Geeraerdt van Velsen. Baeto, of oorsprong der Hollanderen

(2005)–P.C. Hooft– rechtenstatus



[pagina 54]
Derde bedrijf harman van woerden, Geeraerdt van Velsen, Gijsbert van Aemstel harman van woerden Ik koom het in der ijl daar alles deur gevlogen.Ga naar voetnoot673 De poort is wel bewaard, de bruggen opgetogen,Ga naar voetnoot674 675[regelnummer] op elken toren is een schildwacht uitgezet, het wachthuis vol krioels, eenieder rustig metGa naar voetnoot676 de wapens bij de hand en niemand suf van allen.Ga naar voetnoot677 Verzekerd houd ik ons voor schielijk' overvallen,Ga naar voetnoot678 tenzij zelfs 's hemels haat ten oorlog ons ontzegg'.Ga naar voetnoot679 geeraerdt van velsen 680[regelnummer] 't En is de mening niet te wachten naar beleg.Ga naar voetnoot680 Maar, om bekwamelijk de zake te voltrekken,Ga naar voetnoot681 vereist de tijd dat wij 't verborgen nu ontdekkenGa naar voetnoot682 aan neef Van Aemstel, als een treff'lijk medelidGa naar voetnoot683 van onz' verbintenis.Ga naar voetnoot684 gijsbert van aemstel Wat 's dat verborgens? harman van woerden Dit: 685[regelnummer] van al die 't vaderland getrouwe liefd' toedragen,Ga naar voetnoot685 de gulden vrijheid en gerechtigheid najagen,Ga naar voetnoot686
[pagina 55]
ik wel geen aanstoot vrees. Zij prijzen ons verdrag,Ga naar voetnoot687 maar op haar hulp men ook zich niet verlaten mag.Ga naar voetnoot688 In kwaden zaken wordt de hevige bedrijverGa naar voetnoot689 690[regelnummer] met haasten aangevoerd van zijn verblinden ijver. Gerechtig' aanslag sloert onder beleid en raadGa naar voetnoot691 des juisten redens, die nauw uit haar tred en gaat. Zo zullen zij. Des waar daarop te wachten, dolen.Ga naar voetnoot693 D' onkundige gemeent' heeft d' ogen in de zolen,Ga naar voetnoot694 695[regelnummer] en blindelings verkiest en blindelings versmijt,Ga naar voetnoot695 en vaak vive ma mort, meure ma vie krijt.Ga naar voetnoot696 Des veilig nergens wij in 't land zijn van de grave. gijsbert van aemstel Hoe dan toch toe? geeraerdt van velsen De vorst, die onder zijnen staveGa naar voetnoot698 't gehoorzaam Eng'land buigt, en heeft in zijner machtGa naar voetnoot699 700[regelnummer] de kindren, effen rijp, te scheiden van geslachtGa naar voetnoot700 en ouders eeuwelijk, hoezeer het ook doorsnijdeGa naar voetnoot701 Ga naar voetnoot701 haar overhangend hart, en presten ze ten strijdeGa naar voetnoot702 met bogen handig taai en flitsen scharp van dop.Ga naar voetnoot703 't Zij dat hij dreige met beschreilijk oorlog opGa naar voetnoot704 705[regelnummer] te komen den Fransoos, wiens speer hij niet laat roesten,
[pagina 56]
of met verslindend' heertocht Schotland te verwoesten,Ga naar voetnoot706 of te versteuren met het ijzer blank en 't vierGa naar voetnoot707 in zijne nachten lang, den ongastvrijen Ier,Ga naar voetnoot708 deez' heeft hem vast gemaakt bij schriften en bij sprakeGa naar voetnoot709 710[regelnummer] van eden duur, geloofd t' handhaven onze zake. Des de verrader hem te geven in de hand,Ga naar voetnoot711 wij hebben ons in zijn bescherming en het land. harman van woerden Daar is des graven zoon, de prinse Jan met namen, dien d' eer gebeurd is van in echte te verzamenGa naar voetnoot714 715[regelnummer] met 's konings dochter; deez', als van de rechte struikGa naar voetnoot715 een onbesproken spruit, zal men, naar oud gebruik, doen zweren 't onderhoud van alle vrijigheden,Ga naar voetnoot717 die 't land ooit had voorheen of hebben mocht met reden,Ga naar voetnoot718 en zo bemoffelen zijn handen, dat hij 't spelGa naar voetnoot719 720[regelnummer] door hoogmoed echter ons niet weer in 't war en stel,Ga naar voetnoot720 maar heb eerbiedelijk d' Engelse kroon te vrezen,Ga naar voetnoot721 en als hij zal gehuld op deze voorwaard' wezen,Ga naar voetnoot722 verheffen tot de naam zijns vaders. Dezen vondGa naar voetnoot723 is d' eenig' uitkomst die wij hebben. Des terstondGa naar voetnoot724
[pagina 57]
725[regelnummer] - want ons geen ding zo kwaad als sloffen is of slepen -Ga naar voetnoot725 bestelt ons, neve, drie van de bezeilste schepen.Ga naar voetnoot726 Gij kent deez' hoek, gelijk uw volk, de schipliên, doet.Ga naar voetnoot727 gijsbert van aemstel Schepen? Ik ben gescheept daar ik meed' over moetGa naar voetnoot728 en vind mij zover t' zee met uw verhaaste kielen,Ga naar voetnoot729 730[regelnummer] dat ik, helaas, vergeefs nu omzie naar mijn hielen. Maar weeldig Utrecht, o bisschoppelijke stad,Ga naar voetnoot731 in ik nog binnen uw strijdbare vestens zat,Ga naar voetnoot732 ik brachte den tiran in handen niet degenen, die min het vaderland als eigen wrake menen.Ga naar voetnoot734 735[regelnummer] De waarheid is, gelijk ik geenszins en beneen,Ga naar voetnoot735 dat ik in handeling en vrundschap ben getreên,Ga naar voetnoot736 op uw aanhouden, met de vorsten, ons geburen,Ga naar voetnoot737 eer dat men iets bestond', om binnen hare murenGa naar voetnoot738 uitvlucht te vinden, en enigen toeverlaatGa naar voetnoot739 740[regelnummer] te weten, bijaldien mislukt waar' onzen raadGa naar voetnoot740 en aanslag vol gevaars, die 'k helpen heb beginnenGa naar voetnoot741 met goeden ijver, om gelegenheid te winnenGa naar voetnoot742 tot het vergaderen der Staten, 't welk dus lang
[pagina 58]
de schalke dwingeland door slimmer treken gang, 745[regelnummer] door dreigen en ontzich, geweten heeft te weren. Maar toegang in het land t' openen vreemden heren,Ga naar voetnoot746 om grote steden met driesende sloten vast te dwingen, 't platteland parsen met overlast van knechten tuchteloos en overzeese koppen, 750[regelnummer] met oorlogsvolk uitheems ons vestingen te stoppen, te zetten d' eed'len van haar ambten, borgers rijk van haar vrijheden oud; huisluiden op den dijk, 't was nooit mijn mening. geeraerdt van velsen Wie kan ordentlijk verkwikkenGa naar voetnoot753 een staat ter dood toe krank en weer in orden schikkenGa naar voetnoot754 755[regelnummer] als d' opperoverheid onordlijk wordt belied?Ga naar voetnoot755 harman van woerden Dat konde d' eerste noch de tweede Brutus niet,Ga naar voetnoot756 noch die, in 't vrouwenkleed, als mannelijk bevrijderGa naar voetnoot757 zijns vaderlands hem droeg. En waar 't dat het een ieder zo nauw zoud' nemen als Epaminond en gij,Ga naar voetnoot759
[pagina 59]
760[regelnummer] toen Thebe en Holland nu bleven in slavernij.Ga naar voetnoot760 geeraerdt van velsen Dan waar het straffeloos de volken te verslinnen.Ga naar voetnoot761 gijsbert van aemstel Onordens al genoeg, laat orden eens beginnen.Ga naar voetnoot762 harman van woerden Dat zal 't wanneer de graaf zal zijn in 's konings hand.Ga naar voetnoot763 gijsbert van aemstel Ziet toe! ziet toe! Gij scheept 's lands welvaart uit het land.Ga naar voetnoot764 geeraerdt van velsen 765[regelnummer] Wie is dat? De tiran die wij tezamen vingen? gijsbert van aemstel 's Lands hoogheid is 't die gij verraadt aan vreemdelingen.Ga naar voetnoot766 geeraerdt van velsen Men zet een billijk prins in dwingeland zijn stoel.Ga naar voetnoot767 gijsbert van aemstel Hoe lang doch billijk? Totdat hij zich meester voel'? harman van woerden Zijns levens hele loop doet hem voor goed befamen.Ga naar voetnoot769 gijsbert van aemstel 770[regelnummer] Het zij zo. Wie wil borg zijn voor zijn erfgenamen? geeraerdt van velsen Dat is te ver gezorgd, intussen dag en raad.Ga naar voetnoot771 gijsbert van aemstel Nooit zorgd' hij ver genoeg, die zorgde voor een staat.Ga naar voetnoot772 harman van woerden Gemeenlijk komen voort de vromen van de vromen.Ga naar voetnoot773
[pagina 60]
gijsbert van aemstel En als die regel mist, dan is het omgekomen.Ga naar voetnoot774 geeraerdt van velsen 775[regelnummer] Men kan een vorst zijn macht bepalen bij verdrag.Ga naar voetnoot775 gijsbert van aemstel Volvoert dat als zijn vreemd krijgsvolk u overmag.Ga naar voetnoot776 harman van woerden Wat middel zoudt gij dan goed vinden te gebruiken? gijsbert van aemstel Den graaf en graaflijkheid haar wieken wel te fnuiken,Ga naar voetnoot778 doch niet door vreemd geweld, maar naar voorouders zeên.Ga naar voetnoot779 780[regelnummer] Beschrijft de ridderschap, beschrijft de grote steên,Ga naar voetnoot780 waar d' opperheid bij staat, en laat die wederhalenGa naar voetnoot781 de buitenspoorse macht in d' oudbezette palen. Ik waarschuw: nog is 't tijd, verblindt u niet de wraak.Ga naar voetnoot783 harman van woerden En zo den Staten haar niet kreunen onze zaak?Ga naar voetnoot784 geeraerdt van velsen 785[regelnummer] Of zo zij, den tiran ten dienst, ons tegen spannen?Ga naar voetnoot785 gijsbert van aemstel Wil 't beste deel des volks verheerd zijn van tirannen,Ga naar voetnoot786 het oordeel staat aan haar, des dulden zij, elkeen die dulde dan met haar, of geev' hem elders heen. Want, stoot men dit om, 't schuim van burgers en van boerenGa naar voetnoot789
[pagina 61]
790[regelnummer] zullen, gelijk als gij, den prins het land uit voeren, en zo zij 't vinden goed, met lasterlijk bedrijf, hem tasten aan zijn kroon, hem tasten aan zijn lijf. Des zo g' u niet en wacht hier verder in te moeien,Ga naar voetnoot793 zo zullen eeuwelijk verspuwen en verfoeienGa naar voetnoot794 795[regelnummer] de tijdgenoten en naneven uwen naam.Ga naar voetnoot795 En, of ik 't met u stond, zo waar 't nog onbekwaam,Ga naar voetnoot796 dus in der ijle, volk en schepen toe te reden. harman van woerden Dewijl de zaak bij u dus staat, ik ben tevredenGa naar voetnoot798 dat wij ons in de rust van deze nacht beraên. geeraerdt van velsen 800[regelnummer] Zo gij mij overstemt, ik moet eronder staan.Ga naar voetnoot800 Maar zal toch nimmermeer hier blijven veilig vinnen. gijsbert van aemstel Nooit is er heil gevolgd uit raad van bijstre zinnen.Ga naar voetnoot802 Ai, reddet d' uw' en toont van reden wat meer blijks. harman van woerden Goenacht zoon. gijsbert van aemstel Neef, goenacht. geeraerdt van velsen Ik wens u desgelijks. geeraerdt van velsen, Machtelt van Velsen geeraerdt van velsen 805[regelnummer] 't Was wel dat wij de grond voor Aemstel eerst verzwegen,Ga naar voetnoot805 wij hadden anders hem niet in 't verbond gekregen.
[pagina 62]
't Is kwaad iets aan te slaan met nauwgezette liên.Ga naar voetnoot807 machtelt van velsen Mijn here, zijt gij daar? Wat kwelt u? Over wien is uw misnoegen? geeraerdt van velsen 't Schijnt of Aemstel zoud' bezwijken.Ga naar voetnoot809 machtelt van velsen 810[regelnummer] Hoe dat? geeraerdt van velsen Hij neigt tot raad die geenszins veiliglijkenGa naar voetnoot810 te werke zijn gesteld noch billijk wezen kan. machtelt van velsen Wat doch? geeraerdt van velsen Maar, zachtelijk te hand'len den tiran!Ga naar voetnoot812 machtelt van velsen Indien een vrouw betaamt te zeggen haar gevoelen, zo bid ik, laat de brand van onze smart bekoelen 815[regelnummer] zoveel, dat onze leed, en de bijzond're haat,Ga naar voetnoot815 niet boven liefde van 't gemene best en gaat.Ga naar voetnoot816 geeraerdt van velsen 'k Heb groot verlangen naar mijn schildknaaps wederkeren,Ga naar voetnoot817 dewelk' ik henen heb, om antwoord te begeren dat d' uitkomst van de zaak ontdekke naakt en klaar, 820[regelnummer] naar Muiderberg geschikt, aan Timon toveraar. Ik gis hij is nu wel ten einde zijnen pade. machtelt van velsen Wat kwader raadsman, lief, waar gij mee gaat te rade!Ga naar voetnoot822
[pagina 63]
geeraerdt van velsen Wat zal ik maken? Een begeerte zonder maatGa naar voetnoot823 mij 't harte nimmermeer te snerpen af en laat, 825[regelnummer] om weten wat geluk wij hebben te verbeiden. 't Zij dat wij laten ons van Aemstels zinne leiden,Ga naar voetnoot826 of dat men 't aan de gunst der winden hangen zal,Ga naar voetnoot827 't is rondom vol gevaars en 't geldt mij bovenal.Ga naar voetnoot828 machtelt van velsen Helaas! geeraerdt van velsen Zo niet mijn troost, mijn ziele, spaart uw tranen.Ga naar voetnoot829 830[regelnummer] Van vaak ik mij en van vermoeidheid voel vermanen.Ga naar voetnoot830 machtelt van velsen 't Is wonder dat u die bevingen niet veel eer. geeraerdt van velsen Treedt in. machtelt van velsen Ik volg, mijn lief treedt in en geeft u neer.Ga naar voetnoot832 schildknaap Mijn leven hoord' ik vaak en menigmaal ten breestenGa naar voetnoot833 van spook gewagen en van toverij en geesten,Ga naar voetnoot834 835[regelnummer] maar ondervond nooit iets. Doch 't horen en het zienGa naar voetnoot835 van zulk bedrijf somwijl getuigen kloeke liên,Ga naar voetnoot836 en die niet zijn gewoon de waarheid te bemeuzelen,Ga naar voetnoot837 des ik wel 't meeste deel, maar al niet houd voor beuzelen.Ga naar voetnoot838
[pagina 64]
Als ongeluk mij parst vind ik mij heuglijk som,Ga naar voetnoot839 840[regelnummer] en somtijds treurig, dat ik niet kan zien waarom. Komt dat bij geesten toe, die zwijgend innesluipenGa naar voetnoot841 en onze zinnen door haar binnenste bekruipen?Ga naar voetnoot842 Of maken zonneschijn of buiig weêr onstuimGa naar voetnoot843 den mensen nu een droev' en dan een blijde luim?Ga naar voetnoot844 845[regelnummer] Doet al uw best, somtijds een licht ding zal u missenGa naar voetnoot845 en somtijds rolt een zaak van zelven tegens gissen.Ga naar voetnoot846 Zijn 't geesten, die alzo beschertsen ons verstand?Ga naar voetnoot847 Of is het wild geluk des werelds allerhand?Ga naar voetnoot848 Soms schijnt te pikken iets op ons van alle zijen,Ga naar voetnoot849 850[regelnummer] soms waarschuwt iets of helpt en schijnt met ons te lijen.Ga naar voetnoot850 Wanneer men daar op let, dunkt mij gelovens waard, hoe dat er geesten zijn, van goed' en kwader aard.Ga naar voetnoot852 De kwade geesten eer van wijsheid toe te schrijven, aan haar te zoeken heil en raad in ons bedrijven,Ga naar voetnoot854 855[regelnummer] en is, na dat ik kan bevroên, niet wel gedaan,Ga naar voetnoot855 nochtans belast mijn heer mij daarom uit te gaan.Ga naar voetnoot856 Een ander van zijn hals, dus duidend, had geschovenGa naar voetnoot857 zijns heers bevel, ik leg de toortsen in den oven.Ga naar voetnoot858 Hoe dat ik nader kom aan Muiderberg gegaan,Ga naar voetnoot859 860[regelnummer] hoe dikker lucht. Of laat ik 't mij te voren staan?Ga naar voetnoot860
[pagina 65]
Hier, in verloren hol en heggen naar beloken,Ga naar voetnoot861 Timon de toveraar, van niemand onbesproken, verschuilt zijn haatlijk hoofd. 't Verkeerde schepsel leidtGa naar voetnoot863 en wallegt van de dag en alle lieflijkheid. 865[regelnummer] Zijn eigen lichaam niet en wenst hij wel te tieren,Ga naar voetnoot865 maar scharp gebeent bekleed met onderaardse spieren,Ga naar voetnoot866 is schoonheid in zijn zin. Een kinne die de schaar haar ruigheid nooit besnoeid', en ongekemmet haar, en van geschrookten huid de rimpels hem vermaken,Ga naar voetnoot869 870[regelnummer] lantaarnhoornig gezicht, holl' ogen, hoge kaken.Ga naar voetnoot870 Onzalig mens, is dan uw wijsheid ongemeenGa naar voetnoot871 gebonden aan dusdanige wanschapenheên? Of kan de dwaasheid ijl van jongers en van vrouwenGa naar voetnoot873 aan dezen woesten schijn lichtlijker toevertrouwen 875[regelnummer] verborgen wetenschap? Voorwaar, het mochte welGa naar voetnoot875 dat dit en al uw doen niets waar dan guichelspel.Ga naar voetnoot876 Ik zal 't doorzien. Wat kan 't mij meer als u doch deren?Ga naar voetnoot877 Hou, luistert konstenaar, die met afgrijslijk zwerenGa naar voetnoot878 Ga naar voetnoot878 't heilloze vollik dwingt des afgronds, naar ik hoor. timon 880[regelnummer] Ik hoor.
[pagina 66]
schildknaap Gij die mijn eigen stem teruggekaatst in't oor en antwoordt met mijn mond, waar zijt gij met uw wonder?Ga naar voetnoot883 timon Onder. schildknaap Indien gij u vermeet te wezen een vermonderGa naar voetnoot884 885[regelnummer] van 't geen dat zal geschiên, zo gunt dat ik koom in. timon Koom in. schildknaap Op zake van gewicht ik horen zou uw zin.Ga naar voetnoot887 Wat raad om 't hol zijn deur te vinden in deez' hoeken?Ga naar voetnoot888 timon Zoeken. schildknaap 890[regelnummer] Ik zoek vergeefs en zou mijn ogen schier vervloeken. Maar hier is 't duister, leidt de weg hier naar beneên? timon Neen. schildknaap Al is het dicht waar ik het loch te vinden meen,Ga naar voetnoot893 zegt van den ingang mij, bid ik, een merrekteiken.Ga naar voetnoot894 timon 895[regelnummer] Eiken. schildknaap Hier staat ze. Maar het oog geen ingang kan bereiken.Ga naar voetnoot896 Komt buiten liever gij, verwachten ik u zal. timon Ik zal. schildknaap Waar wilt gij dat ik toef: beneden in het dalGa naar voetnoot899
[pagina 67]
900[regelnummer] dat vol van liezen staat, of liever hier ter stede?Ga naar voetnoot900 timon Ter stede. schildknaap Ik bid u, helpt mij voort. 't Is middernacht alrede.Ga naar voetnoot902 Wanneer zo zal uw konst toch komen voor den dag?Ga naar voetnoot903 timon Voor den dag.Ga naar voetnoot904 schildknaap 905[regelnummer] Beginnen zult gij dan al zonder lang verdrag,Ga naar voetnoot905 de zon, om deez' tijd 's jaars is niet gewoon te luien.Ga naar voetnoot906 Wat zie ik? D' eiken leeft. Het aardrijk met de kruienGa naar voetnoot907 rondom de wortel schudt, de boom springt uit zijn grond, die wasemt rook en vlam. Och, dit 's de hel zijn mond! 910[regelnummer] Och, dreigen van de dood mij nooit zo zeer vervaarde.Ga naar voetnoot910 schildknaap, Timon timon Hier ben ik, Timon, die in water, lucht en aarde voer over geesten, spook en ikkers heerschappij.Ga naar voetnoot912 Al waar de wereld af verschrikt, dat schrikt voor mij.Ga naar voetnoot913 In 't diepe van de zee, door kracht van heilloos rijmen,Ga naar voetnoot914 915[regelnummer] bekommer ik de zon. Ik doe de maan bezwijmen,Ga naar voetnoot915 dat zij haar doodverf zet. De winden, zonder toomGa naar voetnoot916 aan 't rennen, schut ik kort en maak een dode stroom.Ga naar voetnoot917 En mits het mij belieft, help ik haar weer aan 't hollenGa naar voetnoot918
[pagina 68]
en schud den hemel, dat de sterren suizebollen. 920[regelnummer] Ontbinden kan ik de gemoeden van de min,Ga naar voetnoot920 en and'ren, weder, stuur ik harde zorgen in.Ga naar voetnoot921 Bij nare middernacht mijn eunjers ik doe dravenGa naar voetnoot922 het kerkhof om en dries de doden uit de gravenGa naar voetnoot923 en breek haar ijz'ren slaap, en dwing haar vaardig, datGa naar voetnoot924 925[regelnummer] zij mij aanwijzing doen van een verborgen schat, of van kleinodiên, voor veel jaren al verloren. Of wil ik weten 't eind, eer dat het is geboren,Ga naar voetnoot927 van enig' aanslag, zulks zal bij een geest geschiên,Ga naar voetnoot928 die door d' omstandigheên vervolligs nood kan zien.Ga naar voetnoot929 930[regelnummer] Eist wat gij weten wilt.Ga naar voetnoot930 schildknaap De Velser heer, ontsteken met edel gramschap, om de schennisse te wrekenGa naar voetnoot931 bedreven aan zijn vrouw, heeft, als een moedig man, zijn handen kloek ter daad geleid aan de tiranGa naar voetnoot933 en houdt op 't Muiderslot gevangen den misdadigen. 935[regelnummer] 't Geluk, wat dreigt het? Zal 't zijn aanslag begenadigen?Ga naar voetnoot935 Of waar het beter nooit in dit gevaar getreên?Ga naar voetnoot936 timon Vertoeft zolang dat ik behoorlijk toe mag reên.Ga naar voetnoot937 De mond van enen geest u 't antwoord zal verklaren.Ga naar voetnoot938 Verschrikt niet wat haar voor gedaanten openbaren,Ga naar voetnoot939 940[regelnummer] want alles is in dwang van deze roedes kracht.Ga naar voetnoot940
[pagina 69]
schildknaap Daar kome wat het zij. Al 't geen dat gij verwacht,Ga naar voetnoot941 dat ben ik wel getroost. En zijt gij voor de scharen der helle veilig zelf, gij zult mij wel bewaren.Ga naar voetnoot943 timon Nu luistert naar mij, gij driekoppig' Hecate,Ga naar voetnoot944 945[regelnummer] soms vol, nu rechts, dan links van tronie hallef snee,Ga naar voetnoot945 o grootste dwaalster, die de duister mint, van zessen,Ga naar voetnoot946 gij die in u gewout hebt alle toveressenGa naar voetnoot947 en let van lieverlede op beevaart en gelol,Ga naar voetnoot948 nachtloopster, luistervink, weermaakster, grote kol.Ga naar voetnoot949 950[regelnummer] En gij, gekroonde draak, vol van verborgen steuring,Ga naar voetnoot950 die 's hemels burgerij afvallig bracht tot scheuringGa naar voetnoot951 en worpt u op tot hoofd des heers dul opgeruid,Ga naar voetnoot952 die 't muiten zuurst bekwam en nog gestadig muit,Ga naar voetnoot953 aanhitsend' hemelwaarts uw booz' wanschapen schimmen,Ga naar voetnoot954 955[regelnummer] hoewel nu t' zink zo diep als gij dacht hoog te klimmen.Ga naar voetnoot955 Tiran des sulferpoels voor wie de afgrond beeftGa naar voetnoot956
[pagina 70]
en al wat, onder maan, de wereld ommezweeftGa naar voetnoot957 van tovergeesten, tuk op kruiden en venijnen,Ga naar voetnoot958 of onderaards gedrocht gaat waren in de mijnen.Ga naar voetnoot959 960[regelnummer] Ulieden ik bezweer door deze tekens plat,Ga naar voetnoot960 door deze beelden die gemaald staan op dit blad,Ga naar voetnoot961 door deze namen groot bij Arabiers en Moren,Ga naar voetnoot962 door deze roed' en door de kracht daarin bezworen,Ga naar voetnoot963 en door 't versteurd gebeent' van dezen cirkel rond,Ga naar voetnoot964 965[regelnummer] dat gij verschijnen doet, alhier voor mij, terstond een geest, gezwind op reis, deurtrapt, rondommezwierig,Ga naar voetnoot966 betweter, tijdingziek, bemoeial en nieuwsgierig,Ga naar voetnoot967 en die van logentaal te spreken voor mij schrikt.Ga naar voetnoot968 De maan gehoorzaamt reeds, zij heeft mij toegeknikt; 970[regelnummer] der hellen koning meed', of ik ben onervaren,Ga naar voetnoot970 want d' aarde loeit van angst en arbeidt om te baren.Ga naar voetnoot971 schildknaap, Timon, Helse geest helse geest De vorst der diepten schikt mij uit den helsen brand,Ga naar voetnoot972 onwillig, maar door dwang zijn vaardige gezant,Ga naar voetnoot973 Timon, om op de vraag die gij hebt voor te stellen,Ga naar voetnoot974 975[regelnummer] t' antwoorden. Vraagt, maar kort, en oorloft mij ter hellen.Ga naar voetnoot975 timon De heer van Velsen houdt d' Hollandse graaf gevaên
[pagina 71]
te Muiden, op het slot, zegt hoe 't hem zal vergaan. helse geest 't Is wel van hem verzind,Ga naar voetnoot978 dat hij 't zich onderwindt.Ga naar voetnoot979 timon 980[regelnummer] Vaart heen, gij hebt voldiend.Ga naar voetnoot980 helse geest Ik vaar. timon Deez' tijding dragen, gij jongman, moogt uw heer, wien zij wel zal behagen. Op logen gij de geest zult vinden nimmermeer.Ga naar voetnoot982 schildknaap Ik ga dan, Timon. Dit laat u te loon mijn heer.Ga naar voetnoot983 't Is ongelooflijk dat zo wonderlijke zakenGa naar voetnoot984 985[regelnummer] niet in der daad geschiên, maar dat haar mensen makenGa naar voetnoot985 en geven valsen schijn. Nochtans haar maakt verdacht,Ga naar voetnoot986 dat zij dusdanig spel niet spelen dan bij nacht, een tijd die gunstig heelt 't litteken van de logen.Ga naar voetnoot988 Laat zien, hoe sprak de geest? Ik zou 't vergeten mogen.Ga naar voetnoot989 990[regelnummer] ‘'t Is wel van hem verzind, dat hij 't zich onderwindt’. Hoe nu? Het woord verzind, men dubbelduidig vindt.Ga naar voetnoot991 Is 't van mijn heer verzind met zinnen wel geslepen,Ga naar voetnoot992 of heeft hij zich verzind en wel te deeg vergrepen? Wie leidt mij uit hoe ik dit nemen zal? Ja, ja,Ga naar voetnoot994 995[regelnummer] nu dat het ommekomt, vind ik mij even na.Ga naar voetnoot995
[pagina 72]
rei van amstellandse jofferen Och, hoeveel beter waar' het nooit te zijn geboren en 't licht te missen,Ga naar voetnoot997 welks min zo menig, menig mense doet bekorenGa naar voetnoot998 en schendig glissen, 1000[regelnummer] als uit voorouders snood te zijn gesprotenGa naar voetnoot1000 en wezen van 't veracht,Ga naar voetnoot1001 onzuivere geslacht,Ga naar voetnoot1002 verworpen loten!Ga naar voetnoot1003 Al wie dat het genot van haar begeerte vijnenGa naar voetnoot1004 1005[regelnummer] door boze daden, dien moet haar lust, met nasmaak kwaad, in 't kort verdwijnen, den heer tot schaden. En 't lelijk ongerucht sterft t' genen stonden,Ga naar voetnoot1008 maar wispelt na en voorGa naar voetnoot1009 1010[regelnummer] met vale wieken door der mensen monden. Geen ding en is er dat zozeer verleidt de vromenGa naar voetnoot1012 van vroomheids wegen als slimme voorgang, meest van ouders en van omenGa naar voetnoot1014 1015[regelnummer] tot kwaad genegen. In haarliêr spoor, zijn voeten ongebonden,Ga naar voetnoot1016
[pagina 73]
elk licht verreukeloost en, met 't gezelschap, troost zich in de zonden. 1020[regelnummer] Hoe vele doen te kort, helaas, dan haren nevenGa naar voetnoot1020 nakomelingen, degeen, die door bedompte tocht des moeds gedreven, in schanden springen! Gelijk de Velser heer, die gaat besluiten 1025[regelnummer] dat hij, om wraaks verzaên,Ga naar voetnoot1025 's lands hoogheid wil verraênGa naar voetnoot1026 aan macht van buiten. Mij lust in 't klaagbad, laas, weemoedelijk te tredenGa naar voetnoot1028 na druks vermanen,Ga naar voetnoot1029 1030[regelnummer] en mij te wassen heel van boven tot beneden in lauwe tranen. O mensen broos, hoe glad is voor u allen heilzame deugdes baan,Ga naar voetnoot1033 waar niemand zeker staanGa naar voetnoot1034 1035[regelnummer] en kan voor 't vallen! Tot nog toe Velsen ging, zo 't scheen, dat niemand vasterGa naar voetnoot1036 zijn treden spande. Nu is, helaas, helaas, zijn lof verkeerd in laster,Ga naar voetnoot1038 zijn roem in schande. 1040[regelnummer] Voortaan zal elk die placht te prijzen, smalen. Voortaan zal niemand meer,
[pagina 74]
om d' onbesproken eer,Ga naar voetnoot1042 zijn huis ophalen.Ga naar voetnoot1043 O Gijsbrecht, waardig heer van onzen vaderlande,Ga naar voetnoot1044 1045[regelnummer] wijs, goedertieren,Ga naar voetnoot1045 die daar den klaren Amstel met zijn groenen randeGa naar voetnoot1046 hebt te bestieren, hoe is den inslag u bedekt gehouwen?Ga naar voetnoot1048 Hoe zijt gij ingeleidGa naar voetnoot1049 1050[regelnummer] door uw trouwhartigheidGa naar voetnoot1050 en goed betrouwen?Ga naar voetnoot1051 Nu vreez' eenieder die getroond wordt om gezworenGa naar voetnoot1052 aanslag te maken, dat daar iets anders schuilen mag, dan 't schijnt geschoren,Ga naar voetnoot1054 1055[regelnummer] in 't hol der zaken, zodat men lichtlijk komt, door 't vals bedieden,Ga naar voetnoot1056 niet in gevaar alleen, maar na te jagen 't geen men meent te vlieden. 1060[regelnummer] Niemand verlaat zich hier op edel' of oneêleGa naar voetnoot1060 vrienden of magen.
[pagina 75]
Want, wie te samen spannen, doen 't, ten meestendeleGa naar voetnoot1062 door haat te dragen, of hoop tot hoger luk, beid' eervergeten. 1065[regelnummer] Neemt Aemstel uit haar rot,Ga naar voetnoot1065 wiens wit zal liefde totGa naar voetnoot1066 's lands welvaart heten.	voetnoot673 Ik koom...gevlogen: Ik heb in grote haast alles volledig geïnspecteerd voetnoot674 wel bewaard: goed bewaakt; opgetogen: opgehaald voetnoot676 rustig: vastberaden voetnoot677 niemand suf van allen: iedereen op alles voorbereid voetnoot678 verzekerd: beveiligd; voor: tegen; schielijk': plotselinge voetnoot679 tenzij...ontzegg': tenzij de haat van de hemel zelf ons de oorlog zou verklaren voetnoot680 't En is...beleg: het is niet de bedoeling een beleg af te wachten voetnoot681 bekwamelijk: op een behoorlijke manier voetnoot682 vereist de tijd: eist de (korte) tijd (die wij nog hebben); 't verborgen: de geheime agenda; ontdekken: openbaren voetnoot683 treff'lijk: belangrijk voetnoot684 verbintenis: complot voetnoot685 al: allen voetnoot686 najagen: nastreven voetnoot687 wel: zeker; aanstoot: tegenwerking; verdrag: bondgenootschap voetnoot688 haar: hun; mag: kan voetnoot689 In kwaden...ijver: bij slechte zaken wordt de gedreven uitvoerder meegesleept door zijn blinde hartstocht voetnoot691 Gerechtig' aanslag...gaat: Een rechtvaardige onderneming vordert langzaam; zij laat zich leiden en raden door verstandig overleg, dat zich nauwelijks overhaast voetnoot693 Zo zullen zij: inderdaad. Des...dolen: daarom zou het onverstandig zijn daarop te wachten voetnoot694 D' onkundige gemeent'...zolen: het onwetende volk weet niet wat er aan de hand is voetnoot695 versmijt: verwerpt voetnoot696 vive ma mort, meure ma vie: leve mijn dood, sterve mijn leven; krijt: schreeuwt; het Franse citaat heeft Hooft ontleend aan een Franse vertaling van Machiavelli's Discorsi, i, 53. Machiavelli had het weer ontleend aan Dante voetnoot698 Hoe dan toch toe?: wat wilt gij dan?; de vorst: de Engelse koning Eduard i (1272-1307); stave: scepter voetnoot699 buigt: doet buigen voetnoot700 kindren, effen rijp: pas volwassen kinderen; geslacht: familie voetnoot701 eeuwelijk: voor altijd voetnoot701 hoezeer...hart: hoezeer dit ook snijdt door hun (nl. van de kinderen) liefhebbend hart voetnoot702 en presten ze ten strijde: en hen tot de krijgsdienst te dwingen voetnoot703 bogen handig taai: goede, buigzame bogen; flitsen: pijlen; dop: punt voetnoot704 beschreilijk: betreurenswaardige; op te komen: aan te vallen voetnoot706 verslindend' heertocht: vernietigende veldtocht voetnoot707 versteuren: vernietigen; ijzer blank: zwaard; vier: vuur voetnoot708 in zijne nachten lang: tijdens zijn lange winternachten; verwijst naar de Latijnse naam voor Ierland: Hibernia, winterland voetnoot709 deez' heeft...zake: hij (nl. Eduard i) heeft zich schriftelijk vastgelegd en mondeling met een dure eed gezworen onze zaak te verdedigen voetnoot711 Des de verrader...land: dus door de verrader aan hem over te leveren, stellen wij onszelf en het land onder zijn bescherming voetnoot714 dien d' eer gebeurd is: die de eer heeft gehad; in echte te verzamen: te huwen; in 1284 was er een verlovingsverdrag gesloten tussen Jan van Holland, zoon van Floris v, en Elizabeth van Engeland, dochter van Eduard i. Op 7 januari 1297 zou het huwelijk in Ipswich worden gesloten. Als Harman van Woerden dit zegt, is het huwelijk dus nog niet voltrokken voetnoot715 deez': prins Jan; van de rechte struik: van de echte stam voetnoot717 't onderhoud van alle vrijigheden: het handhaven van alle privileges voetnoot718 of hebben mocht met reden: of later terecht zou kunnen krijgen voetnoot719 bemoffelen zijn handen: zijn handen binden voetnoot720 echter: later; in 't war en stel: in het honderd laat lopen voetnoot721 heb...te vrezen: moet duchten voetnoot722 gehuld: aangesteld voetnoot723 verheffen tot de naam zijns vaders: (zal men) hem verheffen tot de grafelijke waardigheid; Dezen vond... hebben: dit plan biedt ons de enige adequate oplossing voetnoot724 Des: daarom voetnoot725 want...slepen: want niets is voor ons zo gevaarlijk als te talmen of te dralen voetnoot726 bestelt ons: lever ons; bezeilste: snelst varende voetnoot727 hoek: streek; gelijk uw volk, de schipliên, doet: evenals uw mensen, de scheepslui, dat doen voetnoot728 Ik ben...moet: ik ben zo diep bij de zaak betrokken dat ik niet meer terug kan voetnoot729 en vind...hielen: en ik ben al zo ver meegegaan met jullie ondoordachte plannen, dat ik nu, tevergeefs, naar een mogelijkheid zoek om mij terug te trekken voetnoot731 weeldig: welvarend voetnoot732 in: indien; strijdbare vestens: sterke muren voetnoot734 die min...menen: die meer oog hebben voor hun eigen wraakzucht dan voor het vaderland voetnoot735 gelijk ik geenszins en beneen: zoals ik geenszins wil ontkennen voetnoot736 dat ik...getreên: dat ik in onderhandeling over een vriendschapsverbond ben getreden voetnoot737 aanhouden: gedurig aandringen; de vorsten, ons geburen: hertog Jan ii van Brabant, graaf Gwijde van Vlaanderen en koning Eduard i van Engeland hadden de samenzweerders, tijdens een bijeenkomst in Cambrai, hun hulp toegezegd voetnoot738 bestond': ondernam; hare: hun voetnoot739 uitvlucht: toevlucht; en enigen toeverlaat te weten: en zeker te zijn van enige bescherming voetnoot740 bijaldien: als; raad: plan voetnoot741 aanslag vol gevaars: gevaarlijke onderneming voetnoot742 met goeden ijver: met groot enthousiasme; om gelegenheid...weren: om de gelegenheid te krijgen de Staten bijeen te roepen, wat de geslepen dwingeland tot nu toe heeft weten tegen te houden met behulp van sluwe streken en door te dreigen en vrees in te boezemen voetnoot746 Maar toegang...mening: maar om het land te openen voor vreemde machthebbers, om de grote steden door middel van dwangburchten onder contrôle te houden, het platteland te kwellen met de overlast van ongedisciplineerde soldaten en vreemde krijgslieden, buitenlands krijgsvolk in onze vestingen te legeren, onze edelen uit hun ambten te laten ontzetten, onze rijke burgers hun oude privileges te laten ontnemen en onze boeren op straat te laten zetten, is nooit mijn bedoeling geweest voetnoot753 ordentlijk verkwikken: naar behoren er bovenop brengen voetnoot754 en weer in orden schikken: en weer behoorlijk laten functioneren voetnoot755 als...belied?: als de hoogste overheid in strijd met de wetten handelt voetnoot756 d' eerste noch de tweede Brutus: L. Junius Brutus († 509-v. Chr.) die in 510 v. Chr. Tarquinius Superbus verjoeg; Marcus Junius Brutus (85-42 v. Chr) die, samen met Gaius Cassius, op de Idus van maart in 44 v. Chr. Julius Caesar in een senaatszitting doodde vanwege diens streven naar de alleenheerschappij voetnoot757 noch die...hem droeg: in de winter van 379-378 v. Chr. wist de Thebaanse balling Pelopidas met zes medestrijders de stad Thebe, die door de Spartanen was bezet, binnen te komen om de volgende dag, vermomd en gesluierd als vrouw, tijdens een banket de Spartagezinde leiders te doden, de politieke gevangenen te bevrijden en zo een revolutie te beginnen; hem droeg: zich gedroeg voetnoot759 Epaminond: Epameinondas (420-362 v. Chr.), onkreukbaar Thebaans veldheer die de hegemonie van Sparta op de Peloponnesos wist te breken. Hij werd door Montaigne bijzonder gewaardeerd om zijn morele grootheid; gij: nl. Gijsbert van Aemstel voetnoot760 toen Thebe...slavernij: dan zouden toen Thebe en nu Holland in slavernij zijn gebleven voetnoot761 Dan waar...verslinnen: dan zou men ongestraft de volken in het verderf kunnen storten voetnoot762 Onordens: chaos; laat orden eens beginnen: laten we eerst eens orde op zaken stellen voetnoot763 in 's konings hand: in handen van de Engelse koning voetnoot764 Ziet toe: pas op; 's lands welvaart: de waarborg voor 's lands voorspoed voetnoot766 's Lands hoogheit is 't: het is de gebieder van het land voetnoot767 een billijk prins: een rechtvaardig vorst; vgl. Lipsius, Politica, ii, 5 voetnoot769 doet hem voor goed befamen: laat hem kennen als een goed vorst voetnoot771 Dat is...raad: dat is te ver vooruitgedacht, ondertussen komt tijd, komt raad voetnoot772 Nooit zorgd'...staat: iemand die bezorgd is over zijn land kan nooit ver genoeg vooruit denken voetnoot773 Gemeenlijk...vromen: gewoonlijk hebben rechtschapen mensen ook rechtschapen ouders; vgl. Montaigne, Essais, ii, 36 voetnoot774 dan is het omgekomen: dan is het te laat voetnoot775 kan: moet; bepalen: beperken voetnoot776 Volvoert dat: krijg dat maar eens voor elkaar; u overmag: over u de baas is voetnoot778 Den graaf...fnuiken: de graaf en zijn macht flink te beknotten voetnoot779 naar voorouders zeên: volgens voorouderlijke traditie voetnoot780 Beschrijft: roept bijeen voetnoot781 waar d' opperheid bij staat: bij wie de souvereiniteit berust; laat...palen: laten zij de buitensporige machtsuitoefening terugbrengen binnen de vanouds gestelde grenzen voetnoot783 verblindt u niet de wraak: laat u niet door wraakzucht verblinden voetnoot784 En zo...zaak? en als de Staten zich niets aan onze zaak gelegen laten liggen? voetnoot785 ons tegen spannen: tegen ons samenspannen voetnoot786 't beste deel des volks: de Staten; Wil 't beste deel...heen: willen de Staten overheerst worden door tirannen, dan is dat aan hen; daarom, als zij tirannie verdragen, zal iedereen dat moeten, of zich in ballingschap moeten begeven voetnoot789 Want, stoot...lijf: want sluit men de Staten uit, dan zal het uitvaagsel van burgers en boeren, evenals jullie (nu willen doen), de vorst het land uit brengen, of als men dat nodig vindt, schandelijk zijn kroon aantasten of hem om het leven brengen voetnoot793 Des zo...moeien: daarom, als jullie er niet voor oppassen je verder hier mee in te laten voetnoot794 verspuwen: verachten; verfoeien: verafschuwen voetnoot795 naneven: het nageslacht voetnoot796 En, of...reden: en, zo ik het al met u eens zou zijn, dan nog zou het onmogelijk zijn om in zo'n vliegende haast schepen en scheepsvolk in gereedheid te brengen voetnoot798 Dewijl de zaak...beraên: daar gij zo over de zaak denkt, lijkt het mij goed dat wij er in de rust van de nacht nog eens over nadenken voetnoot800 Zo: aangezien; ik moet eronder staan: moet ik mij er bij neerleggen voetnoot802 Nooit is er...blijks: Nooit is er iets goeds voortgekomen uit het oordeel van een verwarde geest. Och, breng uw geest tot rust en geef wat meer blijk van gezond verstand voetnoot805 grond: de ware reden voetnoot807 't Is kwaad...liên: het is lastig iets te ondernemen met erg precieze lieden voetnoot809 't Schijnt of Aemstel zoud' bezwijken: het ziet er naar uit dat Aemstel zou willen terugkrabbelen voetnoot810 Hij neigt...kan: hij voelt meer voor een plan dat zeker niet zonder gevaar kan worden uitgevoerd en helemaal niet rechtvaardig is voetnoot812 Maar,...tiran!: wel, om de tiran clement te behandelen! voetnoot815 de bijzond're haat: onze persoonlijke haat voetnoot816 van 't gemene best: voor het algemeen belang voetnoot817 'k Heb...pade: Met groot ongeduld kijk ik uit naar de terugkeer van mijn schildknaap, die ik naar Muiderberg, naar Simon de tovenaar, heb gestuurd om een antwoord te krijgen dat de afloop van de zaak helder en duidelijk openbaart. Ik vermoed dat hij er nu wel ongeveer zal zijn voetnoot822 Wat kwader...rade!: Wat een slechte adviseur, lief, bij wie gij te rade gaat! voetnoot823 Wat zal...verbeiden: Wat moet ik beginnen? Een mateloos verlangen om te weten welk lot ons te wachten staat, kwelt mijn hart zonder ophouden voetnoot826 zinne: wens voetnoot827 of dat...zal: of dat we het van een gunstige wind laten afhangen (of we Floris naar Engeland zullen brengen) voetnoot828 rondom: overal; en 't geldt mij bovenal: en dat geldt voor mij in het bijzonder voetnoot829 Zo niet: niet op deze manier voetnoot830 Van vaak: door slaap; vermanen: bevangen voetnoot832 geeft u neer: legt u ter ruste voetnoot833 ten breesten: heel uitvoerig voetnoot834 spook: spokerij voetnoot835 maar...iets: maar nam zelf nooit iets waar voetnoot836 van zulk bedrijf: van zulke verschijnselen; somwijl: soms; kloeke liên: verstandige mensen voetnoot837 te bemeuzelen: geweld aan te doen voetnoot838 des ik...beuzelen: daarom houd ik het grootste deel, maar niet alles, voor verzinsels voetnoot839 Als ongeluk...waarom: als het mij flink tegenzit, merk ik, dat ik nu eens vrolijk en dan weer treurig gestemd ben zonder dat ik dat kan verklaren voetnoot841 Komt...innesluipen: wordt dat door geesten veroorzaakt, die ongemerkt binnendringen voetnoot842 en onze...bekruipen: en onze zintuigen tot in hun binnenste beïnvloeden voetnoot843 buiig weêr onstuim: regenachtig en onstuimig weer voetnoot844 luim: stemming voetnoot845 een licht ding zal u missen: zal iets simpels je niet lukken voetnoot846 tegens gissen: onverwacht voetnoot847 beschertsen: spotten met voetnoot848 Of is...allerhand?: of is het toe te schrijven aan het veelsoortige, wispelturige lot van de wereld? voetnoot849 Soms schijnt...zijen: soms schijnen we van alle kanten te worden aangevallen voetnoot850 met ons te lijen: medelijden met ons te hebben voetnoot852 hoe dat: dat voetnoot854 heil: uitkomst; in ons bedrijven: voor ons handelen voetnoot855 na dat ik kan bevroên: voor zover ik kan inzien; niet wel gedaan: niet verstandig voetnoot856 belast: gelast; daarom: om dat laatste voetnoot857 dus duidend: die er zo over dacht; van zijn hals had geschoven: zou naast zich neer hebben gelegd voetnoot858 ik leg de toortsen in den oven: ik waag het er op voetnoot859 voor de afhankelijkheid van dit tekstdeel van Lucanus' Pharsalia, vi, vgl. Veenstra, Bijdrage tot de kennis van de invloeden op Hooft, 163-169 voetnoot860 dikker: dichter; Of laat ik 't mij te voren staan?: of verbeeld ik me dat maar? voetnoot861 Hier...lieflijkheid: hier, in een eenzaam hol tussen duister struikgewas verscholen, houdt Timon de tovenaar, die bij iedereen in een kwade reuk staat, zijn afzichtelijk hoofd verborgen. Het ontaarde schepsel verafschuwt het daglicht en elke vorm van vriendelijkheid voetnoot863 deze beschrijving van Timons uiterlijk berust op Lucanus, Pharsalia, vi, 515-518, waarin het uiterlijk van de tovenares Erictho wordt beschreven voetnoot865 Zijn eigen...tieren: zijn eigen lichaam wenst hij niet behoorlijk te verzorgen voetnoot866 scharp gebeent: knokig skelet; onderaardse: gedrochtelijke voetnoot869 geschrookten: verschrompelde; vermaken: behagen voetnoot870 lantaarnhoornig gezicht: tanig gelaat; holl': diepliggende; kaken: jukbeenderen voetnoot871 Onzalig mense...wanschapenheên?: diep verdorven mens, is uw buitengewone kennis dan verbonden met zo'n wanstaltigheid? voetnoot873 Of kan...wetenschap?: of zal de ijdele dwaasheid van jonge mannen en vrouwen aan zo'n woest voorkomen gemakkelijker geheime kennis toeschrijven? voetnoot875 het mochte wel: het zou wel kunnen voetnoot876 niets: niets anders; guichelspel: zinsbegoocheling voetnoot877 Ik zal 't doorzien: ik zal er wel achter komen; deren: kwaad doen voetnoot878 Hou: uitroep om iemands aandacht te trekken, hé voetnoot878 Hou, luistert...hoor: hé, luister tovenaar die, naar ik heb vernomen, met afschuwelijke bezweringen de afschrikwekkende bewoners van de hel bedwingt voetnoot883 met uw wonder: met uw wonderbare vermogens voetnoot884 Indien gij...koom in: indien gij durft te beweren een verkondiger te zijn van wat er zal gebeuren, sta mij dan toe binnen te komen voetnoot887 Op zake...zin: over een belangrijke zaak moet ik uw mening horen voetnoot888 Wat raad...hoeken: hoe vind ik in dit oord de deur van het hol? voetnoot893 Al: overal; het loch: de opening voetnoot894 merrekteiken: kenmerk voetnoot896 Hier staat ze: hier staat de eik; bereiken: ontwaren voetnoot899 toef: wacht voetnoot900 liezen: biezen (grasachtige plant op vochtige plaatsen); ter stede: ter plekke voetnoot902 voort: verder voetnoot903 konst: tovenarij voetnoot904 voor den dag: voor dat het licht wordt voetnoot905 zult: moet; verdrag: dralen voetnoot906 luien: luieren voetnoot907 D' eiken leeft: de eik beweegt; Het aardrijk met de kruien: de grond met al zijn planten voetnoot910 vervaarde: bang maakte voetnoot912 voer...heerschappij: macht heb over; spook: spoken; ikkers: duivels voetnoot913 Al: alles; af verschrikt: ontzag voor heeft; schrikt: is bang voetnoot914 heilloos rijmen: gruwelijke bezweringen voetnoot915 bekommer ik: houd ik tegen; bezwijmen: verbleken voetnoot916 dat zij haar doodverf zet: zodat zij lijkbleek wordt; De winden...kort: de winden die ongeremd tekeer gaan, houd ik plotseling tegen voetnoot917 en maak een dode stroom: en laat de golven tot stilstand komen voetnoot918 mits: wanneer; haar: de winden voetnoot920 ontbinden: bevrijden; gemoeden: harten; min: verliefdheid voetnoot921 harde zorgen: grote gevaren voetnoot922 nare: duistere; eunjers: spoken voetnoot923 dries: roep met krachtige bewoordingen op voetnoot924 haar ijz'ren slaap: hun doodsslaap; vaardig: op een behendige manier voetnoot927 Of wil...aanslag: of wens ik de afloop van een onderneming te kennen voor dat ze is begonnen voetnoot928 bij: door voetnoot929 die door...zien: die door alle feiten heen kan voorzien waar het onvermijdelijk op moet uitlopen voetnoot930 ontsteken met edel gramschap: ontstoken in rechtmatige toorn voetnoot931 schennisse: verkrachting voetnoot933 zijn handen...tiran: heeft moedig de tiran gevangen genomen voetnoot935 't Geluk, wat dreigt het?: Wat is het lot van zins?; begenadigen: begunstigen voetnoot936 Of waar...getreên?: of was het beter geweest zich nooit in deze gevaarlijke situatie begeven te hebben? voetnoot937 Vertoeft: wacht; behoorlijk toe mag reên: voldoende toebereidselen kan maken voetnoot938 verklaren: geven voetnoot939 wat haar voor gedaanten openbaren: wat voor gestalten zich ook manifesteren voetnoot940 want alles...kracht: want alles wordt bedwongen door de vermogens van deze staf voetnoot941 Daar kome...getroost: laat komen wat komen moet. Wat gij ook allemaal verwacht, ik ben er niet bang voor voetnoot943 wel bewaren: goed beschermen voetnoot944 Hecate: het meest bekend als Griekse godin van de onderwereld die heerst over alle geheime toverkrachten in de natuur; zij wordt vaak afgebeeld met drie hoofden en met fakkels in de hand; beschermgodin van tovenaars en toverheksen voetnoot945 vol: volledig; hallef snee: de helft missend voetnoot946 o grootste...zessen: o grootste van de zes planeten, die van de duisternis houdt; Hecate wordt ook vaak geidentificeerd met de maangodin voetnoot947 gewout: macht voetnoot948 en let...gelol: en in alle rust zowel aandacht heeft voor een bedevaart als voor het eentonig opdreunen van toverspreuken voetnoot949 weermaakster: heks die een slechte invloed heeft op het weer; kol: toverkol voetnoot950 gekroonde draak: Satan; steuring: verstoordheid; verwijzing naar Satans afkomst als de aanvoerder van de gevallen engelen, Lucifer, die tegen God in opstand kwam en door Michaël werd vernietigd en in de hel geworpen voetnoot951 afvallig: ontrouw voetnoot952 des heers: van het leger van de afvallige engelen; dul: dolzinnig voetnoot953 die 't muiten...muit: die de zwaarste gevolgen van de muiterij ondervond, maar toch voortdurend blijft muiten voetnoot954 booz': verdorven; wanschapen: gedrochtelijk voetnoot955 hoewel...klimmen: hoewel gij nu zo diep zijt gezonken als gij hoog dacht te stijgen voetnoot956 sulferpoel: zwavelpoel; in de bijbel wordt de hel beschreven als een poel van vuur en zwavel, Openbaring 19:20, 20:10, 21:8; afgrond: hel voetnoot957 onder maan: in het ondermaanse; de wereld ommezweeft: rusteloos over de aarde ronddoolt voetnoot958 van: aan; tuk op: bedreven in; venijnen: vergiften voetnoot959 of onderaards...mijnen: of onderaardse gedrochten die rondwaren in de mijngangen voetnoot960 plat: eenvoudig voetnoot961 beelden: afbeeldingen; gemaald: geschilderd voetnoot962 groot: die hoog in aanzien staan voetnoot963 kracht: macht voetnoot964 versteurd gebeent': uit de rust van het graf gehaalde beenderen voetnoot966 gezwind op reis: vlug op weg; deurtrapt: sluw; rondommezwierig: in alle opzichten bevallig voetnoot967 betweter: betweterig; tijdingziek: verzot op nieuwtjes; bemoeial: bemoeiziek voetnoot968 en die...schrikt: en die ervoor terugdeinst in mijn tegenwoordigheid leugens uit te kramen voetnoot970 meed': ook voetnoot971 arbeidt om te baren: en heeft barensweeën voetnoot972 schikt: zendt voetnoot973 onwillig: tegen mijn zin; vaardige: gewillige voetnoot974 hebt voor te stellen: moet voorleggen voetnoot975 kort: snel; en oorloft mij ter hellen: en sta mij toe naar de hel terug te keren voetnoot978 verzind: bedacht voetnoot979 dat hij 't zich onderwindt: dat hij het onderneemt voetnoot980 vaart: gaat; voldiend: uw taak volbracht; Deez' tijding dragen: dit bericht brengen voetnoot982 vinden: betrappen; nimmermeer: nooit voetnoot983 te loon: als beloning voetnoot984 zo: zulke voetnoot985 in der daad geschiên: in de werkelijkheid gebeuren; maken: teweegbrengen voetnoot986 valsen schijn: bedriegelijk voorkomen; haar: hen voetnoot988 heelt: verbergt; 't litteken van de logen: het bewijsstuk van de leugen voetnoot989 mogen: kunnen voetnoot991 Hoe nu?: wat nu?; men dubbelduidig vindt: kan men op twee manieren interpreteren voetnoot992 Is 't van...vergrepen?: is het door mijn heer verstandig bedacht, of heeft hij zich vergist en wel degelijk een grote fout gemaakt? voetnoot994 hoe ik dit nemen zal?: hoe ik dit moet opvatten voetnoot995 nu dat...na: nu het er op aankomt, weet ik niet wat ik ervan moet maken voetnoot997 't licht: het levenslicht voetnoot998 welks min...glissen: waar menigeen zoveel van houdt dat hij erdoor wordt verleid en schandelijk uitglijdt (op het pad der deugd) voetnoot1000 als: dan; voorouders snood: slechte voorouders voetnoot1001 wezen: te zijn voetnoot1002 onzuivere: ondeugdzame voetnoot1003 verworpen loten: verdorven spruiten voetnoot1004 Al wie...schaden: allen die de bevrediging van hun begeerten vinden in kwaad doen, moet de lust daartoe spoedig vergaan vanwege de kwalijke gevolgen die dat voor henzelf heeft; den heer tot schaden: de eigenaar van de begeerte tot schade, d.w.z.: tot eigen schade voetnoot1008 En 't lelijk...stonden: en de slechte reputatie verdwijnt nooit voetnoot1009 maar wispelt...wieken: maar zwerft rusteloos op bleke vlerken voetnoot1012 Geen ding...voorgang: niets leidt de rechtschapen mens zozeer af van de wegen der deugd als een slecht voorbeeld voetnoot1014 meest: gewoonlijk; omen: bloedverwanten voetnoot1016 In haarliêr...zonden: in hun spoor gaat iedereen, door niets belemmerd, gemakkelijk het verkeerde pad op en geeft zich, samen met anderen, over aan zondige genoegens voetnoot1020 Hoe...springen!: Helaas, hoezeer benadelen dan degenen, die gedreven door een verborgen hartstocht zichzelf te schande maken, hun nakomelingen voetnoot1025 om wraaks verzaên: om aan zijn wraakzucht te voldoen voetnoot1026 's lands hoogheid: de gebieder van het land, nl. graaf Floris voetnoot1028 Mij lust: ik (nl. de Rei van Amstellandse Jofferen) ben geneigd; weemoedelijk: bedroefd voetnoot1029 na druks vermanen: zoals mijn smart mij gebiedt voetnoot1033 heilzame deugdes baan: de heilzame weg der deugd voetnoot1034 waar: waarop; zeker: veilig voetnoot1036 Tot nog toe...spande: tot nu toe leek het of Velsen standvastiger dan wie ook zijn stappen richtte (op het pad van de deugd) voetnoot1038 lof: reputatie; laster: blaam voetnoot1042 onbesproken eer: onberispelijke reputatie voetnoot1043 zijn huis ophalen: zijn geslacht roemen voetnoot1044 O Gijsbrecht, waardig heer van onzen vaderlande: de Rei van Amstellandse jofferen spreekt Gijsbert van Aemstel aan in zijn functie van heer van Amstelland; waardig: voortreffelijk voetnoot1045 goedertieren: vreedzaam voetnoot1046 klaren: schone voetnoot1048 hoe: waarom; inslag: ware bedoeling; bedekt: geheim voetnoot1049 ingeleid: misleid voetnoot1050 trouwhartigheid: goedgelovigheid voetnoot1051 betrouwen: vertrouwen voetnoot1052 getroond: verleid; om gezworen aanslag te maken: om mee te doen aan een bij eed bezworen onderneming voetnoot1054 dat daar...zaken: dat er in de kern van de zaak iets anders verborgen kan zitten, dan het lijkt te worden voorgesteld voetnoot1056 zodat men...vlieden: zodat men door de bewust verkeerde uitleg niet alleen gemakkelijk in gevaar komt, maar er ook toe komt om na te jagen wat men meent te ontvluchten voetnoot1060 Niemand verlaat...magen: niemand kan zich in dit geval verlaten op adellijke of niet-adellijke vrienden of verwanten voetnoot1062 Want, wie...eervergeten: want degenen die samenzweren doen dat meestal uit haatdragendheid of uit hoop op een hogere positie, en in beide gevallen handelen zij gewetenloos voetnoot1065 Neemt Aemstel uit haar rot: zonder Aemstel daarvan uit voetnoot1066 wiens wit...heten: die slechts de welvaart van het land voor ogen heeft gehad

Vorige Volgende

Geeraerdt van Velsen. Baeto, of oorsprong der Hollanderen

Derde bedrijf

Over het gehele werk

organisaties

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

auteurs