Vriendts-spieghel
(1602)–Zacharias Heyns–
Auteursrechtvrij
[Folio D3v]
| |
Dat my de volle banck de stadt heeft doen verbieden,
Om dat ick niet en heb gevolght mijns vrienden raet
So moet ick nu voor haer en uyt Athenen vlieden.
O wreetheyt ongehoort moet dit alzo gheschieden,
Om dat ick met mijn vriendt in vriendtschap heb gheleeft
Wordt ic int openbaer beschaemt voor al de lieden,
En vindt ic niemands nu die my vertroosting geeft?
Wee wee den ghenen die zijn vrienden tegen heeft.
Ic moet elendigh mensch dees schoone stat Athenen,
Mijn soete Vaderlandt nu teghens mynen danck
Verlaten, O verdriet waer wend' ick my nu henen,
Mijn sinnen zijn versuft mijn herssenen zeer kranck,
Nochtans so moet ick wech voor sonnen onderganck.
O Tite wist ghy vriendt wat ick nu moete lyden
Om 'tgheen u waerde man mijn milde vriendschap schanck,
't Geen u de soete vreucht doet scheppen met verblyden
Komt my met axten swaer en ongenucht bestryden,
Mijn huysingh zijnde quijt, mijn landt en al de rest,
Moet ick dees schoone stadt en grensen me vermyden
Om kiesen met onlust een ander vremt ghewest,
Het voghelken verlaet zeer noode zynen nest.
Waer neem' ic dan den pas? de Son begint te dalen,
Ic moete voort, waer hen? na Titum wil ick gaen,
Mijn hoop' is dat hy my zijn vrient noch sal onthalen
Voor al de vriendtschap groot die ick hem heb gedaen.
Adieu geleerde stadt, 'ken blijf niet langher staen
Adieu mijn wooning schoon, Adieu mijn sture magen
Die my dus teghen danck geholpen hebt ter baen,
Ic seggh' u borghers med' adieu tot allen daghen
V kinders selen noch mijn ongheluck beclaghen
Als 'tgeen my is gheschiet men haer vertrecken sal.
O Goden geeft my cracht dat my de beenen dragen
| |
[Folio D4r]
| |
Op dat ick raken mach te Roomen uyt dit dal
Het paert zijnd' op den wech spoyt altijt na den stal,
Holla gaen ic ooc recht? hier zijn verscheyde wegen,
Daer comt my eenen man strack int gemoet en tegen
Dien moet ick spreken aen en vragen na den padt,
Mijn vriendt mach desen wegh oock recht gaen na de stadt
Van Roomen? seght my doch eer ic begin te dwalen.
| |
4. Handelinge. 2. Uerschooningh.
Reysiger. Gysippus.
Gaet vry recht uyt g'en sult niet konnen falen
Tot hier toe com' ic noch van desen dagh van daer.
Gysippus.
Ist mogh'lick man, is dan de stadt zoo naer?
Ick meijnd' ick had noch vry al wijt te reysen,
Doch heb ick my op weghe gaen verpeysen
Waer door dat my den wegh heeft cort ghedocht.
Reysigher.
Dien voetwegh heeft u in de recht gebrocht,
Nu sult ghy gaen verby dat hooghe riet,
De torens die ghy ginsen van u siet
Dat is de plaets daer ghy begeert te wesen.
Gysippus.
Mijn vriendt ick danck u hoogelick mids desen,
Maer seght, kent ghy een jonghman goedt van aert
Die Titus Fulvius heet?
Reysigher.
Ba die is wel vermaert,
Zijn Vader is nu cortlingh ghestorven,
Daer van heeft hy een krachtigh goedt verworven,
Want hy was rijck, oock edel van gheslacht,
Zijn soon is oock een Raedts-heer groot gheacht,
Want zijn verstandt en is niet om vercloecken.
| |
[Folio D4v]
| |
Gysippus.
Den selven meijn ick, waer sal ick hem soecken
Als ick ghecomen ben binnen de poort?
Reysigher.
Ick salt u segghen, doch let op mijn woordt,
uwen wech sal worden recht uyt ghenomen
Tot dat ghy zijt op een schoon pleijn ghecomen,
daer sult ghy sien zeer dichte by de kerck
Een huijs gheciert met veelderhande werck,
daer woondt de self daer ghy soeckt by te gaen.
Gisippus.
Ick danck' u goede vriendt, ic sal daer cloppen aen
Och ick verlangh zo zeer om in dees stadt te raken,
doch noch hoe langhs hoe meer om dit schoon huijs te naken
Op dat ick weten mach oft mynen besten vriendt
Nu ick in armoy ben, tot mywaerts blijft ghesint
dewijlt gemeynelick na't spreeckwoordt wil gebeuren
Zo wie rijck is van goedt zo langh hy is te veuren
Veel goede vrienden steets aen alle zyden vindt
de mensch doch t'aller tijdt het groote goedt bemint:
Maer so den selven man tgheval wil tegens loopen,
Verliest aen elcken cant de vrienden stracx met hoopen
de mensche waer hy can ontvliedt den armen staet.
Holla, hier ben ick schier al door de rechte straet
dees poorte com' ick in, dit is thuijs zo ick meijn,
dit is de kercke doch, en dit de groote pleijn
Ick wil my voor dees door in stilte nedersetten
de clocke slaet daer acht, hy'n sal niet langer letten,
Elck Raedtsheer neemt alree na't Raedthuijs zynen ganck
Hy comt. O Tite vriendt is dit nu mynen danck,
Heb ick sulcks oyt verdient in al ons samen leven
Gy soudt doch uwen vrient het minste woort dan geven
| |
[Folio D5r]
| |
En seggen gaet naer huijs, wat hebt ghy hier te doen,
O Tite 'tpadt en is voor my noch niet so groen
Dat ick my gheven sou in dese kou om reysen,
Ten waer ick uyt mijn stadt mijns ondancks moste deysen,
Is dit de vriendtschap groot die ick u heb ghedaen,
Dat ghy my sonder troost laet voor u dore staen?
En kan u herte nu sich tot u vriendt niet wennen?
Daer 'tmyne d'uwe' altijt voor broeder wilde kennen.
Saturne vader comt en vat doch dit u kint
En naer u ou ghewoont met tanden my verslint,
Ick heb te langh gheleeft, ick bidt u doet my sterven,
Dewijl ick van mijn vriendt het aenghesicht moet derven.
Comt Terra moeder comt, doet open uwen mont,
Comt Proserpina me en treckt my inden grondt,
Lachesis houdt doch op wat wilt ghy langer spinnen
Ghy Atropos snijt af en wilt u niet versinnen,
Ick soeck Plutonem nu met wil en metter daet,
Want mijn ghemoet verlanght alleen na zynen staet
Comt Caron comt doch strack en wilt my overvoeren
Op dat ick Cerberum de tongh mach hooren roeren,
Comt duyster wolcken swert bevanght my mijn gesicht,
Int doncker schep ic vreugt, bedroeve my int licht,
D'afgaende flauwe maen voor my voortaen sal deugen,
Want Phebi wagen schoon en can my niet verheugen,
Comt pynicht my dan doot tot sulcken u doch rast,
Die vlytichlick naer u met bey zijn handen tast,
Waeromme wacht ghy doch, kan u mijn bed' niet winnen,
't Schijnt neen, wat doen ic dan? ick ben berooft van sinnen,
Daer sterft zo menich mensch die geiren leven sou.
| |
[Folio D5v]
| |
O felle doot neemt my, waeromme wacht gy nou,
Laet uwe pylen doch my onder d'aerde vellen,
Den avont valt, wat raet? ic wil m'hier neder stellen,
En sien wat Iuppiter my morghen gheven sal
Waer door ick raken mocht uyt dit bedruckte dal.
| |
4. Handelinge, 4. Uerschooninge.
Pub. Ambrosius. Leeghwagen.
Ist dat ghevallen? ay my mijn armen,
Leeghwaghen.
Gans wonnen swijght, waer toe dient doch dit karmen
Wy worden ontdeckt, hoe roept ghy so stijf?
Pub. Ambrosius.
Waeromme loopt ghy my so op mijn lijf
My dunckt dat mynen arm schier is ghebroken.
Leeghwaghen.
Ic merckte so my docht dat ymans quam gedoken
Om ons den wech van voren t'onderscheppen,
Dies ick my vry te recht bestondt te reppen,
Doch nu en ist voor ons alhier gheen noot.
P. Ambrosius.
Her laet sien dan doet open uwen schoot
Dat wy de buijt recht na behooren deylen,
Dats u, dats mijn.
Leeghwaghen.
Holla, dat sou veel feylen,
Gy neemt daer als een dief meer als d'een helft te veel.
Pub. Ambrosius.
Dat liegt ghy als een schelm door uwe snoode keel.
Leeghwaghen.
Liegen seght ghy ja quant, dats op u diefsche huijt,
Weerdu flux rept u ras daer is het mes ken uyt.
| |
[Folio D6r]
| |
P. Ambrosius.
Wat zijt ghy voor een gast wilt ghy't opt mes aenvanghen?
Ick sal ooc siet vry toe een uyt den diesack langen,
Leeghwaghen.
Dats naer u lijf.
P. Ambrosius.
Daer zijt ghy me gheraeckt,
By lo hy valt, hy sterft, wat heb ick nu ghemaeckt,
En hier is vast een man gheleghen om te slapen,
Dies wil ick metter haest dees cleedingen op rapen,
En eer de schoutet comt my maken op de vlucht.
| |
4. Handelinge, 5. Uerschooninge.
Schoutet, Dienaer, Gysippus.
My dunct dat ic alhier stracx hoorde groot gerucht
Doch vindet nu al stil dewijlt begint te daghen,
Holla, wel wat is dit? dae rleijt een man verslaghen,
En ooc een mes daer by, hoe mach dit zijn geschiet?
Raept op dit mes, hoe staet ghy dus en siet?
Ghy twee loopt alle u macht doorsiet stracx alle hoeken,
Dienaer.
Wel Heer wy sullen hem zeer neerstiglijcken soeken,
Mijn Heer op dese banck een man int slape leijt,
Schoutet.
De selv' is denck ick wel de meester van dit feijt
Weckt hem, en bindt hem vast, hy moet wel wesen droncken
Dat hy dus by de doodt zo stoutelick blijft roncken,
Doch sal hy voor 't misdaet den rechten loon ontfaen,
Die.
Her op du loose schelm spreect onsen schoutet aen,
Schoutet.
Wie heeft seght desen man beroovet van zijn leven,
| |
[Folio D6v]
| |
Gisippus.
Mijn Heer ick ben de man, straft my, ick hebt bedreven,
'Ken mach het niet ontgaen, de doot ic schuldich ben,
Dies ick oock dees misdaedt vrymoediglijcken ken,
Ia ben bereyt te gaen, g'en hoeft my niet te houwen.
Dienaer.
Neen vat hem vrylijck aen, en bindt hem met u touwen,
Sout ghy hem laten gaen, hoe zijt gy doch dus dom?
Een arm ghevanghen man siet na zijn voordeel om.
| |
De vierde tusschen sprake.
Thalia.
Wie van zijn huijs zijn goedt en schat
Verbannen wordt uyt s'vaders stadt,
Zo dat hy sonder eenigh gelt
Sich moet begheven over 'tvelt,
Wie sich van zynen besten vriendt
Alleen zeer wijdt verscheyden vindt
Als hy zijn meeste hulp behoeft,
Voorwaer te recht zeer is bedroeft,
Maer wie zijn vriendt weer vonden heeft
Die hem als dan gheen troost en geeft
De sulck een is in argher staet,
Want hy sich gans vindt sonder raet,
Dies hy mismoedigh heel onstelt
In zijn ghepeysen sich so quelt,
dat hy zijn leven selfs vervloeckt,
En 'tvleesch int graf te brenghen soeckt,
doch d'ooge schyningh somtijts lieght,
de meyningh oock den mensch bedrieght,
Siet Piramus om dat hy sach
| |
[Folio D7r]
| |
Dat Tisbes doeck zeer deerlijck lach
Gans root bebloeyt int groene gras,
Want hy alzoo ghevallen was
Wt 'tschroemich muijl der wreeder leeuw,
Heeft zeer verbaest met een gheschreuw
Zijn overquaet gheval betreurt,
Want naer zijn meyningh was verscheurt
Zijn liefste lief en herts ghemack,
Dies hy sich selfs doort lichaem stack
dwelck haer oock mede qualijck quam
Want zy haer selfs oock 'tleven name.
Gisippus dus nu zeer verkleijnt
Van zynen vriendt me t'onrecht meijnt
dat hy hem onghetroost laet gaen,
dit heeft zijn hert zoo wee ghedaen
dat hy hoewel zeer onbedocht,
Nu soeckt te worden omghebrocht,
Hier op van u als nu wat nieus werdt aengevangen
En wilt u tonghe weer in zijn gehemelt hanghen.
Erato.
| |
Op de wyse: Een jonck Heerken deed' my vraghen. of, Met versuchten moet ick claghen, &c.Komt o doodt en wilt u spoyen
Voert my na de duyster straet,
Want ick voel mijn lyden groyen
Al 'tgheluck voor by my gaet,
Niemandt en wil hem meer moyen
Midts ick nu ben slecht van staet,
Ick en weet gans gheenen raedt.
Na dat ick van al mijn maghen
Was verlaten int verdriet,
Zo dat ick met recht mach claghen
| |
[Folio D7v]
| |
D'onghelucken my gheschiet,
Mijn ghemoet versuft verslaghen
By mijn vriendt te komen riet,
Maer elaes hy'n acht my niet.
Over ettelijcke weken
Schreef hy my noch eenen brief,
Dat my niet en sou ghebreken
'tZijn was al tot mijn gherief,
Maer hy had wel moghen spreken,
Zijt ghy hoer oft zydy dief
Hebt ghy gelt ick heb u lief.
Zo langh als ick vol ghenuchten
In mijn huijs zeer weeldigh sat,
So langh als hy sonder duchten
Mijn broodt aen mijn tafel at,
Mocht ic smaken 'svriendsschijn vruchten,
Maer de bors my zijnde plat
En heb ick geenen vriendt ghehadt.
Mocht ick immers nu voort derven
Van al 'tgheen my toe behoort,
Dit gheluck alleen verwerven
Dat mijn bede werdt verhoort
Ick sou roepen om te sterven,
Felle doot comt haestigh voort
En tswaermoedigh hert doorboort
|
|