Proeve van Bredaasch taal-eigen

Of lijst van eenige in de stad en den lande van Breda gebruikelijke en in sommige oorden van ons vaderland min gewone woorden en spreekwijzen

IJ.

[Ijlig]

IJLIG, vlug, of ook wel haastig, doch meest in de eerste dezer twee beteekenissen. Kiliaan heeft het woord zoo min als de Heer Weiland.

[Ijzen]

IJZEN heet men te Breda het bij vriezend weder openhouden der stads grachten, hetwelk, voor zooveel de buitengracht betreft, door de krijgsbezetting, en voor zooveel de binnengracht betreft, door de manschappen der burger-kompaniën moet geschieden. Men gebruikt dus hier dit woord, als een dadelijk werkwoord, daar het elders alleen in de beteekenis van ijs worden, bevriezen, gebezigd wordt, behalve op sommige plaatsen van Neder-Saksen, alwaar men ook isen voor het ijs openhakken zegt. Elders heet het bijten, en is het insgelijks der bezetting of den schutteren opgelegd.

[Ijzen]

IJZEN, voor schrikken, wordt hier niet alleen in het onzijdige gebruikt, maar ook impersonaliter; b.v. het ijsde mij, dat te zien, voor ik ijsde. Men ziet in deze spreekwijze nog de oorspronkelijke beteekenis van door schrik verkouden.

[p. 697]

[Ijzermaal]

IJZERMAAL, voor ijzersmet, roestvlek. Mael is bij Kiliaan macula, nota.