Geeraerdt van Velsen

(1976)–P.C. Hooft– rechtenstatus




[pagina 80]
Derde bedrijf Ga naar voetnoot+ Harman van Woerden. Geeraerdt van Velsen. Gijsbert van Aemstel H. v. Woerden Ick koom het inder ijl daer alles deur ghevlooghen. Ga naar voetnoot673 De poort is wel bewaert; de brugghen opghetooghen; Ga naar voetnoot674 675[regelnummer] Op elcken tooren is een schildwacht uytgheset; Het wachthuys vol kryoels; een yder rustich, met Ga naar voetnoot676 De waepens byder handt; en niemandt suf van allen: Ga naar voetnoot677 Verseeckert houd ick ons voor schielijck overvallen: Ga naar voetnoot678 Ten zy selfs 's Hemels haet ten oorloch ons ontseg. Ga naar voetnoot679 G. v. Velsen 680[regelnummer] 'Ten is de meening niet te wachten na beleg. Ga naar voetnoot680 Maer, om bequaemelijck de saecke te voltrecken, Ga naar voetnoot681 Vereyscht den tijdt, dat wy 't verborghen nu ontdecken, Ga naar voetnoot682 Aen neef van Aemstel, als een treffelijck medelidt Ga naar voetnoot683 Van ons verbintenis. G. v. Aemstel Wat's dat verborgens? H. v. Woerden Dit. 685[regelnummer] Van al die 't vaederlandt ghetrouwe liefd toe draeghen, De gulden vryheyt, en gherechticheyt naejaghen,
[pagina 81]
Ick wel gheen aenstoot vrees, zy prysen ons verdrach: Ga naar voetnoot687 Maer op haer hulp men oock sich niet verlaeten mach. In quaeden saecken wert den hevighe bedryver, Ga naar voetnoot689 690[regelnummer] Met haesten aenghevoert, van zijn verblinden yver: Gherechtighe' aenslach sloert, onder beleydt, en raedt Ga naar voetnoot691 Des juysten redens, die nauw uyt haer tredt en gaet. Soo sullen zy: des waer daer op te wachten, doolen. Ga naar voetnoot693 D'onkundighe ghemeent heeft d'ooghen inde soolen; Ga naar voetnoot694 695[regelnummer] En blindeling verkiest, en blindeling versmijt; En vaeck vive ma mort, meure ma vie krijt. Ga naar voetnoot696 Des vaylich nerghens wy in 't landt zijn vande Graeve. Ga naar voetnoot697 G. v. Aemstel Hoe dan doch toe? Ga naar voetnoot698 G. v. Velsen De Vorst die onder zynen stave, 't Ghehoorsaem Eng'landt buycht, en heeft in zyner macht 700[regelnummer] De kindren effen rijp te scheyden, van gheslacht Ga naar voetnoot700
[pagina 82]
En ouwders eeuwelijck (hoe seer het oock doorsnyde Haer overhangend hart) en prestense ten stryde, Ga naar voetnoot702 Met booghen handich tay, en flitschen scharp van dop: Ga naar voetnoot703 't Zy dat hy drieghe met beschreylijck oorloch, op Ga naar voetnoot704 705[regelnummer] Te koomen den Franchoys, wiens speer hy niet laet roesten; Oft met verslinnende' heyrtocht Schotlandt te verwoesten; Ga naar voetnoot706 Oft te versteuren, met het yser blanck en 't vier, Ga naar voetnoot707 In zyne nachten lang, den ongastvryen Yer: Ga naar voetnoot708 Dees heeft hem vast ghemaeckt by schriften, en by spraecke Ga naar voetnoot709 710[regelnummer] Van eeden dier, ghelooft te' handthaven onse saecke. Des den verraeder hem te geven inde handt Ga naar voetnoot711 Wy hebben, ons in zijn bescherming ende landt. Ga naar voetnoot712 H. v. Woerden Daer is des Graeven soon de Prince Jan met naemen, Dien d'eer ghebeurt is van in echte te versamen Ga naar voetnoot714 715[regelnummer] Met 's Konincx dochter; dees als vande rechte struyck, Ga naar voetnoot715 Een onbesproocken spruyt, salmen naer ouwdt ghebruyck, Doen sweeren 't onderhouwt van alle vryicheden, Ga naar voetnoot717 Die 't land oyt had voorheen, oft hebben mocht met reden; Ga naar voetnoot718
[pagina 83]
En soo bemoffelen zijn handen, dat hy 't spel, Ga naar voetnoot719 720[regelnummer] Door hoochmoed, echter ons niet weer in 't war en stel; Ga naar voetnoot720 Maer heb eerbiedelijck d'Enghelsche Croon te vreesen. En als hy sal ghehuldt op dese voorwaerd wesen, Ga naar voetnoot722 Verheffen tot den naem zijns vaders. Desen vondt Ga naar voetnoot723 Is d'eenighe' uytcoomst die wy hebben, des terstond, 725[regelnummer] (Want ons gheen ding soo quaet als sloffen is oft slepen) Ga naar voetnoot725 Bestelt ons, neve, drie vande beseylste schepen. Ga naar voetnoot726 Ghy kendt dees hoeck, ghelyck u volck de schipliên doet. Ga naar voetnoot727 G. v. Aemstel Schepen? Ick ben ghescheept daer ick med' over moet. Ga naar voetnoot728 En vind my soo ver t'Zee met u verhaeste kielen, Ga naar voetnoot729 730[regelnummer] Dat ick, helaes! vergheefs nu omsie nae mijn hielen. Ga naar voetnoot730 Maer weeldich Wtrecht, o Bisschoppelijcke stadt! Ga naar voetnoot731 In ick noch binnen uw strijdbaere vestens sat; Ga naar voetnoot732 Ick brachte den Tyran in handen niet den gheenen, Die min het vaderlandt als eyghen wraecke meenen. Ga naar voetnoot734 735[regelnummer] De waerheyt is (ghelyck ick gheensins en beneen) Ga naar voetnoot735 Dat ick in handeling en vruntschap ben ghetreên, Ga naar voetnoot736
[pagina 84]
Op uw aenhouwden, met de Vorsten ons ghebuyren, Ga naar voetnoot737 Eer datmen yets bestonde'; om binnen haere muyren Ga naar voetnoot738 Uytvlucht te vinden, en eenighen toeverlaet Ga naar voetnoot739 740[regelnummer] Te weten, by al dien misluckt waer onsen raedt, Ga naar voetnoot740 En aenslach vol ghevaers: die 'k helpen heb beginnen, Met goeden yver, om gheleghentheyt te winnen, Tot het vergaederen der Staeten, 't welck dus lang, Ga naar voetnoot743 De schalcke Dwinghelandt door slimmer treecken gang, Ga naar voetnoot744 745[regelnummer] Door dreyghen en ontsich, gheweeten heeft te weeren. Ga naar voetnoot745 Maer toegang inden land t'oopenen vremden Heeren, Om groote steeden met drieschende slooten vast Ga naar voetnoot747 Te dwinghen; 't platte landt parssen met overlast Ga naar voetnoot748 Van knechten tuchteloos, en Overzeesche koppen; Ga naar voetnoot749 750[regelnummer] Met oorlochsvolck uytheemsch ons vestinghen te stoppen; Ga naar voetnoot750 Te setten d'Eedlen van haer ampten; Borghers rijck Ga naar voetnoot751 Van haer vryheeden oudt; Huysluyden op den dijck: Ga naar voetnoot752 't Was noyt mijn meening. Ga naar voetnoot753 G. v. Velsen Wie kan ordentlijck verquicken Een staet ter doodt toe kranck, en weêr in orden schicken,
[pagina 85]
755[regelnummer] Als d'Opperoverheyt onordlijck wordt beliedt? Ga naar voetnoot755 H. v. Woerden Dat konde d'eerste nocht de tweede Brutus niet. Ga naar voetnoot756 Nocht die in 't vrouwenkleedt als mannelijck bevryder Ga naar voetnoot757 Zijns Vaederlants hem droech. En waer 't dat het een yder Soo nauw soud nemen als Epaminond en ghy; Ga naar voetnoot759 760[regelnummer] Doen Thebe', en Hollandt nu, bleven in slaverny. Ga naar voetnoot760 G. v. Velsen Dan waer het straffeloos de volcken te verslinnen. Ga naar voetnoot761 G. v. Aemstel Onordens al ghenoech, laet orden eens beginnen. Ga naar voetnoot762 H. v. Woerden Dat sal 't, wanneer de Graef sal zijn in 's Konincx handt. G. v. Aemstel Siet toe, siet toe, ghy scheept 's Lands welvaert uyt het landt. G. v. Velsen 765[regelnummer] Wie is dat? de Tyran, dien wy te samen vinghen? G. v. Aemstel 's Lands hoocheyt ist, die ghy verraedt aen vremdelinghen. Ga naar voetnoot766
[pagina 86]
G. v. Velsen Men set een billick Prins, in Dwinghelandt zijn stoel. Ga naar voetnoot767 G.v.Aemstel Hoe lang doch billijck? tot dat hy sich meester voel? Ga naar voetnoot767-768 H. v. Woerden Zijns levens heele loop doet hem voor goedt befaemen. Ga naar voetnoot769 G. v. Aemstel 770[regelnummer] Het zy soo: wie wil borgh zijn voor zijn erfghenaemen? G. v. Velsen Dat is te ver ghesorcht. In tusschen dach en raedt. Ga naar voetnoot771 G. v. Aemstel Noyt sorchde' hy ver ghenoech, die sorchde voor een staet. H. v. Woerden Ghemeen'lijck komen voort de vroomen vande vroomen. Ga naar voetnoot773 G. v. Aemstel En als die reghel mist dan is het omghekoomen. Ga naar voetnoot774 G. v. Velsen 775[regelnummer] Men kan een Vorst zyn macht bepaelen by verdrach. Ga naar voetnoot775 G. v. Aemstel Volvoert dat, als zyn vremdt krijchsvolck u overmach. Ga naar voetnoot776
[pagina 87]
H. v. Woerden Wat middel soudt ghy dan goedt vinden te ghebruycken? G. v. Aemstel Den Graef, en Graeflijckheydt haer wiecken wel te fnuycken; Ga naar voetnoot778 Doch niet door vremdt gheweldt: maer nae voorouwders seên. Ga naar voetnoot779 780[regelnummer] Beschrijft de ridderschap, beschrijft de grote steên, Ga naar voetnoot780 Daer d'opperheyt by staet: en laet die wederhaelen Ga naar voetnoot781 De buytenspoorsche macht in d'ouwbesette paelen. Ga naar voetnoot782 Ick waerschuw, noch ist tijdt, verblindt u niet de wraeck. H. v. Woerden En soo de Staeten haer niet kreunen onse saeck? Ga naar voetnoot784 G. v. Velsen 785[regelnummer] Oft soo zy, den Tyran ten dienst, ons teghen spannen? Ga naar voetnoot785 G. v. Aemstel Wil 't beste deel des volcx verheert zijn van Tyrannen Ga naar voetnoot786 Het oordeel staet an haer: des dulden zy, elck een Ga naar voetnoot787 Die dulde dan met haer, oft geev' hem elders heen. Ga naar voetnoot788 Want, stootmen dit om, 't schuym van Burghers en van Boeren Ga naar voetnoot789 790[regelnummer] Sullen, ghelyck als ghy den Prins te land uytvoeren; Ga naar voetnoot790
[pagina 88]
En soo zy 't vinden goedt, met lasterlyck bedryf, Ga naar voetnoot791 Hem tasten aen zijn croon, hem tasten aen zyn lyf. Des soo gh'u niet en wacht hier verder in te moeyen, Ga naar voetnoot793 Soo sullen eeuwelijck verspuwen en verfoeyen Ga naar voetnoot794 795[regelnummer] De tydtghenooten en naeneeven uwen naem. Ga naar voetnoot795 En, oft ick 't met u stond, soo waer 't noch onbequaem Ga naar voetnoot796 Dus inder yle, volck en schepen toe te reeden. Ga naar voetnoot797 H. v. Woerden Dewyl de saeck by u dus staet, ick ben te vreeden Dat wy ons inde rust van dese nacht beraên. G. v. Velsen 800[regelnummer] Soo ghy my overstemt, ick moet'er onder staen. Ga naar voetnoot800 Maer sal doch nimmermeer hier blyven vaylich vinnen. G. v. Aemstel Noyt isser heyl ghevolcht uyt raedt van bystre sinnen. Ga naar voetnoot802 Ay reddet d'uwe' en toont van reden wat meer blycx. Ga naar voetnoot803 H. v. Woerden Goe nacht soon. G. v. Aemstel Neef, goe nacht. G. v. Velsen Ick wensche' u desgelijcx.
[pagina 89]

Geeraerdt van Velsen. Machtelt van Velsen G. v. Velsen 805[regelnummer] 't Was wel dat wy de grondt voor Aemstel eerst versweeghen, Ga naar voetnoot805 Wy hadden anders hem niet in 't verbondt ghekreghen. 't Is quaet yet aen te slaen met nauwghesette liên. Ga naar voetnoot807 M. v. Velsen Myn Heere, zydy daer? wat quelt u? over wien Is u misnoegen? Ga naar voetnoot809 G. V. Velsen 't Schynt oft Aemstel soud beswycken. M. v. Velsen 810[regelnummer] Hoe dat? Ga naar voetnoot810 G. v. Velsen Hy nycht tot raedt die geensins vaylichlycken Te wercke zijn ghestelt, noch billijck wesen kan. Ga naar voetnoot811 M. v. Velsen Wat doch? Ga naar voetnoot812 G. v. Velsen Maer sachtelijck te' hand'len den Tyran. M. v. Velsen Indien een vrouw betaemt te segghen haer ghevoelen, Soo bid ick laet den brandt van onse smart bekoelen,
[pagina 90]
815[regelnummer] Soo veel, dat onse leedt, en de besondren haet, Ga naar voetnoot815 Niet boven liefde van 't ghemeene best en gaet. Ga naar voetnoot815, 816 Ga naar voetnoot816 G. v. Velsen 'k Heb groot verlanghen na mijn Schildknaeps wederkeeren, De welcke' ick henen heb, om antwoordt te begheeren, Ga naar voetnoot818 Dat d'uytcoomst vande saeck ontdecke naeckt en klaer, Ga naar voetnoot819 820[regelnummer] Nae Muyderberch gheschickt, aen Timon tooveraer. Ick gis, hy is nu wel ten eynde zynen paede. Ga naar voetnoot821 M. v. Velsen Wat quaeder raetsman, lief, daer ghy mee gaet te raede! Ga naar voetnoot822 G. v. Velsen Wat sal ick maecken? een begheerte sonder maet, Ga naar voetnoot823 My 't harte nimmermeer te snerpen af en laet, Ga naar voetnoot824 825[regelnummer] Om weten wat gheluck wy hebben te verbeyden. Ga naar voetnoot825 't Zy dat wy laeten ons van Aemstels sinne leyden; Ga naar voetnoot826 Oft datmen 't aende gunst der winden hanghen sal; Ga naar voetnoot827 't Is rondom vol ghevaers en 't gelt my boven al. M. v. Velsen Helaes! G. v. Velsen Soo niet mijn troost, mijn siele, spaert u traenen. 830[regelnummer] Van vaeck ick my en van vermoeytheydt voel vermaenen. Ga naar voetnoot830
[pagina 91]
M. v. Velsen 't Is wonder dat u die bevinghen niet veel eer. G. v. Velsen Treedt in. Ga naar voetnoot832 M. v. Velsen Ick volch, mijn lief treedt in en geeft u neer.
Schildknaep. Timon Schildknaep Myn leven hoord ick vaeck en meenichmael ten breesten Ga naar voetnoot833 Van spoock ghewaeghen, en van toovery en gheesten: Ga naar voetnoot834 835[regelnummer] Maer ondervond noyt yet, doch 't hooren en het sien Ga naar voetnoot835 Van sulck bedrijf somwijl ghetuyghen kloecke liên, Ga naar voetnoot836 En die niet zijn ghewoon de waerheyt te bemeuselen: Ga naar voetnoot837 Des ick wel 't meeste deel, maer al niet houd voor beuselen. Ga naar voetnoot838 Als ongheluck my parst, vind' ick my heuchlijck som, Ga naar voetnoot839 840[regelnummer] En somtijts treurich, dat ick niet kan sien waerom. Komt dat by gheesten toe, die swyghend inne sluypen, Ga naar voetnoot841 En onse sinnen door haer binnenste becruypen? Ga naar voetnoot842 Oft maecken sonneschyn, oft buyich weêr onstuym Ga naar voetnoot843 Den menschen nu een droeve' en dan een blyde luym?
[pagina 92]
845[regelnummer] Doet al uw best, somtijts een licht ding sal u missen: Ga naar voetnoot845 En somtijts rolt een saeck van selven teghens gissen. Ga naar voetnoot846 Zijn 't gheesten, die alsoo beschertsen ons verstant? Ga naar voetnoot847 Oft is het wildt gheluck des werelts allerhandt? Ga naar voetnoot848 Som schynt te picken yet op ons van alle zyen: 850[regelnummer] Som waerschuwt yet; oft helpt; en schynt met ons te lyên. Ga naar voetnoot850 Wanneermen daer op let, dunckt my gheloovens waerdt, Hoe datter gheesten zyn van goede' en quaeder aerdt. Den quaeden gheesten eer van wysheyt toe te schryven; Aen haer te soecken heyl en raedt in ons bedryven; 855[regelnummer] En is na dat ick kan bevroên, niet wel ghedaen: Nochtans belast myn Heer my daerom uyt te gaen. Ga naar voetnoot856 Een ander van zyn hals dus duydend had gheschoven Ga naar voetnoot857 Zijns Heers bevel: Ick leg de toortsen inden oven. Ga naar voetnoot858 Hoe dat ick naerder koom aen Muyderberch ghegaen, 860[regelnummer] Hoe dicker lucht; of laet ick 't my te vooren staen? Ga naar voetnoot860 Hier, in verlooren hol en hegghen naer beloocken, Ga naar voetnoot861 Timon de Tooveraer van niemant onbesproocken Verschuylt zyn haetlyck hooft, 't verkeerde schepsel leydt Ga naar voetnoot863 En wallecht vanden dach en alle lieflijckheyt.
[pagina 93]
865[regelnummer] Zyn eyghen lichaem niet en wenscht hy wel te tieren: Ga naar voetnoot865 Maer scharp ghebeent bekleedt met onderaertsche spieren, Ga naar voetnoot866 Is schoonheyt in zyn sin: een kinne dien de schayr Haer ruycheyt noyt besnoeyde', en onghekemmet hayr, En van gheschroockten huydt de rimpels hem vermaecken; Ga naar voetnoot869 870[regelnummer] Lantaernhoornich ghesicht, holle' ooghen, hooghe kaecken. Ga naar voetnoot870 Onsaelich mensche' is dan uw wysheyt onghemeen Ga naar voetnoot871 Ghebonden aen dusdaenighe wanschaepenheên? Ga naar voetnoot872 Oft kan de dwaesheyt yl van jonghers en van vrouwen, Ga naar voetnoot873 Aen desen woesten schijn lichtlijcker toe vertrouwen Ga naar voetnoot874 875[regelnummer] Verborghen weetenschap? voorwaer het mochte wel, Ga naar voetnoot875 Dat dit, en al uw doen niet waer dan guychelspel. Ga naar voetnoot876 Ick sal 't doorsien. Wat kan 't my meer als u doch deeren? Hou, luystert, constenaer die met afgrijslijck sweeren, Ga naar voetnoot878 't Haylloose vollick dwingt des afgronds, naer ick hoor. Ga naar voetnoot879 Timon 880[regelnummer] Ick hoor. Ga naar voetnoot880 Schildknaep Ghy die mijn eyghen stem te rugghe kaetst, in 't oor, En antwoordt met mijn mondt, waer zydy met u wonder? Timon Onder.
[pagina 94]
Schildknaep Indien ghy u vermeet te wesen een vermonder Ga naar voetnoot884 Van 't gheen dat sal gheschiên, soo gundt dat ick coom in. Timon Coom in. Schildknaep Op saecke van ghewicht ick hooren soud' uw sin. Ga naar voetnoot887 Wat raet om 't hol zijn deur te vinden in dese' hoecken? Timon Soecken. Schildknaep 890[regelnummer] Ick soeck vergheefs, en soud mijn ooghen schier vervloecken Maer hier is 't duyster, leydt de wech hier nae beneên? Timon Neen. Schildknaep Al is het dicht, waer ick het loch te vinden meen. Ga naar voetnoot893 Seght vanden ingang my, bid ick, een merreckteycken. Ga naar voetnoot894 Timon 895[regelnummer] Eycken. Ga naar voetnoot895 Schildknaep Hier staetse, maer het oogh gheen ingang can bereycken. Ga naar voetnoot896 Komt buyten liever ghy, verwachten u ick sal. Timon Ick sal.
[pagina 95]
Schildknaep Waer wildy dat ick toef, beneden in het dal, 900[regelnummer] Dat vol van liesen staet, oft liever hier ter stede? Ga naar voetnoot900 Timon Ter stede. Schildknaep Ick bid u helpt my voort, 't is middernacht alreede, Wanneer soo sal u const doch coomen voor den dach? Timon Voor den dach. Schildknaep Beginnen sult ghy dan al sonder lang verdrach; Ga naar voetnoot904 905[regelnummer] De Son, om dees tijdt 's jaers is niet ghewoon te luyen. Ga naar voetnoot905 Wat sien ick? d'eycken leeft. Het aerdrijck met de cruyen, Ga naar voetnoot906 Rondom de wortel schudt, de boom springt uyt zijn grondt: Die waesemt roock, en vlam, och dit's den hel zijn mondt! Och, dreyghen vande doodt my noyt soo seer vervaerde. Timon 910[regelnummer] Hier ben ick Timon, die in waeter, lucht, en aerde, Voer, over gheesten, spoock, en ickers heerschappy. Ga naar voetnoot911 Al, waer de wereldt af verschrickt, dat schrickt voor my: Ga naar voetnoot912 In 't diepe vander Zee, door cracht van heylloos rymen, Ga naar voetnoot913 Becommer ick de Son. Ick doe de Maen beswymen, Ga naar voetnoot914
[pagina 96]
915[regelnummer] Dat zy haer doodtveruw set, de winden, sonder toom Ga naar voetnoot915 Aen 't rennen schut ick cort, en maeck een doode stroom. Ga naar voetnoot916 En mits het my beliefdt, help ick haer weer aen 't hollen, Ga naar voetnoot917 En schud den Hemel, dat de starren suysebollen. Ontbinden can ick de ghemoeden vande min: Ga naar voetnoot919 920[regelnummer] En andren weder stuyr ick harde sorghen in. By naere middernacht mijn eunjers ick doe draven Ga naar voetnoot921 Het kerckhof om, en driesch de dooden uyt de graven, Ga naar voetnoot922 En breeck haer ysren slaep; en dwing haer vaerdich, dat Zy my aenwysing doen van een verborghen schat, 925[regelnummer] Oft van cleynoodien voor veel jaeren al verlooren. Oft wil ick weten 't eyndt eer dat het is ghebooren, Van eenighe' aenslach; sulcx sal by een gheest gheschiên, Ga naar voetnoot927 Die door d'omstandicheên vervollichs noot can sien. Ga naar voetnoot928 Eyscht wat ghy weten wilt. Schildknaep De Velser heer ontsteecken 930[regelnummer] Met eedel gramschap, om de schennisse te wreecken, Bedreven aen zyn vrouw, heeft als een moedich man, Zijn handen cloeck ter daedt gheleydt aen den Tyran: En houwdt op 't Muyderslot ghevanghen den misdaedighen. 't Gheluck wat dreycht het? sal 't zyn aenslach begenaedighen? Ga naar voetnoot934 935[regelnummer] Oft waer het beter noyt in dit ghevaer ghetreên? Timon Vertoeft soo lang dat ick behoorlijck toe mach reên. Ga naar voetnoot936
[pagina 97]
De mondt van eenen gheest u 't antwoordt sal verclaeren. Ga naar voetnoot937 Verschrickt niet, wat haer voor ghedaenten openbaeren; Ga naar voetnoot938 Want alles is in dwang van dese roedes cracht. Ga naar voetnoot939 Schildknaep 940[regelnummer] Daer coome wat het zy; al 't gheen dat ghy verwacht, Dat ben ick wel ghetroost; en zijt ghy voor de schaeren Der hellen veylich self, ghy sult my wel bewaeren. Ga naar voetnoot942 Timon Nu luystert nae my, ghy driekoppigh' Hecate, Ga naar voetnoot943 Som vol, nu rechts, dan slincx van trony hallef snee; Ga naar voetnoot944 945[regelnummer] O grootste dwaelstar, die de duyster mindt, van sessen; Ga naar voetnoot945 Ghy die in u ghewouwt hebt alle tooveressen, Ga naar voetnoot946 En let van liever leede' op beevaert, en ghelol; Ga naar voetnoot947 Nachtloopster, luystervinck, weermaeckster, groote kol. Ga naar voetnoot948 En ghy ghekroonde draeck, vol van verbolghen steuring; Ga naar voetnoot949 950[regelnummer] Die 's Hemels burghery afvallich bracht tot scheuring, En worpt u op tot hooft des heyrs dul opgheruydt; Ga naar voetnoot951 Die 't muyten suyrst bequam, en noch ghestaedich muyt Ga naar voetnoot952
[pagina 98]
Aenhissende' Hemelwaerts uw boos wanschaepen schimmen, Ga naar voetnoot953 Hoe wel nu t'sinck soo diep als ghy dacht hooch klimmen. Ga naar voetnoot954 955[regelnummer] Tyran des sulphurpoels, voor wien den afgrondt beeft, Ga naar voetnoot955 En al wat, onder Maen, de wereld ommesweeft, Ga naar voetnoot956 Van toovergheesten tuck op kruyden en venynen; Ga naar voetnoot957 Oft onderaertsch ghedrocht gaet waeren inde mynen. Ga naar voetnoot958 U lieden ick besweer, door dese teeckens plat, Ga naar voetnoot959 960[regelnummer] Door dese beelden die ghemaelt staen op dit bladt, Door dese naemen groot by Arabiers en Mooren, Ga naar voetnoot961 Door dese roed', en door de kracht daer in beswooren, En door 't versteurt ghebeent van desen circkel rondt, Ga naar voetnoot963 Dat ghy verschynen doet, alhier voor my, terstondt 965[regelnummer] Een gheest, gheswind op reys, deurtrapt, rondommeswierich, Ga naar voetnoot965 Betweeter, tydingsieck, bemoeyal, en nieusgierich, En die van looghentael te spreecken voor myn schrickt. Ga naar voetnoot967 De maen ghehoorsaemt reed', zy heeft my toegheknickt: Der hellen Koning meede', oft ick ben onervaeren; 970[regelnummer] Want d'aerde loeyt van anxt, en arbeydt om te baeren. Ga naar voetnoot970
Schildknaep. Timon. Helsche gheest Helsche Gheest De Vorst der diepten schickt my, uyt den helschen brandt, Ga naar voetnoot971 Onwillich, maer door dwang zyn vaerdighe ghesant, Ga naar voetnoot972
[pagina 99]
Timon, om op de vraech, die ghy hebt voor te stellen, t'Antwoorden. Vraecht maer cort, en oorloft my ter hellen. Ga naar voetnoot974 Timon 975[regelnummer] Den Heer van Velsen houdt, d'Hollandsche Graef ghevaên, Te Muyden op het slot, seght hoe 't hem sal vergaen. Helsche Gheest 't Is wel van hem versint, Ga naar voetnoot977 Dat hy 't sich onderwindt. Ga naar voetnoot978 Timon Vaert heen ghy hebt voldient. Ga naar voetnoot979 Helsche Gheest Ick vaer. Timon Dees tyding draeghen, 980[regelnummer] Ghy jongman moocht u Heer, dien zy wel sal behaeghen. Op looghen ghy den Gheest sult vinden nimmermeer. Ga naar voetnoot981 Schildknaep Ick gae dan, Timon, dit laet u te loon mijn Heer. Ga naar voetnoot859-982 Ga naar voetnoot982 't Is onghelooflijck dat soo wonderlijcke saecken Niet inder daedt gheschiên, maer dat haer menschen maecken, 985[regelnummer] En gheven valschen schijn. Nochtans haer maeckt verdacht, Ga naar voetnoot985 Dat zy dusdaenich spel niet spelen dan by nacht;
[pagina 100]
Een tijdt die gunstich heelt 't litteecken vande looghen. Ga naar voetnoot983-987 Ga naar voetnoot987 Laet sien, hoe sprack de Gheest? ick soudt vergheten mooghen Ga naar voetnoot988 't Is wel van hem versint, dat hy 't sich onderwindt. 990[regelnummer] Hoe nu? het woordt versint, men dubbelduydich vindt. Ga naar voetnoot990 Ist van mijn Heer versint, met sinnen wel ghesleepen? Ga naar voetnoot991 Oft heeft hy sich versint, en wel te deech vergreepen? Ga naar voetnoot992 Wie leydt my uyt, hoe ick dit nemen sal? Ja, ja, Nu dat het ommekomt vind' ick my even na. Ga naar voetnoot994
Rey van Aemstellandsche jofferen 995[regelnummer] Och hoe veel beter waer het noyt te zijn ghebooren, En 't licht te missen, Ga naar voetnoot996 Welcx min soo meenich meenich mensche doet bekooren, Ga naar voetnoot997 En schendich glissen: Als uyt voorouwders snoodt te zijn ghesprooten; Ga naar voetnoot999 1000[regelnummer] En wesen van 't veracht, Onsuyvere gheslacht, Ga naar voetnoot1001 Verworpen looten?
[pagina 101]
Al wie dat het ghenot van haer begheerte vynen Ga naar voetnoot1003 Door boose daeden, 1005[regelnummer] Dien moet haer lust, met naesmaeck quaet, in 't cort verdwynen, Ga naar voetnoot1005 Den Heer tot schaeden. Ga naar voetnoot1006 En 't leelijck ongherucht sterft t'gheenen stonden, Ga naar voetnoot1007 Maer wispelt naer, en voor Ga naar voetnoot1008 Met vaele wiecken, door 1010[regelnummer] Der menschen monden. Gheen ding en isser dat soo seer verleydt de vroomen, Van vroomheyts weghen, Als slimme voorgang; meest van ouwders, en van oomen Ga naar voetnoot1013 Tot quaedt gheneghen: 1015[regelnummer] In haerliêr spoor, zijn voeten onghebonden, Ga naar voetnoot1015 Elck licht verreuckeloost, Ga naar voetnoot1016 En met 't gheselschap troost Sich inde sonden. Hoe veele doen te cort, helaes! dan haeren neven Ga naar voetnoot1019 1020[regelnummer] Naecomelinghen, De gheen, die door bedompte tocht des moeds ghedreven Ga naar voetnoot1021 In schanden springhen!
[pagina 102]
Ghelijck de Velser heer, die gaet besluyten, Dat hy, om wraex versaên, Ga naar voetnoot1024 1025[regelnummer] 's Lands hoocheyt wil verraên, Aen macht van buyten. Ga naar voetnoot1023-1026 My lust in 't claechbadt, laes! weemoedelijck te treeden Nae drucx vermaenen, Ga naar voetnoot1028 En my te wasschen heel van boven tot beneeden, 1030[regelnummer] In laeuwe traenen: O menschen broosch, hoe glad is voor u allen Heylsaeme deuchdes baen; Daer niemandt seecker staen En can voor 't vallen! 1035[regelnummer] Tot noch toe Velsen ging, soo 't scheen, dat niemandt vaster Zijn treeden spande. Ga naar voetnoot1036 Nu is, helaes! helaes! zijn lof verkeert in laster. Ga naar voetnoot1037 Zijn roem in schande. Voortaen sal elck, die plach te prysen, smaelen; 1040[regelnummer] Voortaen sal niemandt meer, Om d'onbesproocken eer, Zijn huys ophaelen. Ga naar voetnoot1042 O Ghijsbrecht waerdich Heer van onsen vaderlande, Wijs, goedertieren; 1045[regelnummer] Die daer den claeren Aemstel met zijn groenen rande Hebt te bestieren;
[pagina 103]
Hoe is den inslach u bedeckt ghehouwen? Ga naar voetnoot1047 Hoe zydy ingheleydt, Ga naar voetnoot1048 Door uw trouwharticheydt, Ga naar voetnoot1049 1050[regelnummer] En goedt betrouwen? Ga naar voetnoot1050 Nu vreese' een yder, die ghetroont werdt om gheswooren Ga naar voetnoot1051 Aenslach te maecken, Dat daer yet anders schuylen mach, dan 't schijnt gheschooren, Ga naar voetnoot1053 In 't hol der saecken; Ga naar voetnoot1054 1055[regelnummer] Soo datmen lichtlijck comt, door 't valsch bedieden, Ga naar voetnoot1055 Niet in ghevaer alleen; Maer nae te jaeghen 't gheen Ga naar voetnoot1057 Men meent te vlieden. Niemandt verlaet sich hier op edel oft oneele, Ga naar voetnoot1059 1060[regelnummer] Vrienden oft maeghen. Want, die te saemen spannen, doen 't, ten meestendeele, Door haer te draeghen; Oft hoop tot hoogher luck, bey d'eervergheeten: Ga naar voetnoot1063 Neemt Aemstel uyt haer rot; Ga naar voetnoot1064 1065[regelnummer] Wiens wit sal liefde tot Ga naar voetnoot1065 's Lands welvaert heeten? Ga naar voetnoot995-1066	voetnoot+ De handelingsvoortgang van het derde bedrijf, zie Inleiding 1.4. voetnoot673 Ik kom er zo vlug mogelijk aan, na alles te hebben bekeken. voetnoot674 bewaart, bewaakt; opghetooghen, opgehaald. voetnoot676 rustich, kloek. voetnoot677 suf, laf. voetnoot678 voor, tegen; schielijck, plotseling. voetnoot679 ten oorloch ons ontseg, ons de oorlog zou verklaren voetnoot680 te wachten na beleg, een beleg af te wachten. voetnoot681 bequaemelijck, op een behoorlijke wijze. voetnoot682 't verborghen, het geheim. voetnoot683 treffelijck, aanzienlijk. voetnoot687 aenstoot, vijandelijke bejegening, tegenwerking. voetnoot689 den hevighe bedryver, enz., hij die hartstochtelijk, driftig aan het werk gaat, de zaak onderneemt, wordt door zijn blinden ijver (hartstocht) meegesleept. voetnoot691 gherechtighe' aenslach sloert, een wettige onderneming vordert langzaam; zij laat zich leiden en raden door verstandig overleg, dat zich niet overhaast. voetnoot693 Daarom zullen zij (de mensen van beleydt en raedt des juysten redens (691, 692), als je daarop zou moeten wachten, in dwaalwegen terecht komen. voetnoot694 onkundighe ghemeent, domme volk. Dit vers wordt door Van Tricht (noot 2 bij blz. 43, op blz. 222 v.) aangehaald in zijn beschouwing over het wel of niet ‘hoogmoedig neerzien op het gewone volk’ door Hooft, in verband met de bekende tekst in de brief aan Mostaert: ‘Ik (hoewel anders van 't volk niet) enz’ Van Tricht verzet zich tegen de theorie van Hoofts standtrots. Daar worden genoemd: Jonckbloet, Breen, Muller, Prinsen, Romein-Verschoor, Baur. Er hangen mee samen de kwesties van Hoofts voorouders en de mogelijkheid van de mentaliteit van een nouveau-riche. voetnoot696 In zijn domheid eist het volk dikwijls het tegenovergestelde van wat het moest verlangen. voetnoot697 des daarom. voetnoot698 hoe dan toch toe, wat wilt gij dan? voetnoot700 gheslacht, familie; effen rijp, pas volwassen. voetnoot702 overhangend, liefhebbend; en prestense ten strijde, en ze ten strijde te pressen. voetnoot703 handich, gemakkelijk te hanteren; dop, punt. voetnoot704 drieghe, dreige; op te komen, aan te vallen. voetnoot706 verslinnende', vernielende, verwoestende. voetnoot707 versteuren, storen; yser blanck, zwaard. voetnoot708 in zyne nachten lang. Hooft denkt aan de lat. naam voor Ierland Hibernia, eig. winterland, een afleiding van hibernus, winterachtig. voetnoot709 dees, nl. de koning van Engeland, Eduard II, heeft zich verbonden bij geschrift en bij uitgesproken, dure eeden beloofd onze zaak voor te staan, haar te verdedigen. voetnoot711 des daarom; inde handt, in zijn macht. voetnoot712 wy hebben, hebben wij (ghelooft); ons in zijn bescherming ende landt, en ons en het land in zijn bescherming (te geven). voetnoot714 in echte te versamen, enz., te huwen met 's konings dochter, Elisabeth. Bij verdrag was bepaald, dat Jan zou huwen met de dochter van Eduard I, dat Floris V daarvoor een som van 50.000 pond zou ontvangen en Jan, als deze zeven jaar was, naar Engeland zou sturen om aldaar te worden opgevoed. voetnoot715 struyck, stam. voetnoot717 't onderhouwt van alle vryicheden, de handhaving, het nakomen van alle voorrechten. voetnoot718 oft hebben mocht met reden, of later op billijke wijze zou kunnen krijgen. voetnoot719 bemoffelen, binden. voetnoot720 hoochmoed, overmoed, vermetelheid; echter, later, naderhand. voetnoot722 ghehuldt, ingehuldigd. voetnoot723 tot den naem zijns vaders, nl. tot graaf. voetnoot725 slepen, dralen. voetnoot726 bestelt, stel tot onze beschikking; beseylste, snelstvarende. voetnoot727 hoeck, streek; de schipliên, bijstelling bij u volck. voetnoot728 ick ben ghescheept, enz., ik zit in het schuitje en moet nu mede over; ik heb mij zover met u ingelaten, dat ik niet meer terug kan. voetnoot729 'tZee, zeewaarts in. voetnoot730 vergheefs nu omsie nae mijn hielen, vergeefs naar een gelegenheid zie om te ontvluchten, mij aan de zaak te onttrekken. voetnoot731 weeldich, heerlijk. voetnoot732 in, indien, zo; strijdbare vestens, sterke muren. voetnoot734 min, minder; meenen, beogen, bedoelen. voetnoot735 beneen, ontken. voetnoot736 dat ik in onderhandeling over een vriendschapsverbond ben getreden. voetnoot737 ons gebuyren, hier kunnen bedoeld zijn Jan II van Brabant, Guy van Vlaanderen en Eduard I van Engeland, die op een vergadering te Kamerijk hun hulp hadden toegezegd. voetnoot738 bestonde', ondernam; haere, hun. voetnoot739 uytvlucht, toevlucht, wijkplaats. voetnoot740 onsen raedt, ons plan. voetnoot743 Staeten, Zie Inleiding 1.2.3. voetnoot744 schalcke, gemene, slechte; door slimmer treecken gang, door middel van slimme streken. voetnoot745 ontsich, het inboezemen van vrees. voetnoot747 met drieschende slooten vast te dwinghen, met dreigende, sterke kastelen in bedwang te houden. voetnoot748 parssen, drukken, kwellen; overlast, gewelddadigheden. voetnoot749 knechten soldaten; overzeesche koppen, manschappen uit Engeland. voetnoot750 stoppen, vullen. voetnoot751 te setten van, te ontnemen. voetnoot752 vryheeden oudt, oude voorrechten; huysluyden, boeren. voetnoot753 ordentlijck, naar behoren. voetnoot755 als het opperbestuur op onmatige wijze wordt gevoerd. voetnoot756 dat kon L. Junius Brutus, de verdrijver van Tarquinius Superbus, noch Marcus Junius Brutus, de tribuun (195). voetnoot757 hier worden de Thebanen bedoeld, die in vrouwenkleren de bevrijding van hun vaderland begonnen; hem droech, zich gedroeg. voetnoot759 Epaminond, Epaminondas, de aanvoerder der Thebanen; Hooft kende Epaminondas via Montaigne, zie Veenstra, Invloeden, 79 v. voetnoot760 doen, dan zouden toen Thebe en nu Holland in slavernij gebleven zijn. voetnoot761 dan zou men ongestraft de volken kunnen vernietigen. voetnoot762 onordens, wanorde, verwarring. voetnoot766 's Lands hoocheyt, de gebieder van het land. voetnoot767 een billick Prins, een rechtvaardig vorst. voetnoot767-768 Voor de ideeën over de Vorst in deze verzen haalt Veenstra, Invloeden, 203, een plaats aan uit de Politica van Lipsius, vgl. ook vs. 502-504, 510-513; de behandeling hiervan begint op blz. 200. voetnoot769 voor goedt befaemen, als goed bekend staan; de naam geven van goed, rechtvaardig. voetnoot771 in tusschen dach en raedt, komt tijd, komt raad; in, imperatief van innen; tusschen, ondertussen. voetnoot773 In Invloeden, blz. 80 wijst Veenstra op afhankelijkheid van Montaigne. voetnoot774 omghekoomen, is het te laat, mis. voetnoot775 bepaelen, begrenzen, beperken. voetnoot776 u overmach, u de baas is. voetnoot778 de graaf en zijn macht te kortwieken. voetnoot779 vremdt gheweldt, zie Inleiding 1.2.3. voetnoot780 beschrijft, roep bijeen. voetnoot781 opperheyt, oppergezag, souvereiniteit; wederhaelen, terugbrengen. voetnoot782 buytenspoorsche, die buiten het rechte spoor s getreden; de perken te buiten ging; d'ouwbesette paelen, de van ouds gestelde grenzen. voetnoot784 haer niet kreunen, zich niet bekommeren om. voetnoot785 ons teghen spannen, tegen ons samenspannen. voetnoot786 't beste deel des volck, d.i. de aristokratie, de Staten. Hooft staat hier onder invloed van Montaigne, Lipsius e.a., zie Veenstra, Invloeden 80 v.v., 207, Inleiding 1.2.1. Van Aemstel spreekt hier en elders Hoofts eigen opvattingen uit. verbeert, overheerst. S. Lenselink haalt in zijn studie (zie vs. 423) vs. 786-788 aan in verband met zijn mening dat Hooft afhankelijk is van: Coornherts vertaling van Celta's Vindiciae contre tyrannos enz. (1579, vertaling 1586; studie Lenselink blz. 163, 164, 168). voetnoot787 des dulden zy, derhalve, indien zij dat toestaan. voetnoot788 geev' hem, begeve zich. voetnoot789 stootmen dit om, sluit men dit (beste deel des volcx, de staten) van de regering uit. voetnoot790 te land uytvoeren, uit het land voeren. N.B. Er staat Prins (niet: graaf). voetnoot791 lasterlyck, schandelijk. voetnoot793 hier verder in te moeyen, u hier verder mee in te laten. voetnoot794 verspuwen, verachten. voetnoot795 naeneeven, nakomelingen. voetnoot796 't met u stond, het met u eens was; onbequaem, ongeschikt. voetnoot797 toe te reeden, in orde, in gereedheid te brengen. voetnoot800 er onder staen, er mij bij neerleggen. voetnoot802 bystre, verwarde. voetnoot803 reddet, breng in orde, ontwar; reden, gezond verstand. voetnoot805 grondt, de ware reden. voetnoot807 yet aen te slaen, iets te ondernemen. voetnoot809 soud beswycken, ons in de steek zou kunnen laten. voetnoot810 raedt, plan. voetnoot811 te wercke zijn ghestelt, kan worden uitgevoerd. voetnoot812 hand'len, behandelen. voetnoot815 de besondren haet, onze persoonlijke haat. voetnoot815, 816 Zie Inleiding 1.3. en 1.4. voetnoot816 van, voor. voetnoot818 henen heb gheschickt, weggezonden heb. voetnoot819 uytcoomst, afloop, uitslag; ontdecke, moge openbaren, mededelen. voetnoot821 ten eynde zynen paede, aan het einde van zijn weg, tocht. voetnoot822 welk een slecht raadsman raadpleegt gij. voetnoot823 maecken, beginnen. voetnoot824 houdt niet op mijn hart te folteren. voetnoot825 om weten, om te weten; gheluck, lot. voetnoot826 sin, wil. voetnoot827 of dat men Floris zal inschepen naar Engeland. voetnoot830 Het hoort bij het gedrag van de held en de tragische held dat deze ondanks alle gevaren zijn lichaam gebiedt te rusten, zie Veenstra 96 v. voetnoot832 geeft u neer, leg u ter ruste. voetnoot833 ten breesten, zeer omstandig. voetnoot834 spoock, kollektief; zie vs. 911. voetnoot835 yet, iets. voetnoot836 van sulck bedrijf, n.l. van spokerij en toverij; kloecke, verstandige. voetnoot837 bemeuselen, bezoedelen. voetnoot838 deel, is een substantief; al, alles; beuselen, beuzelarijen, leugens. voetnoot839 parst, kwelt; heuchlijck som, somtijds vrolijk. voetnoot841 komt dat by, gheesten toe, wordt door geesten veroorzaakt. voetnoot842 sinnen, gemoed. voetnoot843 onstuym, onstuimig. voetnoot845 missen, niet gelukken. voetnoot846 gissen, verwachting. voetnoot847 beschertsen, spotten met, voor de gek houden. voetnoot848 wildt gheluck, noodlot; allerhandt, veelsoortig. voetnoot850 met ons te lyên, medelijden met ons te hebben. voetnoot856 belast, gelast. voetnoot857 dus duydend, er zo over denkend, het zo uitleggend; of akteert de schildknaap hier? voetnoot858 ick leg de toortsen inden oven, ik waag het. voetnoot860 of laet ick 't my te vooren staen, of stel ik het mij maar voor, verbeeld ik het mij maar? voetnoot861 dicht omsloten door een eenzaam hol en struikgewas verbergt Timon de tovenaar, die bij ieder in een kwaad gerucht staat, zijn afzichtelijk hoofd. voetnoot863 't verkeerde schepsel, enz., het ontaarde schepsel heeft een afschuw, walgt van het licht; leydt en wallecht, ligt te walgen. voetnoot865 syn lichaem wel te tieren, zich goed voor te doen. voetnoot866 onderaertsche, gedrochtelijke, als die van de schimmen in de onderwereld. voetnoot869 gheschroockten, verzengde, verdroogde, verschrompelde. voetnoot870 lantaernhoornich, als het hoorn, waarvan de lantarens gemaakt worden, dus: geel, tanig; kaeck, jukbeen. voetnoot871 uw wysheyt onghemeen, uw ongemene wijsheid. voetnoot872 ghebonden, verbonden. voetnoot873 yl, ijdel, nietswaardig; jonghers, jongelieden. voetnoot874 schijn, voorkomen; toe vertrouwen, toeschrijven. voetnoot875 mochte, zou wel kunnen. voetnoot876 niet waer dan guychelspel, niets anders zou zijn als duivelskunstenarij. voetnoot878 constenaer, tovenaar; sweeren, bezweringen. voetnoot879 haylloose, afschrikwekkende, ongure; dwingt, beheerst. voetnoot880 ick hoor Hooft laat hier en verder de echo van de Muiderberg de schildknaap antwoorden. voetnoot884 ghy u vermeet, gij durft beweren; vermonder, verkondiger. voetnoot887 op, over, aangaande; sin, mening. voetnoot893 al, alles, overal; loch, gat, opening. voetnoot894 merreckteyken, kenteken. voetnoot895 eycken, eik. voetnoot896 staetse, staat ze, n.l. de eik. voetnoot900 liesen, biezen, vlotgras. voetnoot904 verdrach, dralen, uitstel. voetnoot905 luyen, luieren. voetnoot906 aerdrijck met de cruyen, de grond met al wat er uit voortkomt. voetnoot911 ickers, duivels, boze geesten. voetnoot912 af, van. voetnoot913 heylloos rymen, vreselijke bezweringen, toverspreuken. voetnoot914 becommer ick, houd ik tegen, belemmer ik. voetnoot915 haer doodtveruw set, doodsbleek wordt. voetnoot916 schut ick cort, houd ik plotseling tegen; een doode stroom, een korte stilstand der golven na de vloed, als de eb op het punt staat om in te vallen. voetnoot917 mits, wanneer. voetnoot919 ontbinden, bevrijden. voetnoot921 naere, duistere; eunjers, spoken. voetnoot922 driesch, roep door bedreigingen op; dwing ze te verlaten. voetnoot927 aenslach, onderneming; by, door. voetnoot928 vervollichs noot, wat noodzakelijk volgen moet. voetnoot934 't gheluck, de fortuin, het noodlot; begenaedighen, begunstigen. voetnoot936 toe mach reên, toebereidselen kan maken. voetnoot937 verclaeren, mededelen, geven. voetnoot938 wat haer voor, wat voor gedaanten zich. voetnoot939 dwang, bedwang, macht; ed. 1636: deze roed' haer' kracht. voetnoot942 bewaeren, beschermen. voetnoot943 driekoppigh' Hecate, Hecate is een afgrijselijke tovergodin, die in 't holle van de nacht over de graven rondwaart, op bloed van de gedoden aast, gifkruiden zoekt en de heksen helse kunsten leert. Zij verenigt in zich drie naturen, die van spookgodin, Selene (de maan) en Artemis, waardoor zij dikwijls met drie hoofden afgebeeld wordt. voetnoot944 som, somtijds; slincx, links; hallef snee, de helft missend, met afgesneden helft. voetnoot945 grootste der zes dwaalsterren (planeten), die de duisternis bemint. voetnoot946 ghewouwt, macht. voetnoot947 van liever leede', kalm, rustig; ghelol, het eentonig opdreunen van tover-spreuken. voetnoot948 kol, toverkol, heks. voetnoot949 ghekroonde draeck, Lucifer, steuring, verstoordheid. voetnoot951 dul, dolzinnig. voetnoot952 die, wie; suyrst, het zuurst. voetnoot953 boos, snode, verdorven. voetnoot954 hoewel gij nu zo diep gezonken zijt als gij hoog dacht te stijgen (bij uw verzet tegen God). voetnoot955 sulphurpoel, zwavelpoel, hel. voetnoot956 onder Maen, hier op het ondermaanse. voetnoot957 tuck op, geslepen ervaren in. voetnoot958 of al wat aan onderaards gedrocht rondwaart in de mijnen. voetnoot959 plat, eenvoudig, duidelijk. voetnoot961 groot, geacht, in aanzien. voetnoot963 't versteurt, uit de rust opgewekte, uit het graf gehaalde. voetnoot965 deurtrapt, slim, sluw; rondommeswierich rondom + swierich. voetnoot967 en die vreest leugentaal te spreken in mijn tegenwoordigheid. voetnoot970 arbeydt, is in barensweeën. voetnoot971 schickt, zendt. voetnoot972 vaerdighe, bereidvaardige, gewillige. voetnoot974 cort, spoedig; oorloft, geef mij verlof om heen te gaan. voetnoot977 versint, bedacht, vergist (zie vs. 990-992). voetnoot978 't sich onderwindt, het waagt, onderneemt. voetnoot979 vaert, gaat; voldient, uw dienst volbracht. voetnoot981 vinden, betrappen. voetnoot859-982 Veenstra bespreekt in Invloeden 163-169 in navolging van J. Worp, De invloed van Seneca's treurspelen op ons tooneel, de invloed van Seneca op deze Timon-scène, maar wijst vooral op de afhankelijkheid van Lucanus' Pharsalia met de tovenares Erictho. Men zie ook de Inleiding 1.4. voetnoot982 te loon, tot beloning. voetnoot985 valschen, bedriegelijke. voetnoot983-987 Een opmerking en beoordeling over de toverkunsten van Timon, die de schr. de Schildknaep laat uitspreken. voetnoot987 't litteecken vande looghen, het blijkteken, kenmerk van de leugen. voetnoot988 mooghen, kunnen. voetnoot990 dubbelduydich, dubbelzinnig. voetnoot991 versint, bedacht; met sinnen wel ghesleepen, met goed geslepen zinnen, verstandig. voetnoot992 sich versint, zich vergist. voetnoot994 nu het er op aankomt, weet ik niet wat ik er van moet maken, zie ik er geen gat in, ben ik nog even ver. voetnoot996 licht, levenslicht, leven. voetnoot997 welcx min, de liefde voor hetwelk; doet bekooren, enz., bekoort, verleidt en schandelijk doet uitglijden (op het pad der deugd). Ed. 1636: 't Welck men s. m. m. m. ziet b. tot schendich glissen. voetnoot999 snoodt, slechte. voetnoot1001 onsuyvere, onreine. voetnoot1003 vynen, vinden. voetnoot1005 aan hen moet hun lust door de slechte gevolgen spoedig vergaan. voetnoot1006 den Heer, de eigenaar van de begeerte; dus: tot eigen schade. Ed. 1636: Tot eyghe schaeden. voetnoot1007 leelijck ongherucht, het smadelijk, slechte gerucht, de kwade naam. voetnoot1008 wispelt, zwerft; naer en voor, altijd. voetnoot1013 slimme, slechte; oomen, bloedverwanten, voorouders. voetnoot1015 onghebonden, aan niets gebonden, aan geen wet van plicht en zedelijkheid gebonden. voetnoot1016 Elck licht verreuckeloost, ieder handelt gemakkelijk vermetel. voetnoot1019 hoe veele, hoezeer; neven, verwanten. voetnoot1021 bedompte tocht, verstikkende hartstocht. voetnoot1024 om wraex versaên, om aan zijn wraaklust te voldoen. voetnoot1023-1026 Zie Inleiding 1.2.3., zie ook Veenstra 93; voor vs. 1036-1043 zie Veenstra 98. Deze verzen zijn belangrijk voor v. Velsen als tragische held, zie ook Inleiding 1.1 en 1.4. voetnoot1028 nae drucx vermaenen, zoals de druk, de smart, die ik lijd, mij gebiedt. voetnoot1036 spande, richtte. voetnoot1037 laster, hoon, smaad. voetnoot1042 ophaelen, roemen. voetnoot1047 inslach, de inslag van het weefsel, de ware beweegreden van de samenzwering. voetnoot1048 ingheleydt, bedrogen. voetnoot1049 trouwharticheydt, gemis van wantrouwen. voetnoot1050 betrouwen, vertrouwen. voetnoot1051 ghetroont werdt, gelokt, verleid wordt; gheswooren aenslach, een onderneming waartoe men zich bij ede verbindt. voetnoot1053 gheschooren, geschapen. voetnoot1054 't hol, het binnenste. voetnoot1055 bedieden, uitleggen. voetnoot1057 maer nae te jaeghen, maar ook er toe komt om na te jagen. voetnoot1059 verlaet, mag zich verlaten. voetnoot1063 bey d'eervergheeten, terwijl beide eervergeten zijn. voetnoot1064 neemt uyt, zonder uit; rot, bende, aanhang. voetnoot1065 wit, doel. voetnoot995-1066 Volgens Van Es-Overdiep: De letterkunde van Renaissance en Barok in de zeventiende eeuw I, 369 (Baur e.a. Gesch. v. d. Letterkunde der Nederlanden, 's-Hertogenbosch z.j.) wordt Van Aemstel door deze Rey terecht gewezen. Van Tricht is het daar niet mee eens (noot 5 van blz. 55, op blz. 225); zie ook Inleiding 1.4.

Vorige Volgende

Derde bedrijf Ga naar voetnoot+

Over dit hoofdstuk/artikel

lied