Eerste bouck van beschryfvinghe van alle gheschiedenesse (1562-1572)

[p. 80]

[1570 n.s.]

Op den eersten dach van Sporkele, twelcke was op Onse Lieve Vronweavent lichtmesse, zoo wasser justicie ghedaen van 2 mannen by den provoost Gheleyn Everaert; 't 's nuchtens, ontrent den 8 hueren, wasser een schavodt ghemaect op den middel van de maert ende die patienten en wilden van huerlieder opinie niet afscheen, zoo warender 3 die ghestorven zonden hebben, maer daer was een zeer jonck man, diewelcke stont zeer wanckelbaer van ghelove, zoo dat het huuseken al ghemaect was ende die ketens daeraen die staken ghedaen an de 3 staken, zoo was van een stake die ketens gheweert. Ende daer warender 2 levende ghebrandt ende en mochten niet spreken, want zy waren zeer sterck ghebreilt, maer creschen zeer derelyck in 't vier; daernaer waeren zy gherecht.

[144] Op den 6 dach van Sporkele 1569, twelcke was 't 's Maendaechts vóór Vaste-avendt, zoo was den jonckman diewelcke zoude ghebrant gheweist hebben by den provost Gheleyn Everaert gherecht metter coorde, maer het was ghedaen by nachte, ontrent den 2 hueren, ende hy en wilde zyn opinie niet afgaen; hij was ghelaten hanghen vóór het bezant tot 't 's nuchtens ten 8 hueren; ende was gherecht daer naer buter Bueterpoorte.

Op den 11 dach van Marten 1569, zoo wasser justicie ghedaen van een en Jacop Speeken by den baillu van der Zale ende was Zaterdach. Desen Jacop hadde op den 25 dach van Sporkele 1569 ghecommen ten huuse van eenen Passchier Yweyns, in de prochie van Zunnebeke, aldaer desen Jacop de huusvrauwe van Passchier voorseyt vermoort heeft ende gaf huer wel 19 wonden, daernaer dat hy nam luier kerel ende rock ende een root boneet, drie gulden grooten in ghelde; als hy dat ghedaen hadde, heeft den kerele in een busch ghelaten, draghende den roock met hem ende heeft hem vercoocht in de herberghde te 3 muelens, zoodat dit feit uutghecomen es. Ende was ghehaelt van zynnen bedden, ghevanghen zynde, heeft hij 't al ghekent de rechten waerheit, zoo was hy ter Zaele verwesen by mannen van leenen, van an de groote brichghe op het Zaelhof ghesleipt te wesene te pertsteerden ende ghegheselt voor alle houcken van der straten met scherpe roeden; daernaer op de maert vóór het huus van Casselrie op een schavodt zyn rechter vuust afghehauwen ende daernaer levende ghebrant, twelcke alzoo ghedaen wert; ende hadde groote leetschap van zyn mesdaet ende was zeer patientich totter doot; daernaer zoo was hy gherecht an een pottente onderweghe Nunebusche ende zyn vunst ghenaghelt an den pottenten ende het mes oock mede, daermede hy het feit ghedaen hadde.

[145] Op den 17 dach van April 1570, twelcke was op eenen Maendach, zoo wasser justicie ghedaen by Gheleyn Everaert, provoost, van eene persone, ghebooren van Steghers, ende was een baerbier, om dies wille dat hy tot Waterloo Jan Denys ghedient hadde ende was een

[p. 81]

venderdragher; ende hadde wel 20 maenden gheleghen ghevanghen. Op desen voorseyden dach, zoo was by ghebrandt levende vóór het Gasthuus. ‘Ende hy niet willende afgaen zyn opinie, zoo was hy als hy ter dootvaert ghynck zeer sterck ghebrielt, zoo dat hy niet spreken en mochte. Ende het was een zeer gent joncman van ontrent 30 jaeren; ende naer justicie was hy gherecht.

Op den 23 dach van Mey, zoo was Willeken gheboren op eenen Dysendach ontrent den 12 uren en half, naer de noene 1570. Guillaeme was ghebooren op eenen Dysendach 1570.

Op den 15 dach van Wedemaent, zoo was by den bauillu van der Zaele ghejusticiert eenen Mael Lieven, van Dickebusch, om dies wille dat hy hem met den voornomden torble hem verwoordert hadde den prochiepape te jaghen by nachte uut zyn huus ende de clyppels uut den clocken te werren ende meer andere zaken, zoo was hy met den swerden gherecht op het Zaelhof.

[146] Op den 6 dach van Hoymaent, twelcke was den Donderdach, zoo Pieter Vercken, 's nuchtens, gheleet naer Voormizele om te rechte ghestelt te zynne by den bauillu van myn heeren van Maelen; ende daer commende, zoo was hy van mannen van leenen ghewezen onthalst te zyne voor den grooten lyeden; ende daernaer begraven; ende het was om dies wille, dat hy zyn broere doot ghesteken hadde op Alle Zieledach 1569; ende hadde zoo langhe ghevanghen gheleghen ter Zaele.

Op den 30 dach van Hoymaent, twelcke was op eenen Zondach vóór Thundach, zoo was dat myn heere den bisscop doens de pardonnen uuteden, dewelcke langhe verwacht gheweist hadde van het ghemcene. Ende in zyn sermoen, zoo vertoochde hy het pardoen van den paus; ende achter de noene zo waren de pardonnen gheuut te bezante, daer de gheheele wet ter venster was. Ende den pensionnaris, die las 't te venster ende het princepaele inhoudt was, dat alle de ghonne die met ghewerren hadden ghegaen of die eenighe zaken hadden, ghedaen teghen de Majesteit mochten met requeste solisteren ten Hove, partyculier ofte by procuratie bin zes maenden naer het uutroupen van dien.

[147] In beghensel van de maent van Oust, zoo was in de stadt van Nemmeghe in Ghelderlant verwacht van den duckx d'Aelbe ende van veele edelen van dese Nederlanden de coninghinne van ons gheduchtich heere ende conynck Philips, de dochter van Maximilaen den keyser ende daer ghedaen huer groote eere van tornoyen ende van alle andere zaken die daer voort ghestelt waeren.

Op den 26 dach van Oust, zoo quaem de coninghinne tot Antwerpe met groote state ende daer gheweist hebbende drie ofte vier daghen, zoo track zoe naer Berghe-op-Zoem ende heeft alle omme, maer princepaelyck tot Antwerpe, veele balllinghen gratie ghedaen ende pardoen ghegheven, maer gheene van dese nieuwe religie ofte heresie.

[p. 82]

Maer van Berghe verbeide zoe den wint om naer Zeelant te treckene om naer Spaengen te vaeren.

Maer op den 17 dach van Septembre, zoo drouch men processie-generael om God te biddene dat Hy zoude willen verleenen goeden voorspoet ende goeden wint ende omdat God zoude willen zyn gratie gheven dat de landen zouden mughen in paeysen ende in eendrachticheyt wezen. Ende den bysschop dede een sermon tot sinte-Pieters, daer hy wederom een yeghelyck zoude hem quyten in het vertooghen van de pardonnen om te genieten, want hy zeyde dat: yck vertooghen mach dat het volck alzoo zeere wederomme compt als 't van de kercke schiet.

[148] Op den 16 dach van Oust, twelcke was 't 's daechts naer Onzer Lieven Vrauwedach, zoo wasser eenen man ghevanghen, 't 's nuchtens ontrent den 5 hueren van Jacop de Ronzelaer, dienaere ende hiet Meuus ende hadde een breker gheweyst ende hadde langhe in Inghelant gheweist, wel 3 jaeren ofte daer ontrent ende was ghebannen ende brochte brieve an diversche persoone in de stede ende daer bueten, twelcke tot diversche stonden by placaten verbooden stont; ende was ghevanghen ontrent de Tempelpoorte ende was ghepynt midts welcken hy diversche bedrouch, die hy bryven ghebracht hadde ende hem ghelogiert; ende wel een maent daernaer, zoo wasser 5 ofte zesse ghehaelt van huerlieder bedde eerst Jan de Beer, Jan de Muelenaere, een vrauwe buuten de Tempelpoorte, een vrauwe in 't huuseken achter den watermuelene, twee schyppers ten Briele.

Op den 30 dach van Decembre, zoo was eenen Zaterdach, twelcke was 't 's Maendachts daernaer nieuwe dach, zoo hadden ten zelven daghe Jan de Beer, Jan de Muelenaere ende alle beden de vrauwen sententie in Vierschaeren, twelcke was ghebrocht van den hove met groote excusen ghedaen van myn heeren, alzoo hiernaer volcht: dat beeden de mannen Jan de Beer ende Jan de Muelenare zouden in huerlieder lywaet met een onghebrande torsche God van Hemelrycke ende justicie verghevenesse [149] bidden ende in de eerste processie zouden moeten gaen in huerlieder lywaet; ende bede de vrauwen baden verghevenesse met een onghebrande kersse. Aldus was het ghemeene zeer blyde, dat myn heere zulcke nersticheit ghedaen hadde in dese zake, want hadde het placaet moeten gheëxcecusteert wesen, hadden moeten sterven.