De hane va Job. Euëver deere en luuj oet 't land va Mergraote

[p. 133]

Dao kump eine baas

Naamrijm van 't Rooth

Evenals Gulpen heeft ook 't Rooth zijn Naamrijm. 't Rooth is een één - straat - gehucht van de gemeente Margraten. In die ene straat liggen op 't ogenblik (1959) 32 woningen, waarvan 23 panden uit de vorige eeuw of ouder. De families die op 't Rooth woonden vóór of omstreeks de laatste eeuwwisseling worden alle in het onderstaande naamrijm genoemd en wel in de volgorde waarin hun woningen in de straat stonden. Mijn zegslieden, Winandus George, 80 jaar, en Matthieu Speetjens, 77 jaar, beiden geboren en getogen op 't Rooth, gingen voor de reconstructie van 't naamrijm in hun herinnering de oude volgorde der families op 't Rooth na. De ‘Baas’, de hoofdfiguur uit het rijm ‘Dao kump eine Baas’, kwam van de kant van 't Sjwowstes (Wolfshuis) en dan langs de eerste woning, de boerderij van Haesen. Dan volgt Pröppers enz. enz.

Dao kump eine baas, zag d'r Haas.    (Haesen)
Dao lup 'r, zag d'r Prupper.    (Pröppers)
't Is eine sjwarte, zag vrouw Marte.    (Martens)
Dao zuuste 'm daanse, zag vrouw Fraanse.    (Franssen)
Hae lup op veer raedsjes, zag d'r Sjpaetsjes.    (Speetjens)
Nee, op klumpkes, zag d'r Lumpkes.    (Limpens)
Ich geluif op paole, zag d'r Kaole.    (Kaelen)
Nee, op rölkes, zag vrouw Sjölkes*.    (Schulkens)
E kump van Micheroux*, zag vrouw Biesjeroux    (Bisscheroux)
E kaom auch al heem lants,
zag d'r Pieëter Nederlants.    (Nederlands)
Woeë geet d'r heen, vreug Kasper Leen.    (Janssen)
Mae, nao Aoke, zag d'r Gielis Braoke.    (Braaken)
Veur einen hings, zag d'r Schings.    (Schijns)
En veur ein sjees, zag Colla's Lees.    (Roebroeks)
Hae sjmiet de bein oeterein, zag d'r Dobbelsjtein. (Dobbelsteijn)
't Is eine Fraanse*, zag Sjenske Fraanse.    (Franssen)
Dao biet 'm 'n vloeë, zag Linske de Boeë.    (Dubois)
E zit zich in 't weersj*, zag Pieter van Weersj.    (van Weèrs)
Laot 'm mar kuime*, zag d'r Huine.    (Huynen)
Hae haet 't op de boorsj, zag d'r Sjoorsj.    (George)
Howt 'm aan de kaal, zag d'r Watervaal.    (Waterval)

[p. 134]

 

Zouw v'r 'm sjteine*, zag d'r Kleine.    (Kleijnen)

 

Loop 'm nao, zag Bet Levao.    (Levon)

 

Ich sjnap 'm mit de han

 

zag Wiesjereukes Marjan.    (Marjan Bisscheroux)

 

't Is mich allelein*, zag Pieter Dobbelsjtein.    (Dobbelsteijn)

 

Ich laot 'm lans, zag d'r Mans.    (Mans)

 

Das mich nog te sjtom, zag d'r Blom.    (Blom)

 

Veer zullen 'm wal veende,

 

zag Henneske van d'r Leende.    (van der Linden)

 

E ziet biej os in 't sjeurke,

 

zag Kobus Sjeursjke.    (George)

 

't Is eine gewiekste, zag Nellewiekske.    (Helwig)

 

't Is eine sjerpe, zag d'r Sjerpe.    (Scharps)

 

Hae deit alles sjuus, zag Marieke Depuus.    (Depuits)

 

't Is eine knao*, zag d'r Bao.    (politieagent)

 

't Is eine reus, zag d'r Weus.    (Weusten)

 

Nee, 't is mar eine hitterdefit*, zag d'r sjmid.

 

E haet de ruij, zag Anteuntjes Truij.    (Nederlands)

 

't Is auch nog eine sjeele, zag d'r Geele.    (Geelen)

 

Jao, hae keeëk get nao ein ziej,

 

zag Höfkes* Miej.    (Maria Thijssens)

 

Ich geluif, 't is e maedsje,

 

zagte die van d'r Sjpaetsjes.    (Speetjens)

 

Dat is mar kaal, zag d'r Waal.    (Gillissen, Waal van afkomst)

 

Wat e beheij*, zag d'r Verreij.    (Verheij)

 

Och God, d'r erme hows*,

 

waor e mar heim, zag d'r Olzheim.    (Olzheim)

 

Das nieks, zag Lumperke oet de Pin.    (Limpens)

 

Dae lup biej os de kalder in.

In het Naamrijm van 't Rooth komen ongeveer 40 familienamen voor, een getal dat groter is dan 't aantal families, die het gehucht toendertijd telde. Er zijn in de loop der jaren ettelijke namen van het naburige gehucht Klein - Welsden bijgekomen en een enkele naam van Bemelen. Dit is gemakkelijk te begrijpen daar de kinderen van 't Rooth de verre schoolweg moesten maken over Klein - Welsden naar Margraten. En de kerkweg voor alle bewoners was even lang. Tegenwoordig gaan de kinderen in Cadier en Keer naar school en sinds de laatste oorlog behoort 't Rooth bij de parochie Cadier en Keer. Er is wat de inhoud van dit naamrijm betreft overeenkomst met het naamrijm van Gulpen. Ofschoon de ‘Baas’ van 't Rooth iets meer wordt uitgetekend dan de ‘Dieke Heer’ van Gulpen blijft hij toch een vage en geheimzinnig figuur.

[p. 135]

Het geheel wordt, evenals het naamrijm van Gulpen, weer aan elkaar gerijmeld met de eenvoudige, volkse herhaling: zag d'r, zag d'r, enz.

Toch is 't verhaal niet onaardig gevonden. 't Zou niemand meevallen om met de gegeven familienamen een lopend verhaal te construeren. Er moeten in deze kleine gesloten gemeenschap echte dorpspoëten geleefd hebben.

Er komen in 't naamrijm van 't Rooth, in vergelijking met 't naamrijm van Gulpen, geen namen van geestelijken en onderwijzers voor om de eenvoudige reden dat 't Rooth geen kerkdorp is. Wel worden hier veel meer vrouwen genoemd en met de typische Zuidlimburgse aanduiding. Ook de vroedvrouw, vrouw Schulkens, wordt niet vergeten.

Terwille van het rijm wordt sjmeed tot sjmid en onder invloed van 't Maastrichts is sjaele tot sjeele geworden, en kan dan rijmen op Geelen. Voor verdere opmerkingen wat vorm en inhoud van de naamrijmen betreft, verwijs ik naar de twee voorgaande artikelen.

Binnen afzienbare tijd komt 't idyllische gehuchtje 't Rooth aan de ene kant, de zijde van 't Gastes (Gasthuis), te liggen aan de autosnelweg* door Limburg. Aan de andere kant, Klein - Welsden en Cadier en Keer, is de slokkerige Nekami bezig het geaccentueerde landschap te ondergraven. Hierdoor komt 't Rooth op een eiland te liggen en boze tongen beweren dat dit schilderachtige plekje van Zuid - Limburg op den duur gedoemd is te verdwijnen.

In ieder geval: 't Naamrijm van 't Rooth is gered.

1959