Baeto

(1980)–P.C. Hooft– rechtenstatus



[pagina 82]
Vierde bedryf ot Een' gróte stadt waar af te lópen met een'drommelGa naar voetnoot963 Zó toegerust als dees'. Men roer trompet nócht trommel. 965[regelnummer] In órden. Scheidt u hier. Ghyliên treckt omme dit.Ga naar voetnoot965 Bezet van achtren 't hóf. Hóudt ghy u in 't gelit, En volleght my, om aan de póórt geweldt te baren.Ga naar voetnoot967
Ot, Baeto, Burgherhart, Luidewyck ot Daar is de vijandt. baeto Laat, myn' heeren, deze scharen (Bid ick) geen' proeve doen van elck des anders moedt. 970[regelnummer] Schouwt (bid ick) arghernis, en stortinge van bloedt.Ga naar voetnoot970 Indienmen niet en acht verdiensten menighvuldigh, Men is zó veel myn' staat wel en myn' afkoomst schuldigh, Dat ick aan vailigheidt en eere lyd geen' schae, Tót dat de koning reght des handels grondt verstae.Ga naar voetnoot974 luidewyck 975[regelnummer] Waar henen mannen? in een enckel óóghverdreijenGa naar voetnoot975 Kan 't zyn dat Catmeer uyt het leven koom te scheijen, Zó naar is koning dees': en het en scheelt niet meer,Ga naar voetnoot977 Oft ghy en velt uw spits op uwen opperheer.Ga naar voetnoot978 burgherhart Onthóudt u van geweldt. Is anders u geheetenGa naar voetnoot979 980[regelnummer] Dat was door misverstandt.
[pagina 83]
ot Is dit zich wel gequeten Gezellen? hoe? ghy suft? óft komt het yemandt toeGa naar voetnoot981 Dat reght hy tusschen den persoon des konings doe,Ga naar voetnoot982 En tusschen 's konings zoon? Der zaken reên te weghenGa naar voetnoot983 Is den landsheeren toevertróuwt: uw plight geleghen 985[regelnummer] In de gehóórzaamheidt. En twyffel evenwel Niet aan de billickheidt van 't konincklyck bevel. Valt d' oproermakers aan, en weder velt uw' speeren. luidewyck Reghtvaardigh strydt hy, dien de nóódt dwingt zich te weeren. burgherhart Moedt mannen, moedt, ons valt te baat de burgery.Ga naar voetnoot989 ot 990[regelnummer] Te rug. De hóóp die wordt te gróót aan 's vijands zy. baeto Hóudt, burgers, hógher niet. Myn' vailigheidt is hedenGa naar voetnoot991 Genoegh bezórght. Om lóf nócht eere wordt gestreden,Ga naar voetnoot992 Wanneermen heeft te doen met vader en met heer.Ga naar voetnoot993 Op voordel dencken waar van vroomheidt veel te veer.Ga naar voetnoot994 luidewyck 995[regelnummer] Hóudt, mannen, staackt de jaght, en 't al te woedigh móórden.Ga naar voetnoot995 baeto Keert burgers.
[pagina 84]
burgherhart Mannen, staat, en luistert nae de wóórden Van uwen vórste. luidewyck Bloedt is, zonder nóódt, gestort,Ga naar voetnoot997 's Verwinners name' een vleck, die niet verwonnen wordt.Ga naar voetnoot998 baeto Dewyl 't gekomen is hier toe, dat by den vaderGa naar voetnoot999 1000[regelnummer] De zoon wordt aangezien (o ramp!) voor een' verrader; En d' een in zekerheidt niet blyven met der woon Kan by den andren; wyck, als billyck is, de zoon.Ga naar voetnoot1002 Wilgh ruimen zuivere myn' nóódweer van de smetten.Ga naar voetnoot1003 Wie zyn geluck by 't onz' getróóst is op te zetten,Ga naar voetnoot1004 1005[regelnummer] En aan te gaan een' reis, om neêr te slaan ter steê,Ga naar voetnoot1005 Daar 't zy des nóódlóts wil ons te beleenen meê:Ga naar voetnoot1006 Die gae, beweegh de zyn', en daatlyck schick zyn' zaken,Ga naar voetnoot1007 Om zich te mywaart, en ons vóórt op wegh te maken.Ga naar voetnoot1008 Wien zyn' geleghenheidt is anders, zulx dat hyGa naar voetnoot1009 1010[regelnummer] Gedóghen kan óft moet de Vinlandsch' heerschappy, En 't juck der lóze vróuw; die spoei ter yl zyn' tredenGa naar voetnoot1011 Van hier, en steeck' zich niet in onz' gevaarlyckheden.Ga naar voetnoot1012 Dees' klaarbeweze tróuw, dees' jonst die ghy my draaght,Ga naar voetnoot1013 En wat ghy yvrigh hebt voor uwen vórst gewaaght,Ga naar voetnoot1014
[pagina 85]
1015[regelnummer] Ick teghens d' eene wil verschulden: teghens beide,Ga naar voetnoot1015 Zó die my vólghen, als de geen' daar ick afscheideGa naar voetnoot1,Ga naar voetnoot1016 Erkennen, alzó lang my kennis overschiet.Ga naar voetnoot1017 burgherhart Hier blyft het beste deel der burgerije niet: O goedertieren vórst, indien ghy onverkeerlyckGa naar voetnoot1019 1020[regelnummer] Besloten hebt, de króón en 't ryck der Catten heerlyck Te missen liever als de króne van de deughdt,Ga naar voetnoot1021 Die (zonder vlaijen) ghy in tóp wel voeren meught: Een' króón, wiens edel lóf ontwossen is 't verdorren.Ga naar voetnoot1023 luidewyck Dit droef gelaat des vólx, dit overdroevigh morrenGa naar voetnoot1024 1025[regelnummer] Wil zeggen: vader 's lands, wy zyn geneghen om Te vólghen waar ghy voert. De róuw die maackt hen stom.Ga naar voetnoot1026 Het onreght, dat u schiedt, wringt tranen uyt hunn' óghen. burgherhart Wy vólghen onzen vórst, om met hem te gedóghen 't Onschuldigh ballingschap, en al wat meer voor rampGa naar voetnoot1029 1030[regelnummer] De hemel zenden wil. luidewyck Onz' eenigh licht en lamp In dees' starlózen nacht van steuringe der vreden, In dees' hólgaande zee, in dees' onstuimigheden,Ga naar voetnoot1032
[pagina 86]
O goedertieren vórst en heere, die zyt ghy. Het zy dat ghy te land zoeckt uw geluck, óft 't zy 1035[regelnummer] Dat ghy te water hebt uw' reis te doen besloten, Voert ons te lande meed', óft waaght ons op uw' vloten:Ga naar voetnoot1036 Al waar 't ter wereldt uyt, in 't nóórden ongezondt,Ga naar voetnoot1037 Daar 't grondelóze diep leidt als een hóghe grondtGa naar voetnoot1038 Gestapelt door de vórst: Indienmen slechts de kusten 1040[regelnummer] Van Vinlandt schouwen magh. 't Zal alle ding ons lustenGa naar voetnoot1040 Te lyden; over al te leven wel; mitsdienGa naar voetnoot1041 Het zy daar wy maar niet alzulcke grouwlen zien. baeto Het vólck verschóit te met.Ga naar voetnoot1043 burgherhart Ten hoof wilt spoedigh keeren, O burgers, die gezint zyt meê te gaan. baeto Myn' heeren, 1045[regelnummer] Wie neemt op hem den last dat hy de stadt doortreckGa naar voetnoot1045 Met deze troep; en 't slapst der burgery verweckGa naar voetnoot1046 Tót onze gunst; en hoed' den yver voor 't verkóuwen;Ga naar voetnoot1047 En zó de quaên verbluff', dat stille zy zich hóuwen,Ga naar voetnoot1048 Ter tydt toe dat de hóóp zy aan myn hóf vergaart.Ga naar voetnoot1049 burgherhart 1050[regelnummer] Dat neem ick aan, myn vórst. Komt mannen.
[pagina 87]
baeto 't Vólck te paardt Dient óóck by een geruckt; om stal tót aan den mórghenGa naar voetnoot1051 En 's vijandts vólleck op te hóuden, dat uyt zórghenGa naar voetnoot1052 Een stuck voorheen geraack' onz' weerelóze schaarGa naar voetnoot1053 Met d' óórlóghsliên te voet: en by aldien het waar'Ga naar voetnoot1054 1055[regelnummer] Men ons door bywegh zócht op 't swackste t' onderscheppen,Ga naar voetnoot1055 Daar voor te wezen; óft de sporen wel te reppenGa naar voetnoot1056 Om ons daar kundschap af by tydts te brengen aan. luidewyck Zó 't u gelieft, myn vórst, laat dit op my slechts staan.Ga naar voetnoot1058 baeto Ick danck u neef. luidewyck Ick gae vergadren de gezellen. baeto 1060[regelnummer] En ick naar binnen toe, op alles órden stellen. penta O hóón! hier stae ick fraaigediende koningin.Ga naar voetnoot1061 Zó schóón een hópe volx, en niet een man daar in,Ga naar voetnoot1062 Die 't spel van 't gladde staal kan in 't gezight gedóghen;Ga naar voetnoot1063 Oft zien dar onvertsaaght zyn' vijandt onder óghen?Ga naar voetnoot1064
[pagina 88]
1065[regelnummer] O de manhaftheidt van den dappren joncker Ot! De hóóp die was te gróót. En óftze? ghy moest tótGa naar voetnoot1066 Myn' vijandt, met uw' dag, door spiets heen, innelópen.Ga naar voetnoot1067 'k Heb u van doen nóch. Maar ghy zult het my bekópen,Ga naar voetnoot1068 En niet ontvliên (hoe zeer óóck ghyze vliedt) een' kling,Ga naar voetnoot1069 1070[regelnummer] Zó ick in vailigheidt myn' zaken eenmaal bring. Dat ghy voor u meer als voor my bevreest zyt, reken Ick even als verraadt: en hier in 't harte tekenGa naar voetnoot1072 Dees' my gespeelden treck. Hoe nu toe? dóchter vanGa naar voetnoot1073 Aëtes, vróuw in drógh, in stóut bestaan een man,Ga naar voetnoot1074 1075[regelnummer] Ick heb besloten hoop op u alleen te stellen: By wien geleken suf zyn alle Goôn der hellen.Ga naar voetnoot1076 Kom handthaaft uwen raadt. Zeg my wat Baeto bróuwt,Ga naar voetnoot1077 Die ons genoeghzaam hier in 't hóf gevangen hóudt;Ga naar voetnoot1078 En hoe ick zyner wordt, en zynes zoons ontsleghe?Ga naar voetnoot1079 1080[regelnummer] Kunt ghy in dezen nóódt my helpen aan de zeghe, Ick zal (en by uw hóóft dies lóftenisse doe)Ga naar voetnoot1081 Een staatsi naar, met pracht vol grouwels, rusten toe,Ga naar voetnoot1082 Ter eeren u, o braaf sieraadt der helsche rycken;Ga naar voetnoot1083 Met deze naghels zelf ontwaijen al de lyckenGa naar voetnoot1084 1085[regelnummer] Van Baeto, Rycheldin, en Hes; en scheuren fel 't Hart onder rib van daan; en strópen 't taaije vel Der spieren blaauw; en boren d' óghen uyt hunn' winckels;Ga naar voetnoot1087 En schillen 't vleesch van 't been; en bóuwen van de schinckelsGa naar voetnoot1088
[pagina 89]
Voor u een tróts altaar; behangen 't met de pronck? 1090[regelnummer] Des afvals; smelten t'zaam het mergh uyt elcke schonck; En branden 't met gedróóghde strótten hunner keelen, In lampen van hunn' afgeruckte beckeneelen.Ga naar voetnoot1092 Dan zal ick uwen lóf den kóllen aanbesteênGa naar voetnoot1093 Te toeten over nacht in 't hólle menschebeen;Ga naar voetnoot1094 1095[regelnummer] En zellef, ongeschoeit, ontgort, en ongevlochten,Ga naar voetnoot1095 U dienen voor paapin, en, met oneve boghten,Ga naar voetnoot1096 Omvoeren aarzeling de rei; en uw gemoedtGa naar voetnoot1097 Verfróijen met den óffer van 't geronnen bloedt.Ga naar voetnoot1098 O gróótste tóveres, ick heb geraackt uw' óren.Ga naar voetnoot1099 1100[regelnummer] Ick ken den gróten draack. Ick zie, nae dezen tórenGa naar voetnoot1100 Uw' afgezonden bood' ick nemen zie zyn vlught: Zyn' wiecken gieren, hy vergiftight al de lucht.Ga naar voetnoot1102 De kruiden, daar zyn' schaduw over sweeft, beswymen.Ga naar voetnoot1103 Kom naeder felle dier, getemt door maghtigh rymen:Ga naar voetnoot1104 1105[regelnummer] Kom rust op dees' kanteel 't gevlackte lichaam bondt;Ga naar voetnoot1105 En levert my den brief, dien ghy voert in den mondt. Dat deze letter dy verklaar',Ga naar voetnoot1107 Het geene veel te spytigh waarGa naar voetnoot1108 Om te belyden mondeling. 1110[regelnummer] De konst vermagh niet alle ding.Ga naar voetnoot1110 Dat yemandt Baetoos leven hebGa naar voetnoot1111 Oft zynes zoons, ons weighert 't webGa naar voetnoot1112
[pagina 90]
Geweven van óórzaaken t' zaam, Het welck heeft nóódlót tót zyn' naam; 1115[regelnummer] En 's heelaarsGa naar voetnoot1 vooghdt die 't zelve weeft.Ga naar voetnoot1115 Uw vijandt al de starren heeft Eendraghtigh op zyn' voorstandt uyt.Ga naar voetnoot1117 Alleene, teghens alle muit,Ga naar voetnoot1118 En blyft van uwer zyde staanGa naar voetnoot1119 1120[regelnummer] De wisselstaatvermoghe maan.Ga naar voetnoot1120 Dees' (nu zy niet te vinden weet Aan al den hemel een komeetGa naar voetnoot1122 Die 't heeft op 's vórsten hóóft gemunt) Genóótzaackt óóck hem 't leven gunt:Ga naar voetnoot1124 1125[regelnummer] Maar, wat zy magh, zich pynen gaatGa naar voetnoot1125 Om om te keeren zynen staat.Ga naar voetnoot1126 Zulx hy besluit, met moede slap,Ga naar voetnoot1127 Te trecken wegh in ballingschap: En ghy (óft hy al schóón ontlyftGa naar voetnoot1129 1130[regelnummer] Niet worden kan) verwinster blyft. Nu fórs. Het zy zó. Danck hebt bode voor uw' tyding.Ga naar voetnoot1131 Ick zal, van hier om hóógh, aanschouwen met verblyding, Hoe dat myn' vijandt vlught met all' de zyn'. Aanvaardt Ghy weêr de reis te rug, en t' uwer vróuwewaart.Ga naar voetnoot1134
Zeghemond, Rei van nonnen, Penta zeghemond 1135[regelnummer] O gróte Goden, ghy ziet alles uyt den hóghen, En neemt op alles acht.
[pagina 91]
rei van nonnen En kunt ghy dit gedóghen? En wanckt uw blixem niet? Is 't u geleghen 't quaadtGa naar voetnoot1137 Alleen te straffen in geringe liên van staat? Ziet door de vingren dan uw' wraack, om te verschónen 1140[regelnummer] De gróten die 't geluck verheven heeft op trónen?Ga naar voetnoot1140 Oft leidt zy op haar' luim, om, met een' wissen slagh,Ga naar voetnoot1141 Te treffen eens voor al, dat werreck strecken magh;Ga naar voetnoot1142 En van den val 't gedruis alomme te doen horen? zeghemond Iupyn vergrimt met raadt. Traagh is des hemels tóren.Ga naar voetnoot1144 rei van nonnen 1145[regelnummer] O grouwel! zeghemond O ellend! o onverwachte druck! rei van nonnen O valsheidt fel! o gódtvergeten schellemstuck!Ga naar voetnoot1146 zeghemond O deerenis! o róuw! o schae voor de gemeente!Ga naar voetnoot1147 rei van nonnen O onvermurwbaar hart, en harder als 't gesteente,
[pagina 92]
Dat nócht op aanbeeldt, nócht op sware mokers past!Ga naar voetnoot1149 zeghemond 1150[regelnummer] O jammer! o verlies! o ramp die ons verrast! rei van nonnen O wreedtheidt wreêr als wreedt, móórdadelyck bedreven!Ga naar voetnoot1151 zeghemond Gaat burgers, gaat u aan de beste zyde geven.Ga naar voetnoot1152 Voeght u by uwen vórst. De Goden in verdrietGa naar voetnoot1153 En zullen eeuwelyck die vroomheidt laten niet.Ga naar voetnoot1154 rei van nonnen 1155[regelnummer] O ysselyck bestaan! o list! o góddelóósheidt!Ga naar voetnoot1155 zeghemond Lydt liever met de deughdt, dan dat ghy smeeckt de bóósheidt,Ga naar voetnoot1156 Die altaars, ófferhand, eedtsweeringe, gebedt, Kerckzeden, 't geestelyck, en 't werrelyck besmet.Ga naar voetnoot1158 Hoewel gróót onreght dryft den vórste toe dit lyden,Ga naar voetnoot1159 1160[regelnummer] Indien dat hy nóchtans bestonde te bestrydenGa naar voetnoot1160 Zyn' vader en zyn' heer, ick zoude niemandt raên,Ga naar voetnoot1161 Om yemandt, teghens zyn landoverst' op te staan,Ga naar voetnoot1162 Nócht met de voet te treên 't ontsigh der aardsche Goden.Ga naar voetnoot1163 Dat 's t' onreght reght gezócht. Nu wort 'er maar gevloden:Ga naar voetnoot1164 1165[regelnummer] 't Welck zonder onreght kan geschieden van het ryck. Wie magh, dan vólghe my die met den vórste wyck,Ga naar voetnoot1166 Om in een ander landt te zoecken 's hemels zeghen.
[pagina 93]
penta Wyck henen, daar dy smaadt en alle ramp bejeghen.Ga naar voetnoot1168
Penta, Burgherhart, Zeghemond, Rei van nonnen, Baeto burgherhart Eerwaarde moeder, vind ick u nu hier ter steê? zeghemond 1170[regelnummer] Myn heer, wy zyn gezint den vórst te vólghen meê; Ick, en al deze schaar van onbesmette nonnen.Ga naar voetnoot1171 burgherhart Ter goeder uure met den Gódsdienst wordt begonnen,Ga naar voetnoot1172 En welck een tróóst zal dit den vórste zyn, dat ghy Zyn' zaack reghtvaardight, mits u voeghend aan zyn' zyGa naar voetnoot1174 1175[regelnummer] In teghenspoedt? zeghemond Dewyl dat hailigh nócht onhailigh, Mits d' uytlandtsche' heerschappy, is hier te lande vailigh,Ga naar voetnoot1176 Zó zoecken wy een' plaats, daar ons werd' toegeleidtGa naar voetnoot1177 Den Gódsdienst gae te slaan in zyne zuiverheidt:Ga naar voetnoot1178 Zulx ons vertróuwen is met Baeto te bekomen.Ga naar voetnoot1179 burgherhart 1180[regelnummer] Ziet daar den vórst. Het schynt hy van u heeft vernomen, En zich u maken gaat eerbiedigh te gemoet.Ga naar voetnoot1181 baeto Eerwaarde moeder, weest met aller eer gegroet.Ga naar voetnoot1182
[pagina 94]
zeghemond Gódt gunne dat myn vórst magh alle weêrspoedt doorstaan. Wy zullen vólghen hem. baeto Niet vólghen dan, maar voorgaan. 1185[regelnummer] De Gódskund, 's hemels gaaf, beid nut voor best' en bóóst,Ga naar voetnoot1185 In voorspoedt 's menschen tóóm, in onspoedt 's menschen tróóst, Bekomen wy door u. Dat d' heilzame Gódvruchtigheidt, De geene die op wet niet passen, hóudt in tuchtigheidt,Ga naar voetnoot1188 Erkentmen van uw ampt. Dies ick, met gróte reên,Ga naar voetnoot1189 1190[regelnummer] U hógher eere geef. zeghemond Voor onzen vórst te treên En leggen wy ons zelf niet toe. Van de gereghtenGa naar voetnoot1191 Is de voorschepen 't hóóft: de veldtheer van de knechtenGa naar voetnoot1192 Des kryghs: de tóppaapin gelyck des hemels tólckGa naar voetnoot1193 Van 't geestelycke gildt: de vórst van 't heele vólck. 1195[regelnummer] Daaromme wie dat maght tót Gódsdienst heeft verkreghen,Ga naar voetnoot1195 Zy zeker, en gedenck' hoe dat hy die, van weghen Der hógher ovricheidt, te vorenGa naar voetnoot1 heeft aanvaardt: Gelyck uyt dien naam, wet en wapen zyn bewaart.Ga naar voetnoot1198 De myter, 't reghtboeck, 't sweerdt en dienen niet gescheiden. 1200[regelnummer] De derde pyler vest: en d' andre met hun beiden,Ga naar voetnoot1200 Wanneer hun d' een begeeft, en weten geenen raadtGa naar voetnoot1201 Om staande 't swaar gebóuw te hóuden van den staat.
[pagina 95]
Zulx best den vórste past het hóóghgezagh in allen;Ga naar voetnoot1203 Dat hy hen t' zamen bind, en yeder hoed' voor vallen: 1205[regelnummer] Gelyck, van óudtheidt af, den Catten heeft behaaght. burgherhart Verandring in een' staat zeer zelden welbeslaaght.Ga naar voetnoot1206 zeghemond Myn vórst gelieve d' eerst te zyn. baeto U lien, de naaste.Ga naar voetnoot1207 't Lyck gae voor aan. Dan vólgh' de schaar: het kryghsvólck 't laatste. penta En ruimt ghy nóch niet? hoe dan heeftmen 't in den zin?Ga naar voetnoot1209
Penta, Baeto, Zeghemond, Rei van nonnen, Rei van joffren penta 1210[regelnummer] Daar komt het lichaam van myn' dóde vijandin. Daar komt myn vijandt, met den balling van twe jaren. zeghemond O Goôn, op deze tóght, wilt vólck en vórst bewaren.Ga naar voetnoot1212 rei van nonnen O Goden, zeghent ghy dees' toeleg, bidden wy;Ga naar voetnoot1213 Zó dat dit droef begin ten goeden eindt gedy.
[pagina 96]
penta 1215[regelnummer] My blyft het veldt. Ick heb myn' wil, en niet te schromen:Ga naar voetnoot1215 Zo licht als ghy vertreckt en zult ghy weêr niet komen. Nu sluit myn' króón op 't hóóft.Ga naar voetnoot1217 baeto O hóf! o hóghe slót! O overóuwdren erf! o woninge van GódtGa naar voetnoot1218 Verkoren, om 't gebiedt der Catten op te vesten!Ga naar voetnoot1219 1220[regelnummer] Was 't dan, was 't dan uw lót, in vreemdt geweldt ten lesten,Ga naar voetnoot1220 Niet stórremenderhandt, door wydtgebroken lógh;Ga naar voetnoot1221 Maar, door de treken slim van 't vrouwelyck bedrógh,Ga naar voetnoot1222 Te vallen staandes muurs? dat jammere de Goden.Ga naar voetnoot1223 Die bid, die bid ick, dat van hunliên werd' geboden 1225[regelnummer] Eenmaal, te zyner tydt, tót uw' verlóssing, handt.Ga naar voetnoot1225 Dit 's 't laatst dat ick u zie: en ruim myn vaderlandt. Staat hóghe tórens. Lang moet u de hemel sparen.Ga naar voetnoot1227 zeghemond O Goôn, op deze tóght, wilt vólck en vórst bewaren. rei van nonnen O Goden, zeghent ghy den toeleg, bidden wy; 1230[regelnummer] Zó dat dit droef begin ten goeden eindt gedy. penta Treckt heen om alle leedt en kommer te betrappen.Ga naar voetnoot1231 baeto Onnózel zoontjen, spoei de kinderlycke stappen.Ga naar voetnoot1232
[pagina 97]
Wat ziet ghy deerlyck om naar uw gróótvaders ryck?Ga naar voetnoot1233 Bróós goedt is heerschen. Vólght myn' handt en moeders lyck. penta 1235[regelnummer] Door gaanz'. Ick heb genoegh; en weet van dit verwinnenGa naar voetnoot1235 Nócht krygh, nócht kryghsgódt danck; maar 't spits van eighe zinnen,Ga naar voetnoot1236 En d' overgróte konst van u, Medea gróót. Vliedt henen ghy. Ellend vervólgh' u tót der dóódt.
Rei van joffróuwen, Rei van nonnen rei van joffróuwen O zoete maaghschap, o treckende bloedt!Ga naar voetnoot1239 1240[regelnummer] Die, teghens 't neighen van uw gemoedt,Ga naar voetnoot1240 Hier blyft in den strick! O buurt, daar ick Ben opghevoedt. rei van nonnen O Goden, zeghent ghy den toeleg, bidden wy; 1245[regelnummer] Zó dat dit droef begin ten goeden eindt gedy. rei van joffróuwen Ons' vreughd wy pleghen te brengen by een.Ga naar voetnoot1246 Nu is 't vergaren ons afgesneên.Ga naar voetnoot1247 Het nóódlot ons scheidt Van u, en leidt, 1250[regelnummer] Wie weet waar heen? rei van nonnen O Goden, zeghent ghy den toeleg, bidden wy; Zó dat dit droef begin ten goeden eindt gedy.
[pagina 98]
rei van joffróuwen De blyde feesten, nae tyde van 't jaar, Daar met verlangen wy wenschten naar, 1255[regelnummer] Ach! komenze weêr, Verwacht niet meer Dit zelschap daar.Ga naar voetnoot1257 rei van nonnen O Goden, zeghent ghy den toeleg, bidden wy; Zó dat dit droef begin ten goeden eindt gedy. rei van joffróuwen 1260[regelnummer] O burgh! o zalen! o konincklyck hóf! Die, met festoenen van ooft en lóf,Ga naar voetnoot1261 Wy sierden met vlyt, Als 't was de tydt. Nu is het óf.Ga naar voetnoot1264 rei van nonnen 1265[regelnummer] O Goden, zeghent ghy den toeleg, bidden wy; Zó dat dit droef begin ten goeden eindt gedy. rei van joffróuwen O zoete beecken! waar nevens in swangGa naar voetnoot1267 Te gaan eendraghtigh plagh onze zang. Hóógheffende 't doenGa naar voetnoot1269 1270[regelnummer] Der helden koen Van over lang.Ga naar voetnoot1271 rei van nonnen O Goden, zeghent ghy den toeleg, bidden wy; Zó dat dit droef begin ten goeden eindt gedy.
[pagina 99]
rei van joffróuwen Wy zullen echter, met lieffelyck liedt,Ga naar voetnoot1274 1275[regelnummer] Uw momplend ruisschen verdóven niet:Ga naar voetnoot1275 Nócht, met ons gerucht,Ga naar voetnoot1276 Slaan op de vlughtGa naar voetnoot1277 't Wildt uyt uw riedt. rei van nonnen O Goden, zeghent ghy den toeleg, bidden wy; 1280[regelnummer] Zó dat dit droef begin ten goeden eindt gedy. rei van joffróuwen Men plagh, o bosschen, o vrolycke blaên, In uwe schaduw ter rei te gaan, Elck met zyn gespeel.Ga naar voetnoot1283 Dat is nu heel 1285[regelnummer] Met ons gedaan. rei van nonnen O Goden, zeghent ghy den toeleg, bidden wy; Zó dat dit droef begin ten goeden eindt gedy. rei van joffróuwen Staat lang, o tomben, waar inne geveltGa naar voetnoot1288 Zyn onze koningen hóóghgemeldt.Ga naar voetnoot1289 1290[regelnummer] Die hebben geweert, Met schildt en sweerdt, 't Uytheemsch geweldt. rei van nonnen O Goden, zeghent ghy den toeleg, bidden wy; Zó dat dit droef begin ten goeden eindt gedy.
[pagina 100]
rei van joffróuwen 1295[regelnummer] O óuwde' altaren der hailighen gróót, Om u te laten dryft ons de nóódt.Ga naar voetnoot1296 De hemel bevry Onz' burgery Voor wederstóót.Ga naar voetnoot1299 rei van nonnen 1300[regelnummer] O Goden, zeghent ghy den toeleg, bidden wy; Zó dat het droef begin ten goeden eindt gedy. En hoedt ons eeuwelyck voor twist en tiranny. rei van joffróuwen Wien zit de wreedtheidt in 't gebeentGa naar voetnoot1303 Zó diep nu, dat hy niet en weent, 1305[regelnummer] En, met versleghen hart, betreurt De droefheidt die ons valt te beurt? Die dees' versufte schaar ziet gaan,Ga naar voetnoot1307 Met zórgh, met róuw, met angst belaên,Ga naar voetnoot1308 Schoorvoetend uyt haar vaderlandt: 1310[regelnummer] Wel heeft hy 't hart van diamant, Ziet hy 't met onbewoghen óógh. Hóudt yemandt wang van tranen dróógh, Geen mensch, maar eenigh woedigh dier Moet hem gewonnen hebben. HierGa naar voetnoot1314 1315[regelnummer] Voeteert de vróuw van kinde gróót.Ga naar voetnoot1315 Dees' draaght de zuigling in haar' schóót, En tziddert, duchtende' even zeer Voor man, voor kindt, voor lyf, voor eer,Ga naar voetnoot1318 Waar dat zy hóórt den minsten schreeuw. 1320[regelnummer] Hier gaat de naegelate weeuw,Ga naar voetnoot1320
[pagina 101]
Zó kinderryck als zonder kindt: En elck zyn' staat bekommerst vindt.Ga naar voetnoot1322 Hier gaat de rype maaghdt verlooft;Ga naar voetnoot1323 Die minnewalmt den boezem stooft:Ga naar voetnoot1324 1325[regelnummer] En treedt voor haren bruidgom uyt, In plaats van ingehaalde bruidt.Ga naar voetnoot1326 Hier gaat de deirne vol van vrees,Ga naar voetnoot1327 Ter werelt onverzócht: de weesGa naar voetnoot1328 Onmondigh, voor zyn' vooghden heen. 1330[regelnummer] Hier streckt de stock het derde beenGa naar voetnoot1330 Den óuden man, die niet als slaaf Gezint te varen is te graaf.Ga naar voetnoot1332 Zó groen is 't hart in dorre borst,Ga naar voetnoot1333 Dat onverzaadt nae vryheidt dorst.Ga naar voetnoot1334 1335[regelnummer] Hier scheiden d' óuwders van hun kindt, 't Welck eedt in 's konings dienst verbindt. De broeder van de zuster spreidt.Ga naar voetnoot1337 De vriendt van óuwde kennis scheidt. De burger huis en hóf verlaat: 1340[regelnummer] De heer zyn ampt: de vórst zyn' staat;Ga naar voetnoot1340 En sleept zyn' zoon tweejarigh met.Ga naar voetnoot1341 Onschuldigh balling! dien de wet, Al had hy schuldt, verschónen zóuw. Nu blyckt het, dat wy t' onreght róuw 1345[regelnummer] Bedreven om de helden gróót, Die aan een' lóffelycke dóódtGa naar voetnoot1346 Geraackt zyn door huns vijandts weer.Ga naar voetnoot1347 Geluckigh driemaal, die een' speerGa naar voetnoot1348
[pagina 102]
Met ysre punt, óft hóuten staf, 1350[regelnummer] Door 't vier gescharpt, in 't vailigh graf Geborghen heeft voor all' ellendt. U lieden is het onbekent, Hoe bitter dat de keure zyGa naar voetnoot1353 Van ballingschap óft slaverny. 1355[regelnummer] Wy trecken in een ommeringGa naar voetnoot1355 Van droefheidt en bekommering; Angstvalligh zelf, angstjaghende' aanGa naar voetnoot1 Ga naar voetnoot1357 't Vólck daar wy zullen nederslaan.Ga naar voetnoot1358	voetnoot963 af te lópen: verwoestend te doorkruisen; drommel: drom, troep. voetnoot965 in órden: in 't gelid; omme dit: hier omheen. voetnoot967 geweldt te baren: gewelddadig op te treden. voetnoot970 schouwt: schuwt, vermijdt; arghernis: wat aanstoot geeft, hier: gewelddaden. voetnoot974 reght: op de juiste wijze; des handels grondt: de reden van mijn handelen. voetnoot975 óóghverdreijen: oogwenk. voetnoot977 zó naar is koning dees': zo dicht is deze bij het koningschap. voetnoot978 spits: speer, spies. voetnoot979 geheeten: bevolen. voetnoot981 ghy suft: zij gij van streek? voetnoot982 reght doe: beslist wie gelijk heeft. voetnoot983 der zaken reên te weghen: de grond der dingen tegen elkaar af te wegen. voetnoot989 valt te baat: komt te hulp, kiest onze zijde. voetnoot991 hóudt: halt; hógher niet: niet verder. voetnoot992 bezórght: verzekerd. voetnoot993 wanneer: zodra. voetnoot994 voordel: voordeel (vgl. verrel met vierddeel); waar veel te veer: zou veel te veel afwijken van; vroomheidt: deugd, kinder- of burgerplicht. voetnoot995 woedigh: felle. voetnoot997 vórste: eigen gevormde datief, vgl. vs. 1203; nóódt: noodzaak. voetnoot998 's Verwinners name': dativus; verwonnen: uitgewist. voetnoot999 by: door. voetnoot1002 wyck: ga heen, wijke uit. voetnoot1003 wilgh: vrijwillig; ruimen: het veld ruimen; zuivre myn' nóódweer van de smetten: make dat mijn zelfverdediging mij niet tot schande aangerekend wordt. voetnoot1004 wie getróóst is: wie het waagt; zyn geluck by 't onz' op te zetten: zijn lot aan het onze te verbinden (beeld aan 't dobbelspel ontleend). voetnoot1005 aan te gaan: te aanvaarden; neêr te slaan: zich neer te zetten, te vestigen. voetnoot1006 daar...meê: waarmee; beleenen: begiftigen. voetnoot1007 beweegh de zyn': haal de zijnen over; schick: bezorge, regele. voetnoot1008 te maken: te begeven. voetnoot1009 wien zyn' geleghenheidt: wiens omstandigheden; zulx dat: zodat. voetnoot1011 spoei ter yl zyn treden: spoede zich ijlings. voetnoot1012 gevaarlyckheden: gevaarlijke toestand. voetnoot1013 jonst: genegenheid, liefde; draaght: toedraagt. voetnoot1014 yvrigh: met overgave, vol vuur. voetnoot1015 d'eene (party): zijn aanhangers, de partij die meetrekt; verschulden: vergelden (elders bij Hooft verschulding = vergelding). voetnoot1 Het hs. heeft hier beter af scheide. voetnoot1016 zó...als: zowel...als. voetnoot1017 Erkennen: waarderen, erkentelijk zijn; my kennis overschiet: er bewustzijn in mij is. voetnoot1019 onverkeerlyck: onwrikbaar. voetnoot1021 króne: krans. voetnoot1023 lóf: gebladerte; ontwossen is 't verdorren: ontgroeid is aan de mogelijkheid van verdorren, d.i. eeuwig groen zal blijven. voetnoot1024 gelaat: houding; overdroevigh morren: zeer treurig gemompel. voetnoot1026 róuw: smart. voetnoot1029 onschuldigh: onverdiende. voetnoot1032 onstuimigheden: noodweer. voetnoot1036 waaght ons: stelt ons bloot aan de gevaren. voetnoot1037 ongezondt: gevaarlijk voor de gezondheid. voetnoot1038 leidt: ligt; hóghe grondt: een berg van ijs. voetnoot1040 schouwen: schuwen, vermijden; alle ding: alles. voetnoot1041 mitsdien: mits. voetnoot1043 verschóit te met: loopt al haastig weg. voetnoot1045 op hem: op zich. voetnoot1046 't slapst: de minst flinke; verweck: opwekke. voetnoot1047 hoed' den yver voor 't verkóuwen: en make dat de vurigste aanhangers niet verkoelen. voetnoot1048 de quaên verbluff: de kwaadwilligen door machtsvertoon in bedwang houde. voetnoot1049 de hóóp: de troep, nl. die meegaan in ballingschap. voetnoot1051 by een geruckt: samengetrokken; stal (te hóuden): stand te houden, samengetrokken met op te hóuden (= tegenhouden) in vs. 1052. voetnoot1052 uyt zórghen: buiten gevaar. voetnoot1053 een stuck: een goed eind. voetnoot1054 by aldien het waar': als het mocht zijn dat. voetnoot1055 door bywegh: door een omtrekkende beweging; op 't swackste: op ons zwakke punt. voetnoot1056 daar voor te wezen: dat te voorkomen; de sporen wel te reppen: spoorslags naar ons toe te snellen. voetnoot1058 laat dit op my slechts staan: laat dit maar aan mij over. voetnoot1061 hier: Penta staat op een toren en heeft alles gezien; fraaigediende: ironisch bedoeld. voetnoot1062 een hópe volx: een troep krijgsvolk, vgl. de Zwarte Hoop. voetnoot1063 die 't spel van 't gladde staal kan in 't gezight gedóghen: die het staal kan zien flikkeren, d.i. die de open strijd aandurft. voetnoot1064 dar: verouderde vorm: durft. voetnoot1066 en óftze: wat zou dat. voetnoot1067 dag (dagge): dolk; door spiets: door de spietsen. voetnoot1068 'k heb u van doen nóch: ik heb u nog nodig; het bekópen: er voor boeten. voetnoot1069 een' kling: een zwaard. voetnoot1072 even als: gelijk met; teken (ik): grif ik. voetnoot1073 Dees' my gespeelden treck: deze mij gebakken poets; hoe nu toe: wat nu?* voetnoot1074 Aëtes: koning van Colchis, vader van Medea; drógh: bedrog (als specialiteit van de vrouw, vgl. vs. 1222); stóut bestaan: vermetele onderneming. voetnoot1076 wien: wie, in deze tijd ook vrouwel. met n; suf: slap, machteloos; alle Goôn der hellen: alle andere demonen. voetnoot1077 handthaaft: zet voort. voetnoot1078 genoeghzaam: zo goed als. voetnoot1079 ontsleghe(n): Vlaamse vorm van ontslagen met een gen. zyner (van hem) en zynes zoons. voetnoot1081 dies: daartoe; lóftenisse: gelofte. voetnoot1082 een staatsi naar: een sombere stoet (van offers); pracht vol grouwels: schitterende gruwelen; toerusten: gereed maken. voetnoot1083 u: dativus; braaf: voortreffelijk. voetnoot1084 ontwaijen: ontweiden: van de ingewanden ontdoen. voetnoot1087 blaauw: bestorven; winckels: hoeken, kassen. voetnoot1088 schinckels: beenderen, vgl. schonck: pijpbeen in vs. 1090. voetnoot1092 beckeneelen: schedels. voetnoot1093 aanbesteên: opdragen. voetnoot1094 over nacht: 's nachts. voetnoot1095 ontgort en ongevlochten: met loshangend gewaad en losse haren, volgens primitieve opvattingen verhinderden knopen het doorstromen van de ‘macht’, Rom. vrouwen offerden ‘passis capillis’. voetnoot1096 paapin: priesteres; oneve: grillige, ongelijkmatige. voetnoot1097 aarzeling: ruggelings, deze eredienst zou dus een parodie zijn van die van de hemelse goden. voetnoot1098 verfróijen: opvrolijken, verheugen, reeds Mnl. voetnoot1099 geraackt uw' óren: gehoor gekregen bij u. voetnoot1100 ken: herken; nae: naar. voetnoot1102 al: heel. voetnoot1103 beswymen: verleppen. voetnoot1104 door maghtigh rymen: door het uitspreken van macht hebbende toverspreuken. voetnoot1105 rust: laat rusten; 't gevlackte lichaam bondt: het bontgevlekte lichaam. voetnoot1107 dy: u, dit verouderde pronomen is hier gebruikt als plechtig klinkend. voetnoot1108 spytigh: treurig, jammerlijk. voetnoot1110 alle ding: alles. voetnoot1111 heb: mag nemen. voetnoot1112 web: weefsel. voetnoot1 Het hs. heeft hier de juiste lezing heelals. voetnoot1115 vooghdt: heerser. voetnoot1117 op zijn' voorstandt uyt: zijn er op uit hem te beschermen. voetnoot1118 muit: verzet zich. voetnoot1119 van uwer zyde: (dat.) aan uw zijde. voetnoot1120 wisselstaatvermoghe: in staat verschillende vormen aan te nemen. voetnoot1122 al: heel. voetnoot1124 genóótzaackt: door de nood gedwongen. voetnoot1125 wat zy magh: zoveel zij kan; zich pynen: zich inspannen. voetnoot1126 staat: toestand, lot. voetnoot1127 zulx: consecutief: zodat; met moede slap: ontmoedigd. voetnoot1129 óft al schóón: ofschoon; ontlyft: gedood. voetnoot1131 nu fórs: ook wel non fors (Amsterdamse volkstaal), synoniem met: het zij zo. voetnoot1134 t' uwer vróuwewaart: naar uw gebiedster. voetnoot1137 wanckt: waggelt, wordt onzeker; is 't u geleghen: is het bij u zo gesteld. voetnoot1140 't geluck: de fortuin. voetnoot1141 leidt op haar' luim: ligt op de loer. voetnoot1142 dat werreck strecken magh: dat als een voorbeeld kan strekken, hetgeen iets degelijks, iets treffelijks kan wezen, waar iets goeds van kan uitgaan. voetnoot1144 vergrimt met raadt: wordt boos na overleg, op redelijke gronden. voetnoot1146 gódtvergeten: goddeloos (ook bij Vondel), met andere kleur dan nu. voetnoot1147 róuw: smart; de gemeente: het volk. voetnoot1149 past op: geeft om. voetnoot1151 móórdadelyck bedreven: uit moordlust bedreven. voetnoot1152 geven: begeven. voetnoot1153 verdriet: treurige omstandigheden. voetnoot1154 vroomheidt: rechtschapenheid. voetnoot1155 bestaan: onderneming. voetnoot1156 smeeckt: vleiend tegemoet komt. voetnoot1158 kerckzeden: godsdienstige plechtigheden. voetnoot1159 dryft toe: veroorzaakt. voetnoot1160 bestonde: zou ondernemen. voetnoot1161 raên: aandringen op. voetnoot1162 om yemandt: ter wille van iemand. voetnoot1163 't ontsigh der aardsche Goden: de eerbied voor de wettige overheid. voetnoot1164 t' onreght: op onrechtmatige wijze. voetnoot1166 vórste: analogisch gevormde dativus, vss. 1173, 1203; wyck: opt. voetnoot1168 dy: verouderd, plechtig klinkend pronomen, vs. 1107; bejeghen: overkome. voetnoot1171 onbesmette: kuise. voetnoot1172 ter goeder uure: op het juiste ogenblik. voetnoot1174 mits u voeghend: door u te voegen, kan ook beperkend-condit. zijn. voetnoot1176 mits: door, ten gevolge van. voetnoot1177 werd' toegeleidt: moge worden vergund. voetnoot1178 gae te slaan: in acht te nemen. voetnoot1179 sulx: dit. voetnoot1181 zich maken: zich begeven. voetnoot1182 aller: dativus na met. voetnoot1185 Gódskund: kennisse Gods; beid...en: zowel...als; nut: nuttig, heilzaam; bóóst: slechtsten. voetnoot1188 niet passen op: zich niet bekommeren om; tuchtigheidt: tucht, bedwang. voetnoot1189 erkentmen van: daarvoor is men erkentelijk aan; met gróte reên: zeer terecht. voetnoot1191 leggen ons toe: maken aanspraak op; gereghten: rechterlijke ambtenaren. voetnoot1192 voorschepen: voorzitter van de schepenbank. voetnoot1193 tóppaapin: opperpriesteres. voetnoot1195 tót Gódsdienst: om leiding te geven in godsdienstige aangelegenheden. voetnoot1 Het hs. heeft hier de juiste lezing voeren. voetnoot1198 wet en wapen zyn bewaart: rechtspraak en krijgsmacht in stand gehouden worden. voetnoot1200 vest: brengt vastheid. voetnoot1201 geenen raadt: geen enkele raad. voetnoot1203 zulx: zodat. voetnoot1206 welbeslaaght: valt goed uit. voetnoot1207 de naaste: de onmiddellijk volgende. voetnoot1209 ruimt: gaat heen. voetnoot1212 bewaren: behouden. voetnoot1213 toeleg: onderneming; de imperatief door ‘bidden wy’ verzacht tot precatief. voetnoot1215 schromen: vrezen. voetnoot1217 nu sluit myn' króón op 't hóóft: nu blijft mijn gezag onaangetast. voetnoot1218 overóuwdren erf: voorvaderlijk grondgebied; van: door. voetnoot1219 gebiedt: gezag. voetnoot1220 geweldt: macht, heerschappij. voetnoot1221 logh: bres (gat). voetnoot1222 treken: streken. voetnoot1223 staandes muurs: absolute naamval: hoewel de muur nog stond; dat jammere de Goden: dat moge de Goden leed doen. voetnoot1225 handt: de behulpzame hand. voetnoot1227 staat: houdt stand; moet: moge. voetnoot1231 betrappen: op uw hals te halen. voetnoot1232 onnózel: onschuldig; spoei: verhaast. voetnoot1233 deerlyck: droevig. voetnoot1235 Door gaanz': heen gaan ze; ick heb genoegh: ik ben voldaan. voetnoot1236 't spits van eighe zinnen: eigen scherpzinnigheid. voetnoot1239 treckende bloedt: bloedverwanten aan wie wij gehecht zijn. voetnoot1240 't neighen: de neiging. voetnoot1246 pleghen: plachten; te brengen by een: te delen. voetnoot1247 't vergaren: samenkomen. voetnoot1257 zelschap: zonder ge, evenals in 't Fries. voetnoot1261 lóf: loof, bladeren. voetnoot1264 óf: voorbij, uit. voetnoot1267 in swang te gaan: zich te verheffen. voetnoot1269 't doen: de daden. voetnoot1271 over lang: lang geleden. voetnoot1274 echter: voortaan. voetnoot1275 momplend: murmelend. voetnoot1276 gerucht: geroep. voetnoot1277 slaan: doen slaan. voetnoot1283 gespeel: speelgenoot. voetnoot1288 gevelt: neergelegd. voetnoot1289 hóóghgemeldt: roemruchtig. voetnoot1296 laten: achterlaten; dryft: dwingt. voetnoot1299 wederstóót: tegenslag. voetnoot1303 gebeent: zonder e in de zeventiende-eeuwse taal, vgl. vs. 1351, 1372, 1462. voetnoot1307 versufte: verslagen. voetnoot1308 róuw: smart. voetnoot1314 gewonnen: geteeld. voetnoot1315 voeteert: gaat; gróót; zwanger. voetnoot1318 lyf: leven. voetnoot1320 naegelate: achtergebleven. voetnoot1322 bekommerst: het zorgelijkst. voetnoot1323 rype: huwbare. voetnoot1324 minnewalmt: liefdegloed. voetnoot1326 ingehaalde: ten huwelijk binnengeleide. voetnoot1327 deirne: het meisje, nog niet pejoratief. voetnoot1328 onverzócht: nog niet aan verleiding blootgesteld, onschuldig. voetnoot1330 streckt: dient als. voetnoot1332 te graaf: ten grave. voetnoot1333 groen: fris, jeugdig; dorre: verdorde, afgeleefd. voetnoot1334 onverzaadt: nooit verzadigd. voetnoot1337 spreidt: intransitief: scheidt. voetnoot1340 de vórst: de prins, nl. Baeto. voetnoot1341 met: mee. voetnoot1346 lóffelycke: roemvolle. voetnoot1347 weer: tegenweer, of wapen. voetnoot1348 Vgl. Vergilius, Aeneis I, 94: o terque quaterque beati. voetnoot1353 keure: keuze. voetnoot1355 in een ommering: in een kring, waaruit men zich niet verlossen kan. voetnoot1 Het hs. heeft hier anxt jaeghende' aen. voetnoot1357 angstvalligh: beangst. voetnoot1358 nederslaan: ons nederzetten, vestigen.

Vorige Volgende

Vierde bedryf

Ot, Baeto, Burgherhart, Luidewyck

Zeghemond, Rei van nonnen, Penta

Penta, Burgherhart, Zeghemond, Rei van nonnen, Baeto

Penta, Baeto, Zeghemond, Rei van nonnen, Rei van joffren

Rei van joffróuwen, Rei van nonnen

Over dit hoofdstuk/artikel

lied