Proeve eener theorie der Nederduitsche poëzy

§. 88. Het rym geeft den vaerzenmaaker gelegenheid om geestig te zyn

Het rym geeft den vaerzenmaaker gelegenheid om geestig te zyn. In het algemeen is dit reeds gebleken door de bewyzen dat het rym den dichter bezielt (§. 83.), dat men niet te veel ziel in een vaers kan brengen (§. 85.) enz; zie hier echter eenige voorbeelden, die zulks nog in het byzonder betoogen:

[p. 189]

ô Harpertszoon, ghy zyt ons harp!
ô Tromp, men zal uw deught trompetten!
(Vondel, Poëzy, Deel I, bl. 65) ⁵⁷⁹

ô Roem van uwe tydt, daer Roemer op magh roemen
(bl. 287) ⁵⁸⁰

Toen over Horen blies de faem haer' gulden horen
(bl. 303) ⁵⁸¹

ô Horen, gy verheft uw' kostelyken Horen
(bl. 588) ⁵⁸²
De sabel moet 'er deur, het zy men 't recht of krom houwt.
(Vond. Palamed., Bedr. IV) ⁵⁸³

En houdt ghy Warner noch dit kluwen in de war?
Zoo gaf men u te recht den naem van Warenar.
(Vond. Leeuwendalers, Bedr. II) ⁵⁸⁴

Jan, hebt ghy dus veel tyds beleeft,
En zyt ghy noch dus onbeleeft?
(Huygens, Sneldicht., XVIII, 79) ⁵⁸⁵

Hoor, landheer, sei myn boer, 't Latynsche woord voluptas
Ken ick soo wel als ghy, als ick myn schuer voll op tass.
(Huygens, Sneldicht., XX, 68) ⁵⁸⁶

Maer dezer redens toom en zyn wy soo niet machtigh,
Of hy ontslipt ons wel: soo dat ons klaer, klaerachtig,
En waer, waerachtigh wordt.
(Huygens, Hofwyck, bl. 354) ⁵⁸⁷

Denk hoe myn held, tot uwe schaê,
Den woenden kruidgloob' neér deed ploffen
Op uwe Haven van Genaê (= Havre de grace).
(A. de Haen, Mengeld., bl. 181) ⁵⁸⁸

Iets hoonend spoord my aan, iets waanwys en iets doms,
Den dollen twistgeest, en 't gekaekel van Jan Nomsz .
(J. le Francq van Berkhey, Hekeldicht, enz., bl. 3 en 4)

Hy kan pas kwylen, en de beuling maakt paskwillen.
(Bl. 16) ⁵⁸⁹

Het zal den dichtkundigen leezer ligt vallen, om meerdere staaltjes van dien aart zich te herinneren; en ik laat voor hem over het vermaak der kompletteering.

579 ‘Vrye zeevaert’, r. 55-56 (WB II, p. 451).

580 ‘Op de geboorte van Anna Roemers’, r 14 (WB II, p. 393).

581 ‘Lof van Willem Cornelisz Schouten’, r. 1 (WB I, p. 778, alwaar: ‘Als over Hooren’).

582 ‘Op den heer Theodoor Velius te Horen’, r. 1 (WB V, p. 456).

583 Palamedes, r. 1653 (WB II, p. 719: variant: ‘De kling die moeter deur, het sy men 't recht of krom schout’. In de uitgaven na 1652 wordt dit r. 1649 en luidt als bij Hoffham).

584 Leeuwendalers, r. 823-824 (WB V, p. 306).

585 Huygens, ed. Worp, Deel V, p. 214: ‘Aen onheusche Ian: Stuers, grimmigh, steegh, niet om bedaren, / Onrein van zeden, grauw van haren; / Ian, hebt ghij dus veel tyds beleeft, / En zijt ghij noch dus onbeleeft?’.

586 Huygens, ed. Worp, Deel VII, p. 173: ‘Boerenlatyn’.

587 Huygens, Hofwyck, r. 1537-1539.

588 Abraham de Haen, Herderszangen en Mengeldichten, ‘Ter verheffing van den Heere Henrik Grave tot Lt.-Admiraal’. ‘Havre de grace’ is de Franse havenstad Le Havre.

589 Joannes le Francq van Berkhey (1729-1812), Hekeldicht voor de heer J. Nomsz, gedrukt voor den schryver, 1769. UBL 1108 E 23.