|
| |
[1568]
[97] Op den 9 dach van Lauwe, zoo warender veele ghedipiteerden van de 7 casserren ende myn heer van Razeghem, gouverneur van Ryssele en van 't casteel, met de gouvernantie ende dat om te communiqueren ende eenighe zaken te ordonneeren ter cause van dat quaet volck, diewelcke in 't Westquartier veel quaet deden.
Ende op den 9 dach, zoo waeren inghedaecht alle ghevluchte persoonen, diewelcke uuter steede ghevlucht waeren ter cause van der herezie ende waren by Arenoudt van Acker, schoudt, daertoe van commissaren daertoe ghestelt ende waeren inghedaecht by prochie, eerst sinte Maertens die straet ghenompt daer zy wonnende waeren, daer sinte Pieters, sint Jacops, sinte Nicolaeyes, mannen ende vrauwen, jonghers ende jonghe dochters; ende waren inghedaecht teghen den duck d'Albe te compareeren den derden dach van Sporkele ende hemlieden te purgieren van huerlieder vluchte, indien zy niet en quamen voor te gaene in rechte. Ende noch op denzelven nacht daer te vooren, zoo wasser eenen lantsman ghehaelt by die dienaers van Vueren ofte Berghe ende quam met hem in de herberghe te Rousbrighe ende bin drie uren daer naer zynder ghecommen van den quaden hoop ende hebber VII dienaers vermoert in diezelve herberghen ende den patient die ghevanghen was mede.
[98] Op den 12 dach van Lauwe, zoo quamer, ontrent den 8 uren 't 's nuchtern, te Reneghelst, ontrent 38 mannen ende ghinghen in de kercke ende hebben 't alle ghebroken ende namen den prochiepape, meester Joos Hughesone, willent schoelmeester in de hoochschoele, ende ledende hem mede ghevanghen met den capelaen; ende zyn van daer ghetrocken desen quaeden hoop naer Kemmele ende zyn daer in de kercke ghegaen ende hebben 't alle ghebroken ende verbrant, met hemlieden noch hebbende eenen pastoor van Dernouter ende van daer naer Nieukercke ooc in de kercke, verbrandende alle dat daer in was, hetwelcke een groote beroerte maecte in die stede al men 't ghehoort heeft zeker maere, zoo dat Symon Uutenhove met alle die soudaten met hem naer Meese trocken ende bleven daer dien nacht.
Op den 13 dach, zoo brochte de Visch, provoost, in ghevanghen 14 mannen ende een vrauwe, met hem commende die capyteyn van Belle met 30 soudaten ofte daerontrent. Ende daer was een ghebodt ghedaen by myn heeren, dat alle die ghonnen die vreemde waren, moest rumen byn een ure naer die puplicatie van dien, op van den lyve ghestraft te zynne; ende gheen vergarynghe te houden op maert, straten van veele
| |
| |
volckx, op groote corectie. Ende daer warender terstont twee van die 14 ghevanghenen binnengheleet om te examineeren, twelcke waeren twee ghebroders [99] ende waeren ghepynt ende 's nachts waeren hemlieden die bichtvaers ghehouden.
'T 's anderdaechts, 't 's nuchtens, zoo wasser wederomme een gherechte ghestelt voor besant ende waeren beede ghehanghen ontrent den XI uren ende hadden te Waterloo ende te Oostruwel gheweist in den foelen.
Op den 12 dach, zoo hebben zy die drie priesters, alle van Reneghels, 't 's nachts, ontrent den X uren gaen doen disputeeren, want zy hadden twee menisters meede ende naer veele woorden die zy onder elcander hadden ende veele versmaetheit, die zy hemlieden an deden, zoo hebben zy gheseit: ‘Wel an, ghy papen, ghy moeter an! Bereet uter doot, want ghy moet sterven, 't en es dat ghy ulieder ghelove af gaen wilt!’. Ende baden om respyt van een coorten tydt ende ghaven 't hemlieden. Ende daer naer, daer zoo hebben se zeer jammerlyck ghetracteert ende meenden hemlieden den hals af te slaen, maer en hebben 't niet connen doen ende hebben se den ooren afghesneden, den neuse ende menighe steke ghegheven tot der doot ende hebben den pastor dan Dernouter alleene leven ghehouden, die bin drie daghen daer naer heeft hy hem zelve met Gods hulpe ontmaect. Ende men heeft dat feyt niet gheweten voor dat den pastor van Dernouter dat mit ghebrocht heeft. Ende bin vyf daghen daer naer diezelve dooden alle drie ghevonden op een halve mille naer Belle ende zyn te Belle ghebrocht, diewelck van menich mensche zeer bitterlyck beclicht waeren.
[100] Ende van Belle, zoo waeren zy ghebrocht tot Reneghelts ende daer begraven.
Noch dagelycx desen hoop groet quaet deden ende verjaghende alle prochiepape dat nieuwers gheen met ruste en mochte blyven, zoo zyn zy ghecommen op den 26 dach van Januarius, 't 's nuchtens, tot Hontschoote, ontrent den 6 uren, als hetgheet van der nacht vertrocken was ende de dachwake noch niet anghecommen en was, zyn zy ghecommen in de kercke ende hebben den pastuer zeer jammerlycke vermoort ende zyn ghetrocken naer de woenste van den corperael, want daer laghen een ghedeel soudaten ende roupende hem uut zyn huus, hy niet anders wetende het en waeren van zyn volck ende uutcommende, zoo hebben zy hem ghegrepen ende hebben hem veele wonden ghegheven, hy roupende: ‘Aerme! Aerme!’, eer eenich volck heeft connen vergaeren, zoo vonden zy hem doot.
Ende 't 's anderdachts, zoo zyn zy ghecommen tot Reckspoele ende hebben den prochiepape zeer jammerlyck ghequest met noch twee pristers met hem, twelck gruwelyck was om hooren, dat men zulckx liet gheschieden.
| |
| |
Ende den Visch trock dicwils uuten ende haelder diversche, diewelcke ghepynt waeren ende den hoop bleef loopende ende daer quam alle omme soudaten.
Ende op den 1 dach van Frubuarie, zoo quamer soudaten om t'Yper in te commen, maer men wilde se niet in laeten, maer 't 's anderdaechts, zoo waren die gheforiert, maer al in dien [101] gues gheweist hadden ende huerlieder ghetal was ontrent 100 ende quanten meest daer zy gheforiert waeren, twelcke was in de Elverdyne strate.
Op den XI dach van Sporkele, zoo quaemer noch een vender knechten, ter Bueterpoorte in, diewelcke al in guezenhuuzen gheforriert waeren, dewelcke zeer muermureerden, omdat zy die logieren moesten. Ende men verwachter noch twee vender. Ende 't 's anderdaechts, zoo trocken dat vender dat laetsten inquaem uute naer Poperynghe ende dat om vyf ghevanghen, diewelcke capyteyn La Motte ghevanghen hadde ontrent Cassele ende het waeren edelen ende hadden in Vranckerycke, alzoo men zeide, Condeyt ghedient.
Ende 't 's anderdaecht, twelcke was op den 13 dach van Sporkelen, zoo quaemen zy met den ghevanghen in, 't 's navens, ontrent den 7 uren, ende men deden den poorte open ende waeren ghelogiert in ‘'t Swerdeken’ op de maert; ende hebben stercke wake gehouden.
Ende op den 14 dach, slouch men den trommel omme ende dat om den ghevanghen wech te leden ende die waghens alle beeden waeren voor ‘het Swerdeken’ ghestelt om hemlieden op te sitten ende die soudaten vergaerden alle voor die duere, maer als zy daer een tyt ghestaen hadden, zoo woort zeere renende ende om eenighe zaken, zoo trock elck weder naer zyn logys ende het was verstek tot 't 's anderdaechts.
[102] Op den 15en dach van Sporkele, twelcke was op eenen Sondach, 't 's nuchtens, ontrent den 5 hueren, zo was den trommel omme ghesleghen, dat die soudaten diewelcke waeren uut de nieuwe stee ende vergaerden voor ‘'t Swerdeken’ om die ghevanghen, dewelcke daer ghelogiert waeren, zeer wel bewaert van soudaten; ende die waghenen ghereet zynde, zoo heeft men diezelve ghevanghen ghebrocht als Hanecam edelman ende noch drie met hem ende eenen knape van Hanecam; ende waeren zeer sterck gheboyt. Ende Hanecam was zeer in 't hooft ghequest ende hy was sterckx ghebonden met boeyen ende met een coorde van de dienaers van der steede vast ghemaect. Ende capyteyn La Mote, diewelcke hemlieden ghevanghen hadde, reet mede naer Ryssele, by dat men zeide an Mons de Razeghem, diewelcke was gouverneur van Ryssele ende het casteel. Ende vertrocken van Yper, ontrent den 8 hueren, ontrent met 100 soudaten wel ghemonteert.
Op den 18en dach van Sporkele, zoo was den trommel omme ghesleghen van het vender van Kerfonnier, capyteyn van Grevelynghe ende dat omdat men justycie ghinck doen van den souvereyn, want men zeyde,
| |
| |
dat den Visch verlaten was. Ende daer was een galghe ghestelt voor het besant ende daer was een vier bereyt. Ende daer was een patient ghebrocht naect ende was te pertsterte ghesleipt ende ghegheselt in de vier houcken van de maart [103] ende daernaer was noch eene ghebrocht uut de vanghenesse ende waeren beede te samen ghebrant, maer den eersten die ghegheselt was die moeste levende ghebrant wesen ende d'ander gheschout ende daernaer ghehanghen. Ende als dit ghedaen was, zoo wasser noch vyve ghehanghen an die galghe, die welcke nieuwe ghestelt was, in dewelcke was een gardemaker van Messene die langhe ghevanghen geleghen hadde. Ende was alle volck, diewelcke eenighe artyckel hadde van den predicatie ende die ghebrant waeren, hadden den quaeden hoop ghesustineert princepaelyck die levende ghebrant was, hadde hemlieden ghegheven cruut ende loot ende ghelt ende den zodt van Belle in voorleden tyden was den anderen.
Op den 19 dach van Sporkele, zoo vertrack den hoop knechten van Grevelynghe ende track naer Belle ende die knechten, diewelcke den ghevanghen naer Ryssele gheleet hadden, quaemen op denzelven tyt in ende coorts daernaer, zoo vertrack die ander. Ende 't 's anderdachts, zoo vertrocken die van de nieuwe stee. Ende men zeide, dat zy oock naer Belle ende waeren daer een tydt ende aeten en droncken ende en gaven niet.
Op den 27en dach van Sporckele, zoo was t'Yper den bauilliu van Hontschoote ende hadde ten hove ghezyn ende dat om te vertooghen ende huerlieden excuse te doene van het vermoorden van den pastuer van de [104] plaetse van Hontschoote. Ende zy creghen bryeven van recommandatie van den duck d'Albe an den bysschop ende dat om te gaene ende hem gheliefde tot Hontschoote om de kercke te wyeden diewelcke in sysse was van het vermoorden van den pastoor, diewelcke in de kercke vermoort was.
Ende op den 28 dach van Sporckele, zoo hadden die van Hontschoote zoo vercreghen ende beleeft an den bysschop zoo dat hy hem aventuerde ende track met vyf ofte zes perden ende daer track den bauilliu mede ende joncker Symoen Uutenhove met een ghedeel soudaten ontrent het ghetal van 50 ende trocken mede tot Poperynghe ende van Rousbrichghe quaemen tot daer en deden hem gheleet tot Rousbrichghe ende die van Hontschoote quamen teghen, ontrent 100 mannen ende haelden hem in. Ende het was op eenen Saterdach ende daer was menich diewelcke hem zeere verwonderden hoe dat den bisschop zoo stoudt was, dat hy doorste op dat quaertier reysen, want 't 's daechts te vooren, zoo hadde den quaeden hoop eenen amman van Elsendamme uutgheroupen, vraeghende naer hem diewelcke zadt in een goedt gheselschap ende het was by nachte ende waeren huerlieder zesser ende hy niet wetende wy zy waeren, commende buuten, zoo zeider eenen: ‘Ic wilde u wel spreken!’. Ende als hy een weinich vandt huus was, naemen hem ende hebben hem ghegheven dieversche steeken ende ghesmeten in de vaert, menende dat
| |
| |
hy doot was, maer was noch 't 's anderdaechts in levende lyve. Om die ende om andere zaken verwonderden hem die lieden van den bysschop, maer de kercke van Reckspoele was ooc in sysse, want de pastuer was oock vermoort.
[105] Op den 2n dach van Maerte, twelcke was op den Vasten navent, zoo wasser ghevanghen wederomme consistoriaelysten ende brekers, gheheel Vlaender ende Brabant doore op denzelven nacht; ende daer waeren van huerlieder bedden ghehaelt drie ofte vieren in de stede ende te Messene, te Waestene, te Meene, te Hontschoote ende in veel meer diversche plaetsen.
Ende op den 4en dach, zoo wasser van Meesene ende van Waestene ghebrocht in de steede ghevanghen van de princepaele wethouders, dewelcke waeren in wetten als men brack ende waeren ghebrocht wel met 40 soudaten. Ende 't 's anderdaechts, zoo waeren zy ghevoert met twee waghenen naer 't Hof ter Anwerpoorte uuten.
Ende daer was een placaet in de steede ghezonden van den duck d'Albe ende dat om de reparatie van der kercken, dat men die repareeren zoude binnen drie maenden naer puplicatie van dien; ende dat de prys van het repareeren ende den cost van dien zouden verhaelen op den ghonne die cause gheweist hebben van het quaet anghaende de predicatie ende op die ghonne die die predicatie ghevolcht hebben, gheen catholycken zynde.
[106] Op den 10en dach van Maerte, zoo was t' Yper inghedaecht by eenen huzier van Ghendt, alle die ghevluechte persoonen, mannen ende vrauwe, diewelcke hadden inghedaecht gheweist tot diversche stonden te compareerende, diewelcke niet hebben ghecompareert, alzoo zy inghedaecht waeren nu op desen dach, zoo waeren zy inghedaecht te compareerende teghen den duc d'Albe XIIII daghen naer het uutroupen van desen voor de eerste reyse, drie weeken voor de tweede reyse ende op den VIIen dach van Apriel voor de laetste reyse ende indien zy niet en compareerden alzoo 't voorseit es, zoo worden zy ghebannen uut alle conynckx landen ende alle huerlieder goet gheconfisqiert tot conynckx profyten. Ende als zy alle dus in walsche by een duerewaerder gheroupen waeren, zoo waeren zy van alle de VI prochiën, elck alleene ende op hem zelve ghestelt an de duere van der Halle, omdat een yeghelyck weten zoude ende noch waeren ghestelt an de duere van der kercke, elck in zyn prochie in groote brieven, alzoo zy stonden an de Halle.
Ende men sprack van soudaten om de maert, maer men ordineerde dat die poorters zouden waken, diewelcke catholyck waeren alzo als 't jaer te vooren deden.
[107] Op den XIIIIen dach van Maerte, zoo quam Mons de la Motte met ontrent 100 soudaten ter Buueterpoorte in ende hebben van stonden aen de waeke gaen doen te bezante. Ende daer waecten alle daghe wel hondert pooters (sic) ter maert, ter poorte ende op diversche houcken van
| |
| |
der straete. Ende ter maert waecten die Waelen voor 't bezant ende 't 's nachts zoo waecten wel hondert poorters ende een ghedeel Waelen mede die soudaten van joncker Symon waecten in 't schoe huus ende de maert verghynck redelyck naer den tyt ende dit was de coude Ypermaert 1567.
Op den 19 dach, zoo vertrocken alle de soudaten van Mons de la Motte ter Buueterpoorte uut naer Poperynghe ende alzoo elck daer zy gheleghen hadden, want zy waeren ontboden uut diversche plaetse.
Op den 23 en dach van Maerte, zoo wasser justicie ghedaen by de baiulliu van der Zaele ende dat eenen Jan Fenten, van Dickebusch, diewelcke hadde bynaer een jaer ghevanghen gheleghen ter Zaele ende was ghehanghen an een crycke voor huus van der Casselrie, op de maert. Ende hadde gebroken en het Helich Sacrament onteert ende noch meer ander delycten. Ende was ghehanghen van de cnape van der officier van Ryssele, want de officier van de stede dede justicie te Vueren van eenen van den quaeden hoop.
[108] Op de 29e dach van Maerte, zoo wasser justicie ghedaen van den bauilliu van der Zaele ende dat van eenen Pieter Cleenaert, van Wytschate, de weijenaere van myn heere van. Wulveringheem; ende was ghehangen voor de Casselrie, aen een crycke, omdat hy ghebrooke hadde in drie kercken ende met ghewerre ghegaen.
In April, zoo wasser wederomme inghedaecht diversche persoonen teghen den hoochbaiulliu ende dat om breken. Ende op desen tyt wasser veele guesen af gheslegghen by Masterycht.
Op den 12 dach van Mey, zoo wasser eenen patient overghedaen metten sweerde by den bauilliu van den Zaele, op het Zaelehof, vóór de Lynde. Ontrent den half maent van Mey, zoo wasser alomme veele soudaten te Ermentiers, te Nieukercke, te Waestene, te Meesene, te Wervycke, te Meenene, wel in ghetal van 10 ofte 12 venders, de bende van myn heere den grave van Rues. Ende doende alle omme veele quaet, zoo quamer twee venders naer Yper; zomighe zeyden an den Assencioenmaert, ander zeyden om ander zaken, want daer waeren commissaren ghecommen van den Hove. Ende daer was gheoordoneert eenen ontfangher van den confyscatie te doene ende daer was eenen ander proovost ghemaect, ghenaempt Gheleyn Everaert. Ende beghonste zommighe van huerlyder bedde te halen als te Kemmele ende daerontrent.
[109] Op den 20en dach van Mey, zoo quamer een vender soudaten in de steede ter Boesynckpoorte in ende hadden alle omme veel quaet ghedaen op den lantsman. Ende 't 's anderdaechts, zoo quammer noch een vender knechten ter Meesepoorte in. Ende in het laetste van Mey 1567, zoo quamen wederomme in de steede ende dat ter cause van diversche ghevanghenen, diewelcke in de steede ende ter Zaele laghen ende in veel ander diversche plaetsen, als te Belle, Meese, Meene, Wer- | |
| |
vycke ende in alle omme lygghende plecken ende men dede wederomme justycie.
Ende in de Assencioenmaert, zo waecten de poorterye met de Vlamynghen ende de Waelen meede.
Ende op de Saterdach, in de feesten, zoo hadder bynaer een beroerte ghecommen. 'T 's navens, ontrent den 6 uren ende niemant en hadde connen segghen hoe dat zy by quam, maer alle het volck dat ter maert was beghonste te loopen; ende alle craemen den meesten deel het volck dat diezelve toe behoorden, raepten huerlieder goet in een hoop ende dat uut vreesen, want alle het volck liep meest van de maert, maer het vergynck bet dan 't gheschepen stondt, maer alle cramers ende ander lieden die ter maert stonden, droughen huerlieder goet thuus ende waeren blyde datter niet den meesten deel ghebleven en was ende berooft van den soudaten, maer verghynck wel.
[110] Op den eersten dach van Wedemaent, twelcke was op den Dysendach, vóór Synschen, zoo was 't 's nuchtens, ontrent den 3 hueren, den trommel ommeghesleghen van alle bede de venderen, dat een yeghelyck soudaet zoude commen met elck zyn ghewerre vóór capyteyns.
Ende het wyf in 't ‘Roo Leeuken’, diewelcke hadde meer dan een jaer ghevanghen gheleghen was ghehaelt by den bauilliu Arentnoudt van Ackere, ontrent den 4 hueren; ende was ontrent den 5 hueren tusschen de Halle den hals afghesleghen ende alle soudaten quaemen ter maert ende men bestelde die straeten, zoo datter niemant ter maert commen en mochte. Ende te 7 hueren, zoo ghinck den capyteyn Mons de Proven ende den provost met de bauilluw ende hebben den jonghen Claeys de Back ghehaelt ende gheleet voor de comyssaren, diewelcke waeren op de Halle ende hy zyn secte niet afghaen en wilde, zoo was hy terstondt gheleet ende ghehanghen vóór het besant, an een crycke. Ende men slougher zeere alle de trommel, omdat men niet hooren en zoude wat dat hy zeyde.
Ende men maecte vóór de nieuwe Camere een schavodt ende coorts daernaer zoo heeft men Jan Buuck ghebrocht ende hem de hals afghesleghen ende onder het schavodt gheleyt ende de officier heeft daernaer Jacop van de Steene oock ghehaelt ende op hetzelve schavodt oock de hals gheweert.
Ende dese justicie ghedaen zynde, twelcke zeere [111] beclaecht was, om dieswille dat Jan ende Jacop hemlieden ghepresenteert hadden in vanghenesse om te compareeren ende het was gheleden wel 22 weken. Ende naer de noene was elck begraven in zyn prochie ende men vyncke wedere omme zeere alle breker ende meer andere ende men zoud 't 's anderdaechts justicie ghedaen hebben ter Zaele van den groote partie ghevanghenen, die daer lachen, maer het was verstelt.
| |
| |
Ende op den 4en dach van Wedemaent, zoo was de wet vermaect by de comyssaren, diewelcke waeren Masscheroen, Ongys ende Razeghem.
Ontrent desen tydt, den duck wesende tot Brussele ende groote justicie doende van alle quartieren diewelcke ghevanghen waeren ende hadden commen compareeren waeren metten sweerde ghestraft ende onthalst.
Ende de weeke voor Synschen, zoo quam de maere dat Areberck de onderlaghe ghehadt hadden van Lodewyck van Nasauwe met zyn complysen. Ende daer Arerberch doot bleef met veele Spaeniaerden.
Ende op de Maendach ende Dysendach vóór Syncxsen, zoo waeren wel XL onthalst, daeraf wel de XXI edelen waeren.
Ende op den Woensdach van der zelve weeke, zoo was den grave van Egghemont ende den grave van Hoorene gheleet naer Brussele wel met XII ven deren Spaengiaers ende VI hondert peerden.
Ende op denzelven tydt was den bysschop van Yperen te Brussele.
Ende op den Syncxse avendt, twelcke was op den 5 dach van Wedemaent, zoo was den grave van Egghemont ende den grave van Hoorne onthalst, 't 's nuchtens, ontrent ten 8 uren, den grave van Egghemont storf vooren.
[112] Op den 21en dach van Wedemaent, zoo wasser justicie ghedaen van een soudaet van het vender van Bachy ende was den hals afghesleghen vóór het besant, op een, schavodt, ende dat by den provoost van 10 venderen, diewelcke dede dat doen by de officier van der stede. Ende de soudaten hadden veele ghelopen op den lantsman ende hadden oock vrauwecracht ghedaen. Ende de forryer van de Mons de Provene was ghestelt an 't perrolyen ende ghebannen uut alle regymenten; ende den dode was begraven te Predycaeren, ontrent den vier uren.
Op sinte Jansavendt, zoo wasser een placaet uutgheroupen by den conynck, ter cause van alle heresye ende ketterye, hetzelve placaet dat Carolus, ons gheduchtich conynckx vadere hadde doen doen te dyversche stonden, jae hadde dicwils vernieut gheweest, want het was eerst gheroupen by den keyser Carolus in 't jaer 44 ende was hetzelve.
Op sinte Loysdach, 's dachs naer sinte Janmesse, 't 's nuchtens, ontrent den 4 uren, zoo wasser een schavodt ghemaect in de myddel van der maert. Ende Gheleyn Everaert, provoost, ghinck zyn eerste justicie doen bin der steede ende dede eenen hanghen vóór het besant. Ende ontrent den 6 uren, zoo wasser een joncman ghebrocht op het schavodt ende was onthalst.
Ende daernaer, was den trommelelare van Waterloo, diewelcke zeer cranck was van siecte, diewelcke was voor de vanghenesse onthooft in eenen stoel.
| |
| |
Ende daernaer, zoo wasser twee gherabrackt, een joncman van 20 jaer ende den anderen ghedaecht ende hadden gheweist van den quaden hoop ende hadden den provoost van Bethune met 16 dienaers helpen vermorden.
[113] Op den 6 ofte 7en dach van Hoymaent, zoo vertrack het een vender knechten van Mons de Provene naer Belle ende van daer voort naer de nieuwe steede, want men zeyde dat den quaeden hoop daer vergaerde ende dat zy wel waeren 4 venders knechten.
Op den 9en dach Hoymaent, zoo wasser justicie ghedaen by Gheleyn Everaert, 't 's nuchtens, ontrent den 5 hueren, zoo wasser een schavodt ghemaect op den middel van der maert. Ende de maert was afghestelt van de knechten van Bachy ende daernaer, zoo wasser twee onthalst ende den voorschepen van Mereghem was ghehanghen, want hy zanck den Psalmen als hy ghynck sterven ende was ghehangen an de crycke, vóór het besant ende d'ander twee waren begraven, maer den anderen was gherecht.
Op den 11en dach van Hoymaent, zoo quaemer brieven dat van stonden an zouden moeten vertrecken het ander vendere van Bachy ende men heeft van stonden aen die trommels ghesleghen ende vertrocken bin denzelven daghe ooc naer Belle, want men zeide dat ontrent Hesdyn vergaederynghen van volck beghonste te zynnen om dieswille dat alle de knechten op moesten ende daer was volck ghezonden van den conynck van Vranckerycke tot asistentie van den duck d'Albe. Ende dit was dat daer vergaerden, twelcke waeren guesen waeren beleit van den Fransoysen in een casteelken by den nieuwe steede.
[114] De guesen, aldus beleyt zynde niet altemaele byeen, want de menichte was groot het lant duere, diewelcke alle omme veel quaet deden ende en hadde zoo veel quaet niet ghedaen en hadt men niet veel ghevonden die hemlieden ghesustineert hadden, pryncepalyck in 't Zuut-Westen als te Nieukercke ende daerontrent, want zy meest daerontrent regneerden. Nu den meestendeel van de soudaten opewaert ghetrocken zynde naer dieghonne, die daerontrent de nieuwe stee laghen, zoo hebben ghecommen van den quaeden hoop ende nebbe de kercke tot die prochie van Oudtkercken gheheel verbrant ontrent den verthiensten dach von Hoymaent.
Ende bin vyf ofte zes daghen daernaer, om dieswille dat die prochiaenen dat toelieten, zoo hebben die soudaten van Berghen sinte Wenockx meest de gheheele prochie ghepilliert.
Op den 16en dach van Hoymaent, zoo wasser justicie ghedaen van twee persoonen, eene van der steede ende den anderen van Hersele ende het was van der stede. Ende om dieswille dat die soudaten vertrocken waeren ende datter alle omme veel quaet gheschiede, zoo wasser wederomme inghenomen ontrent 60 soudaten. Ende als men justicie ghinck doen van dese twee, zoo wasser maer 5 poorten ghedaen open ende die maert was bestelt tot allen straeten. Ende het schavodt was ghemaect
| |
| |
in de midden van der maert, vóór de Halle. Ende een schoelapper hier van der steede, by naemen Andries Coene, was [115] vooren onthalst ende dat om dieswille dat hy hadde ghebrooken in de brake ende starf als een kindt van der Helighe Kercke; ende als hy onthalst was hy ghedraghen in dat besant. Ende men haelde den anderen, diewelcke hadde langhe ghevanghen gheleeghen ende hadde gheweist consistooriealyst. Ende hadde beede huerlieder Helighe erde ende waeren begraven.
Op den 14en dach van Hoymaent, 't 's nachts, ontrent den 10 hueren en half, zoo quaemen den quaen hoop zeer sterck tot Kemmele ende hebben ghegaen ende hebben 't clockhuus ende de kercken gheheel verbrant ende schooten zeer naer het volck ende de waecke en mocht niet houden teghen hemlieden. Ende men waecte t'Yper op de kercken ende alle omme buuten.
Ende het 's anderdaechs, was het volck zeere beroert alle omme om desen quaeden hoop, diewelcke aldus veel quaet dede. Ende Mesene was zeere vervaert ende stonden alle in de wapene ende den provost track uuten met alle zyn knechten en brochten drie ofte vier inne. Men zeyde dat zy stroey hadden ghedreghen om de kercke te verbranden, maer zy warender toe bedwonghen van hemlieden zulckx te doene.
[116] Ontrent den 16en ofte 18en dach van Hoymaent, zoo es gescheit twee schoone victoriën, eene in 't Oosten ende d'ander in 't Westen, want het stedeken van sinte Walry daerin groote partie guesen in laghen was inghenomen van de Fransoysen, die hemlieden volchden ende hebben 't alle doot ghesleghen datter in was; ende in 't Oosten, zoo moeste grave Lodewyck van Asauwen vlien ende veele guesen, versleghen zynde, zoo datter alle den hoop die daer lach ontrent Groenynghen alle ghestroyert es, want den duck d'Albe quam met grooter macht in Groninghen.
Op den 26 dach van Hoymaent, zoo wasser wederomme justicie ghedaen by Gheleyn Everaert, provoost, ende dat 't 's nuchtens, ontrent den 8 hueren, want daer was een schavodt ghemaect in den middel van der maert. Ende de maert was afghestelt met de wakers van der steede. Ende daer warende drie den hals afghesleghen, twee rycke machtichghe mannen van Stegherswaert ende noch een ander ende waeren alle drie huerlieder Helighe erde ghegheven.
[117] Op den 27en dach van Hoymaent, zoo waerender uutgheroupen placaten, dat hem niemant en zouden van nu voort avanceeren eenigghe ghemeynschap te makene met die ghebannen persoonen, diewelcke in Inghelant wonachtig waeren ofte zo waer zy huerlieder heilden, noch brieven te zendene, noch te ontfanghen en zouden, op ghebannen te zynne, want alle inghedaechden persoonen in voorleden tyden inghedaecht die niet ghecomparert en hebben, waeren ghebannen tot Brussele 50 jaer ende dach ende huerlieder goet gheconfysquiert noch ghemeynschap met hemlieden te maken, als boven gheseit.
| |
| |
(Uit DAMHOUDERE: Praxis rerum criminalium, 1554)
Faltering in aanwezigheid van de stadsoverheid.
| |
| |
Noch, zoo wasser een placaet gheroupen ter causen van den quaeden hoop, diewelcke daghelyckx veel quaet dede niet en cesserde, maer van lanckx te meer persevereerde, zoo wasser gheroupen, indiender hem yemaent sustineerde van eenighe zaken, op hel levende lyf. Noch, indiender eenighe persoone consten ghecryghen ofte ghevanghen eenighe van den quaden hoop, zoude hebben van elcke mensche 50 guldens ende zoude hemlieden, indien 't noot waere, moeghe dool smylen zonder mesdoen ende een yghelyck was vangher ghemaect. Noch bovendien, om dieswille dat men zoude moeghen den hoop mynderen, zoo was gheoordoneert, indiender eenighen van den quaeden hoop leetschep hadde eenighe van zyn conplysen brochten ghevanghen, zoude gratie hebben den anbringher ende noch 50 guldens daertoe.
[118] Den Thundach 1568, en heeft men niet meer bedreven dan den sacramentdach, want men Onser Vrauwe omme ende het Helych Sacrament ende niet dobbel was. Maer 't 's daechts daernaer, zoo quammer zeker brieven van den duck d'Albe, dat men vieren zoude ende God loven ende dancken zoude met schoone processie-generael, zoo dat hem een yeghelyck zoude hem voughen tot danckbaerheit, zoo dat op den derden dach van Oust was gheroupen, dat op den 5 dach van Oust zoude Mesdach ende dat men die straten zoude vercieren met tabyts ende met ander schoone tooghen. Ende de camers van rethorycke waeren ontboden ende men zeide hemlieden, dat se zoude tooghen maken, men zoude hemlieden plaetsen beschyeken ende stellage maken, alzoo dat hem een yeghelyck vouchde om hem te quyten in alle zaken ter eere Gods. Ende men deder schoonen dynst ende men zoude niet ghelooft hebben de goetwillicheit van het ghemeene ende men maecte groote triomphe van alle blytschap, die Camers van Rethorycken deden huerlieder devoor ende de processie ghynck over de leet naer de Zuvelmaert, over de Coemaert naer de Duve duer Dauwerstraete, duer de Clierstrate, over de Nieuwe wech, over d'oude Cleetmaert, duer de Zuutstrate; wederomme over de leet [119] alzoo in. Maer noyt en zach men die straten zoo vercieren, want elck dede zyn beste ende men schooter zoo zere ter maert met haken ende men stacker alle vender uuten. Ende 't 's navens, zoo speilde men batementen ende die ghebueren vergaerden met elcandere ende men vierde in sommighe ghebuerten met pecktonnen. Ende men love God, dat by victorie ghegheven hadde zyn Helighe Kercke en den duck d'Albe uuter naeme van den conynck ons gheduchtuch heeren ende Lodewyck van Nasauwen verjaecht hadde ende meest alle zyn volck ghelaeten verslaen. God zy lof.
Op den 4 dach van Oust, zoo was ter Zaele eenen man onthooft uuter naeme van myn heeren van Voormizele ende hy hadde hem ghemoeyt metter predicatie ende hadde langhe ghevanghen gheleghen, wel 16 maenden, was ghejusticiert in 't Zaelehof ende begraven, te Predicaeren.
Op den 13en dach van Oust, zoo was by eenen duerewaerdere van den Hove, uuter naeme van de procuruer-generael, inghedaecht veele
| |
| |
diversche persoonen van der steede ende van buuten diewelcke gherumpt waeren naer dat d'ander ghevluchte persoonen ghebannen waeren ende dese, by naemen: Guillaeme de Bloucke, Andries Kainleu, Jacques van Houck, Jacques Cardinael, Jacop de Bie (de jonghe), ende meer ander dat zy zouden moeten compareeren te drie acht daghen; dat wert den 16 dach van Septembre, den 23 ende den 31, tot Utrecht of daer de Raet waert, op verbuerte van huerlieder goet ende eewich ghebannen.
[120] Ontrent uutganck van Oust, zoo wasser wederomme groote vergaerynghe by den duck d'Albe ontrent Masterecht, want men zeide datter oock groote vergaderynghe was daerontrent Coolen van eenich volck; ende den duck die lichte alomme het volck van alle frontiersteden.
Op den 22en ofte 23en van Oust, zoo wasser een predicant ghevanghen ontrent Wastene ende men zeide dat hy ghepreickt hadde daer in de Broucke, ontrent de Leye. Ende was t'Yper ghevanghen ghebrocht in de vanghenesse van der steede ende was, op de 27 dach van Oust zeer ghepyndt. Ende 't 's anderdaechts, zoo was hy verleyt tot in de vanghenesse van der Zaele.
Op sinte Augustynsdaech, zoo was 't werckedach, zoodat het volck by luuden van den clocken ghynck wercke, elck in zyn werck ende op denzelven dach, zoo wasser justicie ghedaen by den nieuwen baiullu van der Zaele, myn heere van Zonnebeeke, de werrelycke heere, van eenen Omaere de Visch, diewelcke hadde eenen dootslach ghedaen ende hadde langh in vanghenesse gheleghen ende was onthalst in 't Zaelehof op een schavodt, ontrent de noene.
[121] Op den 13en dach van Septembre, twelcke was op den Heligen Cruusenavendt, 't 's nachts ontrent den 11 hueren, zoo heefter grooten brandt gheweist tot te Grauwe zusterkins ende midts dat verbooden hadde gheweist in dien voorleden tyden dat niemant uut zyn huus commen en zoude watter te doene zouden wesen, dan die brandtmeesters ende die daeronder stonden, zoo ten dien tyde van den brande, zoo en duster niemant wel uutcommen om te hulpen. Maer de clocke cloppe wel een huere en half ende by de hulpe die daer ghedaen was, zoo en hadder niemant eenighe schade dan de zusters, maer de fermerie die brande ende de brauwerie ende veele stallynghe met alle manieren van goeden ende daer bleven veele bedden in de fermerie; by exstimatie van sommighen hadden zy wel schade voor drie hondert ponden grooten; ende by dat stont gheschepen, het verginck noch wel datte gheen schaden meer en ghebuerde. Ontrent desen tyt, zoo wasser een predicant ghevanghen, die alle zyn boosheit afghinck ende begherde het ghemeene ghebet.
[122] Ontrent desen tydt, zoo wasser wederomme groote vergaderinghe van den duck d'Albe ontrent Masterycht ende den prynce van Arangne maecte oock groot opstel; ende alle het volck van den frontiere
| |
| |
trock naer den duck ende daer was gheboden dat men vitaeillieren zoude de leggheren van den duck. Ende de conficatie ende het vercoopen van de ghevluchte persoonen beghont men te doene.
Op den 22en dach van Septembre, twelcke was op eenen Woensdach, zoo wasser justicie ghedaen van Gheleyn Everaert, provoost, ende Jan de Zoutere asistent van Gheleyn ende Jooren van Hallen. Daer was in de nuchtenstont, ontrent den 6 hueren eenen van Vlamertynghe onthalst op Zaelhof; daer was een schavodt ghemaect op den middel van den maert, vóór de Halle; ende de leedere was an de crycke ghestelt vóór het besant, aldaer met dat de maert afghestelt was van de wakers ghebrocht waeren wier pacienten van den Zaele ende gheleet in 't besant. Ende men heeft ghehaelt in de vanghenesse een vrauwe van Meenene ende was ghebreilt in de mont, [123] omdat zou niet spreken en zoude, want zou, want zou en wilde huer oppynie niet afgaen, want zou was alzoo men zeide ghezint herdoops ende was ghehanghen an de crycke vóór het besant.
Daer naer warender twee jonghe gasten achtereen onthalst diewelcke niet oudt en waeren, 33 jaer oud huerlieder tweën.
Dan was noch eenen van Vlamertynghe onthals ende noch drie ander diewelcke meestal hadden gheweest te Waterloo ende d'ander hadden veel ander quaet ghedaen, waeraf de sommighe van de 8 met de vrauwe hadden huerlieder Helighe erde ende d'ander gherecht, want dat wasser zeven onhalst ende en vrauwe ghehanghen als voore gheseit.
Op den 24en dach van Septembre, zoo de uutvaert ghedaen sinte Maertens over den zone van ons conynck, gheluut wesende drie daghen van te vooren ende sinte Maertens was een choor behanghen met swaert laken ende daer waeren ontrent 50 toorsen met de wapene van onsen conynck ende men drougher daer voor de wet een schilt.
Op desen tyt was venduwe ghehouden van alle manieren van goet in 't schoo huus, dat meester Pieter Vermersch dede vercoopen, als confiscatie van gheusen persoon.
[124] Op sinte Michielsavendt, zoo wasser 12 van den quaeden hoop ghevanghen, diewelcke ghebroucht waeren van eenen diewelcke hier t'Yper was ghevanghen ghebrocht, die van eenen quaeden hoop ghewroucht ende ghevanghen ghebrocht was, duer welcke zake denzelven malevacteur gracie hadde, volghende het uutroupen van den placcate. Ende dese 12 waeren ghevanghen in den busch by Castere van Joorys van Hallen met de lantswerre, van welcke 12 waerender diversch ghewondt ende waeren te Belle gheleit in de vanghenesse.
Ende op sinte Michielsdach, zoo track de voocht Belle waert met 30 soudaten van der stede om diezelve te haelene, maer op dien dach zoo en quaemen zy niet, maer de voocht quam ende 't 's anderdaechs,
| |
| |
zoo track hy wederomme daerewaert ende de buel track mede, aldaer twee ghejusticiert waeren, diewelcke zeere ghewondt waeren, dat men vreese hadde van sterven.
Ende op denzelven dach, zoo waeren zy ghebrocht op 2 waghenen, ghebonden zeer sterck, 's avens ontrent den 9 hueren; men dede de poorte open. Ende de ghevanghenen waeren Jan Camerlynck, van Hondschote, huerlieder hooft; Jan van Penen, van Ruusschueren; Rychaert, Ingelsman; Marten Ghysel, van Steenvoorde; Joos Winnebroot, van Castere; Claeis van Hems, van Moorbeke; Pieter de Buussere, van Moorbeke; Hercules Notzette, van Antwerpen; Jan Coppen, van Woormhoudt; Jan de Colts, van Killem; Pieter Damme, van Ruubrouck; Mahieu Verbliet, van Ruubrouck; van dewelcke het laentsvolck blyde was, dat zy ghevanghen waeren, want zy deden veele quaet.
[125] Op den 2en dach van Octobere, twelcke was op eenen Saterdach, zoo quam de souveraein Masscheron ter cause van de ghevanghenen. Ende, naer noene, zoo was Jan Camerlynck boven ter Halle gheleet, zeer sterck ghebonden, wel bewaert, ende was voor myn heeren wel 4 hueren, tot 's avens ten 7 hueren en half. Ende het daechts daernaer, op den Zondach, zoo was Jan Camerlynck wederomme ter Halle gheleet, 't 's nuchtens, ontrent den 8 hueren, ende den soveraeyn ende Bellewart ende den provost, den greffier al by hem ende den officier altydt mede of hy by avertuere niet en hadde willen alle zaken kennen om hem te pynnen. Ende was gheëxsameneert, tot 's avens te 7 hueren, twelcke noyt niet veele ghesien en was; 't 's anderdaechts, 's Maendaechts, ontrent den 8 hueren was hy wederomme bovenghebrocht, den heelen dach wederomme tot 's avens ende altyts wasser volck ter maert om hem ze ziene. Ende hy was zeere ghequest in zyn beenen, zoo was hy gheschoten met zaet, zoodat hy zeer quaelyck gaen conste.
Op den 5 dach van Octobre, zoo was noch een voor myn heere den souveraeyn gheleet boven ter Halle, by naemen Pieter de Buussere, ghenaempt in de wandelynghe Hooghe van Zette; ende was zeere ghequest in zyn hant gheschoten in 't vanghen.
[126] Op den 6 dach van Octobere, zoo was 't 's nuchtens, ten 7 hueren, een schavodt ghemaect vóór den Halle, in de middel van de maert ende daer was een sinte Andriescruus op ghebrocht ende daer was een wiel op een stake ghestelt op eenen houck van den schavot ende men brochte een slee met een vlake daerop. Ende ontrent den 7 hueren, zoo wasser eenen patient ghehaelt in de vanghenesse, by naemen Pieter de Buussere, van den quaden hoop, ende was gheleet in de Vierschare om te ontfanghen zyn sentencie voor zyn quaeden feyten. Ende men liet een yeghelyck boven commen om te hooren zyn delicten ende daer zadt den souveraeyn ende den hoochbaiullu Bellewaert, den voorschepen ende den greffier, diewelcke zyn sententie laes. Ende men hadde noyt gheloft, dat een mensche zoo veele quaet ghedaen zoude hebben, want hy hadde in meest alle quaede feyten gheweist, diewelcke den quaden hoop ghedaen
| |
| |
hadde van 't beghinsel, want hy hadde wel 17 moorden ghedaen ende helpen doen de kercke van Oudtkercke verbrant, prochiepape vermoort, twelcke te lanck zoude vallen te schryven. Ende was ghecomdamneert ghestelt te zyne op een vlake naect ende ghegheselt te wesene in da vier houcken van der maert ende daer op dat voornoomde Cruus gheleit ende levende [127] gherabrackt ende levende ghestelt te zyne op dat wiel ende te laeten sterven by zyn zelven. Ende alzoo 't was 't ghedaen by den officier ghegheselt in de vier houcken van der maert ende hy cresch zeere om gratie in 't gheselen. Ende de maert en was niet afghestelt. Aldus ghebrocht zynde op het schavot naect, zoo beghonste hy te gaen synghen een Psalm ende den officier verbod 't hem dat ende hy liet zoo waeren zyn ooghen verbonden. Ende gheleyt op het cruusse, zoo zyn voeten en hande uutghereckt zynde, zoo heeft de officier zyn beenen ende zyn aermen met het yser in stucken ghebrooken ende daernaer van dat cruus ghedaen omme ghekeert met den buuck nederwaert op het schavot ende 2 slaghen met dat ysere op zyn lendenen ghesleghen ende levende ghestelt op dat wiel, dat dat men noyt derelycker zake en zach in 't opstellen van het wiel ende hy sprack noch zeer vroom, begherende an Joorys van Hallen, dat men zyn pynen coorten zoude, roupende altyts met luuder stemme. Ende den souveraeyn ontboot den officier op de Halle ende laste hem dat hy zoude gaen op het schavot ende noch eenen slach gheven op zyn rouperen van zyn kele; ende daer mede verloos hy zyn taele ende coorts daernaer zoo staerf hy ende was buuten ghevoort buuten ende gherecht.
[128] Op den 22 dach van Octobere, twelcke was op eenen Vrydach, zoo wasser justicie ghedaen by den provost van vyve van den quaen hoop, waere uut de vanghenesse ghebrocht, wel sterck ghebonden; ende daer was eenen in vierschaere ghebrocht by den provost met den voorscepen ende vocht ghecompdamneert metter coorde gherecht te zyne an de crycke vóór het besant, hetwelcke groote gratie was voor hem, maer hy en hadde met den quaen hoop niet meer dan 5 ofte 6 daghen gheloopen ende gheen bloet ghestoort, dewelcke zeere beclachtde met groote leetschap als een kindt van den Heligher Kercke. Daernaer wasser een ghecompdaneert levede gherabract op een cruus ende op een wiel gheleit totter doot, maer was eerst ghegheselt op een vlake in de vier hoocken van der maert; ende het was een jonckman van 21 oft 22 jaer oudt. Daer was oock eenen Joos Winnebroot, van Castere, oock eene van den quaen hoop, diewelcke hadde zeer veel moorden ghedaen, wel 24 ende was oock op een vlake ghevoort, in de vier houcken van de maert ghegheselt met rooden ende op hetzelve cruus gherabrackt ende eerst zyn ooren afghesneden, want hy hadde prister de ooren afghesneden ende was oock alzoo op een wiel gheleit levende, ghelycke den eersten. Ende daer wasser noch twee ghewesen levende te verbranden ende als zy gherabrackt waeren, zoo waeren zy bede te gadere ghebrocht met brielen in huerlieder mont, omdat zy niet afgaen en wilden huerlieder opinie ende waeren levende ghebrant, waeraf den eenen de Antwerpenaere was. [129] Ende daernaer alle te gherechte ghevoort; ende het scavodt ende de
| |
| |
staken ende de lederen an de crycke bleef staene, want 't 's anderdaechts, twelcke was op eenen Zaterdach, zoo wasser, als de maert ghedaen was, ontrent den 2 hueren, zoo wasser een huusekin ghemaect om te gaen branden eenen predicant, metter naeme Pieter Haze, van Commene ofte daerontrent; ende men brochter wederomme 2 wiellen om 2 te gaen radbraken. Ende ontrent den 3 hueren naer noene, was de predicant ghebrocht van den Zaele met den hoochbaiullu van Wastene ende gheleet ter Halle ende daernaer zoo waerender 2 ghehaelt in de vanghenesse van der stede van den quaen hoop, twelcke waeren de thienste van 12. Ende den predicant was verwesen van die van Wastene ghebrant te zynne ende hy badt zeere om zyn Helighe eerde; men antwoorde hem dat men daerin voorsien zoude ende dat om dieswille dat men zulckx leetschep an hem zach ende dat hy zoo oprechtelycke bekeert was, alzoo hy zelve beleet als hy ghinck sterven. Daer wasser noch 2 ghebrocht in Vierscare, maer een te gadere, maer waeren verwesen by den provost alzoo huerlieder complicen verwesen waeren, den eersten Jan Codts, van Killem, diewelcke veel quaet ghedaen hadden, wel 24 moorden, was verwesen ghegheselt te zynne op een vlake in de vier houcken van der maert, daernaer op een scavodt zyn ooren afgesneden ende levende gherabrackt ende gheleit te zyne op een wiel alzoo te sterven, [130], twelcke alzoo corts daernaer ghebuerde. Den ander en hadde zoo veel quaet niet ghedaen, maer was verwesen ghelyck den anderen, uutghewert zyn ooren niet afghesneden te zyne, alzy aldus verwesen waeren, zoo was den predicant eerst ghebrant. Maer als hy quam an de steghere van der Halle, zoo heeft hy met wenenden ooghen beclacht zyn dolynghen ende heeft daer present alle weerelt wederroupen alle zyn leerynghe ende een yeghelycke ghebeden, dat zy voor hem zouden willen bidden; ende als hy quaem voor het vier doenden zyn ghebet ende een yeghelyck wederomme vermaenende tot bedynghe, es ghegaen goetmoets als een kindt ende
leet van der Heligher Chrystene Chatolycke Roomsche Kercke, verzakende alle dat zou verzaeckt ende ghelovende alle dat zou gheloft es ghegaen in 't huuseken ende was verwrocht ende ghebrandt. Ende d'ander daernaer voolcommen, alzoo zy verwesen waeren, maer den predicant eer hy afquam om te gaen sterven ende d'ander van den quaen hoop, diewelcke verwesen waeren heeft hemlieden alzoo ghebrocht van huerlieder opinie, zoo dat zy huerlieder bichter ghesproken hebben ende storven als kinderen van der Heligher Kercke.
Nota: Die al wil wreken, dat hem meshant
vyndt hem ghesteken zoomwille in den brant.
[131] Op den 20en dach van Novembre, twelcke was op eenen Saterdach, ontrent de noene, zoo wasser een schavodt ghemaect voor de Halle zoo op ander tyden ende in dezelve plecke in de middel van de maert. Ende daer was een pecktonne ghestelt op een stake ende terre daerin ghedaen ende drie ketens an de stake ende erde op het schavodt omdat met den brande niet bernen en zoude. Ende ontrent den 2 hueren,
| |
| |
zoo was Camerlynck boven ghebracht met veele dienaers ende daer stonden vóór den Halle zoo menich mensche, dat wonder was. Ende daernaer was hy in Vierscaere ghebrocht ende alle zyn delicten daer ghelesen ende daernaer sententie gheuut, alzoo hiernaer volcht. Ontrent den 3 hueren en half was hy ghebrocht van de Halle naect ende recht vóór de stegher van de Halle, zoo was hem zyn ooren afghesneden ende daernaer ghebonden op een vlake ende daer stondt op de hurte een grote tele met gloeyende coelen ende een gloeyende thanghe daerin ligghende, zo was hy gevoert duer de Aelstrate ende over de leet vóór de Cloesterpoorte, was hy met de gloeyende tanghe zyn boeseme ghenepen, om dewelcke pynne hy zeer creesch ende ter zelve plecke met roeden ghegheselt ende alzoo ghevoert [132] over de Zuvelmaert vóór den ‘Roozen Hoet’, duer de Dixmustrate, op allen houcken van de straete met de gloeyende tanghe ghenepen ende ghegheselt ende in de vier houcken van der maert ghelyck men ghedaen hadde op de houcken van de straten. Daerna gheleet op het schavodt zeer roupende tot God ende den bichvaer altyts hem vermanende tot patientie, zoo was hy ghebonden met drie ketens an de stake, altyts roupende ende God biddende ghenade, es hy met een becktonne boven zyn hooft met terre met een cleen vier ghebrandt, twelcke was een compassiuese zake om te anziene; ende het vier was in de tonne ghesteken ende beghonste al bernende te truppen op zyn lyf, maer het vier was hem naer, zoodat hy terstondt van den brant verwonnen was, daernaer gherecht ende het was een man van ontrent de 43 of 44 jaeren.
Op den 20 dach van Novembre, zoo was Jeantgen gheboren, ontrent ten 11 hueren, nae de noene, 1568.
Op den 18 dach van December, zoo es Tincken ghestorven, 1568.
[133] Op den 27 dach van Novembre, zoo wasser een uutroupynghe ghedaen ter Halle van alle ghevluchte personen, diewelcke ghebannen waeren ende huerlieder goet gheconfiquiert. Ende dit was ghedaen ter cause, dat meester Pieter van der Mersch, ontfangher van de zelve confiscatie een yeghelyck daeraf informeerde dat niemant gheëxcuseert en zoude worden in zyn eenich goet onder hemlieden hadde ende niet te kenne en gave, zouden valle in de amende ende banzuere, alzo 't op ander tyden uutgheroupen was. Noch wasser vier ander ghebannen, diewelcke achternaer wech ghynghen: Andries Cavillau, Rogier de Bloucke, Jacques Cardinael ende noch eenen. Ende dese zelve uutroupynghe was ghestelt an de Halle by prochiën ende noch stonder alle de huusen, diewelcke by meester van der Mersch zouden verhuert wesen ter hausse voor een termyn van drie jaeren in Vierschaere, op den 2 dach van Decembre.
Op den 14 dach van December 1568, twelcke was op eenen Dysendach, zoo wasser ghejusticiert by den provost Gheleyn Everaert eenen van den quaeden hoop, ghenaempt Jaques Strooy; ende hadde ghevanghen gheleghen eer die ander 12 ghevanghen waeren ende was ghebrandt,
| |
| |
want men hadde hem zoo langhe ghehouden, omdat hy zyn opinie niet afgaen en wilde, maer by langhe tyde ende om die groote coude ende het langhe ligghen, zoo es hy zyn opinie afghegaen ende ghestorven als een kindt van de Helighe Kercke.
[134] Op den Kerstavendt, zoo wasser justicie ghedaen van eenen Jooris de Codts, van Killem, een zeer rycke man ende hadde de quaen hoop ghesustineert ende was ghehanghen vóór het bezandt an de crycke, dewelcke daer gherecht stondt. Ende als hy drie hueren daer ghehanghen hadde, zoo was hy af ghedaen ende begraven tot de Predicaren.
Ontrent desen tydt, zoo wasser alomme veel Spaengaerden ende Ytaliaenen op alle de prochiën als Kemmele, Nieukercke, Aermentiers, Wervycke, Meenen ende in meer andere plecken, want de duck d'Albes' legher was op ghebroken.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd