Het Afrikaansch

Bijdrage tot de geschiedenis der Nederlandsche taal in Zuid-Afrika

§6. Beoordeeling der overgenomen woorden

Ik geloof dat dit overzicht van de vreemde woorden in 't Afrikaansch bevestigt hetgeen we in het eerste hoofdstuk onderstelden. Over de grootte van het contingent door de talen der inboorlingen geleverd, valt om de op blz. 78 aangevoerde reden niet veel te zeggen; het is echter in geen geval zoo groot als 't aandeel dat het Maleisch-Portugeesch in 't vormen van Zuid-Afrika's Vocabularium heeft gehad. Ook zijn die Hottentotsche en Kafferwoorden van andere hoedanigheid; zij geven voornamelijk begrippen die den eersten kolonisten vreemd waren met nieuwe woorden weer; noch op het lijstje van blz. 80, noch onder de woorden waarvan de herkomst mij onbekend is vindt men, behoudens een enkele uitzondering, woorden die zulk een intiem karakter dragen als de aan het Maleisch-Portugeesch ontleende termen: paai, maai, noi, nenna, trawal, laai enz., die bestaande Hollandsche woorden hebben verdrongen. Tegenover de paar Fransche woorden, namen van onbekende of ongebruikelijke voorwerpen, maken de vrij talrijke Duitsche woorden geen zeer fraai figuur. Het zijn bijna uitsluitend ‘Kraftwörter’, die goed passen in den mond van ruw soldatenvolk dat niet, gelijk de Hugenoten, uit liefde tot vrijheid van overtuiging

[p. 110]

zijn land verliet, maar meestal naar Afrika kwam na thuis een losbandig leven te hebben geleid (vgl. hierboven blz. 31). Eerst in veel later tijd zijn met de Hernhutters betere elementen van het Duitsche volk naar Zuid-Afrika gegaan. Als proeve van de taal die door de zeventiendeeeuwsche avonturiers gesproken werd, lasch ik hier de volgende bedreiging in, uitgesproken door een soldaat uit Brandenburg, en te vinden in de Kaapsche Stukken (Processtukken) van 1699 (II, f. 796 v.): ‘Dou beernhuyter, waarom veragt's dou een soldaat? Alschoon dat's dou een paruyk draagt, met een rok met silvere knoopen, ik schijts in dier. Wan's dou nou maar een woord spreekt, sal ichs dou den hals breeken’. Als we die taal (die evenwel niet weergegeven is met de getrouwheid van den phonograaf) lezen en de woorden op blz. 82 vgl. nagaan, kunnen we ons begrijpen dat nog heden een lomperd in Zuid-Afrika een Hes (Mansvelt) en een domkop een Swaab (Mansvelt) genoemd worden. Een Polak (Mansvelt) beteekent een trotsaard.