Vriendts-spieghel
(1602)–Zacharias Heyns–
Auteursrechtvrij
[Folio D8r]
| |
Op dat den snooden mensch sich schroeme voort misdaet
Want alsmen in het recht door ooghluykingh wil sluymen
So brenghtmer meer om hals door sulck onnuttigh suymen
De goede wordt vermoort midts dat de quade leeft,
Dies brengt ons hier dien man die gister morgen heeft
Den nederlaegh gedaen en wilt doch niet vertoeven
'tProtes en duert niet lang voor sulke schelmse boeven,
Ic heb hem ondervraeght, tgeen hier geschreven staet
Heeft hy, ja sonder pijn, bekent met cort beraet
Dies sal u edelheyt hem tot der doot verwysen.
M. Varro.
Recht moet recht zijn, dats waer, doch is daer in te prysen
Ia noodigh datmen eerst oock de partye hoort,
Schou.
Daer komtse.
Dien.
Nu treedt voort.
Varro.
Dat hier nu overluijt zijn misdaet wordt ghelesen
Op dat hy soo't betaemt en recht is zy verwesen
Treedt naerder zo moegt gy de woorden wel verstaen,
Schryver.
Gisippus na dat hy in stadt was omghegaen
Mismoedigh sonder troost om krygen gans genegen
Een man des morgens vroech gevonden heeft opwegen,
Den welcken hy om 'tgelt 'tmes heeft int lijf geboort
En heeft hem sonder meer zeer schandelijck vermoort,
M. Varro.
Is dat alzo dan vriendt, is dat also ghebeurt,
Gysippus.
Ia heere gaet vry voort 'twert met de doot betreurt
Ic ben bereet alsnu voor dees misdaet te sterven
M. Varro.
So sal Gysippus dan 'tverdiende loon verwerven
| |
[Folio D8v]
| |
Schoutet.
'Tsa beudel tast hem aen.
M. Varro.
Doort ongheluckigh kruijs
Brenght hem op Plutos erf, int doncker duyster huijs
Op dat ons oude wet in alles werdt volbracht.
| |
5. Handelinghe, 2. Uerschooninge.
Titus. M. Varro. Pul. Ambrosius.
Gysippus, voorwaer hy ist, hout op o Varro sacht
Laet desen armen mensch tot hier toe weder comen
Want hy onschuldigh is, den Goden en den vromen
Heb ick ghenoech vergramt, dewijl ick eenen man
Ghebrocht heb om den hals, ghelijck ick tuygen can,
daerom en wil ick niet dat desen tweeden mensche
Om mijn daedt werdt ghedoot, dies ick nae't straffen wensche.
Ic ben de moorder selfs heer Schoutet hout my vast.
M. Varro.
Roept den verwesen weer.
pub. Amb.
Hou vriendt u wordt belast
Met duydelick bevel van weghen myne Heeren
dat ghy van stonden aen weer int gerecht sult keeren:
Want so daer wordt verhaelt men u onschuldigh vint.
M. Varro.
Ghy knechten desen man de touwen stracx ontbindt
Seght my doch goede vriendt waerom waert ghy soo slecht
dat ghy hier sonder pijn bekende voor tgherecht
dat ghy als gister vroech al eert began te daghen
den man hier voor verhaelt ter doot had neer geslagen,
daer desen man nochtans u gans onschuldigh kent,
| |
[Folio E1r]
| |
Ia seyt dat hy daer aen zijn handen heeft gheschent,
Hoe sal ic dat verstaen 'ken weet hier van wat dencken
Gysippus.
Ic bid u Edel Heer en wilt het recht niet krencken,
Want ick voorwaer de man gedoot heb en hy niet,
En Titi vrundtschap trou is nu te laet gheschiet,
Daerom gaet met my voorts de straffe ben ic schuldich.
Titus.
Gy siet mijn Heeren wel dat desen man eenvuldich
Een vremder is en dat hem d'armoy sonder gelt
Doet haken naer de doot, en hem vertwyfelt stelt,
Dewijl hy op de banck is sonder scherp ghevonden,
Daer me dat hy den man sou hebben connen wonden,
Dies desen dan ontlast en straft my metter doot.
| |
5. Handelinghe, 3. Wtcomste.
Pub. Ambrosius, en Marcus Varro.
O edel moghent Heer der Goden kracht is groot,
Want ick om dese twee te lossen wordt ghedrongen,
(Hoe zeer ick voor my selfs mijn tongh oock had bedwonghen,
Mijn eygen leet en daet te brengen aen den dagh,
Op dat u edelheydt door my dan weten mach
Dat gheen van dese twee dit feijt en heeft bedreven,
Ic ben die mynen maet berooft heeft van het leven,
Ter plaetsen daer dien man gheleghen was te rust,
Ick had met mijn ghesel verkregen t'onser lust
Een tamelijcken buijt, waer over dat wy twisten,
Mijn maet stack naer mijn lijf, het welck doch als hy misten,
Nam ick het zijn ghewaer, en stack hem in zijn zy
Met dit mijn eyghen mes, alzoo dat ick bely
| |
[Folio E1v]
| |
Den rechten man te zijn, het welc dees comt te stade,
Ick ben de dooder, Heer doch bid ick om ghenade
Het is elaes gheschiet door gramschap int ghevecht,
M. Varro.
Ambrosy staet vry op 'ken kan niet buyten recht,
Ghy hebt de doodt verdient naer ons Romeijnsche Wetten
Hier comt ons overheer, hy sal daer selfs op letten
'Ken twyfel niet de saeck en moet hem zijn verclaert.
| |
5. Handelinge, 4. Uerschooninge.
Octavianus. M. Varro. P. Ambrosius. Gysippus. Titus.
Wel Varro wat is dit dat 'tvolc zo dick vergaert,
En dat den meestendeel soo't schijnt gans zijn verslegen,
M. Varro.
Ick ben ghenadigh Heer int vonnis wat verlegen
Dus was ic zeer verblijt dat uwe Hoogheyt quam.
Octavianus.
Mijn comste was oock hier om dat ick sulcks vernam,
Wie is nu van dees dry den moorder metter daet.
Pub. Ambrosius.
V hoogheyt edel Vorst sal weten dat dit quaet
Door my elendigh mensch uyt smoeders buijt geboen
Gheschiet is, als ick 'tself vrywillichlick te voren
Varronen heb bekent, voorwaer geen van dees beyden
En hebben oyt haer mes ghetrocken uyter scheyden
Op desen mynen maet die ick brocht om den hals
Doch bid ick om ghena.
Octavianus.
V daet is boos en vals.
Die my in mijn Palais ten deele quam ter ooren,
Dies moet ick desen Griec hier op nu eerst verhooren,
Seght my ghy vremdeling, waerom hebt gy geseyt
| |
[Folio E2r]
| |
Dat desen selven man door u was neer gheleijt,
En schroemt u voor geen doot beroeren u geen schanden,
Dat ghy zo voor een dief u leven wilt verpanden.
Waerom gheschiede dit? ick wil dat ghy't vermelt.
Gysippus.
Dewijl't u hoogheyt wilt zo sal't ooc zijn vertelt,
Ic ben een armer Grieck, doch edel van gheslachten,
Die nae zijn goedt voortaen niet langher en mach trachten
Want myne vrienden my ontnemen mynen schat,
En bannen my daer toe t'Athenen uyt de stadt.
Dees groote vyandtschap alleenlick is ghesproten,
Om dat ick myne Bruijt, dwelc hun seer heeft verdroten
Aen desen mynen vriendt ten houwelijcke gaf
Waer door zijn brandent hert verlost wert uyt het graf,
Als ic my nu dus vant verlaten van mijn maghen,
So vond' ick goedt alhier na mynen vriendt te vraghen,
Ick raeckte voor zijn door en Titus quam daer uyt,
Doch liet my troosteloos daer staen als eenen guijt,
Dit scheurde my mijn hert, dit de my menich werven
Daerom so bleef ick oock vast by den dooden man.
Octavianus.
En ghy Tite comt naer, u reden seght hier van,
Waeromme waert ghy doch u leven zo zeer moede?
Titus.
V Hoogheyt edel Heer die houdet my te goede
Want tself alzo voorwis in alles is gheschiet:
Maer om zijn snoode kleedt en kend' ic hem eerst niet,
Doch als ick hem aensach, en hem voor seker kende,
Daer hy om sterven sich recht na den cruyce wende,
Zoo werdt ick heel verbaest, 'twas oock tijdt zo my docht,
| |
[Folio E2v]
| |
(Dewijl dat sulc misdaedt en mocht zijn afgecocht)
Dat ick in zyne plaets als moorder my zou stellen,
Om so zijn groote duegt tot mywaerts te vergellen,
Dewijl ick duysentmael hem 'tleuen schuldigh was.
Octavianus.
V reden zijn verstaen, gaet nu vry op dit pas
Naer huijs by u ghesin, onthaelt den vriendt met vreughden,
Maer ghy Ambrosi sno, die gans zijt vol ondeugden,
Hebt naer ons oude wet de straf des doodts verdient,
Doch nademael dat ghy verlost den eenen vriendt
Die door den and'ren sich ghestelt had in de banden,
Soo sult ghy voor dees reys gheraken uyt Buels handen,
Doch siet voortaen wel toe dat ghy u beter hout,
Want somen t'eender tijdt u vinden mach soo stout,
Dat ghy int minste doet het ghene wy verbieden,
Soo sal u voor de daedt drie dobbel straf geschieden,
Nu staet vry op, en u voor alle quaedt doen wacht.
P. Ambrosius.
Ick danc u hoogheijt zeer, sal ooc na myne macht
So langh ick leuen sal so wyselick my dragen,
Dat niemandts ouer my voornemen sal te claghen,
Want ick nu tot de deught ben al te zeer gesint.
Octavianus.
Gaet henen ende maect dat yeder 'tself soo vindt.
| |
5. Handelinghe. Leste Wtkomste
Titus. Gysippus.
Gysippe waerde vriendt nu wy hier zijn alleen,
Heet ick u wellekom, al 'tmijn is u ghemeen,
Doch wondert my vry zeer, dat ghy met sulck mistrouwen
| |
[Folio E3r]
| |
Op een onnut gepeys so vastlick wildet bouwen,
Dat ghy u seluen schier had om den hals ghebroght.
Had ghy my doch voor eerst ten minsten aengesocht
En niet so vast gestaen op sulck onnuttigh dencken,
dwelc u oft uwen vrient, of ooc ons bey kond krenken
So'en had ghy my noch u so seere niet bedroeft.
Gysippus.
Mijn lieue waerde vriendt ick hebbe nu beproeft
'tgoet hert dat ghy my draegt, 'ken wil nu niet meer veysen,
Ick was so zeer onstelt, so vremt ooc van ghepeysen,
Om dat ick uyt de stadt Athenen was gheluijt,
Daer by doen ick u sach ter doren komen uyt,
En dat my mercklic docht dat gy staech op my saegt
Dat ick by na mijn self den beck had afgevaeght:
Doch danc den Goden noch dat zy my wilden sparen:
Tot dat ick Tite vriendt u vrientschap had ervaren:
Hoewel my mijn gebreck en ballinghschap bedruct.
Titus.
Gysippe zijt gerust: 'tis alles wel gheluckt:
Ic sal u 'tgeen ghy hoeft als aen mijn broeder langen:
De dueght die ick van u t'Athenen heb ontfangen,
Sal u met vreughden nu alhier vergolden zijn:
Verset dan u verlies, vergheet u smert en pijn,
Het borgerschap alhier sult ghy door my gewinnen,
Daer na so sal ick u uyt broederlicke minnen
Mijn suster Fulviam ten houwelick toestaen,
Daer by de rechte helft van 't geen my aen mach gaen,
Op dat ghy me voortaen gerustelick mueght leuen.
Gysippus.
Mijn vrient ic wil my gans in u beschermingh geuen
want gy alleen mijn troost, mijn hulp, en vader zijt.
Titus.
Ic salt ooc toonen vrient, dies sult ghy zijn verblijt
| |
[Folio E3v]
| |
Als ghy mijn suster siet, een peirel van veel vrouwen,
Wacht hier niet langher want men sal daer binnen trouwen.
Thalia.
Wanneer de mensch is buyten raet
So komt hem Godes kracht te baet
Wanneer het hert is in de ly
So is 'tgheluck wel 'tnaest by,
Een man die gans is onderbracht
Raeckt menighmael tot meerder macht.
Wie door 'tverbannen wordt gheplaeght
Wordt somtijts int gheluck ghejaeght,
Want teghens reden menigh helt
Wordt uyt zijn goedt en eer ghestelt,
Doch d'ongheluck den banners vals
Ghemeynelick valt op den hals,
Timotheum werdt meer gheacht
Als Aristophon wiens klacht
Hem 'tVader landt verlaten de,
'tGhemeyne volck Cicronem me
Voor al veel beter hert toedroech
Als Clodium die hem verjoech,
Demetrius die overluijdt
Ghebannen werdt t'Athenen uyt
By Ptolomeum als een Heer
Ghehouden werdt in grooter eer,
Themistocles oock insghelijck
Een Prince wert int Persis rijck
Daer hy was uyt zijn landt gheseyt
Alzo door 'tfatum Gods beleijdt
Gysippus als een vroomer knecht
Door groote moyte raeckt te recht,
Ia heeft meer wils in dese Stadt
Dan hy t'Athenen heeft ghehadt,
| |
[Folio E4r]
| |
Dus gheeft ons nu voor 'tlest een vrolijck Liedt int scheyden
Begint Erato want de lieden daer na beyden.
| |
Erato.
| |
[Folio E4v]
| |
Wt al zijn pijnlijck lyden
Weer in den staet ghebracht.
Want Titus vriendt der vrienden
Gisippum die hy minden
Het lijf behouden heeft,
Ia deed hem t'eender vrouwen
Zijn eyghen suster trouwen
Dies hy in vreuchden leeft.
Men kan in gheender wysen
De vriendtschap te zeer prysen
S'is waerdigher alst Gout,
Dies singh nu elck opt ronste
Wt Levendigher jonste.
Wel hem die vriendtschap hout.
Recht moet recht zijn. |
|