|
| |
3. Handelinghe, 1. Wtcomste.
Verneem-al.
Waer vind' ick nu yemandts van de ghesellen?
Waer sal ick loopen dat ick moght vertellen
't Ghene t'onsen huyse te hans ghebuert,
In stede van lacchen elck een nu truert,
Ick ben bekuert waer ick yemandts sal vinden
Om mynen weet sack te moghen ontbinden,
Want ick niet langher swyghen en mach,
Siet Selden-thuijs die comt hier aen den dagh,
Dien moet ick nu voor al dees sake gans ontdecken
Ick heb voorwaer soo vele te vertrecken,
Dat ick selfs niet en weet waer ick beginnen sal,
Selden thuijs, selden thuijs.
| |
3. Handelinge, 2. Uerschooninge.
Selden thuijs. Verneem-al.
Zijt ghijt Verneem-al ick come u by.
G'en weet tis t'onsent alles in de ly
Ons dochter onbly met alle de vrienden.
| |
| |
Dat Gysippus Sophroniam niet en heeft getrout,
Maer datse Titus voor zijn huijs-vrou hout,
Teghens de meyningh van alle de maghen.
Y wat ghy seght, ghy maeckt my verslaghen,
Heeft dan mijn meester de vrou by de handt?
Dit dunct my eenen droom, ba dits een vremt verstant
Hoe gaet dit toe, k'en kan dat niet bevroeyen.
Ons dochter en had oock selver geen vermoeyen,
Maer hielde Gysippum voor haren man,
Die hem zeer wel in alles veysen kan,
Men konde hem doch nerghens in betrapen,
Maer Titus heeft altijdt by haer gheslapen,
En heeft s'alleen als echte man bekent,
Soo datse doch by d'eer blijft ongheschent,
Dewijl Gysippus die Tito heeft ghelaten.
Dees reden en kan ic voorwaer noch niet wel vaten
Hoe ghingh dit toe, en hoe wist alle man doch dit?
Dat sal ick u segghen, ghy weet wel waer ick sit,
Als ick naer 'thuijswerc my begeuen wil om spinnen,
Van daer hoord' ick dat ter Cameren binnen
Eenen post oft bod' van Roomen comen was
Met eenen brief aen Tito, die hy las,
En werp 'tgesicht seer treurigh in der aerde,
Want dit gheschrift zijns vaders doodt verclaerde,
Derhaluen hy werdt by den Roomschen Raet
| |
| |
Gheroepen na Roomen in s'Vaders staet,
En dat oock inder haest sond'r eenighsins te toeuen,
Daer sach ick Gysippum sich gantsch bedroeuen,
Als hy van Tito dees tydinge vernam,
Dies ick zeer stil vast aen de dore quam,
Soo dat ick Gisippum doen hoorde segghen,
Mijn vriendt ons staet nu kloecklick t'overlegghen,
Hoe wy de vrienden voor 'tbeste spreken aen,
Midts ghy soo haest naer Roomen nu moet gaen,
Ick vrees dat hun den meesten hoop sal stooren,
Als zy van deze saecke sullen hooren,
Nochtans soo dient de vrouwe me gheleijt.
Wat heeft doch Titus hier op gheseyt?
Wy moeten, seyde hy, Sophroniam openbaren,
Hoe sonder hare weet de saecken zijn ghevaren,
S'en sal het self, hoop ick, ten quaetsten nemen niet,
Dewijl doch dat het nu volbraght is en gheschiet,
Gysippus des ghesint, heeft sonder langher beyden
De selv' op staende voet aldaer by haer bescheyden,
Zy quam, Gysippus sprack, Sophronia 'tis tijdt
dat ghy voorseker weet wiens huijsvrou dat gy zijt,
Tot noch toe heb ick u wel raedt en daedt ghegeuen,
Maer dit is uwen man, met hem zoo moet ghy leven,
Ick wete dat ghy my voor uwen heere hout,
doch desen mynen vriendt heeft u te echt ghetrout,
Siet Hymen heeft alleen hem met u doen verblyden,
Want ick, al meijnt ghijt schoon, noyt uwe groene zyden
Verwarmt en heb, dies hoort 'tverhalen van begin,
Alsoo der liefden brandt zijn hert, ghemoet en sin
| |
| |
Zo zeer vast had ghestelt op u schoon suyver wesen
Dat hy te gener tijt en conde zijn ghenesen
Van een so swaren krenct die hem ter doot toe brocht,
Ten waer door uwe hulp, so heeft my goedt gedocht
Dat het wel beter was u voor mijn vrou te derven
Dan dat ic mynen vrient al wetens sou doen sterven
Derhalven heb ick hem mijn plaets by u ghegont
Dat ick het selve nu so stoutlick onderstont
In stilte sond'r u weet, en hoeft u niet te quellen
Want hadden wy hier van int minste iet willen mellen,
So soude ick mogelijck en Titus selver mede,
By meest u vrienden al gheraeckt zijn in onvrede
Zo dat dit houwelijck ghecomen had tot niet.
Titus hier neven oock van tgheen hun was geschiet
Int houwelick vertrack al zijn secreetste saecken
Om by Sophroniam dees woorden waer te maken.
Zy sweegh een wijl al eer zy sprack
D'een voor en d'ander naer besiende met ghemack
Al oft zy had gheweest in haer ghemoedt gheslagen,
Daer na began zy doen met weenen te beclaghen
Het ong'lijck haer gheschiet dus tegen haren wil.
Gaend' uyt de camer wech met haer betraende wanghen
Naer s'vaders huijs in overgroot verlanghen.
Ick volghd' haer naer met sinnen wel bedacht
| |
| |
daer hoord' ick heel end' al de selue klacht,
Als dat Gysippus haer soo schendigh had bedrogen
Want hy in al zijn doen den vrienden had geloghen,
En heeft haer Ouders dit in als soo breet vermont,
dat yeder haer voor Titi vrou bevont.
Had ghy geweest ter plaetsen daer midts desen
de woorden int gheslacht van beyde zyden resen,
Ghy hadt het self met wonderingh aen ghehoort,
Meest op Gisippum doch soo waren zy ghestoort,
In sulcker voeghen dat ick meyne by hun leuen
Het self van yemandts oock en staet te zijn vergeuen,
Dus staend' om luysteren stil so sagh ick Titum komen
dies ic stracx mynen wegh heb herwaerts aengenomen,
Verlanghe nu met vlijt wat hier int eijnd van valt.
| |
3. Handelinghe, 3. Uerschooning.
Spaer-noy. Selden-thuys.
Men magh wel segghen dat de Wereldt malt,
Wie hoorden oyt van sulcke vreemde seden?
Verneem-al, siet waer Spaer-noy komt getreden
Of hem dees saeck oock wesen magh bekent?
Holla wats dit, wien hoor ick hier ontrent,
O Selden-thuijs 'tis tuwaerts dat ick wende,
My dochte wel dat ick de stemme kende,
V Meester soeckt u, ghy moet stracx voort,
Hy is alree gheleerst en oock ghespoort,
Om met zijn vrouw na Roomen hen te trecken.
Ist mog'lick vriendt, of komt ghy met my gecken?
Ick dencke niet dat ghy u door my veyst.
| |
| |
Ick segh voorwaer dat uwen meester reyst,
dus stracks naer huijs, en laet u daer dan vinden.
| |
3. Handelinghe, 4. Uerschooninge.
Spaer-noy. Verneem-al.
Wat groot gheraes was onder al de vrienden,
Weet ghy oock maert wat dat daer is te doen?
Ick wistet al van gister voor den noen,
Maer noch en weet ick niet wat Titus mogte seggen
Om alle desen twist te neder gans te legghen,
dewijl, ghelijck ghy seght, hy met dees jonghe vrou
Na zynen wil van daegh na Roomen trecken sou,
My wondert ofmen nu daer med' mach zijn te vreden
Hy sprack zeer wyselijck, dit zijn zijn eygen reden.
Veel Philosophen wijs voor seker houden dat,
Al 'tgheen den brooschen mensch aennemet of bevat
Wt Godes schickinge den oorsprongh heeft genomen,
Waer door ooc menigh mensch tot dit verstant is komen
dat al 'tgheen is gheschiet oft noch gheschieden sal,
Nootsaecklick soo ghebuert, en gans niet by gheval,
Hoewel dat menigh me 'tnoodtsaeckelick bediet
Alleenelick in 'tgeen alree magh zijn gheschiet,
So dese meyningh dan int minst wort plaets gegeven
Wat wordt van sulck een meer ghesproken oft gheschreuen,
die d'onveranderlick, oft het gheschiede straft?
dan dat hy teghens God en zijn begeiren blaft,
Ghelijck ghy nu me doet, dewijl u kranck opmercken,
dit houlick niet en kent voor Gods voorweten werken,
| |
| |
daert doch genoeghsaem blijct hoe wonderlic hy voegt
Het geen u voor dees tijdt soo qualick verghenoeght,
Siet Iuppiter alleen u meyningh heeft ghebroken.
Heeft hier doen yemants ooc der vrienden ingesproken?
Gy zijt te hastigh kaer, doet, bid ick, wat gemack,
Zy swegen noch al stil, want hy noch wyder sprack,
Ick neem nu, seyde hy, dat selfs van sulcke saecken
De Goden groot geacht, geen werc en wilden maken,
Soo dat de mensch alleen in sulcke daden wrocht,
Alst dan naer onse wijs ooc menschlick wort bedocht
Soo'n kont ghy evenwel Gisippum niet ghehaten,
Om dat hy my zijn vrient dees huijsvrou heeft gelaten,
Want sonder reden ghy hem lastert ende schelt,
En onbehoorlick med' tot allen tyden quelt,
Daer hy prijsweerdigh is in dese twee manieren.
Voor eerst om dat hy steets de vrientschap soeckt te vieren,
daer naer mits dat hy me veel beter doet als ghy.
Al hier en wil ick niet (alwaer't doch recht te ty)
Verhalen dat den vrient na 'trecht der vrientschaps wetten
Zijn leuen ende goet voor zynen vriendt moet setten,
Tis my voor al genoegh dat ghy te deser stont
Bedenkende bemerct dat somtijts vrienschaps bont,
Der bloetverwanten bandt al verde gaet te bouen,
Wy kiesen sulcken vriendt daer wy ons dan belouen,
Maer krygen sulck verwant als ons tgeluc verleent,
Heeft my Gysippus dan van herten soo gemeent,
Dat hy min heeft geacht u vrientschap als mijn leuen
Waerom sal 'tself u dan verwonderinge gheuen.
Dats d'eerst, de tweede re'en hier in te mercken staet
V scherpsinnigh verstandt, 'tvoornemen en den raet
| |
| |
Sophroniam had besteet aen een geleerder man,
Gysippus gaf haer weer aen een die soo veel kan,
Zy kreegh door uwe hulp een Eelman deser stede,
Door hem een rijc Romeijn van stam ooc eelder mede,
Ghy gaeft haer eenen die haer nau en had besint,
Hy sulcken een die haer uyt grondt zijns herten mint,
Doch ken ic 'tswagerschap Gisipp' u best sou hagen,
Om dat hy borger is, soo dat g'oock alle dagen
De dochter met den man sout hebben als ghy wout,
Dat staen ick u wel toe, maer dit voorseker hout,
Een nootvrient ongheveyst, waert valt, in vreemde landen
Is beter voor gewis, dan vry veel gelts in handen,
Oock me meer eeren waert als eenen grooten schat.
Alsulcke goede vriendt te Romen in de stadt,
Ghy my bevinden sult, dies hoort men te verblyden
Daer elck om 'thertste wil dit houlick tegens stryden,
Doch dat om mijn persoon gebuert, en denc ick niet
Maer wel om dat het stil oft steelwijs is gheschiet,
Dit evenwel en hoort niet qualick zijn ghenomen,
Want ick en ben by haer niet als onschaker komen,
Den welcken metter tijt men noch vergeeft het quaet
doch komende by haer, socht ick dees houlicks staet,
Ghelijck als dat behoort, met eeren aen te vanghen,
dies ick haer eenen rinck wel hebbe willen langhen
In teecken van de trou eer ick haer heb bekent,
Voor eerst so heb ick oock mijn stem tot haer gewent,
En duydelick ghevraeght met goy bescheyde reden,
Oft zy in als gerust oock seer wel was te vreden,
dat ick tot inder doodt sou wesen d'echte man,
Waer op zy seyde ja, waeromme wilt ghy dan
V seluen en my med hier inne langher quellen?
de Goden willen haer in myne handen stellen,
En wilt ghy met ghewelt die daer weer rucken uyt?
| |
| |
Gysippum schelden med voor eenen snooden guijt?
Ick bid' u geeft my 'tmijn en laet my henen trecken
En wilt doch den Romeijn tot gramschap niet verwecken
Zo ghy my die onthout, houdt med' in u ghedacht
Dat ghy gevoelen sult eer langh de Roomsche macht,
Dit als hy toornich werdt en met stuer sinnen seyde,
Gysippum uyt die plaets met hem naer buyten leyde
Al dreygende de rest door't schudden van zijn hooft.
Door desen kout hebt ghy mijn ooren gans verdooft
Nochtans verlangh ick zeer om d'eijnd hier van te weten.
De vrienden sweghen al in stilte noch gheseten,
Want Titus had beweegt den meestendeel van dien,
Tot datter twee oft dry de naeste van hun lien
Toestemden datmen hem (dewijl't zo was begonnen)
Als echt en rechte man Sophroniam sou gonnen,
Dies Titus strax van hun gelijcklijck werdt gesocht,
En hebben hem zijn vrou tot zynen dienst gebrocht,
Hy namse vierich aen, en dede straks bereyen
Al 'tgeen hun noodigh was, de wijl hy moste scheyen,
Ia was by naer al reed als ick hier buyten quam,
Want hy vast van zijn vriendt Gisippo oorlof nam
Die't self daer niet en gaf: maer wild' hem noch gheleyden.
Swijght, hoort de door gaet op, treet met my aen d'een zy.
| |
3. Handelinghe, 5. Wtcomste.
Titus. Gisippus. Sophronia. Selden-thuijs. Verneem-al. Spaer-noy.
| |
| |
Ten is doch niet van nood' O waerde vrient dat gy
Ons langer volget naer, eer wy wel komen buyten,
So sal de poorte doch naer onsen rugh toe sluyten,
En nu dewijlt adieu daer binnen is ghedaen,
So nemen wy verlof, ick bid u laet ons gaen,
Al bleven wy noch langh het moet ghescheyden zijn.
Mijn uytverkoren vriendt het scheyden doet my pijn,
Dewijl dat 'tfatum doch het selve zo wil schicken,
Dat u bywesen my niet meer en mach verquicken,
So lae tickt dan daer by bevelend' u te Gode,
Hem biddende dat hy Mercurium zynen bode
Steets late by u zijn, op dat ghy zo met lust
Tot Roomen komen meucht in u ghewenschte rust,
Hier neven bid ick u ghy somtijts eens wilt schryven.
Gisippe dat en sal niet onghelaten blyven,
V herte daghlijcks noch vant mijn vernemen sal,
De Heere spaer u langh sond'r eenigh ongheval,
En laet u d'edel vreugt met blijdschap steeds genieten.
Dat u Sophronia den druck oock mach verschieten
Zy hebben (als ghy merckt)
O Vriendt alree 'tghemoet in my also versterckt,
Dat ick nu mynen man wil volghen t'alder uren,
So langh hier in dit dal ons leven mach gheduren.
Leeft langhe en wel ghesint.
| |
| |
Ick wenst u wel gaen sal.
Adieu mijn lieve buijs. Adieu Verneem al.
| |
De derde tusschen sprake.
Thalia.
Het gheen door't fatum is gheschiet
En kan de mensch voorcomen niet
't Voorstellen is wel by den man,
Maer God de daden schicken kan,
Want hy des menschen herten kent
En alle dingh te rechte ment.
D'een soecket tghelt en tgroote goet
Maer met ghewelt hy't derven moet,
Een ander tselve niet en acht
Doch 'twordt hem in de handt gebracht,
D'een weet den voghel en tghewest
Maer d'ander komt en rooft den nest.
Tsy vrou oft man elck dickwils gist,
Maer 'tis ten deel meest al ghemist.
Sophronia voor seker hiel
Dat s'in Gysippi handen viel,
| |
| |
Zy trouden hem, maer haer verstant,
Doch Titus kreegh 'tlief by der handt:
Haer wooningh had zy hier ghemickt,
Maer 'tfatum die tot Roomen schickt,
De vrienden doch te zeer halsterck
Dit houden voor Gisippi werck.
Ia wie de selve daet aenhoort
Is ende blijft op hem ghestoort,
Dies is de vriendt nu qualijck aen
Om dat hy vriendtschap heeft ghedaen,
Maer boven al om dat zijn vriendt
die hy zo hertigh heeft besindt,
Nu metter woon na Roomen reijst
dies hy sich nacht en dagh verpeijst.
dus bid ick laet nu hier d'adieu Liedt zijn gesongen,
Tgheschie naer uwen wil, ick sal 'tgeluijt der tongen
Als oft Gysippus sprack, bedwingen naer zijn hert,
Ons is ghenoech bekent, hoe 'svriendts verreysen smert.
| |
Op de wyse: Era di mayo, of Met sware versuchten.
Mijn hert te recht u gaen beschreijt,
Dewijl dat ghy nu van my scheyt,
Mijn vreucht mijns herten lust
Ick blijf heel ongherust.
Dat uwe vriendtschap waerde vriendt,
Als u de mijn my heeft ghedient,
Waer d'een handt d'ander wast
| |
| |
Daer gaet de vriendtschap vast.
En hadden wy oyt maer een ziel,
Was ons ghemeijn hoe 'tself ooc viel,
Het lichaem vna zijn hooft.
Op dat ghy blyvet ongheschent,
Dat ick u niet en blijf ontrent,
Elaes mijn lichaem deijst,
Mijn siel doch met u reijst.
Dat ick nu mochte met u gaen,
En souden my niet teghens staen,
doch dat ick niet en mach
V wensche op weghen goede spoet
V gheve voor de leste groet.
de Pen voort aen met vreucht.
|
|
Auteursrechtvrij