|
| |
| |
| |
Woordenlijst
| aabroest; aabroese: hard rennen |
| aafcombiene: met motormaaier (combiner) maaien |
| aafgemaolt, aafmaole: tekenen, portretteren, fotograferen |
| aafgesjnaeje, langs d'r duujvel aafgesjnaeje: een stuk duivel zijn, iets duivels hebben |
| aafgetrokke; aaftrekke: fotograferen |
| aafhowwe: sterven |
| aaflaote, de hoonder aaflaote: de kippen naar beneden laten komen via het ‘hoonderludderke’ |
| aaflègke, d'r fiene willen aaflègke: de fijne meneer willen spelen |
| aafpakke: toetasten |
| aafpiezele: pak slaag geven |
| aafsjödde; langs zich aafgesjöd: van zich afschudden |
| aafsjwaame: pak slaag geven |
| aaftraeje: aftreden, afpalen, afmeten |
| aagaons: voorlopig |
| aagesjud; oewe ze d'r pot höbbe aangesjud: waar ze de pispot bij geleegd hebben, die (te) veel mest hebben gehad |
| aaj; Kerkraads: ei |
| aakiele, zich: zich te buiten gaan |
| aansjpender: jong paard, waaraan het trekken moet worden bijgebracht. Ook: pas beginnende jonge boer |
| aensjele: twisten |
| aert; drieje um 'n aert: om een erwt draaien, vlot zijn |
| aerte: erwten |
| aestere: eksters |
| akkere: diep ploegen |
| Alfonsus; Italiaan: stichter van de orde der Redemptoristen |
| alieëwig: ontzettend |
| allegenzieje: alle richtingen, alle windstreken |
| allelein: om 't even |
| alleneij: allemaal |
| allewiel: tegenwoordig |
| almementes: elk ogenblik |
| alteraasje: emotie |
| alweeëkes: iedere week |
| äöf - vla: vlaai van gedroogde en daarna tot moes gekookte vruchten |
| aombrooëd: avondeten |
| äöster; aos: aas, galgenaas |
| aoswage; Heerlens: oogstwagen |
| aovent: avond worden |
| appelkouwe: abrikozen |
| appraensje: aanstalten, fr. apprendre |
| á reegel: flink, duchtig |
| autoweg: het tracee van de inmiddels gereedgekomen autoweg Maastricht - Heerlen loopt noordelijker dan oorspronkelijk gepland was |
| awwe. oud zweet |
| awwer: 1. leeftijd 2. ouderdom |
| baak: beek |
| Baerebusj: buurt onder Kerkrade - Chèvremont |
| bag: bed, los stro |
| bagke: biggen |
| bagkele: biggen werpen |
| baj: weidepaal |
| bajpaol: weidepaal |
| bak; bie de bak zieën: bij de pinken zijn |
| bak: 1. big 2. kop of trog om te drinken |
| bammel: dikkerd, schommel |
| bareer: geluidsbarrière |
| bataj: strijd, meningsverschil |
| batse: billen |
| batsesjläönder: slipjas |
| batteraaf: schurk, schavuit |
| Bauerkoel: buurtschap in Termaar - Margraten |
| bedoore: beklagen |
| begaaje, zich:zich tegoed doen |
| begank: loopterrein van haan met kippen; loopterrein van koeien |
| bejieng; Simpelvelds: begijn, non |
| begienetraejer: een man met weinig mannelijkheid, iemand die graag met nonnen verkeert |
| beheij: gedoe, luidruchtigheid om de aandacht te trekken |
| beijersjhoot: zware balk in de schuur om hooi en stro op te tasten |
| bejieëmere: klaagzangen over iemand aanheffen |
| bekkelsjere; Vaalser: wangetjes |
| bekske: biggetje |
| bemmele: beieren, luiden |
| bendige: bedwingen |
| Bergenhoeze: buurt van Noorbeek |
| besjteld; weurt d'r haan besjteld: heeft men geen haan meer nodig, men kan kuikens uit de broedmachine bestellen |
| |
| |
| bessemries: rijshout om bezems te maken |
| beuëke; ze beuëke op kepot: ze stoten adem uit (hier: ze laten winden) tot ze erbij neervallen |
| bezeij: besef |
| beuëkt; beuëke: bulderen, huilen |
| beursjtelle, zich: vechten |
| biejs: noordenwind |
| biejze: als dol rennen van door horzels geplaagd rundvee (Dorren) |
| Bielke: Sibilla |
| billeke: ondiep ploegen |
| bindgaerde: oude heggen met gaerde (twijgen) aan beide kanten bevlochten |
| Blankeberg: boerderij en klooster onder Cadier en Keer |
| bläözer: aanjager, aanblazer |
| blaw; blaw keu: koeien wier melk met water verdund wordt, zodat de melk blauw ziet |
| bletsje: blaffen |
| bleum: bont |
| blieve; dao is nooëts get i ge veld blieëve: er is nooit iets in het veld gebleven: alles komt uiteindelijk tevoorschijn |
| Blucher; draan wie Blucher: er op los (als Blücher) |
| boekrazele: krampen krijgen, huiveren |
| boerekoeëlef: koolhof, tuin |
| boesjeere: reageren, geven om |
| Bokkehöfke; Taarbrook: scheldnaam voor inwoners van Schimmert. Bökkehöfke, naam van hoeve in Schimmert |
| bökkem; bokking: veur ééne bökkem zet ich de pan neet op: 't loont de moeite niet om daaraan te beginnen |
| bom: wagenbomen |
| boomsjölle: boomschors |
| boonder; oppervlaktemaat: bunder |
| Boorsjtekoele: land tussen Groot Welsden en 't Rooth |
| boote: 1. boete, 2. novene |
| Bösj: buurt van Groot Welsden |
| bot: botte, stompe schoenen |
| braer: planken |
| braoketied: late voorjaar, tijd als alles gezaaid is |
| bredsig: brooddronken, wild |
| bren; ‘Keersjmis op gen len, Paosje a gen bren’: met Kerstmis op 't land, met Pasen bij de kachel |
| bretsigheed: brooddronkenheid |
| broedsmantoer: trouwcostuum |
| Brommele: buurtschap te Wijnandsrade |
| bronke: zich feestelijk opmaken |
| brooëd: rogge- of tarwebrood |
| brooëdsjaap; plank of schap waar brood op ligt: verzorger |
| bruuje: werpen |
| buijm; ‘dat sjleet neet in haol buijm’: dat raakt een oud mens niet meer |
| Bulkum: buurtschap in Simpelveld |
| bulles: kop, knikker |
| Bullushoeëf: hoeve te Bemelen |
| Burger: burgemeester |
| buujele: bloem en zemelen van de gemalen tarwe scheiden |
| buut: wastobbe, kuip |
| Cartils: hoeve te Wijlre |
| courage: moed |
| daageurder: dagloner |
| dabbe: schrapen, moeite doen |
| daeme: 1. melken 2. tepels |
| daemkes: tepeltjes |
| damper: dorsmachine, gedreven met stoom |
| dampetig: mistig, nevelig |
| deens: militaire dienst |
| deeër: gij |
| dermkes; 't in de klein dermkes höbbe: verliefd zijn |
| deuër: stier |
| dikken: bevruchten |
| din: dorsvloer, de deel van de schuur |
| Dobbelsjtein: hoeve te Margraten |
| deuën; doeën: doorn, dorens |
| dom; e dom peeërd rieje: 'n steek laten vallen |
| domes(j)tieke: personeel |
| Doom; Maelbuul: bijnaam voor inwoners van Welten. De Doom: naam van hoeve in Welten |
| döppe: ogen |
| dörpsdeur: dorpsstier |
| drapees: vaandels, drapeaux |
| Dreesj: buurt van Groot Welsden |
| drekmiëng: vuilnishoop |
| drubbelke; troetelwoord: kleintje |
| dul: dwaas, gek |
| dunne: lendenen |
| durchloof; Vaalser: diarree |
| duuvelsvleisj: champignons |
| Eejelser: Eijgelshoven |
| eerappelhuugere; instrument om aardappels te ‘hogen’: lang mens |
| eesjpennig: eenspannig, ongetrouwd |
| éf; oet de éf: zeer goed |
| einletsig; hier: dun |
| |
| |
| ëkstemeere: achten, op z'n waarde schatten |
| elftrappejezich; Kerkraads: gezicht van elf trappen |
| élter: altaar, boezem |
| énde; Heerlerheids: eenden |
| Erk: buurt in Margraten |
| Esser: bekend dorpstype in Margraten, schoenmaker rond de eeuwwisseling |
| euëverdin: bergplaats voor stro op balken hoog boven de deel van de schuur |
| eussjêre; Vaalser: oogjes |
| euverhawwe: runderen die pas op tweejarige leeftijd gestierd worden |
| euversjte: opperste, eerste, bovenste |
| fael: fout |
| fagke: takkebossen, fr. fagot |
| fakteur: postbode |
| farsj: farce, grap |
| fautewiel: volksetymol voor fauteuil |
| felixbrooëd: brood van bakker Felix |
| fiemel: gebrek |
| fienemetentsjes: lieve woordjes zeggen, zoete broodjes bakken |
| fiezelbrieëme: prutsen |
| fiezematentsjes bakke: zoete broodjes bakken |
| fikse: foefjes, handigheidjes |
| fil: fel |
| fingelien: viool |
| fisternölle: prutsen |
| flabbedieke: grote flap, grote gek |
| flaër: stuk |
| floes: kwast |
| flök: bijdehand |
| flotte - maak - vurwarts: diarree |
| fluuske: tierelantijn, pluisje |
| foeënes: speelse gek |
| foetsje; d'r tusje foetsje: stiekem ergens in stoppen, handelen, knutselen |
| fök: 1. fox terrier, 2. loopse hond |
| fraanse: benig, met Franse beenstand |
| friemele - vla: kruimeltjes vlaai |
| gaans: geheel, totaal, volmaakt, perfekt |
| gaanse, um: in 't geheel, over 't geheel genomen |
| gaar: tuinpoortje |
| gaert; lange stok; de gaert aofgooën: doodgaan |
| galleriej; galerij, hier: toneel |
| gallingskeend: galgebrok |
| Gaozewei; Oesjelke (Ursula) van de Ganzenweide, buurtschap te Heerlerheide. Oesjelke spreekt 't dialect van haar woonplaats |
| gazet: krant |
| gebandigt; ik krijg de klommel niet gebandigt: ik kan het ding niet de baas |
| gebäörd; sjäöre en bäöre: bewerkingen bij het maken van karreraderen |
| gebermd; good gebermd: opgetast, gebouwd |
| gebieze; bieze: stormen in volle vaart lopen |
| gebikde: bepaalde hoeveelheid tarwe- of korenmeel om oven brood te bakken |
| geblutsjt: ingedeukt |
| Gebusjelke: gehucht onder Beek |
| gechtentaere: jachtend, hijgend |
| gedabt; dabbe: schrapen, moeite doen |
| gedeupt: gedoopt, met watervermengd |
| gedingest; taboe voor: ter wereld gebracht |
| Geelender: Gerendal |
| geeslich: geestelijke, priester |
| geet: geit |
| gefiefde: gehaaide |
| gegruffeld; gruffele: enten |
| gehaamt; haame: halsjuk op hals van paarden leggen |
| geijs: ganzen |
| gehikt; hikken: barsten |
| gehoejerd; hoejere: koesteren |
| gehuufd; huuve: slaan |
| geköpt; köppe, onthoofden |
| gelaaje; sjwoer gelaaje zieë: veel op't hart hebben |
| geleijer: karresporen |
| geliek: straks |
| gelpsj: vers, nieuw, fris, jong |
| Gemos: gehucht van Banholt |
| gepiezelde millek: door centrifuge ontroomde melk |
| gepitsjt; de vot toew pitsje: doodgaan |
| geplatst; platse: uit elkaar springen, barsten |
| geruuzeld; ruuzele: in de rui zijn |
| gesjlipt; sjleeëpe: de oneffenheden (bijv. molshopen of koevladen ‘flatten’) in het weiland wegwerken |
| gesjnaeje; sjnieë: casteren |
| geudere; meestal geujer: goederen |
| gewande: velden |
| geweere: begaan |
| gewonne; winnen: dekken door stier |
| Gieleske: Aegidius |
| gilse: onvruchtbaar, ned. gelt. gecastreerde zeug, fig. lang meisje |
| Gitsberech: hoeve onder Heerlen |
| |
| |
| glaaze ow; glasoog: zeer lichtgrijze iris, een schoonheidsgebrek bij paarden |
| gleujetige: 1. gloeiend. 2. eigenaardig en grappig |
| goetsj: straal |
| good; 't good: de hele binnenplaats van hoeve met ‘mistum’ |
| Good Renette: goudreinetten |
| gössjelt; gössjele: fluisterend kletsen |
| graaf: koorsj, korst |
| graane: graten |
| graasje: gratie, genade |
| graen; grieëne: huilen |
| gratsjele: ploeteren |
| graave: talluds, greppels |
| greij: stap, schrede |
| greijt; greijen: schrijden |
| grel: woede |
| grellig: ontzettend, vreselijk |
| greunt: knollen |
| greuzelke; troetelwoord: kleinigheidje |
| grieëne: huilen |
| grielacht; grielache: grijnzen, grijnslachen |
| griemele: verstolen lachen |
| grows: graszode |
| grub: greppel |
| gruuëtsj: trots, statig, ijdel |
| gruul: pot, bak |
| gut: goot, geut, greppel |
| haam: draagjuk |
| haame: halsjuk, trekjuk op hals van paarden leggen |
| haar: haar, links |
| haare: scherp, kloppen |
| haeve, zich: zich optillen, overeind gaan staan |
| haeversj: bijnaam voor inwoners van Noorbeek, die de St. Brigida - den optillen (opheffen) en die graag 't bierglas heffen |
| halfin: pachter van grote hoeve |
| halfindersje: pachtersvrouw van grote hoeve |
| hanepinneke; penis van haan: heel klein |
| hank; Heerlens hand: dat biet inne ging hank aaf: dat doet geen kwaad |
| hanteere: de baas zijn, een bedrijf hebben |
| häöf; hooëf: boerderij |
| häöve: op grote hoeve wonen en werken |
| haovese: meesteres |
| harkierig: halsstarrig, vasthoudend |
| hasbajjer: ruwe, grofkluitige kerel |
| hawte op: gesteld zijn op |
| heeëne: hersenen |
| heeëve: heffen, verheffen |
| heel: genezen |
| heele; hawte op: gesteld zijn op |
| heete: heten, hoeren |
| hegkeavvekaot; Simpelvelds: heggen-advocaat, advocaat van niks, kletsmajoor |
| heijs: halzen |
| heksel: gehakt stro |
| helle: z'n best doen: doen: handelen |
| hémfelke: handje vol |
| hennige: flink |
| hergodswaer: zeer slecht weer |
| hérvele: handen vol |
| heudsje; driejtuuten heudsje: hoedje met drie spits - toelopende uiteinden, driesteek |
| heuën: häör; horens; los zeel um de heuën: loslopende vrouw |
| hieëze: hakken |
| hier; mer mit eene hier: H. Mis met slechts één priester |
| Hiering: Heringshof onder de gemeente Schinveld |
| hinger; Kerkraads: achter(en) |
| hings: ‘Oze voes hings’: sonnet over de hengst, type ‘vos’ (met bruine gele haren), genaamd Albion; werd verzekerd bij Sjef van Laar verzekeringsagent te Margraten; behaalde diverse prijzen op fokdagen van het Belgische trekpaard in Valkenburg. Als een merrie gedekt moest worden, werd als dekplaats soms gekozen Kraobusjke (bij Bruisterbosch) of de Bemelerberg. |
| hings: (vervolg); mit knien nao d'r hings gooën: iemand flink op de koffie laten komen, een onmogelijke opdracht geven, inz. uitdr. bij het kaarten |
| hinnes: kippenhok |
| hitterdefit: niet geweldig, een ponnie |
| häöl; haol: hol, holen |
| hoddelskrieëmer: voddenhandelaar, prutser |
| hoddelsjong: jongste knechtje, manusje van alles |
| hoejere: koesteren, verwarmen |
| hoenske: loknaam voor veulentje |
| hoeszeiënge: huiszegen, vrome spreuk |
| |
| |
| hoezeere; wonen, huizen |
| Höjfkes Miej: 't Hofke, hoeve in Klein - Welsden |
| höltsje: dae löpt mit 't löltsje: is niet goed wijs, is van Lotje getikt |
| hommel: onweer |
| hommelvötsje; klein; Dat zunt mer |
| hommelvötsjes: kleine slechte aren van graangewassen |
| hommelt; hommele: onweren |
| hon; Simpelvelds: kip, hoen |
| hondesj; Heerlens: kippenhok |
| hondsuujer: hondenuier |
| höngere: hongerig maken |
| Honthem: buurtschap vlak bij Margraten |
| hooël: hol, leeg |
| hoon; vang dich 'n hoon: loop naar de pomp |
| hoonderkustelier: hoenderkathechismus |
| hoonderrik: kippestok |
| hoppesjtekke: hopstaken |
| horizon; volksetymol, voor hoogtezon: licht van boven |
| höskes: kousjes |
| hot: links |
| howblokke: houten blokken om hout op te splijten |
| howieël; heuteke va väöre howieël en van achter sjlaatepatieël: hoed, leek van voren op houweel, van achter op sla - kom |
| howmow: rukwind |
| hows: hals |
| huije: vandaag |
| huijerkieës; Simpelvelds: hoofdkaas |
| huitvleisj: hoofdkaas |
| hupt; oewe haas hupt: waar vele hazen huppelen, waar 't goed is |
| hut: hot, rechts |
| huugsele: opzetstukken |
| huuf; sjtuk in de huuf: stuk in de kraag |
| huuj: halt |
| huujf: huujve: knikker(s) |
| huujtegendaags: tegenwoordig |
| huujt'gestaag: op de dag van vandaag |
| huusje; Simpelvelds: W.C. |
| huuske: toilet |
| ieëder: vroeger, eerder |
| in; d'r heer in: erin |
| in; d'r heer in sjtoeëte: erin duwen |
| huij invaare: hooi binnenhalen |
| ivval; ivvél: inval, invallen |
| jaagt; deer jaagt de hon door d'r drek: iedereen opjagen, te haastig zijn |
| Jaasmulle: naam van boerderij te Vaals |
| jatser: iemand die altijd op stap is |
| jebonge; Simpelvelds: um de middel jebonge: de ceintuur van Limburgse toog |
| jechte; jechtentaere: hijgend |
| jees; Simpelvelds: geit |
| jevelles; Vaalser en Kerkraads: alsjeblieft |
| jevreks; Vaalser: leuk, origineel, grappig |
| joechele: hinniken, juichen |
| jonke: janken |
| ju: vooruit |
| Jummich: lieve hemel! |
| jungelt; jungele: jongen krijgen; fig. kermen van pijn |
| juudde: ongelovigen |
| kaaf: kaf |
| kaafmaandel: kafmand, zeer grote korf |
| kádsjelke: splintertje |
| kaere; vegen: de sjtraot kaere: alles netjes opknappen; z'n straatje vegen: alles voor iemand doen ook: met lange kleren (deftig) de straat vegen |
| kamasj; Margratens en Simpelvelds: beenkap van leer |
| kammezaol: vest |
| kammezäölke; vest, fig.: fijne meneer |
| kanjel: dakgoot |
| käölder: mijnwerker |
| Kaoletruut: handelaarster in kolen, die zij in een tieng (mnl. tine, lijn) rond bracht |
| kaolgetuug: hoge zwarte hoed |
| kaolepeuëtser: mijnwerker |
| käörd; laot kaord aaf: toemaar! ga je gang |
| käörs; käöre: aaien |
| Kapittelshooëf: hoeve te Ingber - Gulpen |
| kapot; op kapot: bijna dood |
| kappes: (witte) kool |
| karessant: vrijer |
| karree; in eene karree: meteen |
| kartaale; in kartaale: aan diggelen |
| kattekieëzekroed: kaasjeskruid |
| kauve: kalven, een kalf krijgen |
| Kawf; i ge Kawf: boerderij bij Klimmen |
| keeëke: schreeuwen, gillen, roepen |
| keeëpere; dakbalken, zolderribben; de keeëpere bloet höbbe: de ribben kunne tellen; de keeëpere al op höbbe: reeds goed ontwikkeld zijn |
| keeëperneeëgel; keeëpernagel: spijker in zolderrib of dakbalk |
| |
| |
| keeëtel; d'r keeëtel gesjoord kriege: de mantel uitgeveegd krijgen |
| keeëter: kaarter, kaartspeler |
| keel: kiel, jas |
| keendermaag: kindermeid |
| keendskörref: de korf, waarin de kinderkleertjes bewaard worden |
| keiërsjboom: kerstboom |
| keifke: kalfje; of ze e keifke verloare hawwe: ze waren perpleks, verbijsterd |
| kempkes: kleine kammen |
| kermisnoon; zie: noon |
| ketsje; katje; kalveren zijn soms maar ‘ketsjes’; d.w.z. kreupel en zwak |
| Keuningswinkel: buurt in Margraten |
| kielt, zich; zich aankiele: te veel eten |
| kiesje: ophitsen |
| kiets(j): top van een boom |
| kiettele; de neerkes kiettele: volop te eten geven |
| kinkersj: tarwekooplui, vervoerden 8 tot 10 vaat - 1 vaat is 20 kilo - tarwe naar België in twee zakken, die kruiselings op de rug van de paarden werden gelegd; reisden in groepen en dreven de paarden voor zich uit; smokkelden ook veel (thans op vele plaatsen nog kinkersjweeëg) |
| kirkesjleutele: kerksleutels, sleutelbloemen |
| kitsj: kin, strot |
| klaene: bouwen, voegen, hard lopen |
| klamotte: geld |
| klauw: steen |
| klawwe: stelen |
| kliejezaod; d'r kliejezaod wurt verkoch: 't doopceel wordt gelicht, de zonden worden bekend |
| klodderbäömke: klodderbroekje |
| kloeëterieje: flauwe kul, ondeugende streken |
| klook: deftig, verzorgd, kloek |
| klungersjte - kläöversjte: onderste boven |
| Kluppelehöfke: boerderij in Houthem |
| kluute: as en sintels |
| kluutedrek; aarde van as en sintels; mooders kluutedrek: bij moeder thuis |
| knao: stevige knaap |
| knäöke; knäöke soeker: suikerklontje |
| knebbele, zich: ruzie maken |
| knepke; Belsj knepke: Belgische munt met gaatje in 't midden, fig. achterwerk |
| kneuf; Simpelvelds: knopen |
| kniep: zakmes |
| knoedeleer; Simpelvelds: knoeipot |
| knoep: bochel |
| knoeppe: verkoop van vee volgens geschat gewicht |
| knoes: stevige |
| knooëkesjpieëler: geraamte |
| knootere: brommen |
| knospele: geklonterde kippendrek |
| knuudelke; knuudelke mit soeker: lapje met suikerwater om te zuigen |
| koeëlefshaag: koolhofhaag, omheining van moestuin |
| koekedaake: kakelen |
| koel: kuil, vijvertje, mijn |
| koetebremser: snor, letterl. snot remmen |
| koetenaas: snotneus |
| koetjong; Vaalser: kwajongen, snotneus |
| koetpriej: snotneus |
| koewejonge: 1. kwajongens 2. kaartspel |
| kolaer: woede |
| kolblom: klaproos |
| kölle: beetnemen, bedriegen |
| komfelefoeze: vrijen, knuffelen, woelen |
| komme; es ze komme, da komme ze neet: als ze (de kraaien) komen, dan komen ze (de aren) niet uit |
| köntsje: kussentje op de heupen |
| kooflatte: koevladen |
| kooketting; dao wurt mit de kooketting gerammeld: alles wordt openbaar gemaakt |
| Koomaad: koeienmeid |
| kootsjelebol: kopje over |
| köpsj: koppig |
| kopsjwaard; letterlijk: zwoerd van de kop; hier: hoofd, kop |
| korasj: moed, courage |
| kraetsj; kraetsjpaere: zoete peertjes met grove schil |
| kragke: aftands beest (bijv. paard of koe) |
| kramp: kram, sluitstuk |
| kräötsj: Heerlens: kikker |
| kravat: stropdas |
| kreeg: oorlog |
| kreem; zeug: de kreem zooëke: z'n voedsel bij de zeug moeizaam opzuigen, bedreiging voor kleine kinderen |
| kreemesjtal: stal voor de zeugen |
| krek: precies |
| krem: zie kramp |
| krets: schurft |
| |
| |
| kreujer: kruier, lastige klant |
| krieemersjkörref: ransel, marskramerskorf |
| Kristesdaag: Christusdag, Kerstmis |
| kristeliere: de levieten lezen, de waarheid zeggen, op z'n fouten wijzen |
| kroddel: pad; hae leet nog gein kroddel op z'n hart barsjte: hij deed geen vlieg kwaad |
| kroeëne: kronen |
| kroeësjele - hek: heg van kruisbessen |
| kroekesjtöpke: kurkje voor een kruik fig. klein persoon |
| krollemol: appelbol |
| krömpier; Slenakens: aardappel |
| kroot: biet |
| krop: paardeziekte (aan de hals) |
| kröppel: kreupele |
| krungele: krommingen |
| krungele, zich; kronkelen; ‘da woort zich gekrungelt van d'r lach’: ze lachten zich buikpijn |
| kruun; de kruun laote sjaere: door de kruinschering (bij lagere wijding verricht) ging men tot de geestelijke stand behoren |
| kruus; God de Vader kruus: kruis met in 't midden van de kruisbalk een afbeelding van God de Vader |
| Kruusberg: hoeve te Bunde |
| kuijke: kooitje |
| kuuël; kool: in de kuuël vinde: geboren worden |
| kuujme: zuchten, steunen |
| kuum: klager, iemand die altijd zucht en steunt |
| kuumenes: zie kuum |
| kuute: biggen |
| Kwakhaag: buurt van Noorbeek |
| kwetsjbuul: trekharmonika, accordeon |
| kwint: vioolsnaar; de kwint sjpringt mich: mijn geduld is op |
| laame: lammeren krijgen |
| labeure: werken |
| laeg; laeg vieje: onvruchtbaat vee |
| lapsjoer: flapoor |
| Lammerdel: buurtschap tussen Margraten en IJzeren |
| lamp; sjud uch eine op de lamp: neem er eentje |
| Leechteberg: naam van hoeve te St. Pieter - Maastricht |
| leeg: laag |
| Leen; Jaspers Leen: in hoeden en petten (Gulpen) |
| leep op; oplope: opgeblazen worden |
| legke: leggen; ‘Lek 'ns 'n pan oet’: neem eens 'n dakpan weg om te luchten |
| leij: leed, verdriet |
| leije: leiden, begeleiden, tot gids zijn |
| lek; zie: legke |
| lelke: tong |
| len; meerv. v.: laand |
| Lerang: Laurentius |
| leupsj: bronstig |
| leute; schillen; vraoluuj die fleute zunt leute: fluitende vrouwen zijn lichtzinnig |
| lieje: lijden, toelaten, kunnen verdragen, houden van |
| lies: zacht |
| Lirp: naam van boerderij te Weiten - Heerlen. Vrienes (Severines) spreekt 't dialect van Heerlen |
| loch: 1. licht, onbezonnen, lichtvaardig 2. lucht |
| loeër: schaduw |
| loeës: slim, wijs, loos |
| loerdaag: dagen, waarop men acht moet geven op het weer |
| loetsj: speen |
| loewe: luiden |
| los: lust, vreugde |
| Lovemich: boerderijnaam te Huls - Simpelveld. Wiekes (Lodewijk) woont binnen de Benrather Linie en verandert dus p, t, k in f, s, ch. De anlantende g spreekt hij als j. |
| luch: stallantaarn |
| luchte: bijlichten |
| luchte, zich: omhoog gaan, zich verheffen |
| ludderkes - vla: vlaai met laddertjes van deeg, meestal linzetaart |
| maale: malen, kauwen |
| maandel; mand, dikkerd |
| maat: pastoorsmeid (lett. maagd) |
| maat; Heerlens: markt; mit ow wiever nao genne maat gao: pronken met oude vrouwen, waardeloos spul verkopen |
| madam: Halfindersje |
| madelain; wie 'n madelain: als (Maria) Magdalena |
| maenteke: momentje |
| maenteneere: laten gelden, zich rechtvaardigen, (zich) handhaven |
| maentje: momentje, ogenblik |
| maere: merrie's |
| maertkörref: marktkorf |
| magnesium: volksetymol, voor gymnasium |
| |
| |
| mamon: geldkist |
| mantoer: pak, costuum |
| mao: modder |
| matsjel: dikzak |
| mansjie: kost, eten (vgl. fr. manger) |
| maoje: modder |
| Marietsebielsje: Maria Sibilla van de Jaasmulle te Vaals |
| mawskoo: niet drachtige koe |
| mem; 1. boerst 2. moederdier; die liekt aan de iersjte mem: die heeft de beste plaats uitgezocht, de sterkste big ligt vooraan links aan de iersjte mem |
| memke: tepeltje |
| memmesjtieperke: keurslijf |
| memzaliger: moeder zaliger |
| menaasjeklep: mond, bek (vergel. menage: voeding |
| Mergeldel: buurt van Groot Welsden |
| meruule: morille, eetbare paddestoel |
| met: geit |
| meuëlebaand; molenband: sjellekrans die speciaal gebruikt werd, als het paard naar de molen ging |
| meut: melkkan |
| Micheroux: dorpje in de Belgische Ardennen |
| mieëres; väöor de mieëres: overigens, voor 't overige |
| miekemieksjke: mechaniekje, raderwerkje |
| Mienekes: Dominicus |
| miertsveuële: veulen, geboren in de maand maart |
| Miesj: Bartholomeus |
| miet: hooimijt, bietenmijt |
| miete: mijt van stro of bieten maken |
| milksteute: melkkannen |
| modergäötske: Lieve Vrouwtje |
| moel: kus, bek, mond |
| moet, in d'r: in de rui |
| moezelarretterke; troetelwoord: lief kletskousje |
| moffele: bunkeren, flink eten |
| Mong: Edmondus |
| mooënekaas: accordeons, ook: mondharmonica's |
| moor: 1. moeder, 2. moederhaas, 3. moederdier, 4. zwart paard |
| moos: groente, kool |
| mootheuvel: mol |
| mörreg: murw, overrijp |
| mul: losse, rulle aarde |
| mulde; mulle: deed het stof opwaaien |
| Mussjeput: buurt tussen Groot- en Klein Welsden |
| muuële - bénde: beemden |
| muuëre: vuil zijn |
| naaf: naaf van wagenrad |
| naat; Kerkraads: goede nacht |
| Nades: Bernardus |
| naobruuje: nagooien |
| naodenoon: nademiddag |
| naodste: naaste |
| naovenant: navenant, alles navenant |
| neeëre: voorportaal, gang, keelgat |
| Neerus: Reinerus |
| neij: gierig, karig |
| Neske: Agnes |
| neuchter; d'r neuchter breeëke: ontbijten, lett. zich ontnuchteren |
| niejersj: naaister |
| nienevieje: troetelvee, zoals katten, honden, kanaries enz. verg. nienakindje |
| nienezoekerke; Heerlerheids: troetelnaampje, ongeveer: kleine sabbelaar ster (verg. nienevieje) |
| Nieske: Dionisius |
| nietekrieëmer; vlooienkramer, koopman in vlooien |
| nietesjokkele; vlooienschommels: vlechten niete: vlooien |
| nirgele: herkauwen |
| noekele: duimpje zuigen |
| nögker: monter, levendig |
| nondetjaw; verbasterde vloek: nondetjuu |
| nonnevot: oliebol |
| noon: 1. middag, 2. middagmaal |
| noonesklok: middagklok |
| Noorwegen; dao is get in Noorwegen: er is een geboorte op komst |
| nuijmoedisje; Heerlerheids: modern, nieuwerwets |
| nuuje: uitnodigen, nodigen |
| nuukske, neuteke; van nuuke, neuke, noeke: drinken, laten drinken |
| oetgeluch: met de kaars aan iemands sterfbed staan |
| oethawt: voorjaar |
| oetmulle: uithollen in rulle aarde |
| oneeëven: slecht, onaardig |
| ongesievers: ongedierte |
| oesjèzooëje; Simpelvelds; oesjezooëje peedskuttel: afgesabbelde paardekeutel |
| ooëve; 't broeëd is gaar in der ooëve: de geboorte kan elk ogenblik plaats hebben |
| ooëveséssje: as uit de oven |
| ooëvesmoel: muil van oven, opening van oven |
| |
| |
| oor: horloge, uurwerk |
| opgeloope: te veel wind geschept |
| opgepast; oppasse: oppassend zijn |
| opzoepen; van jonge dieren: door drinken krachtig laten worden |
| ordenaer: gewoonlijk |
| os; noe leet d'r os de milk komme: nu gaat 't ongelofelijke gebeuren |
| ow: oog |
| owswagel: oogstwagen |
| owswages: oogstwagens |
| paap: priester |
| paat: meter |
| paersjnaef: neef van vaderskant |
| pajie: land, omtrek |
| panshond: buikhond |
| paome: gewijde palm |
| päörtsje: poortje, fig.: blouse |
| pareere: gehoorzamen |
| parleije: babbelen, praten |
| parlwaar: parloir, wachtkamer |
| patieële: zie: petieële |
| patsje; patsj: pet |
| peek: staart |
| peele: met de werptol (de peel, waarin een stalen pen zat) proberen te raken |
| peersjkoop: koop van een paard |
| penseknieperke: korset |
| permetiekel: slinger van uurwerk |
| perseere: haast hebben |
| petieële: schalen, kommen |
| pettekon: oude munt |
| Peul: buurt van Noorbeek |
| pielaerebieter: pilarenbijter, overdreven vroom |
| pieleke: vogeltje, eig. eendje |
| Piemerd: helling tussen Hoogcruts en Slenaken, Pottesooike: soort peer |
| piep; de piep oet: geen adem meer hebben |
| pierlinge - lendsje: pieringenlandje, in de aarde |
| Piesjewiete: Jezuieten |
| pietebaer; scheldwoord: zeikerd |
| pietsje; de vot toe pietsje: dood gaan |
| Pishegke: veld tussen Gr. Welsden en Sibbe |
| pitsblaar; pitsjblaor: pijnlijke blaar |
| pitsj: penarie, moeilijkheden |
| pitsje; Simpelvelds: knijpen |
| platekop: kaal hoofd |
| poekel: bochel, rug |
| poekelt; zich poekele: hoge rug maken |
| Poelepetaat; poule pintade: parelhoen |
| poep: wind |
| poetebäömke; troetelwoord: opdondertje |
| poetse: borstelen en roskammen |
| pooëpelaere: Turks leer, gestreepte wollen stof |
| praam: knevel, neusknijper om paarden en stieren in bedwang te houden |
| praekhiere: Predikheer, Dominicaan met zwart - witte kleding; ook boterham van zwart- (rogge) en wit-brood |
| prat: slijk |
| priej: ondeugd |
| prieme: morgengebed, gedeelte van brevier |
| proetsje; letterl. schijten; aan 't proetsje hawte: genoeg voeren, zodat er ook outlasting is |
| proetsj - vla: appelmoesvlaai |
| publiciteitsjaore; volksetym. voor puberteitsjaren |
| put: drinkwater uit de put |
| putbaar: keulse pot met drinkwater van de put |
| puuëne: kussen |
| puus: bed |
| raar: schaars, zeldzaam |
| rabbedepke; troetelwoord: kindje, klein vrouwtje |
| radauw: lawaai |
| raekel: rekel |
| raozementetig: als razend, verschrikkelijk |
| ras: raspaard, warmbloed |
| rawwele: grommen, mopperen |
| reemelaot: rijm, vers |
| reend; mit 't reend nao d'r sjteer gooë: levensgevaarlijk werk verrichten |
| reensjteen: grenssteen |
| reensjtein; zie: reensjteen |
| reije: rondedans |
| helt; helle: doen, z'n gang gaan |
| remment, remént; lawaai |
| Renette; Roeë Renette: sterappels |
| respetuut; vgl. Maastrichts ‘retsjepoe’: janhagel, gewoon volk |
| reube: knollen |
| reubzaod: knollenzaad |
| riethamer: grote houten hamer |
| riet op; zich opriete: zich opwinden |
| roebelaer; troetelwoord: wildebras |
| roeëzekrans; d'r awwen daag bringt d'r roeëzekrans: op hun oude dag worden de mensen vroom - vergel. Maastr.: es hoore aait weure pisse ze wiewater |
| roene; ruinen: gesneden paarden |
| |
| |
| roewvros: rijm, rijp |
| Rooth, 't: gehucht onder Margraten |
| Rötsj; knooëkeknager: scheldnaam voor inwoners van Nieuwenhagen; Rötsj: buurtschap in Nieuwenhagen |
| Roukens: Dr. Winand Roukens(28 april 1896 - 20 september 1974), Limburgs volkskundige en dialectoloog |
| ruijme: romen, afromen |
| rulse: stoeien, rollen |
| runt; runne: lekken, vloeien |
| rupsjt; rupsje: oprispen |
| ruuzel: rui |
| Sanneke: Suzanna |
| setér: mestwater, gier |
| Setje: Elisabeth |
| Servaoskrup; St. Servaoskrup is oeëpe: er is iets lekkers te krijgen |
| sietsewinkel: santekraam, heiligen - winkel |
| sjaarsmoel: mond als een ploegschaar |
| sjaem: schaduw |
| sjangeleere; zich: elkaar toetakelen |
| sjaopshoond: herdershond |
| sjeegele, zich: zich scheiden |
| sjellekraans: bellenkrans van paardehaam |
| sjeuter: diarree |
| sjinkebuulke: oude vrouwenbroek met open kruis |
| sjoort; sjeere: oogsten |
| sjiebele: schudden, schuiven |
| sjievelbeintsje: schuifel - of overbeen, beenwoekering aan het pijpbeen, een schoonheidsgebrek |
| sjikke, zich: gedijen, gezond opgroeien |
| sjinaos; zie: aos |
| sjinkel: as |
| sjlaag: duiventil, vlieggat; op vraeme sjlaag vleege: verdachte betrekkingen onderhouden |
| sjlaagkar: kar die opgeslagen kan worden |
| Sjleuëtel; Gowwe Sjleuëtel: naam van bekende oude uitspanning in Wijk - Maastricht |
| sjlièpbus: bus voor de slijpsteen van de maaiers |
| sjlodder: snelle schudbeweging |
| sjloeë; slaan; 't biel in de poort sjloeë. ontijdig de dienst verlaten |
| sjloog; zie: sjloeë |
| sjloont; ravijn, laaggelegen moerassige grond, waterlossing /hgd. Schlund |
| sjlow: greppel |
| sjmaeëje: smeden |
| sjmeele: grashalmen, fig. lang meisje |
| sjmik: zweep |
| sjnae; sjnieë: snijden |
| sjnauts: snor |
| sjneurt; sjneure: snellen, vliegen |
| sjnieë: snijden, castreren |
| sjnitsele: gedroogd fruit |
| Sjobbevot; Gulpen: Sjobben was lam, drieënde mit de vot |
| sjoele: schuilen |
| Sjoermeuële; Ekkepiet, scheldnaam voor inwoners van Vaals, Sjoermeuële, naam van hoeve te Lemiers-Vaals |
| sjoester: schoenmaker |
| sjoetere: huiveren, rillen |
| sjooëtelsplak: vaatdoek |
| sjoew; lelijk, fel; sjoew aangooën: gemeen aanvallen |
| sjolk: schort |
| Sjölkes; vrouw Schulkens: vroedvrouw van 't Rooth |
| sjölverdeig: bladerdeeg |
| sjoof: doodsbed van gedorsen stro |
| sjoofstruuje: gedorsen stro |
| sjoor: regenbui |
| sjop: afdak |
| sjpanne: complete uitrusting meegeven |
| sjpeelig: speels, stierig |
| sjpieë; Kerkraads: laat |
| sjpieënbekske: speenvarkentje |
| sjplintermonium: geld |
| sjpits: 1. puntschoenen, 2. puntig |
| sjprung; enkelv. sjprunk: geplaveide paden langs de stallen en rondom ‘mistum’ |
| sjrao: lelijk |
| sjraw; zie: sjrao |
| Sjrieversjheij: buurtschap in Heerlerheide, evenals Bok, Geet, Varebuuëkel, Gaozeweij |
| Sjroepes: stroopfabriek in Eijsden |
| sjroete: kalkoenen |
| sjroethaan: kalkoenhaan |
| Sjröp; Molmoes: bijnaam voor inwoners van Klimmen; Sjröp: naam van buurt in Klimmen |
| Staeg: buurt van Groot - Welsden |
| sjtalmaag - maeg: stalmeisje - meisjes |
| sjteer; stier: iezere sjteer: K.I. (kunstmatige inseminatie) |
| sjteet; zie: sjtoan |
| sjteine: stenigen |
| sjtetskes: staartjes |
| sjtief; doe waore v'r sjtief: toen hadden we er genoeg van |
| sjtiel; sjtielle: deurstijlen |
| |
| |
| Sjtiena: Christina |
| sjtiep: stut, steun |
| sjting; Heerlerheids: stenen |
| sjtaof: stoof |
| sjtein; blauwe sjtein: hardsteen |
| sjteltepiejaere: stelten |
| sjtoan: (stil)staan; vruchtbaar zijn |
| sjtoeëte; knabbe aafsjtoeëte: het zwaarste werk verrichten |
| sjtoeke: steunen, stutten; eig. hard slaan, zonder dat de vriendschap kapot gaat |
| sjtoeklieng: enkel leidsel (door op een bepaalde manier te rukken gaat het paard links of rechts) |
| sjtoets: staart |
| sjtoetskes: staartjes |
| sjtok: knoestige oude boomstam |
| sjtoppelklieje: stoppelklaver |
| sjtrang; streng; lang börge, mae sjtrang wörge: veel geduld hebben, maar streng straffen |
| Sjträötsje; Gebrand Sjträötsje: weg in Groot Welsden |
| sjtreupe: minder ondiep ploegen |
| sjtroeve, zich: overeind gaan staan |
| sjtruujesjpier: spier stro |
| sjtuk; zich op z'n stuk hawte: aan z'n waardigheid vasthouden, z'n eigenwaarde behouden |
| sjtuuksjkes: stootjes |
| sjtuuts; sjtoets: staart(en) |
| sjtuute: opscheppen |
| sjupke: glas of pot met een inhoud van 1/3 liter |
| sjurresjkar: kruiwagen |
| sjuume; de moel kawte, dat ze sjuumt: zwijgen dat je ervan schuimbekt |
| sjuuëteling: varken van ongeveer tien weken |
| sjwaadroeëne: pak slaag geven |
| sjweitser: koeienknecht |
| sjwelberke: zwaluwtje |
| sjwaegelduuëske: lucifersdoosje |
| sjwart: de zwarte haren van de jeugd en de grijze haren van de ouderdom |
| sjwerme; d'r biej geet sjwerme: de geboorte begint |
| soekerklot; soekerklöt: suikerklontje(s) |
| sonneur: klokkeluider |
| soodetjuus: gespuis, kerels |
| soort; veur in 't soort te komme: om een goed soort te fokken |
| St. Maerte: Margraten |
| sungele: zeurende pijn hebben, zinderen, trillen |
| Suup: Sibbe |
| swaerdes: door de week |
| taffele: sukkelen, klimmen, kuieren |
| tagke, zich: twisten, bekvechten |
| taste; ein hoon taste: sexen van een kuiken (ter bepaling van het geslacht) of van een hoen (ter bepaling van het nog te verwachten aantal eieren). |
| telder: etensbord |
| teleurkes: bordjes |
| telleure: etensborden |
| tempteere: bedwingen |
| Teng: Martinus |
| Termaar: gehucht in Margraten |
| terrevekeeëne: tarwekorrels |
| Terus: Walterus |
| tesj; e zeel i gén tesj höbbe: 'n vrouw zoeken |
| tet: borst, tepel |
| teungs; teunke: dunken, denken |
| teuterleut: kleinigheid, futiliteit |
| Tieënsjeur; Sjlaamét: scheldnaam voor inwoners van Amby; Tieënsjeur: naam van hoeve in Amby; Sjlaamét: slageit |
| tiejn, tieëne; zich zeeëgene mit de tieëne: wild worden, het onmogelijke willen doen, op je hoofd gaan staan; Slivvenhier mit de tieëne vashawte: zich vastklampen aan O.L. Heer |
| tiejn: tijn, houten kuip |
| tirvele: vliegen |
| titske, ditske, tetteke; troetelwoorden, lett.: tepel |
| toefele: klimmen, langzaam lopen |
| toeke: raken, slaan, tikken |
| toemel: bedoening, gedoe |
| toen; heg (hgd. Zaun); Inne toen van drie jaor, en 'ne hoond van drie tuujn, en e peerd van drie hon, en 'ne miensj van drie peerd zunt allemaol neet väöl mieje weerd: aantal leefjaren van resp. heg, hond, paard en mens. |
| toepe; toepde: kaartspel |
| toert: niet waar |
| toervele: draaiend wild bewegen |
| toesje: ruilen |
| toewsjlaag: vruchtenvlaai met een ‘deksel’ van deeg |
| tog: worp |
| toos: pachtkontrakt |
| torkele: afgeven op, hakken op |
| |
| |
| tractor - melot; Mélotte: bepaald merk tractor |
| traeje: treden, bevruchten |
| träöt: trompet |
| treurwiej: treurwilg |
| trökt; trekke: groot brengen |
| trulle: rollen, spelen |
| Tseiës: Zacheus |
| truutjes: oude vrouwtjes |
| tsog; Kerkraads: trein |
| tukke: op een afstand houden, kalmeren |
| tumult: volksetym. voor tumor |
| tuttele: (ver)troetelen; krom praten; |
| tuuje: betekenen, beduiden |
| tuujne: heg of omheining maken |
| tuujnheisj: leren handschoen gebruikt bij het werken in doornen heg |
| twieje - ooëresteske: kopje koffie om twee uur |
| uddere: uier maken, de uier wordt groter |
| uigskes; klaor uigskes make: verliefd zijn |
| um; dat sjteet zich um: dat is om 't even |
| umdrieë: bocht |
| umsjpanne; van paarden: van 't ene voertuig voor 't andere spannen; van vlooien: opjagen, verplaatsen; van vee: van wei - plaats doen veranderen |
| ungere: rusttijd, middagslaap, siëesta |
| urien: volksetymol. voor origine |
| Uuëre; g'n Uuëre: buurtschap bij Heerlen |
| vaazele: onnozel |
| vaerevieje: gevogelte, vrouwvolks (lett. verenvee) |
| Väöske: Servatius |
| vauwere: hek |
| veerekketige; Simpelvelds: vierkante |
| veersj: vaarskalf |
| verheete: heet worden |
| verkammerzäöle, zich: vechten |
| verkawwe: koud worden |
| verkesjong: jongste knecht op hoeve |
| verkesmoel: bij varken is onderlip langer dan bovenlip |
| verkliemmert: verkleumd |
| vernobes; hobes vernobes: taboewoord voor vrouwelijk geslachtsdeel |
| verpalleteere: verorberen, verhapstukken |
| verplacendeerd: geplaatst, geborgen |
| versjeeëte: verwerpen, miskraam hebben |
| versjteeëke; versjtooëke: verstoppen; verstopt |
| versjteestemich: begrip, het begrijpen |
| verreve: liegen, verven |
| Vesper; Wil Vesper: parodie op de Vesperzang |
| vespersjèl; van de vespersjèl: van lichte zeden |
| veuëlesmaer: merrie, die jong veulen heeft |
| veuërdenoon: voormiddag |
| veurpeerd: voorste paard van een span, leidpaard |
| veurhaand: eerste hand, voorhand |
| veursjpanne: 't zware werk laten doen |
| veurzieëte: voorouders, voorzaten |
| vieëdel: 26 eieren |
| vieëdele: 1. slipjas, jacquet; 2. vierde deel van varken |
| Viejekoel: buurt van Groot Welsden |
| viersj: kinderwindsels |
| Virsj: Virginia, Virgenie |
| vlaam; Simpelvelds: vlaai |
| vleesj; wild vleesj: decolleté |
| vlesjke: vlees (verkleinwoord) |
| vluuëgel; zich in de vluuëgele beginne te howwe: met de vleugels beginnen te slaan, een meisje gaan zoeken, scharrelen |
| vlum: lies, vang |
| voel: rot, lui |
| voele: rotten |
| voes; 'n voes in de tesj make: van z'n hart geen moordkuil maken |
| Völser: Vaalsenaren |
| vots: wind, scheet |
| votskeeëlke; Simpelvelds: windenlater |
| votte: boomstronken met wortels |
| vreegelaer: ruziezoeker, iemand die graag twist |
| Vrienes: Severinus |
| vroeë: opgewekt |
| vunkelt; vunkele: er op los slaan, vechten |
| vur: bunzing |
| vus; Kerkraads: voeten |
| vuuër; Heerlens: bunzing |
| waalmood: overmoed |
| waames: wambuis, vest, ook (hier): zitvlak |
| waardemooder: Moeder Overste |
| waas: gewas, gras, groei |
| waerdes: weekdaags, voor de werkdag |
| waffel: wafel, mond |
| wagezeelder; zie: zeel |
| |
| |
| Wammersjweeëg: veldweg tussen Groot Welsden en Margraten |
| wan: dorswan, grote platte mand |
| Waterloo; d'r sjlaag va Waterloo: 't slagveld |
| weeëg: wegen |
| weersj: dwars |
| wegkendeeg: deeg van melkbrood |
| weiersjhoot: dwarshout, houten sluitstuk op dubbele poort |
| wèk: wittebrood |
| werm; Kerkraads: alweer |
| wesjtien: wastobbe |
| weules: wroeter, werker |
| Wiej; wilg; Grielecher: scheldnaam voor inwoners van Schaesberg. De Ing Wiej: naam van hoeve te Schaesberg |
| wiejwater: wijwater; hier ironisch: urine |
| Wiekes: Lodewijk |
| Wiesjeraag: buurtschap te Hulsberg |
| wientseppeltje; Vaalser: vogeltje met karmijnrode borst, kneu (lat. carduelis cannabina) |
| wiever; aw wiever: soort appels |
| winkbuul: scheldwoord voor inwoners van Heerlen |
| winnen: gedekt worden; de sjlechste koo wint mer ins: de slechtste koe hoeft maar één keer gedekt te worden en is dan al dragend |
| witsemeeëkesj; witsemeeeker: grappenmaker(s) |
| wook: wolk |
| woort: niet waar? |
| zak: buik |
| zaod; hel zaod: harde zaad, najaar (als koren en tarwe gezaaid worden); de zaod vaerdig kriege: het veldwerk gedaan krijgen |
| zawt: zout; veir höbbe eine zak zawt mit dich geeëte: we zijn lang zeer bevriend met elkaar geweest |
| zeel; zeelder: trektouwen, dikke touwen |
| zekel: sikkel |
| Zenderke: Alexander |
| zerk: doodkist |
| zessel: zeis |
| zeuëke: zog geven, laten drinken |
| ziete: zittende |
| zieëve; appelekloeëte zieëve: scheldwoord |
| zoeëleeëve: van m'n leven |
| zoeke: zuigen; laten drinken |
| zoepheijs: zuiplappen, dronkelappen |
| zow: zeug, zwijn |
| zowjong; Simpelvelds: viezerd, zwijn |
| zuul: priem, els |
| zuulke: priem, els |
|
|
Auteursrechtelijk beschermd