Achilles en Polyxena

(1972)–P.C. Hooft– rechtenstatus



[3e. Handelinge.] 3e. Handelinge. 1e. Wtcoomen Pryamus. Polyxena. Andromache. Astianax. Pryamus Die door sijn Adel groot, en schepter sich verstout,Ga naar voetnoot489 490[regelnummer] Die op een hoge staet, en machtich rijck vertrout,Ga naar voetnoot490 En daerom niet en vreest, dat s' hemels goden waerdichGa naar voetnoot491 Gelijck de menschen sijn, verkeerlijck en lichtvaerdich,Ga naar voetnoot492 Maer stelt sijn geest gerust in voorspoet en geluck,Ga naar voetnoot493 Die spiegel sich aen mij in dees bedroefde druck.Ga naar voetnoot494 495[regelnummer] t' Geluck van d' ouwe stat, van al mijn volck en landen, Dat had ick altesaem gestelt in Hectors handen. Als dees vermoort wart van de griexsce prins verwoet,Ga naar voetnoot497 Doen viel al troijens hoop en troost onder de voet.Ga naar voetnoot498
[pagina 67]
Ach armen Coninck out! wel waerdich te betrueren,Ga naar voetnoot499 500[regelnummer] Het lichaem van u soon en mocht u niet gebueren.Ga naar voetnoot500 Gaet, cooptet, en ontsmeect het den verwinner straff,Ga naar voetnoot501 Op dat het mee geniet sijn out voorvaders graff. Andromache Ach, cleen Astianax! compt, gaet den vijant groeten, Den overwinner trots valt vrijelijck te voeten,Ga naar voetnoot504 505[regelnummer] Bidt hem ootmoedich aen, en acht geen schande nietGa naar voetnoot505 Te doen het gene, dat u t' wree geluck gebiet.Ga naar voetnoot506 Laet dalen u gemoet, off hout sijn crachten binnen,Ga naar voetnoot507 Vergeet u out geslacht, stelt Hector wt u sinnen, Off, so ghij mee gevoelt de wonden van u leijt,Ga naar voetnoot509 510[regelnummer] So doet gelijck als ick, en met u moeder schraijt.
3e. Handelinge. 2e. Wtcoomen Nestor, Pryamus, Ulysses, Achilles, Agamemnon, Aiax, Andromache, Polyxena, Astianax, Automedon. Nestor Eij, armen coninck out, wel waerdich te beclagen. Int hoochste van u noot bleef uwen soon verslagen.Ga naar voetnoot512 Int hoochste van u noot sijt ghij van hoop berooft. Melijdlijck ick beclaech u out grijsharich hooft. 515[regelnummer] Veel oorsaeck hebdij wel om droefheyt te betonen. Staet op, bedroefde vorst, en wilt u selff verschonen.Ga naar voetnoot516
[pagina 68]
Ulysses O Pryamus, dient quaet, gelijck als u, behaecht,Ga naar voetnoot517 Wert van de goden dus rechtvaerdelijck geplaecht.Ga naar voetnoot518 In plaetse vant getruer sout u wel beeter voegen 520[regelnummer] Te dencken, dat ghij ons eertijts wel mocht vernoegen,Ga naar voetnoot520 Maer op den huessen eijs gaeft spijtich antwoort gram,Ga naar voetnoot521 Wanneer ick als gesant aen u tot troijen quam.Ga naar voetnoot522 Pryamus Ghij griecse Prinsen wijs, sijt gh' oijt beleeft gebleecken,Ga naar voetnoot523 Helpt mij Achilles om mijn soons dood' lichaem smeecken. 525[regelnummer] Een yder duncke dat hij mede sterfflijk sij,Ga naar voetnoot525 En sit hij nu wel hooch, het can hem gaen als mij. Automedon Troijaenschen Coninck out, Achilles heeft vernomen, Dat ghij om sijnent wil int leeger sijt gecomen.Ga naar voetnoot528 Indien het u belieft met hem te spreecken ijet,Ga naar voetnoot529 530[regelnummer] Hij sal u horen, gaet daer ghij hem sitten siet.Ga naar voetnoot530 Pryamus op sijn knieën Ghij sijt de oorsaexk niet, Achilles, van mijn kermen, Maer iemant van de goôn, in plaets van hem t' ontfermenGa naar voetnoot532 Over mijn ouderdoom, laet mij dit leet geschien,Ga naar voetnoot533 Na dat ick heb met smert mijn kindren doot gesien,Ga naar voetnoot534 535[regelnummer] De welcke jong en dom haer op het rijck betrouden,Ga naar voetnoot535
[pagina 69]
En deeden dicwils t' geen, daer s' haer voor wachten souden,Ga naar voetnoot536 Volchden haer sotte lust door wulpshaijt onbedacht,Ga naar voetnoot537 't Welck heeft haer beijd' en mijn in dus een staet gebracht.Ga naar voetnoot538 't Is niemant onbekent, al geeft het groote schade,Ga naar voetnoot539 540[regelnummer] Dat jongeluy altijt den ouderdoom versmaden.Ga naar voetnoot540 Indien dat door mijn doot de crijch ophouden mach, Vrijwillich ick verwacht den dootelijcken slach.Ga naar voetnoot542 Ghij sult mij, hoepeloos van immer te verblijen,Ga naar voetnoot543 Van dees benaude geest en swaer elent bevrijen.Ga naar voetnoot544 545[regelnummer] Doet met mij wat ghij wilt, k' geeff mij in u gewelt,Ga naar voetnoot545 Off ghij mij ommebrengt, off in gevancknis stelt, Want al mijn leevens eijnt sal ick in trueren leijden. Laes! niet dan tegenspoet en heb ick te verbeijden.Ga naar voetnoot548 Ach, Troyen staet niet meer! Wanneer als Hector viel,Ga naar voetnoot549 550[regelnummer] Doen viel het hoge slot daert trots sijn hoff op hiel.Ga naar voetnoot550 Dan, na mijn kindren doot, en commerlijck beswaren,Ga naar voetnoot551 Naet moorden van mijn volck en crijch van negen iaren, Heb ick den griecken wel drievoudich straff betaelt Voor t' geen, daer in mijn soon met onrecht heeft gedwaelt.Ga naar voetnoot554 555[regelnummer] Gedenct eens aen de goôn, stelt trotse moedt besijen,Ga naar voetnoot555 Hebt met mijn ouderdom, helaes! doch medelijen. Soo ghij dit cleene kint de siel niet geven cunt, Ten minsten t' lichaem hem van sijnen vader gunt.
[pagina 70]
Gedenct oft swaer sou sijn, en hoe ghijt sout betrueren,Ga naar voetnoot559 560[regelnummer] Dat diergelijck aen uwen vader sou gebueren.Ga naar voetnoot560 Die sorge voor u draecht, u welvaert staech betracht.Ga naar voetnoot561 Dan, daer voor hoed' hem godt, en alle sijn geslacht,Ga naar voetnoot562 Die jon hem alle t' geene dat hij wenscht en geven,Ga naar voetnoot563 Dat hij een soeter ouderdoom dan ick beleve. Priamus valt in onmacht. Andromache 565[regelnummer] Helaes, beleefde Prins! indient niet mach geschien,Ga naar voetnoot565 Dat men t' begraeft, laet mij ten minsten t' lichaem sien En dit onnosel kint, dat soo veel heeft verlooren.Ga naar voetnoot567 Kleynen Astianax, waer toe sijt ghij geboren?Ga naar voetnoot568 Nestor Staet op, bedroefde vorst, van out beweechlijck bloet,Ga naar voetnoot569 570[regelnummer] Hebt hoop in ongeval, verstarckt u swack gemoet. Pryamus Laes! de beleeftheijt, waert bij menschen en bij goden,Ga naar voetnoot571 Daer griecken roem aff draecht, waer is die nu gevloden?Ga naar voetnoot572 t' Geen sonder onderscheijt ghij iont aen elcken een,Ga naar voetnoot573 Weijgert ghij dat, helaes! aen Pryamus alleen?
[pagina 71]
Achilles 575[regelnummer] Ghij hadt (ô Coning out) de juecht behoort te dwingenGa naar voetnoot575 Van uwe kindren sot, als s' haer te buijten gingen.Ga naar voetnoot576 Maer doen liet ghijt haer toe en hadt in 't quaet gedult.Ga naar voetnoot577 Dus sijdij selven me deelachtich aen de schult.Ga naar voetnoot578 En over negen iaer waert ghij soo niet belaedenGa naar voetnoot579 580[regelnummer] Met ouderdoom, dat sij u ganselijck versmaeden.Ga naar voetnoot580 Sij deden om geen vrou dat schandelijck gewelt Tot Lacedemon, maer om Atreus schat en gelt.Ga naar voetnoot581-582 Hierom dees uwen straff is niet alleen rechtvaerdich, Maer alsse groter waer, ghij waertse beter beeter waerdich.Ga naar voetnoot584 585[regelnummer] De griecken sijn altijt van outs so heus geweest,Ga naar voetnoot585 Dat, als haer vijandt hadt gegeven sijnen geest,Ga naar voetnoot586 Het lichaem wederom sij aen den vrinden gaeven,Ga naar voetnoot587 En lieten lichtlijck toe datmen het sou begraven.Ga naar voetnoot588 Maer Patroclus mijn vrient, als Hector die versloech, 590[regelnummer] Om t' lichaem schant te doen wt het gevecht hijt droech.Ga naar voetnoot590 Dus heeft hij aldereerst de goede wijs gebroocken,Ga naar voetnoot591 Het welck is noodich dat op hem weert wert gewroocken,Ga naar voetnoot592 Op dat door sijnen wraeck de gantse werrelt leerGa naar voetnoot593 d' Oude beleefthaijts wet te breecken nimmermeer.
[pagina 72]
595[regelnummer] Om Heleen en om t' gout, dat ghij luijd' hebt genomen,Ga naar voetnoot595 En sijn wij griecken niet dus ver van huys gekomen, Maer om te toonen met de wapens in de hant, Hoe veel wij cloecker sijn als eenich ander lant, Hoe wel de vrou en schat rechtvaerdich oorsaeck waren.Ga naar voetnoot599 600[regelnummer] Want ist u lust met rooff van andren wech te varen,Ga naar voetnoot600 Legt over dattet strect tot droefheyt en verdrietGa naar voetnoot601 Der genen, die van u dit ongelijck geschiet.Ga naar voetnoot602 So mij de Parque spaert, en wilt Jupijn gedoogen,Ga naar voetnoot603 Dat ick eens troijens val mach sien met dees mijn oogen. 605[regelnummer] Ick sweer de valsche hoer, diet ons besueren doet,Ga naar voetnoot605 Dat sijt bekoopen sal met haer oncuijsche bloet, Dat ick mijn ouders en mijn vaderlant moet derven,Ga naar voetnoot607 En sien mijn troutste vrient, die k' meest beclage, sterven.Ga naar voetnoot608 Dan, Pryamus, blijft hier, ick sal een weijnich gaen 610[regelnummer] En sien wat in de saeck mij dese princen raen.Ga naar voetnoot609-610 Ghij Capiteijnen groot van macht, en wijse heeren,Ga naar voetnoot611 U is genoech bekent mijn hertelijck begeeren,Ga naar voetnoot612 Dats dat het u gelieft een ijder mij te raen,Ga naar voetnoot613 Het geen hem dunct dat best hier inne waer gedaen.Ga naar voetnoot614 Agamemnon 615[regelnummer] Ghij, Nestor, hebt alree meer dan twee hondert jaeren,Ga naar voetnoot615
[pagina 73]
Sijt nevens u verstant in alle ding ervaeren.Ga naar voetnoot616 U sijn t' gebruyck en stem van vele volcken cunt.Ga naar voetnoot617 En hadde Godt mij noch tien sulcke mans gegunt, Die so wel connen raen, die so veel dingen weeten,Ga naar voetnoot619 620[regelnummer] Ick achte, Troijen waer lang woest, en schier vergeeten.Ga naar voetnoot620 Nestor Het doode lichaem doet ons nergens in profijt:Ga naar voetnoot621 Ten swact ons vijant niet, maer doet hem grote spijt;Ga naar voetnoot622 Spijt maect moedich, moedt maect willich om te vechten,Ga naar voetnoot623 Met dat te weijgren is dan gans niet wt te rechten.Ga naar voetnoot624 625[regelnummer] Dus neempt veel liever t' goudt, dat brengt mede nutheijt in.Ga naar voetnoot625 Wat dunct, Ulysses, u? Ulysses So ben ick oock van sin. Achilles Wat segt ghij, Aiax? mij dunct, dattet niet kan schaeden. Aiax Ick seg, grootmoedich Prins, dat sij u wijslijck raeden. Achilles Blijft, Aiax, ghij bij mijn, ick danck u, Princen cloeck 630[regelnummer] Van uwen wijsen raet, en u beleeft versoeck.Ga naar voetnoot630 Polyxena te voet vallende Helaes! Achilles, een verwinner aller dinghen En can die sijn gemoet van gramschap niet bedwinghen?
[pagina 74]
Dan, so ghij so verhart nae wreede wrake taelt,Ga naar voetnoot633 U op het lichaem cout mijns broeders niet verhaelt. 635[regelnummer] Grootmoedich sijnde, wilt met geen doot lichaem strijden, En oock heeft hij geen schult, Achilles, aen u lijden. Helaes! van u gequel was hij de oorsaeck niet. Siet hier, Achilles, hier, d' oorsaeck van u verdriet.Ga naar voetnoot638 Coelt hier u wreet gemoedt, door 't winnen opgeblasen.Ga naar voetnoot639 640[regelnummer] Siet hier, Achilles, hier, een oorsaeck van u rasen.Ga naar voetnoot640 So gh' onverbidlijck sijt, en niet dan wraeck en dorst,Ga naar voetnoot641 Compt, dwt u moedich swaert in d' onversaechde borst,Ga naar voetnoot642 En maeckt geen swaricheyt van t' herte te duer kervenGa naar voetnoot643 Der gener, die in danck sal nemen t' droevich sterven. 645[regelnummer] Off dunct u dese wraeck genadich en te cleen, Belast met ketens swaer mijn teder swacke leen. Die ghij geleect corts bij d' onsterfflijcke godinnen,Ga naar voetnoot647 Hout die voor d' alderslechts, helaes! van u slavinnen.Ga naar voetnoot648 En valt het lichaem van mijn broeder niet so straff,Ga naar voetnoot649 650[regelnummer] Dat ghij de selve bant wt sijn voorouders graff.Ga naar voetnoot650 Achilles Ghodin, voorwaer godin, ghij blijft altoos ghodin, En stiert Achilles hert, schoon juffrou, naer u.Ga naar voetnoot652 Helaes Polyxena! als ghij u wang betraent, Verciert het off onciert het schreijen u gedaent?Ga naar voetnoot654 655[regelnummer] Ick twijffel wat het doet, t' mach cieren off ontcieren,Ga naar voetnoot655 Ick weet wel, t' buijcht mijn hert op veelderleij manieren.Ga naar voetnoot656
[pagina 75]
Staet op, godin! Hoe nu? moet dan Achilles sien t' Uutroijen vant blont haer en t' buijgen van de knien,Ga naar voetnoot658 Daer hij sijn knien voor buijcht; wat knien? sijn herte moedich, 660[regelnummer] Dat nocht het vreesselijxst van de slachorden bloedich, Noch vant verwinnent heijr de wrede rasernij,Ga naar voetnoot661 Noch bleecke doot ontsach, met schrick en angts daer bij.Ga naar voetnoot662 Autumedon, wilt hier terstond wat spijs beschickenGa naar voetnoot663 Om desen ouden Vorst een weijnich te verquicken. 665[regelnummer] Nu, Pryamus, staet op, stelt aen een sij u leedt,Ga naar voetnoot665 Droocht aff u tranen, en u droeffheijt wat vergeet. Pryamus Grootmoedich Prins, ken sal, t is tegen het behooren.Ga naar voetnoot667 Achilles Verwacht dan niet, dat ick laet vallen mijnen tooren. Wilt ghij mij te geval u niet tot eten spoen,Ga naar voetnoot669 670[regelnummer] Ick sal op geen manier aen u begeert voldoen. Pryamus Liefts had ick, dat ghij mij mijn ongh'luck liet betrueren. Dan, mach mij anders niet t' dode lichaem gebueren,Ga naar voetnoot672 Ick sal ontveijnsen met het aensicht mijn verdriet.Ga naar voetnoot673 Dan, t' hert en laet daerom t' gewoonlijck trueren niet.Ga naar voetnoot674 Achilles 675[regelnummer] Ghij hebt nu negen iaer, ô Pryamus, geledenGa naar voetnoot675 Een oorloch, tot bederff van al u landt en steden.Ga naar voetnoot676
[pagina 76]
De volcken, die u eerst bijstonden in de plaech,Ga naar voetnoot677 Die vallen van u aff, dit siet men alle daech. Ghij sent niet wederom nochtans de griecse vrouwe.Ga naar voetnoot679 680[regelnummer] Wat oorsaeck hebdij doch, dat ghijse noch gaet houwen,Ga naar voetnoot680 Die haer so schandelijck te buijten heeft gegaen;Ga naar voetnoot681 Haer Vaderlant, en al dees crijsluy heeft verraen; Haer eijgen broeders mee? die doch so heijlich waren,Ga naar voetnoot683 Want sij en wilden niet met ons nae Troijen varenGa naar voetnoot684 685[regelnummer] Om dees vuijl hoere weer te brengen in haer lant,Ga naar voetnoot685 Wiens doot haer liever was, tot wraecke van de schant.Ga naar voetnoot686 Wanneer ghij dagelijxs saecht u quaet daerdoor vergroten, Waerom hebt ghij se niet ter poorten wtgestooten?Ga naar voetnoot688 Hoe valt dit draechlijck voor u oude edel lien, 690[regelnummer] D' ier soonen alle daech deerlijck vermoorden sien?Ga naar voetnoot690 Heeft godt u altemael berooft van uwe sinnen,Ga naar voetnoot691 Dat in alsulcken stat niemant en is te vinnen,Ga naar voetnoot692 Die door sijn vaderlants verdriet beweecht met rouw,Ga naar voetnoot693 Een wreede straffe neem van dese valse vrouw?Ga naar voetnoot694 695[regelnummer] Ten aensien ws ghebedts en van u oude leeven,Ga naar voetnoot695 Sal ick u t' lichaem van u sone weder geeven.Ga naar voetnoot696 Daer in ick houde dat mijn vijant heeft misdaen,Ga naar voetnoot697 Dat selve sal ick nu noch nummermeer beghaen.Ga naar voetnoot698
[pagina 77]
Pryamus Wie can der goden schick, grootmoedich Prins, ontvlieden?Ga naar voetnoot699 700[regelnummer] Sonder der goden wil dees dingen niet geschieden. Op verna was eertijts gheen Coninck mijns gelijck In grootheijt van geslacht off machticheijt van rijck Van al de geenen, die t' rijck Asien bewonen,Ga naar voetnoot703 Want tot verscheijden dracht gewan ick vijftich sonen,Ga naar voetnoot704 705[regelnummer] Waer van elck een mijn hiet geluckich. Maer opt pas,Ga naar voetnoot705 Dat Hecuba, mijn vrou, van Paris swanger was, Soo droomtse, dats in plaets vant kint een toerse baerde,Ga naar voetnoot707 Die Troijen stack in brandt, twelck ons altsaem vervaerde.Ga naar voetnoot708 Want de Waerseggers wijs songen met droeff geluijt,Ga naar voetnoot709 710[regelnummer] Dat hier door wart den val van onse stad beduijt,Ga naar voetnoot710 Waer door dat ick beval het kint flux om te brengen. De moeder veijnsden, dat sijt gaern soud' gehengen,Ga naar voetnoot712 Maer vrouwelijck beweecht over haer eijgen bloet,Ga naar voetnoot713 Gaft seeker herders en die hebbent opgevoet.Ga naar voetnoot714 715[regelnummer] En groot geworden wast so schoen in elx behagen,Ga naar voetnoot715 Dat sijnen doot ons scheen onmogh'lijck te verdragen. Dus quam hij in mijn hoff wt het Jidaesche wout, En heeft Oenonen voorts tot sijnen vrou getrout.Ga naar voetnoot718 Maer weijnich tijts daer nae began sijn hert te branden 720[regelnummer] Met luste om te sien de vreempt en verre landen, De welcke lust mij niet mishaechde noch verdroot. Des van geselschap en een welgeruste vlootGa naar voetnoot722
[pagina 78]
Ick hem versach, en so trock hij van deese steedeGa naar voetnoot723 Na griecken, daer hij u, helaes! dit ongh'lijck dede,Ga naar voetnoot724 725[regelnummer] Door dien hij tot sijn wil de griecse vrouwe vont,Ga naar voetnoot725 Die elck hier welcoom was, en niemant tegen stont. Een ijder was sij lieff door haer manier hoochvaerdich,Ga naar voetnoot727 Een ijder achten haer een oorloch bloedich waerdich. Ick houde, dat een godt ons tot dees sotheijt dwanck.Ga naar voetnoot729 730[regelnummer] t' Geschieden tegens mij noch tegens niemants danck.Ga naar voetnoot730 Antenor had sijn soon gaen op de schepen voegen,Ga naar voetnoot731 Maer op de wedercoompts toonden een quaet genoegen,Ga naar voetnoot732 En sant hem buijtenslants. Dees man, seer rijp van raet,Ga naar voetnoot733 De saecken van het rijck en t' oorloch wel verstaet.Ga naar voetnoot734 735[regelnummer] Soo veel als mijn belangt, ick sie mijn eijnde comen,Ga naar voetnoot735 En tis mijn aengenaem, k' en derff daer voor niet schromen.Ga naar voetnoot736 Maer voor mijn kindren, laes! en d' oude Coningin Ick mij op dese tijt in sware vreese vin,Ga naar voetnoot738 Die naet verlies mijns rijxs, helaes! in slavernien 740[regelnummer] k' En weet niet van wat heer de trotsheijt sullen lijen.Ga naar voetnoot740 Dan, neempt, beleefde Prins, dees cledren en dit gout.Ga naar voetnoot741 Ick danck u voor mijn soon sijn dode lichaem cout.
[pagina 79]
Achilles Draecht wech, Automedon, des ouden Conings gaven. Daer is u dode soon om eerlijck te begraven.Ga naar voetnoot744 745[regelnummer] Daer is u dochter; neempt, alst u blieft, u keer.Ga naar voetnoot745 Pryamus Helaes! beleefde Prins, geeft ghij mij die noch weer?Ga naar voetnoot746 Behoutse tot u dienst, en wiltse niet versteecken.Ga naar voetnoot747 Achilles Den tijt is niet bequaem om nu daer aff te spreecken.Ga naar voetnoot748 Wij sullent stellen wt tot op een ander dach. Pryamus 750[regelnummer] Ick danck u, hoghe Prins, ghodt hoed' u voor geclach.Ga naar voetnoot750
3e Handelinghe. 3e Wtcoomen Choor Choor 1. Hoe schoen, hoe trots, hoe spijtich datse schijnt,Ga naar voetnoot751 De werrelt doch niet anders is als wijnt.Ga naar voetnoot752 Haer staet verkeert gestadelijck en ras:Ga naar voetnoot753 Nu isse niet het geen sij gistren was.Ga naar voetnoot754 2. 755[regelnummer] Die gister trots op rijcdom swaer en schadtGa naar voetnoot755 Weygerden t' broot aen die hem daer om badt,Ga naar voetnoot756
[pagina 80]
Werden te nacht berooft van schat en lant,Ga naar voetnoot757 Heden gevoet van iemandts milde hant.Ga naar voetnoot758 3. Die gister met sijn adel groot van pracht 760[regelnummer] Betrouden op sijn rijck en out geslacht,Ga naar voetnoot760 Op gunst vant volck en capiteijnen braeff,Ga naar voetnoot761 Dient heden aen sijn vijant voor een slaeff.Ga naar voetnoot762 4. Een hooftman van veel cloecke oorlochs lien,Ga naar voetnoot763 Die door sijn naem en daden was ontsienGa naar voetnoot764 765[regelnummer] En menich rijck vervaerden doort gewelt,Ga naar voetnoot765 Wert van de doot op dese nacht gevelt.Ga naar voetnoot766 5. Die gister lach door armoedt swaer geparst,Ga naar voetnoot767 Van staet en wijt beroemtheijt aldervarst,Ga naar voetnoot768 Wanhoopten niet maer wart boven sijn winsGa naar voetnoot769 770[regelnummer] Heden misschien een rijck beroemde Prins.Ga naar voetnoot770 6. Die stadich wel op dit verandren oocht,Ga naar voetnoot771 Door voorspoet sijn gemoet hij niet verhoocht,Ga naar voetnoot772 Noch oock verlaecht, alst ongeluck hem stoort;Ga naar voetnoot773 Geen hoverdij noch wanhoop hem becoort. 7. 775[regelnummer] Die doort geluck sijn moet verhoegen laetGa naar voetnoot775 En sich betrout op rijckdoom, macht, off staet,Ga naar voetnoot776
[pagina 81]
Al dwanck hij gans de werrelt met sijn iuck,Ga naar voetnoot777 Hij is een slaeff vant wanckelbaer geluck.Ga naar voetnoot778 8. Een die door ongeval of tegenspoetGa naar voetnoot779 780[regelnummer] Wert moedeloos oft vallen laet sijn moet,Ga naar voetnoot780 De wanhoop weecht hem swaerder als de druck,Ga naar voetnoot781 Die hem compt wt lichaemlijck ongeluck.Ga naar voetnoot782 9. Maer diet gemoet in tegenspoet off noot Gestadich heeft en altoos even groot,Ga naar voetnoot784 785[regelnummer] Al heeft hij goet noch staet, nochtans is hij Gheboren tot des werrelts heerschappij. 10. Als sulcken man een coninckrijck aenvaert, Met slavernij sijn volck hij niet beswaert, Maer gaet hem tot de lantbestiering spoen,Ga naar voetnoot789 790[regelnummer] Om aen sijn volck doort heerschen dienst te doen. 11. Als sulcken Prins, rechtvaerdich waerdich hooft,Ga naar voetnoot791 Wart van sijn staet en coninckrijck berooft,Ga naar voetnoot792 t En deert hem niet, dat hij sich siet verlaecht, Maer t' ongeluck sijns volxs hij beclaecht.Ga naar voetnoot794 12. 795[regelnummer] Als sulcken Prins alleene tracht nae d' eerGa naar voetnoot795 Van t' goet te doen aen t' vollick tallen keer,Ga naar voetnoot796 En te besteen sijn leven en sijn doot Tot welvaert van sijn volck in den noot,
[pagina 82]
13. Dits t' hoochste dat de sterffelijcken mens 800[regelnummer] Vercrijgen can, en dit was Hectors wens, Van te besteen tot scha van sijn vijantGa naar voetnoot801 Sijn leven en sijn doot voort vaderlant. 14. Hector vercreech sijn wens, en voor gewisGa naar voetnoot803 Geensins dees Prins hier te beclagen is, 805[regelnummer] Maer wij, helaes! beclagen t' oude rijck, Dat door sijn val viel neder te gelijck.	voetnoot489 door: op grond van voetnoot490 staet: status voetnoot491 s' hemels goden waerdich: de verheven goden van de hemel voetnoot492 verkeerlijck: veranderlijk voetnoot493 stelt sijn geest gerust: maakt zich niet bezorgd voetnoot494 spiegel: spiegele; druck: angst, benarde omstandigheden voetnoot497 als: toen; wart: werd; van: door voetnoot498 onder de voet: in het ongeluk, werd rampzalig voetnoot499 betrueren: beklagen voetnoot500 gebueren: toekomen voetnoot501 den verwinner straff: de strenge overwinnaar voetnoot504 valt vrijelijck te voeten: maak rustig een voetval voetnoot505 bidt... aen: smeek voetnoot506 t' wree geluck: het wreede noodlot voetnoot507 gemoet: boosheid voetnoot509 u leijt: uw leed voetnoot512 bleeff: werd voor altijd voetnoot516 verschonen: ontzien voetnoot517 dient quaet... behaecht: hij, die in het kwaad behagen schept voetnoot518 wert: wordt; van: door; geplaecht: gestraft voetnoot520 dencken: bedenken; mocht vernoegen: had kunnen tevreden stellen voetnoot521 huessen: beleefde; spijtich: smadelijk; gram: boos voetnoot522 Wanneer: toen; aen: bij; tot: te voetnoot523 beleeft: genadig voetnoot525 sij: is voetnoot528 int leeger: naar de legerplaats voetnoot529 ijet: iets voetnoot530 gaet daer: ga daarheen, waar... voetnoot532 hem t' ontfermen over: medelijden te hebben met voetnoot533 geschien: overkomen voetnoot534 mijn kindren doot: de dood van mijn kinderen voetnoot535 dom: dwaas; haer op betrouden: vertrouwen stelden op voetnoot536 haer voor wachten souden: zich voor moesten houden voetnoot537 haer: hun; door wulpshaijt onbedacht: vanwege onbezonnen dartelheid voetnoot538 haer beijd': de beide zoons van Pryamus, die door Achilles zijn verslagen, nl. Troïlus en Hector. voetnoot539 ‘al geeft het groote schade’ moet verbonden worden met vs. 540 voetnoot540 versmaden: geringschatten, minachten voetnoot542 verwacht: wacht af voetnoot543 hoepeloos van immer te verblijen: zonder hoop ooit weer gelukkig te worden voetnoot544 geest: gemoedsgesteldheid; elent: ellende voetnoot545 k' geef mij in u gewelt: ik geef mij over aan uw macht voetnoot548 niet... en: niets; verbeijden: verwachten voetnoot549 staet: is; wanneer als: toen voetnoot550 Versta: Toen viel het bolwerk, waar Troje's vorsten trots op steunden voetnoot551 Dan: vervolgens; na mijns kindren doot: zie vs. 534; commerlijck beswaren: treurige last voetnoot554 t' geen: de roof van Helena; mijn soon: Paris; met onrecht: in strijd met de gerechtigheid voetnoot555 Gedenct: denk; trotse moedt: trots voetnoot559 Gedenct: bedenk; swaer: moeilijk te dragen voetnoot560 gebueren: overkomen voetnoot561 welvaert: welzijn; staech: voortdurend; betracht: in acht neemt voetnoot562 dan: maar voetnoot563 jon: gunne voetnoot565 beleefde Prins: genadige vorst; mach geschien: kan gebeuren voetnoot567 dit onnosel kint: aan dit onschuldig kind voetnoot568 Deze regel ontbreekt in het handschrift en is hier ingevoegd naar de versie van de eerste druk. voetnoot569 Men kan het eens zijn met de aantekening van D'Angremond bij deze regel. Nl.: van out beweechlijck bloet: van zulk een oud geslacht, dat het uw tegenwoordige toestand deerniswekkend maakt. voetnoot571 Laes: helaas; beleeftheijt: menselijkheid; waert: waardevol voetnoot572 Daer griecken roem aff draecht: waar de Griekse eer van afkomstig is. voetnoot573 iont: gunt voetnoot575 jeucht; jeugdige overmoed; behoort: behoren voetnoot576 haer: zich voetnoot577 doen: toen; liet toe: stond toe; haer: hun voetnoot578 me: ook voetnoot579 over negen iaer: negen jaar geleden: belaeden: belast voetnoot580 dat sij u ganselijck versmaeden: dat zij volstrekt geen rekening met u gehouden zouden hebben. voetnoot581-582 zie vs. 302 v.v. voetnoot584 Versta: maar als die straf groter was, zou u er nog meer voor in aanmerking komen. voetnoot585 heus: wellevend voetnoot586 haer: hun voetnoot587 vrinden: verwanten, familie voetnoot588 lichtlijck: gaarne voetnoot590 hijt: hij het (lichaam) voetnoot591 de goede wijs gebroocken: gebroken met het goede gebruik voetnoot592 ‘dat’ verwijst naar de vorige regel: proleptische constructie; wert: wordt voetnoot593 door sijnen wraeck: door de wraak op hem; leer: moge leren voetnoot595 Heleen: Helena; ghij luijd': gijlieden voetnoot599 waren: zouden kunnen zijn voetnoot600 varen: gaan voetnoot601 legt over: bedenk voetnoot602 van: door; die geschiet: aan wie overkomt voetnoot603 Parque: schikgodin; wilt Jupijn: Jupiter wil het; gedoogen: toestaan voetnoot605 de valsche hoer: nl. Helena voetnoot607 derven: missen voetnoot608 beclage: betreur, beween voetnoot609-610 ick sal een weijnich gaen En sien: ik zal eens even gaan zien voetnoot611 Capiteijnen: bevelhebbers voetnoot612 hertelijck begeeren: hevig verlangen voetnoot613 Dats: dat is = namelijk voetnoot614 best: het best voetnoot615 D'Angremont wijst er op, dat ‘hondert’ een letterlijke vertaling is uit het Latijn (Ovidius, Metam. XII, 187-8). Bedoeld wordt: als één mensenleeftijd, één generatie. Dus is ‘twee hondert jaeren’ twee generaties. voetnoot616 Versta: gij zijt niet alleen wijs, maar ook ervaren in alle dingen. voetnoot617 stem: de taal; cunt: bekend voetnoot619 raen: van advies dienen voetnoot620 achte: ben ervan overtuigd; lang: al lang; woest: verwoest; schier; bijna voetnoot621 doet ons nergens in profijt: is ons in geen enkel opzicht ten voordele. voetnoot622 swackt: verzwakt; doet spijt: grieft voetnoot623 Spijt: smaad; willich: bereid voetnoot624 Met ‘dat’ wordt ‘Het doode lichaem’ bedoeld; dan: dus; niet: niets; wt te rechten: tot stand te brengen voetnoot625 dat brengt mede nutheijt in: dat levert bovendien voordeel op voetnoot630 Van: voor; beleeft: welwillend; versoeck: bezoek voetnoot633 so: als; verhart: verstokt; nae... taelt: uw best doet voor voetnoot638 hier: nl. in Polyxena voetnoot639 opgeblasen: hovaardig voetnoot640 een oorsaeck: de oorzaak voetnoot641 niet dan wraeck en dorst: alleen maar wraak verlangt voetnoot642 dwt: steekt voetnoot643 Versta: En laat het geen moeilijkheid zijn het hart te doorwonden voetnoot647 geleect... bij: vergeleek... bij; corts: kortelings voetnoot648 alderslechts: allerminste voetnoot649 valt... straff: wees vijandig gezind voetnoot650 de selve: nl. mijn broeder voetnoot652 stiert: leidt; hert: hart voetnoot654 gedaent: voorkomen, uiterlijk voetnoot655 t' mach: het moge voetnoot656 buijcht: vermurwt voetnoot658 Uutroijen: uitrukken voetnoot661 Versta: de uitzinnige wreedheid van het overwinnende leger voetnoot662 bleecke doot: de bleke dood; ontsach: vreesde voetnoot663 beschicken: brengen voetnoot665 aen een sij: terzijde voetnoot667 ken: ik en; t is tegen het behooren: het is niet zoals het betaamt voetnoot669 Deze regel staat apo koinou. te geval: ten genoegen: spoen: spoeden voetnoot672 gebueren: toekomen voetnoot673 met het aensicht: uiterlijk voetnoot674 gewoonlijck: waaraan het gewoon is geraakt voetnoot675 geleden: gevoerd voetnoot676 bederff: verderf voetnoot677 plaech: onheil (zie ook vs. 27) voetnoot679 wederom: terug; de griecse vrouwe: nl. Helena voetnoot680 oorsaeck: reden; gaet: blijft; houwen: behoeden voetnoot681 haer: zich voetnoot683 haer eijgen broeders: nl. Castor en Pollux; mee: ook; doch: toch; heijlich: eerlijk voetnoot684 nae: naar; varen: gaan voetnoot685 weer: terug voetnoot686 haer: hun; wiens: wier voetnoot688 ter poorten wtgestooten: verbannen voetnoot690 D'ier = Die'r = Die haar = hun voetnoot691 altemael: helemaal voetnoot692 alsulcken: alsulck een voetnoot693 beweecht met: bewogen door; rouw: bittere droefheid voetnoot694 neem: eist, voorschrijft voetnoot695 Ten aensien van: acht slaande op; ghebedt: dringend verzoek; oude leeven: ouderdom voetnoot696 weder: terug voetnoot697 Daer in ick houde: waarin ik staande houd voetnoot698 Dat selve: datzelfde voetnoot699 schick: beschikking; ontvlieden: ontsnappen voetnoot703 rijck: rijke voetnoot704 tot verscheijden dracht: bij verschillende vrouwen, in verschillende huwelijken; gewan: verwekte voetnoot705 Waer van: waarom; hiet geluckich: gelukkig noemde; opt pas: in de tijd voetnoot707 dats: dat ze; toerse: toorts voetnoot708 altsaem: samen; vervaerde: beangst maakte voetnoot709 songen: voorspelden; geluijt: stemgeluid voetnoot710 wart: werd voetnoot712 veijnsden: veinsde; sijt: zij het (doden) gehengen: toestaan voetnoot713 beweecht: bewogen; over: door voetnoot714 gaft: gaf het (het kind); seecker: aan zekere; hebbent: hebben het (het kind) voetnoot715 in elx behagen: naar ieders smaak voetnoot718 ‘Oenonen’ is accusatief van ‘Oenone’. voetnoot722 welgeruste: goed toegeruste voetnoot723 versach: voorzag voetnoot724 Na griecken: naar Griekenland; daer: waar; ongh'lijck dede: onrecht aandeed voetnoot725 Door dien: omdat; wil: beschikking voetnoot727 hoochvaerdich: fiere voetnoot729 houde: houd staande; dwanck: dwong voetnoot730 geschieden: geschiedde; danck: zin, wil voetnoot731 De zoon van de Trojaanse vorst Antenor was met Paris naar Griekenland gegaan. Antenor keurde de roof van Helena af (zie ook vs. 732 en 1477). voetnoot732 wedercoompts: terugkomst; toonden een quaet genoegen: toonde zich misnoegd voetnoot733 sant: zond voetnoot734 wel verstaet: goed begrijpt voetnoot735 Soo veel als mijn belangt: in zoverre het mij betreft voetnoot736 derff: hoef; schromen: te schromen voetnoot738 sware vreese: zeer grote angst; vin: bevind voetnoot740 wat: welke; sullen lijen: moeten verdragen voetnoot741 beleefde: genadige voetnoot744 eerlijck: eervol, luisterrijk voetnoot745 neempt u keer: gaat u terug voetnoot746 beleefde Prins: wijze vorst voetnoot747 versteecken: verstoten; -se: haar voetnoot748 bequaem: geschikt; daer aff: daarover voetnoot750 hoghe Prins: edele vorst; geclach: ellende voetnoot751 spijtich: weerbarstig voetnoot752 wijnt: wind voetnoot753 staet: toestand; verkeert: veranderd; gestadelijck: voortdurend; ras: snel voetnoot754 isse: is ze, nl. de wereld. Een mannelijk substantief wordt aangeduid met een vrouwelijk pronomen. voetnoot755 rijcdom swaer: geweldige rijkdom voetnoot756 badt: vroeg voetnoot757 te nacht: 's nachts voetnoot758 van: door voetnoot760 Betrouden: vertrouwde voetnoot761 capiteijnen braeff: dappere bevelhebbers voetnoot762 voor een slaeff: als slaaf voetnoot763 oorlochs lien: soldaten voetnoot764 door: vanwege; was ontsien: geducht was voetnoot765 vervaerden: vrees aanjoeg; doort gewelt: door de (leger)macht voetnoot766 wert: wordt; van: door voetnoot767 lach door armoedt swaer geparst: door hevige armoede gekweld was voetnoot768 Versta: Van status en grote roem 't verst verwijderd voetnoot769 wart: wordt; boven sijn wins: meer dan zijn wens voetnoot770 rijck: rijke voetnoot771 stadich: voortdurend; wel: goed; op... oocht: naar... kijkt voetnoot772 sijn gemoet verhoocht; wordt hoogmoedig voetnoot773 (sijn gemoet) hij verlaecht: wordt hij vernederd; stoort: verontrust; fnuikt voetnoot775 Versta: Die vanwege het gelukkig lot hoogmoedig wordt voetnoot776 sich betrout: vertrouwt; staet: staatsie voetnoot777 dwanck: dwong voetnoot778 vant wanckelbaer geluck: van de wisselvallige fortuin voetnoot779 Een: iemand voetnoot780 wert: wordt; vallen laet sijn moet: niet goed gestemd wordt voetnoot781 druck: zorg voetnoot782 hem compt: zijn deel wordt, hem deelachtig wordt voetnoot784 gestadich: standvastig voetnoot789 hem: sich voetnoot791 rechtvaerdich waerdich hooft: met recht waard aan het hoofd te staan voetnoot792 wart: wordt voetnoot794 beclaecht: betreurt voetnoot795 ‘Prins’ staat niet in het handschrift noch in de eerste druk. De hier gekozen versie werd voorgesteld door Stoett. tracht nae: streeft naar voetnoot796 tallen keer: te allen tijde voetnoot801 van: om voetnoot803 Hector vercreech sijn wens: Hectors wens werd vervuld; voor gewis: voorzeker

Vorige Volgende

Achilles en Polyxena

[3e. Handelinge.]

3e. Handelinge. 1e. Wtcoomen

3e. Handelinge. 2e. Wtcoomen

3e Handelinghe. 3e Wtcoomen

Over het gehele werk

auteurs

organisaties