlings hier weg haasten en zich niet bemoeien met onze gevaarlijke situatie voetnoot1013 Deez' klaarbewezen...overschiet: de duidelijk getoonde trouw, de genegenheid die gij mij toedraagt en datgene waaraan gij u geestdriftig voor uw vorst hebt blootgesteld, zal ik mijn aanhangers vergelden; beide partijen, zowel degenen die mij volgen als degenen die ik achterlaat, zal ik erkentelijk zijn zolang ik leef voetnoot1018 blijft: zal blijven voetnoot1019 goedertieren: vreedzaam; onverkeerlijk: onwrikbaar voetnoot1020 heerlijk: luisterrijk voetnoot1021 als: dan; krone: krans voetnoot1022 meugt: mag voetnoot1023 wiens edel lof ontwossen is 't verdorren: wiens edel gebladerte eeuwig groen zal blijven voetnoot1024 dit droef gelaat: deze sombere houding; overdroevig morren: zeer treurig gemompel voetnoot1025 wij zijn genegen om: wij zijn ertoe geneigd voetnoot1026 waar gij voert: waarheen gij ons leidt; rouw: smart; stom: sprakeloos voetnoot1027 schiedt: overkomt voetnoot1028 gedogen: verdragen voetnoot1029 onschuldig: onverdiend; ramp: rampen voetnoot1031 storinge: verstoring voetnoot1033 holgaande zee: zee met hoge golven; onstuimigheden: noodweer voetnoot1036 waagt ons: stelt ons bloot aan de gevaren voetnoot1037 al waar 't ter wereld uit: al zou het ook naar het eind van de wereld zijn; waar 't...vorst: waar het peilloos diepe water door de vorst is veranderd in hoog op elkaar geschoven ijsschotsen voetnoot1040 schuwen mag: kan vermijden; t Zal...zien: alles zullen wij willen verdragen, overal zullen wij wel willen leven, mits het maar ergens mag zijn waar wij niet allemaal zulke vreselijke dingen zullen zien voetnoot1043 Het volk verschooit te met: de mensen gaan aanstonds weg; Ten hoof wilt spoedig keren: komt zo vlug mogelijk terug naar mijn hof voetnoot1044 gezind: van plan voetnoot1045 wie neemt...vergaard?: wie neemt de taak op zich om met deze soldaten de stad door te trekken om het minst doortastende deel van de burgers op te wekken tot welwillendheid jegens ons, en om te voorkomen dat de geestdrift van onze aanhangers minder wordt, en op die manier de kwaadwilligen af te schrikken, zodat zij zich rustig houden tot het moment dat mijn volgelingen zich bij mijn hof hebben verzameld? voetnoot1050 't Volck...aan: de ruiterij moet ook worden samengetrokken om tot aan de ochtend stand te kunnen houden en de troepen van de vijand tegen te houden, zodat onze weerloze drom samen met het voetvolk zonder gevaar een flink stuk vooruit kan komen. En om, in 't geval dat men ons door een omtrekkende beweging op ons zwakste punt zou proberen tegen te houden, dat te voorkomen of spoorslags naar ons toe te snellen om ons daar vroegtijdig van op de hoogte te stellen voetnoot1058 laat dit op mij slechts staan: laat dit maar aan mij over voetnoot1059 Ik ga vergaadren de gezellen: ik ga mijn manschappen verzamelen voetnoot1061 hoon: smaad; fraaigediende: ironisch bedoeld in de betekenis van ‘mooi in de steek gelaten’ voetnoot1062 Zo schoon een hope volks: zo'n mooie troep soldaten; daarin: ertussen voetnoot1063 die 't...ogen?: die de aanblik van het gladde staal kan verdragen of onverschrokken zijn vijand in de ogen durft te zien? voetnoot1065 manhaftheid: moed voetnoot1066 hoop: aantal tegenstanders; en of ze?: wat zou dat?; Gij moest...innelopen: gij moest proberen met uw dolk, door de spietsen heen, naar mijn vijand te komen voetnoot1068 'k Heb u van doen nog: ik heb u nog nodig; bekopen: boeten voetnoot1069 ontvliên: ontkomen; vliet: ontwijkt; kling: zwaard voetnoot1070 zo: zodra; bring: zal hebben gebracht voetnoot1071 Dat gij...trek: dat gij om uzelf meer bevreesd bent dan om mij, stel ik gelijk met verraad. En hier in mijn hart grif ik deze poets die je mij hebt gebakken voetnoot1073 Hoe nu toe?: wat nu?; Dochter van Aëtes: Medea voetnoot1074 in drog: als het gaat om bedrog; in stout bestaan: als het gaat om vermetele ondernemingen voetnoot1076 geleken: vergeleken; suf: slap voetnoot1077 handhaaft uwe raad: ga door met uw raadgevingen; brouwt: in de zin heeft voetnoot1078 genoegzaam: zo goed als voetnoot1079 en hoe...ontslegen?: en hoe ik mij moet ontdoen van hem en zijn zoon? voetnoot1080 nood: gevaar voetnoot1081 dies: daarom; loftenisse doe: een gelofte afleg voetnoot1082 een staatsie naar: een sombere optocht; pracht vol grouwels: met een overvloed aan gruwelijke verschrikkingen voetnoot1083 braaf: voortreffelijk; rijken: machten voetnoot1084 ontwaaien: van de ingewanden ontdoen voetnoot1085 scheuren: trekken; fel: meedogenloos voetnoot1086 taaie: niet loslatend voetnoot1087 blauw: bestorven; winkels: kassen voetnoot1088 schillen: afhalen; schinkels: beenderen voetnoot1089 behangen 't met de pronk des afvals: bekleden het met de mooiste zaken van het overschot (van de geschonden lichamen) voetnoot1090 schonk: bot voetnoot1091 branden 't: laten het ontbranden voetnoot1092 afgerukte bekkenelen: van de hals gerukte schedels voetnoot1093 de hierin beschreven eredienst van Penta en haar tovenaressen voor Medea is te beschouwen als een parodie op die van de hemelse goden; lof: roem; kollen: toverkollen; aanbesteên: opdragen voetnoot1094 toeten: verkondigen; over nacht: 's nachts; in 't holle mensenbeen: door een uitgehold mensenbot voetnoot1095 ontgord: met loshangend gewaad; ongevlochten: met loshangende haren voetnoot1096 papin: priesteres; met oneven...rei: en in grillige bochten de rei achterwaarts leiden voetnoot1098 verfrooien: opvrolijken. voetnoot1099 ik heb geraakt uw oren: ik heb bij u gehoor gekregen voetnoot1100 ken: herken voetnoot1101 afgezonden: uitgezonden voetnoot1102 gieren: fluiten; al: heel voetnoot1103 kruiden: planten; zweeft: strijkt; bezwijmen: verleppen voetnoot1104 getemd: in bedwang gehouden; door machtig rijmen: door het uitspreken van dwingende toverspreuken voetnoot1105 rust: laat rusten voetnoot1107 verklaar': bekend moge maken voetnoot1108 spijtig: smadelijk voetnoot1109 belijden: erkennen voetnoot1110 de konst vermag niet alle ding: toverij is niet tot alles in staat voetnoot1111 hebb': mag nemen voetnoot1112 ons weigert...weeft: weigert ons het weefsel van aan elkaar gehechte beweegredenen dat noodlot heet, en de heerser over het heelal die dat weeft. Het noodlot of Fatum is niet autonoom en kan alleen opereren onder supervisie van de goddelijke voorzienigheid, de Providentia Dei; daarmee stuit Medea op de grenzen van haar kunnen. Vgl. Penta's hybris over het dwingen van het noodlot in r. 46 voetnoot1116 Uw vijand...uit: al de sterren zijn er eendrachtig op uit uw vijand te beschermen voetnoot1118 muit: verzet zich voetnoot1119 van uwer zijde: aan uw zijde voetnoot1120 de wisselstaatvermoge maan: de maan die in staat is om verschillende gestalten aan te nemen voetnoot1122 al: heel voetnoot1124 genoodzaakt: door de nood gedwongen voetnoot1125 maar, wat...gaat: maar, zij gaat, zoveel zij kan, zich inspannen voetnoot1127 zulks: zodat; met moede slap: ontmoedigd voetnoot1129 of...al schoon: ofschoon; ontlijfd: gedood voetnoot1130 verwinster: overwinnares voetnoot1131 nu fors: betekenis onduidelijk, zoiets als: dat is overmacht voetnoot1132 omhoog: uit de hoogte; Penta staat op een toren voetnoot1134 t' uwer vrouwewaart: naar uw gebiedster voetnoot1136 neemt op alles acht: houdt alles in het oog; gedogen: verdragen voetnoot1137 wankt Uw bliksem niet: wordt Uw bliksem niet onzeker; is 't U gelegen: is het bij U zo gesteld; kwaad: verdorvenheid voetnoot1138 geringe: onaanzienlijke voetnoot1139 Ziet door...tronen?: ziet Uw wraak dan alles door de vingers om de groten, die het lot tot de heerschappij heeft verheven, te ontzien? voetnoot1141 Of leit...horen?: of ligt de wraak op de loer om met één zekere slag eens en voor al zodanig te treffen, dat het als voorbeeld kan dienen, en dat het geluid van de val overal is te horen? voetnoot1144 Jupijn vergrimt met raad: Jupiter wordt kwaad op redelijke gronden; toren: toorn voetnoot1145 druk: droefheid voetnoot1146 valsheid fel: gemene trouweloosheid; schellemstuk: schurkenstreek voetnoot1147 derenis: jammer; rouw: smart; de gemeente: het volk voetnoot1149 past op: geeft om voetnoot1150 jammer: schande voetnoot1151 moordadelijk bedreven: uit moordlust bedreven voetnoot1152 geven: begeven voetnoot1153 De Goden...niet: de goden zullen die rechtschapen man niet voor altijd in treurige omstandigheden laten voetnoot1155 ijselijk bestaan: vreselijke daad; list: sluwheid voetnoot1156 Lijdt...boosheid: lijdt liever mee met de deugdzame Baeto, dan dat gij die verdorven vrouw vleit voetnoot1158 kerkzeden: godsdienstige plechtigheden; 't geestelijk en 't werrelijk besmet: het geestelijk en wereldlijk (gezag) bezoedelt voetnoot1159 drijft toe: veroorzaakt voetnoot1160 indien dat: in het geval dat; bestonde: het zou ondernemen voetnoot1161 raên: aanraden voetnoot1162 om iemand: ter wille van iemand; landoverst': landsheer voetnoot1163 't ontzig der aardse goden: het respect voor de wettige overheid voetnoot1164 Dat 's t' onrecht recht gezocht: dat is recht zoeken op onrechtmatige wijze; Nu wordt er maar gevloden: nu moet er maar in ballingschap worden gegaan voetnoot1165 't welk zonder...rijk: wat kan geschieden zonder dat het rijk onrecht wordt aangedaan voetnoot1166 mag: kan; wijk: uitwijk voetnoot1168 Wijk henen...bejegen: vlucht weg naar een plek waar u alle mogelijke vernederingen en onheil mogen overkomen voetnoot1169 eerwaarde: eerwaardige; hier ter steê: op deze plaats voetnoot1170 gezind: van plan; mee: ook voetnoot1171 al deze schaar: deze gehele groep; onbesmette: kuise voetnoot1172 Ter goeder ure: op het juiste ogenblik voetnoot1173 den vorste: voor de vorst, nl. Baeto voetnoot1174 rechtvaardigt: billijkt; mits u voegend aan zijn zij: door u aan te sluiten bij hem voetnoot1175 Dewijl dat heilig noch onheilig: omdat zowel het geestelijke als het wereldlijke voetnoot1176 mits d' uitlandse heerschappij: als gevolg van de vreemde heerschappij voetnoot1177 word' toegeleid: moge worden vergund voetnoot1178 ga te slaan: te belijden voetnoot1179 zulks: dit; met: van; bekomen: verkrijgen voetnoot1183 God gunne...doorstaan: God geve dat mijn vorst alle tegenspoed zal kunnen verdragen voetnoot1185 deze twee verzen geven in essentie weer wat Hooft beschouwde als de functie van de godsdienst. In een brief van 28 mei 1630 aan zijn zwager Joost Baek, waarin hij een oordeel geeft over Vondels anoniem verschenen hekeldicht Harpoen, citeert hij beide regels vrijwel letterlijk. Vgl. Briefwisseling, i, br. 362, p. 811; De godskund...geef: de godskennis, dat geschenk van de hemel, ontvangen wij via u. Zij is zowel voor goede als voor slechte mensen nuttig; in voorspoed houdt zij hen in toom, in tegenspoed biedt zij hun troost. Men is uw ambt erkentelijk voor het feit dat de heilzame vrees voor God degenen die zich niet om de wet bekommeren, in bedwang houdt. Daarom geef ik u zeer terecht de hoogste eer voetnoot1190 Voor onzen...toe: wij matigen ons niet aan voor onze vorst te gaan voetnoot1191 gerechten: rechterlijke ambtenaren voetnoot1192 voorschepen: voorzitter van de schepenbank; knechten des krijgs: soldaten voetnoot1193 toppapin: opperpriesteres; gelijk: als voetnoot1194 't geestelijke gild: de geestelijkheid voetnoot1195 Daaromme wie...bewaard: laat daarom degene die het gezag heeft gekregen om leiding te geven in godsdienstige aangelegenheden zich goed realiseren hoe hij die autoriteit heeft aanvaard uit handen van de hoge overheid, zoals uit haar naam ook justitie en krijgsmacht worden geleid voetnoot1199 rechtboek: wetboek; dienen niet gescheiden: behoren niet gescheiden te worden voetnoot1200 De derde...staat: de derde pijler geeft veiligheid, maar de beide andere weten geen middel om het logge gebouw van de staat overeind te houden, als een van hen het begeeft voetnoot1203 Zulks best...vallen: daarom is de vorst het meest geschikt voor het oppergezag over hen alle drie, zodat hij hen tot eenheid kan smeden en elk kan behoeden voor instorten voetnoot1206 wel beslaagt: valt goed uit voetnoot1207 de naaste: de onmiddellijk daarop volgende voetnoot1209 ruimt gij nog niet: gaan jullie nog niet weg?; Hoe dan heeft men 't in den zin?: wat is men dan van plan? voetnoot1211 met: samen met voetnoot1213 toeleg: onderneming; bidden: smeken voetnoot1214 ten goeden eind gedij': goed mag aflopen voetnoot1215 Ik heb mijn wil: ik heb mijn zin; schromen: vrezen voetnoot1216 licht: gemakkelijk voetnoot1217 Nu sluit mijn kroon op 't hoofd: nu blijft mijn gezag onaangetast voetnoot1218 overoudren erf: voorvaderlijk bezit; van: door voetnoot1219 verkoren: uitgekozen; gebied: gezag; vesten: vestigen voetnoot1220 Was 't...Goden: was het dan, was het dan uw bestemming om, hoewel de muren overeind bleven, tenslotte onder vreemde heerschappij te vallen, niet als gevolg van een stormaanval door een breedgeslagen bres, maar door de sluwe streken van een tovenares? Dat moge de Goden leed doen voetnoot1224 word': moge worden voetnoot1225 hand: de behulpzame hand voetnoot1226 't laatst: de laatste keer; ruim: verlaat voetnoot1227 staat: houdt stand; moet: moge voetnoot1231 leed: vijandigheid; kommer: ellende; te betrappen: op uw hals te halen voetnoot1232 onnozel: onschuldig; spoei: verhaast voetnoot1233 deerlijk: droevig voetnoot1234 broos goed is heersen: heerschappij is een wankele zaak voetnoot1235 Door gaan z': weg gaan ze; Ik heb genoeg: ik ben voldaan; Ik (...) weet (...) noch...dank: ik weet dat ik deze overwinning noch aan oorlog, noch aan een oorlogsgod te danken heb voetnoot1236 't spits van eigen zinnen: eigen scherpzinnigheid voetnoot1237 d' overgrote konst: de machtige toverkunst voetnoot1238 Ellend vervolg' u tot der dood: moge ellende u tot de dood toe achtervolgen voetnoot1239 maagschap: familie; trekkende bloed: geliefde bloedverwanten voetnoot1240 't neigen: de neiging voetnoot1246 plegen: plachten; te brengen bijeen: te delen voetnoot1247 Nu is 't vergaren ons afgesneên: nu wordt het samenkomen ons ontzegd voetnoot1253 naar tijde van 't jaar: die bij de tijd van het jaar horen voetnoot1254 waar met verlangen wij wensten naar: waar wij vol verwachting naar uitkeken voetnoot1257 zelschap: gezelschap voetnoot1261 festoenen: guirlandes; lof: bladeren voetnoot1264 of: voorbij voetnoot1267 waarnevens: waarlangs; in zwang te gaan: zich te verheffen voetnoot1268 onze zang: onze liederen voetnoot1269 hoogheffende...overlang: waarin wij de daden van de dappere helden uit lang vervlogen tijden bezongen voetnoot1275 momplend ruisen: murmelend gezang; verdoven: doen verstommen voetnoot1276 gerucht: luidruchtigheid voetnoot1277 slaan: doen slaan voetnoot1283 gespeel: speelgenoot voetnoot1284 Dat is...gedaan: dat is voor ons nu helemaal voorbij voetnoot1288 geveld: neergelegd voetnoot1289 hooggemeld: roemrucht voetnoot1290 geweerd: tegengehouden voetnoot1295 der Heiligen groot: voor de grote goden voetnoot1296 om u...nood: het gevaar dwingt ons u achter te laten voetnoot1297 De Hemel...wederstoot: moge de Hemel onze burgers behoeden voor tegenspoed voetnoot1302 hoedt: bescherm voetnoot1307 versufte: verslagen voetnoot1308 met zorg...belaên: door bekommernis, door smart, door angst gekweld voetnoot1311 ziet hij 't: als hij het kan aanzien voetnoot1313 enig woedig dier: het een of andere felle dier voetnoot1314 gewonnen: verwekt voetnoot1315 voeteert: loopt; van kinde groot: zwanger van een kind voetnoot1319 waar dat: overal waar; minsten: kleinste voetnoot1320 nagelaten: achtergebleven voetnoot1321 zo kinderrijk als zonder kind: zowel de kinderrijke als de kinderloze voetnoot1322 staat: situatie; bekommerdst: het zorgelijkst voetnoot1323 rijpe: huwbare voetnoot1324 die minnewalmt...stooft: wier boezem blaakt van liefdesgloed voetnoot1325 treedt: stapt voetnoot1326 in plaats van ingehaalde bruid: in plaats van als bruid naar binnen geleid te worden voetnoot1327 deerne: meisje voetnoot1328 ter wereld onverzocht: nog volstrekt onschuldig voetnoot1330 strekt: dient als voetnoot1332 gezind: van plan voetnoot1333 groen: jeugdig; dorre: afgeleefde voetnoot1334 onverzaad: onverzadigbaar; dorst: snakt voetnoot1337 De broeder...spreidt: broer en zus gaan uiteen voetnoot1340 staat: positie voetnoot1341 zoon tweejarig: tweejarig zoontje; met: mee voetnoot1343 verschonen: ontzien voetnoot1345 om: over voetnoot1346 loffelijke: roemvolle voetnoot1347 weer: wapens voetnoot1349 staf: knots voetnoot1351 geborgen: gered; voor: van voetnoot1353 keure: keuze voetnoot1354 van: tussen voetnoot1355 Wij trekken...nederslaan: wij vertrekken in een onontkoombare stemming van droefenis en zorg; we zijn zelf angstig en wij jagen de mensen in het gebied waar wij ons zullen vestigen vrees aan

Vorige Volgende

Geeraerdt van Velsen. Baeto, of oorsprong der Hollanderen

Vierde bedrijf

Over het gehele werk

organisaties

Over dit hoofdstuk/artikel

titels