Geeraerdt van Velsen. Baeto, of oorsprong der Hollanderen

(2005)–P.C. Hooft– rechtenstatus



[pagina 76]
Vierde bedrijf geest van velsen, Graaf Floris geest van velsen Wee, graaf van Holland, wee, graaf Floris, wraak, wraak, wraak zij over u, die in mijn bloed vond zulken smaak. 1070[regelnummer] U, die mij afgesneên den draad eerst aangeheven,Ga naar voetnoot1070 mij uit de arm ontrukt het allerliefste leven en mij ontweldigd hebt des blijden lichts genot,Ga naar voetnoot1072 en schendiglijk beroofd van 't kostlijk overschotGa naar voetnoot1073 der zoet' en van natuur mij nog gejonde dagen,Ga naar voetnoot1074 1075[regelnummer] van 't zelschap smakelijk van vrienden, en van magenGa naar voetnoot1075 en alles waar het hart zo teder overhing, met bitter scheiden en verlies van alle ding. Gij die daar hebt gemaakt mijn lichaam tot een lege en maakselloze romp, ten akeligen wege,Ga naar voetnoot1079 Ga naar voetnoot1079 1080[regelnummer] gesleten van het spoor dat naar beneden leidt, mij sturend henen af, in mijner eenzaamheid, om met de binnensmondssprekenden te vergaren en zonder zonneschijn en zonder lucht te waren.Ga naar voetnoot1083 Gij rechter rechteloos, nu is uw tijd nabij!Ga naar voetnoot1084 1085[regelnummer] Wee Floris, Floris wee, te wraak ontzeg ik dij!Ga naar voetnoot1085 Dit wreekvuur, deze toorts, die zendt u 't recht vergeten.Ga naar voetnoot1086
[pagina 77]
De vlamme zeng' u 't hart en knaag' u 't geweten.Ga naar voetnoot1087 graaf floris O mij! Wat schrik is dit die mij de stem besluit?Ga naar voetnoot1088 Mijn haren staan te berg, het zweet dat breekt mij uit. 1090[regelnummer] Wat angst beklemt mij 't hart? Och, wat is mij verschenen? Mijn tijd nabij? O ramp! Hoe wroegt mijn borst vol penen!Ga naar voetnoot1091 Heeft mij de geest geraakt? Of is het dat, zo fluks,Ga naar voetnoot1092 ik, die bevangen was met dronkenschap des luks, en sluimervallig, werd gewekt van mijn verslegen moed 1095[regelnummer] en mijn geweten, nu benuchterd door de tegenspoed? Ai mij! Ik zie nog de geest en bloed dat wrake raast.Ga naar voetnoot1096 O Velsen, Velsen! geeraerdt van velsen, Harman van Woerden, Gijsbert van Aemstel, Graaf Floris geeraerdt van velsen Wie vereist mij zo verbaasd?Ga naar voetnoot1097 graaf floris O Velsen! geeraerdt van velsen Wat 's er gaans? Op ridders, op en knapen!Ga naar voetnoot1098 Op Woerden, Woerden! harman van woerden Wat, is 't onraad? Wapen, wapen! 1100[regelnummer] Op Aemstel, Aemstel! gijsbert van aemstel Hoe? Vijand? Wat 's er of?Ga naar voetnoot1100 Beleert hij 't slot? Of is hij in den binnenhof?Ga naar voetnoot1101 harman van woerden Waar is 't te doen?
[pagina 78]

[pagina 79]
geeraerdt van velsen Van wien is dit gerucht begonnen?Ga naar voetnoot1102 graaf floris Van mij, o Velsen, die van angste ben verwonnen. En sprak u gaarne. geeraerdt van velsen Mij alleen, of d' ander mee? graaf floris 1105[regelnummer] Alleen. Ik ben geparst aan u te zoeken vree.Ga naar voetnoot1105 geeraerdt van velsen Wat zegt gij heren? harman van woerden Doe 't. gijsbert van aemstel 't Wordt van mij goed gevonden. harman van woerden Wij gaan dan weer te rust. gijsbert van aemstel Gij moogt zijn hart doorgronden. geeraerdt van velsen Ik zal hem horen. Wel, wat, Floris, wilt gij toch? geeraerdt van velsen, Graaf Floris graaf floris Ik deed u ongelijk! Och, neef van Velsen, och!Ga naar voetnoot1109 geeraerdt van velsen 1110[regelnummer] Wat kent gij aan hetgeen dat ieder openbaar is?Ga naar voetnoot1110 graaf floris Ach! Ik heb u verkort, zodat het al te zwaar is.Ga naar voetnoot1111 geeraerdt van velsen Ik voel 't, en duid'lijk. Spaart daar vrij woorden af.Ga naar voetnoot1112 graaf floris Ik viel uw broeder streng en hielp hem in het graf,Ga naar voetnoot1113
[pagina 80]
de raad met dreigen doend' al zulken vonnis vijnen.Ga naar voetnoot1114 geeraerdt van velsen 1115[regelnummer] Geen erger onrecht als dat enkel recht wil schijnen.Ga naar voetnoot1115 graaf floris 't Bewijs was niet bestaand' en tegen hem te zwak.Ga naar voetnoot1116 geeraerdt van velsen Uw bloeddorst stopt' hetgeen dat aan 't bewijs ontbrak.Ga naar voetnoot1117 graaf floris Mij deert dat ik ooit deed d' onnozel' anneklagen.Ga naar voetnoot1118 geeraerdt van velsen Dat denk ik wel, nu 't komt dus kwalijk te beslagen.Ga naar voetnoot1119 graaf floris 1120[regelnummer] Ik was vol kwaad vermoêns en heel verblind daarvan.Ga naar voetnoot1120 geeraerdt van velsen Wie iemand kwaad toeschrijft eer dat hij 't weten kan, en uit vermoeden haat, is waardig dat hij snevel'.Ga naar voetnoot1122 graaf floris 't Is prinsen ziekt', wij gaan altzamen aan dit evel.Ga naar voetnoot1123 geeraerdt van velsen Wie veler vrees wil zijn, gaat veel te vrezen aan.Ga naar voetnoot1124 graaf floris 1125[regelnummer] Helaas, nog heb ik u in zwaarder stuk misdaan.Ga naar voetnoot1125 geeraerdt van velsen Niet mij alleen, maar haar die 'k eeuwig heb te minnen.Ga naar voetnoot1126 graaf floris De wederwaardigheid sporrelde door mijn zinnen,Ga naar voetnoot1127
[pagina 81]
de spijt die wrong mij 't hart en dreef mij tot die zaak. geeraerdt van velsen Wel, ieder dan zijn beurt, nu drijft ze mij tot wraak. graaf floris 1130[regelnummer] Mijn boelschap tergd' me staag, deez' heeft de schuld van alle.Ga naar voetnoot1130 geeraerdt van velsen Zo schendt gij liên van eer, den hoeren ten gevalle. graaf floris Ik vloek de tijd dat ik bemind' haar lichten aard.Ga naar voetnoot1132 geeraerdt van velsen Maar Holland vloekt de tijd dat gij geboren waart. graaf floris Ach Velsen, geeft mij pais, ziet hoe ik mij verneder.Ga naar voetnoot1134 geeraerdt van velsen 1135[regelnummer] Geeft gij mijn broeder 't lijf, mijn vrouw haar ere weder? graaf floris Doet afstand van 't krakeel, o Ridder, en ik zal...Ga naar voetnoot1136 geeraerdt van velsen Wat zoudt gij, die nu hebt dat u is niet met al?Ga naar voetnoot1137 graaf floris Uw bastaarddochter zal ik trouwen, laat mij 't leven.Ga naar voetnoot1138 geeraerdt van velsen Te waard is zij m', ik wil z' aan geen verrader geven.Ga naar voetnoot1139 graaf floris 1140[regelnummer] Hoe hebt gij 't met mij voor of waar dan wacht ik naar?Ga naar voetnoot1140
[pagina 82]
geeraerdt van velsen Dat wordt gij t' zijner tijd intijds genoeg gewaar.Ga naar voetnoot1141 Ik ga, de reden wordt hier toch om niet versleten.Ga naar voetnoot1142 graaf floris Wat is de mijn' een val! Hoe ver ben ik versmeten!Ga naar voetnoot1143 Op gist'ren zat ik hoog, verzelschapt met de pracht 1145[regelnummer] des priestersdoms verwaand en heren groot van machtGa naar voetnoot1145 in 't schone midden van den drang der eed'le scharen,Ga naar voetnoot1146 omringeld met den stoet van lijfwacht en dienaren, als een vermogen vorst, en van dit vrije landGa naar voetnoot1148 d' uitstekendste persoon en zou deez' gulden band,Ga naar voetnoot1149 1150[regelnummer] die niet dan graaflijk haar gewoon is te verschuilen, met menig koningskroon nood' hebben willen ruilen. Nu leg ik als verslenst, van ieder te versmaên,Ga naar voetnoot1152 onwaardelijk geboeid en op mijn hals gevaên.Ga naar voetnoot1153 Des ik mijzelven 't hoofd van troosteloosheid plonder.Ga naar voetnoot1154 1155[regelnummer] In een, in enen dag, ben ik geworpen t' onderGa naar voetnoot1155 en is verdwenen heel mijn glorie klaar, gelijkGa naar voetnoot1156 als van den hemel valt de sneeuw en smelt in 't slijk. Gaat heen, vertrouwt het luk. Mij dien, met feestig groeten,Ga naar voetnoot1158 de morgen annebad, den avond trad met voeten.Ga naar voetnoot1159 1160[regelnummer] Maar hoe toch? Ai ik dool, mijn scheut begon veel eer.Ga naar voetnoot1160 Aan 't vallen was ik lang, maar gist'ren kwam ik neer. Smekende vijandin, toen gij 't onlijdzaam razenGa naar voetnoot1162 met giftig' ogen mij ten aadr'en in kwaamt blazen,
[pagina 83]
dat greep mij aan gelijk door den gebeten wond,Ga naar voetnoot1164 1165[regelnummer] zijn schennis schiet het schuim van enen dollen hond en ongenadig woedt op al de leên verwonnen. Toen stiet mijn luk zijn kruin, toen viel ik, toen begonnenGa naar voetnoot1167 te wankelen mijn staat, te waggelen mijn kroon,Ga naar voetnoot1168 toen zweken onder mij de stijlen van mijn troon. 1170[regelnummer] O valse vrouw, hoe duur staat mij uw loos aanschouwen!Ga naar voetnoot1170 Hoe duur uw lusten! Och wat komt er ramps door vrouwen, dat geblankette kwaad! Fij, dat ik, ter begeert'Ga naar voetnoot1172 uws opgeblazenheids, d' eerwaardig' heb onteerd, daar 't zo bederflijk in bestuur van alle statenGa naar voetnoot1174 1175[regelnummer] is, zonder eers genot, d' eerwaardigen te laten. Wat ging mij aan? 'k En weet 's. 't Vernuft was slinks en krom,Ga naar voetnoot1176 een averechtsen weg sloegen mijn zinnen om.Ga naar voetnoot1177 Nu is 't te laat. O man onzaligst uwer tijden!Ga naar voetnoot1178 Wat zal ik? Wakker zijn noch slapen kan ik lijden: 1180[regelnummer] vol kommers 't waken is, de slaap vol angsten straf.Ga naar voetnoot1180 Ellend', wordt gij niet mat, zo mat mij haastig af.Ga naar voetnoot1181 trompetter De blanken uchtend met haar blozend rode kaken, in 't heugelijke kleed van dundoek en scharlaken,Ga naar voetnoot1183 rust toe ten hemelvaart. Haar gouden pruik alreeGa naar voetnoot1184 1185[regelnummer] in 't zilver schittert van de vlakke Zuiderzee en doet de schaduw vocht der duisterheid verjagen.Ga naar voetnoot1186 Het zweeft een frisse dauw van rozen om haar wagen.
[pagina 84]
De zonne volgt het spoor van 's ouden Titons bruidGa naar voetnoot1188 en steekt de hemel al zijn minder ogen uit.Ga naar voetnoot1189 1190[regelnummer] In 't oosten daagt het op. De nacht begint te duiken. Wie dat ter schildwacht staat en laat geen ogen luiken. Geeraerdt van velsen, Schildknaap schildknaap Ik acht mijn here neemt mijn mening zeer wel inGa naar voetnoot1192 en ziet de tweesprong van dit antwoord dubbelzinGa naar voetnoot1193 en 't strijdige verstand in eenderlei geluiden.Ga naar voetnoot1194 geeraerdt van velsen 1195[regelnummer] Men neemt het zo men wil. Voor mij is dat men 't duidenGa naar voetnoot1195 tenminste op den zin kan, die mij best gelijkt. Dus, mijn gemoed geenszins van d' eerste raad en wijkt,Ga naar voetnoot1197 maar 't geen dat ik bezuur, dat zal hij mee bezuren.Ga naar voetnoot1198 geeraerdt van velsen, Schildknaap, Trompetter trompetter Op, wapen, wapen! Mant uw torens, mant uw muren! 1200[regelnummer] Op krijgslui, vijand! Op en vaardig in 't geweer!Ga naar voetnoot1200 geeraerdt van velsen Wat vijand? schildknaap Ridders op! geeraerdt van velsen Waar is hij? Heind' of veer?Ga naar voetnoot1201 Aan welke zijde ziet gij, wachter, haar ontdekken?Ga naar voetnoot1202
[pagina 85]
trompetter Ik zie langs Diemerdijk een stofwolk herwaarts trekken.Ga naar voetnoot1203 In rep en roeren is de Waterlandse zij, 1205[regelnummer] van schuiten zonder tal grimmelt het op het IJ.Ga naar voetnoot1205 gijsbert van aemstel, Schildknaap, Harman van Woerden, Geeraerdt van Velsen gijsbert van aemstel Wat is er gaans? schildknaap Op, op! harman van woerden Hoe?Ga naar voetnoot1206 schildknaap Vijand! gijsbert van aemstel Waar verschenen? geeraerdt van velsen In 't IJ, ook op den dijk van Diemen en dat henen,Ga naar voetnoot1207 in grote menigt'. schildknaap Op mannen, op met vlijt, bezet uw muren! harman van woerden 't Is geen muurbezettenstijd! gijsbert van aemstel 1210[regelnummer] Zo doet het zeker niet.Ga naar voetnoot1210 geeraerdt van velsen 't Is tijd om te vervaren. harman van woerden Een ieder rust hem toe.Ga naar voetnoot1211 gijsbert van aemstel Het vollek laat vergaren om af te trekken.
[pagina 86]
geeraerdt van velsen Gaat gij om de graaf te haal'. schildknaap Ik ga. geeraerdt van velsen Dat men terstond de paarden toom' en zaêl'. Mijn vrouw, waar is zij? machtelt van velsen, Geeraerdt van Velsen machtelt van velsen Hier, mijn heer. geeraerdt van velsen Mijn lieve leven, 1215[regelnummer] de tijd wil dat wij ons van 't Huis te Muiden gevenGa naar voetnoot1215 in zulker ijl en wijs, dat zij niet toe en laat uliên te voeren mee.Ga naar voetnoot1217 machtelt van velsen Waar blijf ik dan? Wat raad schiet mij dan over? geeraerdt van velsen Mijn verkoren, stilt uw wenen. D' onwetende gemeent' is schendig op de benen;Ga naar voetnoot1219 1220[regelnummer] haar oplopenden moed t' ontwijken is ons 't naast, en bod te geven, totdat zij hebb' uitgeraasd, want wederstand te doen is haar met sporen nopen.Ga naar voetnoot1222 Maar laat men zonder stoot hen t' einden adem lopen,Ga naar voetnoot1223 haar dapperheid verslenst. En hoe zij hoger klom,Ga naar voetnoot1224 1225[regelnummer] hoe dat zij logger zinkt. Dan ziet eenieder omGa naar voetnoot1225 wat loon van zijnen dienst hij hebbe te verwachten, dan schieten huis en vrouw en kind in de gedachten.
[pagina 87]
Dus hoopt ten besten, God zij met u lief, ik ga.Ga naar voetnoot1228 machtelt van velsen Hier blijv' ik dan alleen op 's woeden volks genâ.Ga naar voetnoot1229 1230[regelnummer] Helaas, wat overlast zal mij al staan te lijen!Ga naar voetnoot1230 geeraerdt van velsen De vrouwelijke staat zal u genoeg bevrijen,Ga naar voetnoot1231 en 't mededogen van het lelijk onbescheidGa naar voetnoot1232 daar gij mee zijt verkort, en uw onnozelheid. De droefheid bindt uw tong. Och, laat dit schreien achter,Ga naar voetnoot1234 1235[regelnummer] dat toch verloren is en zet uw hart wat zachter. schildknaap Als 't u belieft mijn heer, 't gezelschap is gereed. machtelt van velsen De God gedenk' aan u, Die 't schijnt dat mij vergeetGa naar voetnoot1237 en wil u beter weg, dan 't hart mij tuigt, geleiden. geeraerdt van velsen Een blij verzamen jonn' Hij ons na 't droevig scheiden.Ga naar voetnoot1239 rei van amstellandse jofferen 1240[regelnummer] Den openbaren dwingelandGa naar voetnoot1240 met moed te bieden wederstand en op den harsenpan te treden, om, met het storten van zijn bloed, den vaderlande 't zwaarste goed,Ga naar voetnoot1244 1245[regelnummer] den gulden vrijheid, te bereden,Ga naar voetnoot1245
[pagina 88]
dat is, van ouder herkomst wijd,Ga naar voetnoot1246 bij d' allertreffelijkst altijdGa naar voetnoot1247 beloond met erenbeelden danklijk.Ga naar voetnoot1248 De roem is uitgeblazen, metGa naar voetnoot1249 1250[regelnummer] geleerdheids heldere trompet, in schrift en dichten onverganklijk. De lofkrans groenens nimmer moe,Ga naar voetnoot1252 die komt het haar derzulken toe die 't al voor 't algemene wagen,Ga naar voetnoot1254 1255[regelnummer] gelijk den heer van Aemstel tracht,Ga naar voetnoot1255 hoewel zijn zelschaps overmachtGa naar voetnoot1256 hem let zijn voorstel te bejagen. Dan wie met wens om goede krijt,Ga naar voetnoot1258 maar allerhande prinsen lijdt 1260[regelnummer] en 't geen hem overkomt te dogen, zacht opneemt, dof in hoop en vrees, en 't ongelijk van weeuw en wees kan annezien met goeden ogen, zulk een blijft onvermaard en muit 1265[regelnummer] niet met het hoofd doorluchtig uit. Zijn dove faam kan hem niet bringenGa naar voetnoot1266 in 's werelds oog en aangezicht,
[pagina 89]
noch uit de duisterheid in 't lichtGa naar voetnoot1268 optrekken tot aan 't roer der dingen.Ga naar voetnoot1269 1270[regelnummer] Zijn naam heeft klank bij oud noch jong, noch zoetheid op des volleks tong, oneêl bij burgers en bij boeren.Ga naar voetnoot1272 Stilzwijgend glipt zijn leven deur,Ga naar voetnoot1273 maar zonder stoot en zonder steur,Ga naar voetnoot1274 1275[regelnummer] en zonder trom in 't hart te roeren.Ga naar voetnoot1275 Hem angt gedurende 't beliedGa naar voetnoot1276 van zijnen aanslag d' ontrouw niet,Ga naar voetnoot1277 of lichtheid van die 't samenzwoeren,Ga naar voetnoot1278 noch misluk als het annegaat,Ga naar voetnoot1279 1280[regelnummer] noch de vervarelijken haat des blinden volleks na 't uitvoeren. De minste twijfel van geluidGa naar voetnoot1282 en jaagt hem 's nachts ten bed niet uit, noch vluchtens nood van vrouw en vrinden.Ga naar voetnoot1284 1285[regelnummer] Het veel bestaan kan nauw bestaan,Ga naar voetnoot1285 gemakkelijk is veiligst gaan, en grote rust klein onderwinden.
[pagina 90]
	voetnoot1070 U, die...aangeheven: u, die heeft doorgesneden mijn pas begonnen levensdraad voetnoot1072 ontweldigd: met geweld ontnomen voetnoot1073 schendiglijk: op een schandelijke manier; kostlijk: kostbaar voetnoot1074 zoet': aangename; van: door; gejonde: gegunde voetnoot1075 van 't zelschap...overhing: van het aangename gezelschap van vrienden en verwanten, en van alles waar het hart zo licht toe genegen was voetnoot1079 maakselloze: vormeloze voetnoot1079 ten akeligen...vergaren: mij alleen die akelige, uitgesleten weg die naar de onderwereld leidt, hebt opgestuurd om mij te verenigen met de mompelende schimmen voetnoot1083 te waren: rond te dolen voetnoot1084 rechteloos: onrechtvaardig voetnoot1085 te wraak ontzeg ik dij!: ik zeg u de wraak aan! voetnoot1086 Dit wreekvuur...vergeten: dit wraakvuur, deze toorts zendt u de door u vergeten gerechtigheid voetnoot1087 De vlamme...geweten: laat de vlam u het hart verzengen en uw geweten doen knagen voetnoot1088 besluit: beneemt voetnoot1091 Hoe wroegt mijn borst vol penen!: wat kwelt mijn hart mij met folteringen! voetnoot1092 Heeft mij...tegenspoed?: Heeft de geest mij zo laten schrikken? Of is het zo dat ik, bevangen door de bedwelming van het geluk en slaperig, zoëven werd gewekt door mijn ontsteld gemoed en door mijn geweten, nu nuchter geworden door deze tegenspoed? voetnoot1096 en bloed dat wrake raast: en bloed dat om wraak schreeuwt voetnoot1097 verbaasd: ontdaan voetnoot1098 knapen: schildknapen voetnoot1100 Wat 's er of?: wat is er aan de hand? voetnoot1101 beleert hij: beklimt hij met ladders voetnoot1102 dit gerucht: deze opschudding voetnoot1105 Ik ben geparst: ik voel me gedrongen; vree: verzoening voetnoot1109 ongelijk: onrecht voetnoot1110 Wat kent gij...is?: wat erkent gij aan zaken die aan iedereen bekend zijn? voetnoot1111 u verkort: u te kort gedaan; al te zwaar: uitermate zwaar voetnoot1112 Spaart...af: hou daar uw mond maar over voetnoot1113 streng: hard voetnoot1114 de raad...vijnen: door de rechtbank onder bedreiging zo'n vonnis te laten vellen voetnoot1115 dat: dat wat; enkel: beslist; deze sententia gaat terug op een beroemde uitspraak van Cicero: Summum ius, summa iniuria: het hoogste recht (is) het zwaarste onrecht. Vgl. Cicero, De officiis, i, 33 voetnoot1116 't Bewijs was niet bestaand': het bewijs hield geen stand voetnoot1117 stopt': vulde aan voetnoot1118 deert: berouwt; d' onnozel': de onschuldige voetnoot1119 Dat denk...beslagen: dat geloof ik graag, nu het zo slecht blijkt af te lopen voetnoot1120 kwaad vermoêns: achterdocht; daarvan: daardoor voetnoot1122 is waardig: verdient het; snevel': ten val komt voetnoot1123 't Is...evel: het is de kwaal van vorsten, wij lijden allemaal aan dit euvel voetnoot1124 Wie veler...aan: wie door velen gevreesd wil worden, moet zelf veel vrezen voetnoot1125 in zwaarder stuk misdaan: met een zwaarder vergrijp diep gekrenkt voetnoot1126 heb te minnen: zal liefhebben voetnoot1127 De wederwaardigheid...zaak: uw smadelijke bejegening bleef in mijn hoofd rondspoken, de verbittering daarover kwelde mijn hart en dreef mij tot mijn daad voetnoot1130 Mijn boelschap tergd' me staag: mijn minnares spoorde mij voortdurend aan; alle: alles voetnoot1132 haar lichten aard: haar lichtzinnig karakter voetnoot1134 geeft mij pais: verzoen u met mij voetnoot1136 Doet afstand van 't krakeel: staak deze twist voetnoot1137 Wat zoudt gij...al?: wat zou u, die nu niets meer hebt in te brengen? voetnoot1138 vgl. 2 strofen uit het ‘Historielied van Graaf Floris en Gerard van Velsen’ naar de uitgave van 1591: Och, Gerard van Velsen, mijn lieve neef, woudt gij mij leven laten, ik zal er van uwen bastaarddochter een Gravin van Holland maken. Dat en doe ik nu noch nimmermeer, 'k en wil ze geen verrader geven. Gij hebt er mijn huisvrouw haar eer benomen, dat zal u kosten uw leven. voetnoot1139 Te waard is zij m': zij is mij te dierbaar; verrader: verrader van de aristocratische erecode voetnoot1140 waar dan wacht ik naar?: wat staat mij te wachten? voetnoot1141 intijds genoeg: vroeg genoeg voetnoot1142 de reden wordt hier toch om niet versleten: we praten hier toch tevergeefs voetnoot1143 Wat is de mijn' een val!: hoe diep ben ik gevallen; versmeten: verstoten voetnoot1145 des priesterdoms verwaand: van de zelfbewuste geestelijkheid voetnoot1146 in 't schone...scharen: omstuwd door een schitterende groep edellieden voetnoot1148 vermogen: machtig voetnoot1149 uitstekendste: hoogstgeplaatste; en zou...ruilen: en ik zou de gouden kroon die gewoonlijk het grafelijk haar bedekt niet graag hebben willen ruilen voor menige koningskroon voetnoot1152 verslenst: verwelkt; van: door; versmaên: verachten voetnoot1153 en op mijn hals gevaên: en met de dood voor ogen voetnoot1154 Des ik...plonder: daarom ruk ik mij van wanhoop de haren uit het hoofd voetnoot1155 geworpen t' onder: naar beneden geworpen voetnoot1156 glorie klaar: luisterrijke glans voetnoot1158 Gaat heen, vertrouwt het luk: komaan, vertrouw nu maar op het geluk; feestig: vrolijk voetnoot1159 annebad: vereerde voetnoot1160 Maar hoe toch?: maar hoe is dat toch gegaan?; scheut: val voetnoot1162 smekende: vleiende; 't onlijdzaam razen: de ondragelijke razernij voetnoot1164 dat greep...verwonnen: die (razernij) overweldigde mij zoals het schuim van een dolle hond via de beetwond de infectie overbrengt die zich onbarmhartig door het lichaam verspreidt en het helemaal aantast voetnoot1167 Toen stiet mijn luk zijn kruin: toen keerde mijn geluk voetnoot1168 staat: positie voetnoot1170 uw loos aanschouwen: je verleidelijke aanblik voetnoot1172 Fij dat...onteerd: hoe schandelijk, dat ik ter wille van jouw beledigde trots haar heb onteerd die alleen maar eer toekwam voetnoot1174 daar 't zo...laten: terwijl het zo funest is voor elke bestuurder om degenen die eer verdienen, die eer niet te bewijzen voetnoot1176 Wat ging mij aan?: wat was er met mij aan de hand?; 'k En weet 's: ik weet het niet; 't Vernuft was slinks en krom: mijn verstand was sluw en slecht voetnoot1177 een averechtse...om: mijn lusten dreven mij een zedeloze weg op voetnoot1178 O man onzaligst uwer tijden: o rampzaligste man van deze tijd voetnoot1180 vol angsten straf: vol hevige angst voetnoot1181 Ellend', wordt...af: ellende, als gij niet moe wordt, mat mij dan snel af voetnoot1183 heugelijk: vriendelijk; dundoek en scharlaken: nevelig morgenrood voetnoot1184 rust toe: rust zich toe; pruik: haardos, nl. de stralen van de zon voetnoot1186 schaduw vocht: vochtige schaduw voetnoot1188 's ouden Titons bruid: Aurora, de godin van de dageraad voetnoot1189 zijn minder ogen: stenen; steekt...uit: dooft uit voetnoot1192 Ik acht...in: ik veronderstel dat mijn heer het wel met mij eens zal zijn voetnoot1193 tweesprong: tweeduidigheid; dit antwoord dubbelzin: dit dubbelzinnige antwoord voetnoot1194 't strijdige verstand: de tegenstrijdige betekenis; in eenderlei geluiden: in dezelfde woorden voetnoot1195 Voor mij...gelijkt: voor mij houdt dat in dat men het tenminste zo kan uitleggen als mij het best uitkomt voetnoot1197 Dus, mijn...wijkt,: Daarom wijk ik absoluut niet van het eerste plan af voetnoot1198 hij: nl. graaf Floris; mee: ook voetnoot1200 vaardig in 't geweer: snel te wapen voetnoot1201 heind': dichtbij voetnoot1202 haar ontdekken: hem aankomen voetnoot1203 herwaarts: hierheen voetnoot1205 grimmelt: krioelt voetnoot1206 Hoe?: waarom? voetnoot1207 dat henen: die kant uit voetnoot1210 Zo doet het: dat is het; vervaren: vertrekken voetnoot1211 Een ieder rust hem toe: laat ieder zich gereed maken; Het vollek laat vergaren: laten de mannen zich verzamelen voetnoot1215 de tijd wil: de omstandigheden eisen; geven: begeven voetnoot1217 uliên: de vrouwen, nl. Machteld en haar hofdames voetnoot1219 D' onwetende gemeent'... uitgeraasd: het domme volk is op de been om alles te vernielen; het is voor ons het beste zijn groeiende boosheid uit de weg te gaan en het de vrije teugel te laten tot het is uitgeraasd voetnoot1222 met sporen nopen: prikkelen voetnoot1223 zonder stoot: zonder verzet; t' einden adem lopen: uitrazen voetnoot1224 haar dapperheid verslenst: dan verflauwt hun vechtlust; En hoe...zinkt: en hoe feller zij was, des te trager zal zij worden voetnoot1225 Dan ziet...verwachten: dan vraagt ieder zich af wat zijn optreden hem zal opleveren voetnoot1228 Dus hoopt ten besten: dus hoop er het beste maar van voetnoot1229 op 's woeden volks genâ: overgeleverd aan de genade van het woedende volk voetnoot1230 Helaas, wat...lijen!: helaas, welk geweld zal ik allemaal moeten verduren! voetnoot1231 bevrijen: beschermen voetnoot1232 en 't mededogen...onnozelheid: en het medelijden over de schandelijke smaad die je is aangedaan, en je onschuld voetnoot1234 De droefheid...zachter: je smart belemmert je te praten. Och, stop met je geschrei, dat toch vergeefs is en wees wat kalmer voetnoot1237 De God...geleiden: moge die God u gedenken, Die mij schijnt te vergeten en moge Hij u een beter lot schenken dan ik denk dat mij waarschijnlijk staat te wachten voetnoot1239 Een blij verzamen jonn' Hij ons: Moge Hij ons een vreugdevolle hereniging gunnen voetnoot1240 deze verzen gaan terug op de eerste strofe van het koor in het vierde bedrijf van Garniers Cornélie (1574); openbaren: openlijke voetnoot1244 zwaarste: voornaamste voetnoot1245 bereden: verschaffen voetnoot1246 van ouder herkomst wijd: sinds oeroude tijden voetnoot1247 d'allertreffelijkst: de meest voortreffelijken voetnoot1248 erenbeelden: standbeelden; danklijk: uit dankbaarheid voetnoot1249 De roem...onverganklijk: Hun roem is uitgebazuind door de zuivere trompet van dichters en geleerden in hun geschriften en onvergankelijke poëzie voetnoot1252 groenens nimmer moe: onverwelkbaar voetnoot1254 die 't...wagen: die alles riskeren voor het algemeen belang voetnoot1255 tracht: nastreeft voetnoot1256 hoewel zijn...bejagen: hoewel de overmacht van zijn medesamenzweerders hem belet om zijn plan uit te voeren voetnoot1258 Dan wie...uit: wie evenwel luidruchtig een goede vorst verlangt, maar (intussen) allerlei vorsten verdraagt, en alles wat hij moet doorstaan kalm aanvaardt, wie in hoop en vrees passief blijft en het onrecht dat weduwe en wees wordt aangedaan lijdelijk kan aanzien, zo iemand blijft onbekend en munt niet roemrijk boven iedereen uit voetnoot1266 dove faam: gebrek aan reputatie voetnoot1268 duisterheid: onbekendheid voetnoot1269 optrekken tot aan 't roer der dingen: verheffen tot het landsbestuur voetnoot1272 onêel: ongeacht voetnoot1273 stilzwijgend: kalm; glipt...deur: verglijdt voetnoot1274 zonder steur: zonder verstoring van zijn rust voetnoot1275 en zonder...roeren: en zonder dat zijn hart ergens hevig door wordt beroerd voetnoot1276 angt: beangstigt; 't belied: de voorbereiding voetnoot1277 aanslag: onderneming voetnoot1278 lichtheid: lichtzinnigheid voetnoot1279 noch misluk...uitvoeren: noch de mislukking als het begint, noch de beangstigende haat van het verblinde volk na afloop voetnoot1282 De minste twijfel van geluid: het minste gerucht dat hij meent te horen voetnoot1284 vluchtens nood: de noodzaak om te vluchten voetnoot1285 Het veel...onderwinden: veel aandurven kan nauwelijks tot iets goeds leiden; wie rustig leeft, leeft het veiligst, en wie weinig onderneemt, leeft het rustigst

Vorige Volgende

Geeraerdt van Velsen. Baeto, of oorsprong der Hollanderen

Vierde bedrijf

Over het gehele werk

organisaties

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

auteurs