Verzameling van kronyken, charters en oorkonden betrekkelijk de stad en meijerij van 's Hertogenbosch

[p. 632]

Ode triumphalis civium Silvaeducensium.

Invictae frondent speciosa cacumina Silvae:

Est Regina Babel sanguinis ova mali⁽¹⁾.

Conferet aestiva Silvae recrearier aura:

Omnibus ex aequo pax ubi grata viget.

Non timet Hesperiae Regem, Regemve polorum⁽²⁾:

Libera quod pacis filia prima fuit⁽³⁾.

Catholici cives proprium fudere cruorem:

(1) Quid nequius, inquit Ecclesiasticus XVII., quam quod excogitavit caro et sanguis? Et ergo Regina Babel meretrix illa Babylonica, matrix sanguinis digne comedit fructum cogitationum suarum, ita ut beatus dicendus sit ille, qui retribuerit ei retributionem suam, quam retribuit nobis.

(2) Sicut aliae civitates rebelles ac inimicae, quibus luctuosa impendent exitia.

(3) Reconciliata nimirum per pacificationem Coloniensem, cuius vigore a subdola potestate statuum - qui ex nomine Regis contra Regem, ac bonos mores imperitabant, quod interregno finem dari per Iohannem ab Austria Regis Catholici fratrem, nollent, sicuti adhuc apud Hollandos violenter id possident - est eruta, liberata, separata.

[p. 633]

 

In gladio, ac arcu⁽¹⁾, templa, focumque tenent.

 

Conferet umbriferis Silvae residere sub antris,

 

A Mundi turbis est ubi summa quies.

 

Hic salientis aquae sitienti vena reperta:

 

His panis vivus, est cibus ipse datus.

 

Muscosi latices, sacri scatet unda Lyaei:

 

Fons Veri, Silvae fons⁽²⁾ sitientis erat.

 

Et fluit, et placido lassis fert murmure Nectar:

 

Qui sitit, in Silvam conferat ille pedem.

 

Haud pungunt Sentes, quae post carecta latebant:

 

Artifices taxos utilitate probant.

 

Sola Brabantinas inter felicior urbes,

 

Numine tu divum Silva Ducalis eras.

 

Principis Auraici nec enim superabilis astu,

 

Nec Crocodilaei carminis acta dolo.

 

Intercepta⁽³⁾, tamen correpto Marte triumphas:

 

Fortunata cui militat usque Deus.

(1) Hoc autem tribus potissimum accidit vicibus, 1. undecima die mensis Septembris, anno 78. quando adversarii, portam, quam vocant Vuchtensem, Arantii familiae clam Civibus accitae, vi effractam, plusquam dimidium horae apertam tenuerunt. 2. Prima die mensis Iulii anno 79. quando publicandae, atque etiam iurciurando firmandae Unionis Ultraiectinae, quam vocant occasione, contra iam dictos adversarios binus conflictus est habitus. 3. Die decima nona mensis Ianuarii anno 85. quando proditionis via magnum civitatis angulum per praedictam etiam portam iidem adversarii maiore iam Marte instructi (sicut exeuntes Silvam minitati fuerant) occuparunt. In quibus profecto difficillimis casibus animosi Cives Deo ipsis animum firmum suppeditante Silvae suae bestias quasdam trucidarunt, aliasque nonnullas pia dexteritate in fugam egerunt, et eduxerunt, Deo, Regi, et sibi in primis civitatem cum Religione avita servantes.

(2) Erat vero in die illa sermo Domini pretiosus. Tantumque hauserant de Catholica Religione intelligentiae Cives, ut pro illius conservatione et pastorum suorum salute, dimicare non dubitarint.

(3) Unius opera fabri lignarii hostis de mane cum adhuc crepusculum diei haereret intromissus est, Civibus nihil minus suspicantibus. Clamabat autem ille: Slaet doot cleyn ende groot, verum: NON MARS ipse cupit, nec belli postulat usus, Irave Iunonis tale latrocinium.
Quamobrem etiam retrorsum actus ille, Dei timore eum invadente, tum Civium militumque peracri obsistentia percellente, necem, quam Silvicolis meditatus fuerat, sibi eam inferri, perpeti coactus est. Eoque angustiae ipsius copiae redactae fuere, ut portae sepimento cratitio interclusus, praecipitio moeniorum se citius perdere debuit, aut beare. Trans moenia, horrendum, saltans Eques, Pedesque, per aëra vastum, ubi. Pars alii tranant, alii vix fune retracti, Volvunturque alii, corpora nuda luto. Utque solent Legum Refugae, patriaeque rebelles: Occidit effrenus praedo latroque tuus, O Silva. Ideoque: Te nunc exornat patientia longa malorum, Te quibus afflixit saeva propago Bovis.

[p. 634]

Coronis heroica ad eos, qui sibi pro salute patriae non pepercerunt, cum gratiarum actione.

Purpurei vere testes Regique Philippo
Vos fidi Cives, Silvae vos gloria amoenae.
Vestra manus domuit Vitulos, rabiemque luporum
Contudit, ac fugiunt Orci crudelia Silvam.

Psal. 65. Date gloriam laudi eius.

Silva tuae laudes non extinguentur in aevum,

Donec ab astriferi ros fluet axe poli.

finis.

[p. 635]

Sequitur fuga desperantis de silva ducali occupanda sectarii.

Psalm. 5. Decidant a cogitationibus suis secundum multitudinem impietatum eorum; expelle eos, quoniam irritaverunt te Domine.

Transfuga Christi accinctus fugae loquitur,

Turpiter eiectus⁽¹⁾ Silva, quid, nescio, dicam?

Mentem, Consilium, Spemque perire mihi.

Bella perosus eram: nobis vi pace retenta,

Spes erat ad sedem⁽²⁾ posse redire meam.

Ast iterum, ut video, fuerit nobis fugiendum:

Nec dabitur nostris sedibus ulla quies⁽³⁾.

O Pater, o genitor, quanta est patientia rerum:

Quod modo lux⁽⁴⁾ Mundi nostra manere nequit.

Hactenus audendi nobis quae vota fuerunt:

Sunt excussa animo sanguinis ense⁽⁵⁾ meo.

Quid iuvat Hesperiae tantos nos esse inimicos?

Belgarum magnum nolle videre Ducem?

(1) Prima nempe die mensis Iulii anno 79. quando motu seditione clamaverat. Papen bloet ende Burghers goet.

(2) Vi et dolo ut maxime potuisset, non unis vicibus.

(3) Non est pax impiis dicit Dominus, quoniam pax sine veritate non valet neque subsistit.

(4) Est Gentile Sectis sua dogmata lucem Mundi apellare: Salem Apostolicum, Dei virtutem, Christi Euangelium, more eorum, qui dicunt tenebras lucem.

(5) Missis (Rex) exercitibus suis perdidit homicidas servorum suerum et civitatem illorum succendit, Math. 22.

[p. 636]

 

Vincimur⁽¹⁾. Australi pressi grege Catholicorum

 

Finibus et carae pellimur, heu, Patriae.

 

Viribus est ausum, quicquid nos egimus actum,

 

Consiliorum apices ludificante Iove.

 

Castellae Regi C C dederimus et Hercle,

 

Unde magis nostri fortis et ultor erit⁽²⁾.

 

Nos linquunt omnes, Regina, Ducesque Statusque:

 

Stultitiae plenum fidere Principibus.

 

Reddiderant nobis sedes lacrymae Crocodili:

 

Hinc an fortunae contigit esse malae⁽³⁾?

 

Sed Gandavensis ubi nunc sunt organa pacis?

 

Perpetui Edicti formula pacis ubi?

 

In vanum licuit iurare, et fallere plebem

 

Principibus rerum, quos decet omne probum?

 

Luctificas Patriae clades quot fecimus autem?

 

Ergo cadit nobis alea iacta, male⁽⁴⁾.

 

Libertas fidei sperata sub omine pacis:

 

Est ea iam nostris mentibus acta foras⁽⁵⁾.

 

Spes erat⁽⁶⁾ usuros stabili nos Numine pacis

 

Omine foelici nulla videre mala.

(1) Sed si voluissent quasi flumen abundans pacem habuissent.

(2) Divina procurante industria quae Ecclesiae damna videntur haereticis, in ipsius lucra vertuntur.

(3) Ne dubita. Nam odio est Deo omnis vir duplex animo. Quin et callidi provocat iram Dei. Iob 36.

(4) Qui in altum mittit lapidem, inquit Ecclesiasticus 27, super caput eius cadet. Item: Qui lapidem statuit proximo suo, offendet in eo. Verissima namque est divi Chrysostomi sententia: Neminem laedi nisi a seipso. Quibus namque mediis voluerunt avertere servitutem, iisdem accersierunt eam.

(5) Ita est. Nam in hoc servit bellum flagellum inundans.

(6) Maluisset iste eam pacem esse inventam, qua partes ad retinendam conscientiae libertatem, perpetuo cogi potuissent.

[p. 637]

 

Fallimur⁽¹⁾ inverso cuncti sed cardine rerum:

 

Et squalent dulcis germina quaeque lucri.

 

Effugii nostri poterunt non amplius esse

 

Portus Oceani, quos sacer hostis habet.

 

Flumina nos arctant etiam: Rhenusque tricornis

 

Servit vindictae, culminis atque focus.

 

Coelum, terra, chaos nobis adversa videntur:

 

O crudi Martis praelia dira⁽²⁾ nimis.

 

Cedo cito⁽³⁾. Quid enim tibi Silva videbor in Agro

 

Amplius? est Domini crux⁽⁴⁾ patienda mihi.

 

Iussa dabas aliis, rerum quique ipse magister:

 

Proximus extremo factus es, ecce, malo.

 

Me Boreae frigus stringit⁽⁵⁾, glacialeque calcar

 

Subligo festinus calcibus ipse meis.

 

Temporis exigui fuerit lux ultima Mundi,

 

Quando Dei⁽⁶⁾ soboles pellitur e medio.

 

Sic patrios fugimus lares, et dulcibus arvis

 

Exuti propriis, cogimur ire foras⁽⁷⁾.

(1) Ita prorsus. Nam verbum Dei manet in aeternum, pereuntibus haereticis una cum dogmatibus suis, ut solent.

(2) Duro nodo durus adhibitus est cuneus, quo solutum robur Guesismi ab illicita conscientiae libertate ad fidei obedientiam, divinitus nobis mandatam, revocaret errones.

(3) Tempori fugit, ne praeventus poenas dare cogatur legibus.

(4) Et quem crux latronis sequitur, de Cruce Christi gloriari audet. Sed causa, non poena Crucem discernit.

(5) Ubi sub spirituali intelligentia fatetur se spiritu superbiae afflatum esse, atque a facie Domini extorrem idque in hyeme et sabbatho contra Consilium Domini, Matth. 24. ut solent charitate vacui, ac bonis operibus destituti.

(6) Ut non mentiretur, diaboli diceret. Nam omnis plantatio, quam non plantavit pater meus, ait dominus, eradicabitur. Matth. 15.

(7) Nisi decoctis suis turpiter rebus, de alieno nitide vixit. Siquidem calicem furari melius esse, quam elevare; tum, aliena rapere, cum egens, idque Christi exemplo, qui animalium usura indigus ea ad se iussit adduci, licere potius, quam penuriam pati, non uno in loco publice docuerunt sectae ductores.

[p. 638]

 

Et dicunt: iterum quo nunc se proripit ille,

 

A facie Regis iussa tenere Dei?

 

At male pro toto Verbum dimittitur auro:

 

Pluris ego facio⁽¹⁾ dogma suave meum.

 

Illud ego teneo, sequor, osculor, id venerari

 

Non cesso, plenum sit licet, ecce⁽²⁾, crucum.

 

Tantisper fugiam, quo non turbatio spiret,

 

Afflicto donec detur et alta quies.

 

Westphale, quid me vis, cur me non deseris ergo?

 

Est misero celeri nunc opus ire pede.

 

Ad Geticum littus (nec enim sine portubus esse

 

Possumus, assumtae stante timore fugae).

 

Transgredimur, Naso quo pulsus venit ab urbe:

 

Forte pedem lassis figere si liceat⁽³⁾.

Esai. 33.
Qui ambulat in iustitiis, et loquitur veritatem: qui projicit avaritiam ex calumnia, et excutit manus suas ab omni munere: qui obturat aures, ne audiat sanguinem, et claudit oeules, ne videat malum, isto in excessis habitabit.

FINIS.

(1) Suum cuique pulcrum.

(2) Agnosce arrogantem sectarii huius hypocrisin, et ut ea praeventus, amore sui omnis faciat ac patiatur.

(3) Hic cum velocius Euro in ulteriorem transisset Westphaliam, innidit in subulcum, greges porcerum sub quereeto parcentem.
Qui causam tam celeris transitus inquirens, narranderum pudore correptus Gueseus, petiit dimitti, tum maxime, quod in itinere famam didicisset de erigenda universitate in Phrysia, frontispicio Barharorum, infidelium apestatarum, ac proinde se timere Westphaliae vicinien purgationem, proptereaque in ea non audere consistere, sed consilio fugere ad portus marines, unde non sit difficile Orientalem Oceanum Asylum habere, cum sinistra Numina ingruerint, Religio et Inquisitio Christiana.
Ursit tamen cum subulcus, nec dimisit, ita ut rixari inciperent, donec causam fugae detexisset. Quam admirans ille post tot volumina fumi, Victorias, atque Triumphos, nempe, Guesismi robur fractum iacere, detinuit eum amplius, curiosius de aliis interrogationem facturus. Sed noluit transfuga cum Philosopho suo diutius sermocinari, quod scilicet foliorum fragore terreretur. Astutus ut se perditum eat, Cainus iste Gaidad. Verum cum adhuc properantem detineret subulcus, stultitiam ipsius deridens, sicci petasunculi voto sese obligavit Deo quotannis offerendi, si posset ab importuno illo homine liberari. Quod ut audivit Querquetulana nympha, ilico descendit, eripuitque eum e manibus subulci, iussitque ire viam suam. Stupenda res, didicit in via Sectarius, quod non didicerat in patria, Diis nempe dandum esse pro tutela salutis.
Sed sunt periculosi hospites, quocunque terrarum veniant haeretici, Orbis Christiani pestes, tanquam caerastes in via, fugiendi.
Et quidem a facie Domini fugiunt isti, verum iudicium illius non effugient. Ait enim: Si quis in me non manserit, mittetur foras, sicut palmes, et avescet, et colligent eum, et in ignem mittent, et ardet. Ioha. 15.

[p. 639]

Apocha eiusden fugientis sectarii, quod rebellio, et haeresis non sunt libertatis, sed servitutis origo.

Eccle. 26. Qui transgreditur a iustitia ad peccatum, Deus paravit eum ad rhomphaeam.

Heus est Servitii, non Libertatis origo:

Irritare Deos: tollere Sceptra Ducum.

Non finit Christi Regnum quaecunque procella:

Nec pelago Petri merserit ulla ratem.

Haec est Arca Dei, pluviis quae fertur in altum:

Depositum Fidei servet ut incolume.

Principibus Mundi stetit haec Marpesia eautes:

Fluctivagos colles fregit et ipsa Maris.

[p. 640]

 

Dogma recens, Error vetus, et violentia caeca,

 

Non poterant Navem mergere Petre tuam.

 

Guesa quid insanis, maioraque viribus audes?

 

Sunt Interregni fulcra refixa tui.

 

Sanguinis effusi vindictam clamitat Orbis:

 

Inde tibi poena est, gloria nulla crucis.

 

Hispani veniunt, Itali quoque, Vae tibi Guesa,

 

Nunc est imperii vis peritura tui.

 

Catholico Regi taceat Vitulina propago,

 

Exeat et Regno territa fine malo.

 

Nunc Calvine tuum velletur dogma cruentum:

 

Nec stabit Verbum saeve tyranne tuum.

 

Si nondum placuit Statibus discredere lapsis⁽¹⁾:

 

Nunc ipsi pereunt, nunc tua res agitur.

 

Tuque via, qua vicisti, vinceris eadem:

 

Luserit ars artem, sors cadet, ecce, tibi.

 

Furca tibi venit, qui grassabaris in agris:

 

Clauso securus gutture praedo paris.

 

Nescis Aten vitae discrimina⁽²⁾ tarda parare?

 

Mirabor si non mens tibi leva fuit.

 

Perfidiae sceleris gravis ultor, Rector Olympi,

 

Ad nihilum rediget, quod fuit ante nihil.

 

Gens quassata iacet te propter Belgica passim:

 

Vulsa nimis rerum corpora quaeque ruunt.

 

Dictator stivae per desidiosa, tot annos,

 

Arva trahit macros, te duce, pauper equos.

 

Rustica ceu Phyllis tenerae premit ubera vaccae,

 

Mulsisti patriam perdite Guesa tuam.

(1) Si pro quia.

(2) Finguntur Dii lanees babere pedes propter tarditatem accesus ad iram, at cum percutere coeperint, ipsam tarditatem supplicii gravitate compensare.

[p. 641]

 

Per te fons scelerum fluit, et sentina malorum,

 

Per te mixta rubent sanguine, terra, mare.

 

Per te parcentis nulli sunt omnia Martis,

 

Est rerum quicquid nobile miles habet.

 

Haeresis hic flos est, scelus exitiale, caducus,

 

Haec est utilitas dogmatis, ecce, novi.

 

Haec tua Libertas Patriae, quoque Relligionis,

 

Simia quam docuit te, Vitulusque cacans.

 

Donec in Oceanum protendet cornua Rhenus,

 

Servus erit Civis milite pressus ubi.

 

Hoc opus, hic labor est, nostro quem contulit aevo,

 

Belgicus ipse, rei dira vorago, furor.

 

Qui nondum sociale malum consumsimus, eheu,

 

Plura dabunt nobis crimina nostra pati.

 

Sub lima ferrum patiens ferruginis esum,

 

Sumserit ignivomus, sed sine luce focus.

finis.

Ecclesi. 27.
Laqueo peribunt, qui delectantur casu iustorum.

Ad sanctae iustitiae patronos inferioris germaniae,
de eo, quod dici consuevit:
fiat iustitia, et pereat mundus (Proverb. 27). carmen paraeneticum.

Proverb. 14. Iustitia elevat gentem, miseros autem facit populos peccatum.

Dictator⁽¹⁾ Iuris firma Regale Tribunal:

(1) Rex iustus erigit terram, vir avarus destruet cam. Eccle. 3.

[p. 642]

 

Civibus ut pax sit, sedibus atque tuis.

 

Incipe iustitiam, satis est tolerare rebelles:

 

Debitus est Sceptris restituendus honor.

 

Iustitiaeque vigor Recti dominetur amore:

 

Nen⁽¹⁾ Iuris fraeno, deteriora probet.

 

Incipe iustitiam, Deus est, qui praecipit illam:

 

Occiduis oris velle revelle malum.

 

Monstra tenebrarum dispellant lumina Solis:

 

Ecclipsin⁽²⁾ cuius sustulit, ecce, Deus.

 

Incipe iustitiam: praedari, et vivere rapto,

 

Formido çasset, suppliciumque crucis.

 

De coelo stellae, si quae cecidere, resurgant,

 

Luminet et Noctes ordine luna suas.

 

Incipe⁽³⁾ iustitiam, corruptos corrige mores:

 

Ad incorrectos Martia castra doment.

 

Luter, Calvinus, Menno, tria damna Sororum:

 

Segmina Belgarum a limine verre procul.

 

Incipe iustitiam, foenum de cornibus aufer:

 

Agmina Calvini sint procul acta tibi.

 

Haeresis est propriae pugnax defensio mentis,

 

Qua qui detentus non redit unde ruit.

 

Incipe⁽⁴⁾ iustitiam, summi Iovis esto minister:

 

In delinquentes iustus ab orbe Deus.

(1) Vidi sub Sole in loco iudicii impietatem: et in loco iustitiae iniquitatem et dixi in corde men: iustum, et impium iudicabit Deus.

(2) Fertur Dux Albanus Belgii Episcopis, aliisque magnis viris decimi Nummi servitutem dissuadentibus et deprecantibus, respondisse: se decimum Nummum habiturum, aut solem istum defectum splendoris sui passurum esse. De cuius sane Nummi mystica acceptione vide, quae in Flagelli Belgarum prima Vibice asserui.

(3) Consule librum magistri nostri Matthiae Bossemii S. Theologiae Doctoris super Clericorum cum foeminis cohabitatione anno 86. Duaci editum.

(4) Lege Caput Deut. 13 pulcra locatione trimembre, et observa quemadmodum in primo membre pseudopropheta iubetur interfici: in 2. seducens domesticus: in 3. civitas, quae Deos alienos recepit et coluit, exuri, et anathema haberi.

[p. 643]

 

Tempus adest messis, sunt, sunt impura monastae

 

Viscera Luteri porricienda foras.

 

Incipe iustitiam, Rex est qui diligit illam:

 

Nubila Mennonis sedulus ausa preme.

 

Exuit hic hominem, pecus induit, ipse ligatus

 

Inferni vinclis, nescit amare bonum⁽¹⁾.

 

Incipe iustitiam, pars est quae maxima pacis,

 

Criminis admissi sis reus ipse cave.

 

Iustitia, et pietas validae sunt Iudicis arces:

 

Omnibus exemplo proderit ipse suo.

 

Incipe⁽²⁾ iustitiam, quid enim trepidaveris ultra?

 

Quassus ab opposito turbine, turbo iacet⁽³⁾.

 

Spe veniae peccans, veniam non ille meretur:

 

Indignus venia est, qui immemor est veniae.

 

Incipe iustitiam, incolumis tibi virgula iuris

 

Floreat, et causas scinde, rescinde mali.

Esai. 26.
Misereamur impio, et non discet iustitiam.

(1) Eccl. 14. Stupa collecta synagoga peccantium, et consummatio illorum flamma ignis.

(2) Id adeo varie, et saepe sub universo Occidente accidit, ut iuxta Luteri vaticinium, ad talos usque in sanguine partium itum plus satis fuerit.

(3) Cap. 11. Verte impios, et non erunt.

[p. 644]

Ancile Iovis per modum dialogismi mortis et neminis, super admirabili sectariorum superbia, qua inflati, et suae vocationis obliti, deum coeli turono extruderent, nisi se ille inferni carceribus et poenis, tanquam inexpugnabili suo scuto adversus illos tutaretur.

Eccle. 10. Hodie est Rex, et cras morietur.

mors.

Quid Cinerem Cinis est: Cinerem est sub marmore vermis,

Viribus Herculeïs, qui modo magnus erat.

nemo.

Carmina nulla cano, mea Musa sepulta quiescit,

Errantes umbras Iuppiter ipse premit.

m.

Te caro mortalem fecit, mortalibus orta:

Pulvis eras vivus, pulvere factus homo.

n.

Me vigiles Parcae e medio rapuere malorum:

Ne Genius Mundi falleret ingenium.

m.

Sed quoniam nolunt homines sua crimina flere,

Horrida Plutonis subvenit aula nigri.

n.

Carpimus aeternae moriendo munera vitae:

Et bene, dum vixit, qui bene vixit, habet.

m.

Cogitat hoc nemo, nemo est qui vivere quaerit,

Intonsos Montes Cerberus, ecce, vorat.

n.

Est via virtutum facilis, servire Deoque

Dulce piis regnum, dulce refrigerium.

m.

Noctes atque dies patet atri ianua ditis⁽¹⁾,

Quidquid mortale est crastina Parca rapit.

(1) Virgilius.

[p. 645]

 

n.

 

Omnibus est clivi facilis descensus Averni⁽¹⁾:

 

Portitor hic praesto est, sedulus ille Charon

 

m.

 

Discite iustitiam moniti, et non temnere Divos⁽²⁾:

 

Pro velo carmen cymba Charontis habet.

 

n.

 

Quadriforem psallunt nati male Phocide Musam,

 

Quosque⁽³⁾ solent ludos ludere oportet eos⁽⁴⁾.

Apo. 14.
Opera enim illorum sequuntur illos.

Proverb. 27.
Perditio et Infernus nunquam implentur.

FINIS.

(1) Virgilius.

(2) Idem.

(3) Luteri psalmos, aliasque turpes cantilenas, quibus Sectarii inter pocula sese oblectant, suum instar gryllizantes.

(4) Qui viam nempe civitatis habitaculi non invenerunt.

Murmur charontis portitoris stygis nimium occupati trajiciendis sectariis⁽⁵⁾.

Psal. 48. Sicut oves in Inferno positi sunt, mors depascit cos.

Dii o novae turbae quid hic?

Umbrae cadunt ceu grandines.

Quam sunt leves mortalium

Cursus, Stygios huc ad lacus.

O quantus est labor mihi.

(5) Charon iram ultionemque divinam designat: nam Charah Hebraeis irasci est.

[p. 646]

 

Quot religionis nescii?

 

Quo nunc ruunt? Elysiis

 

Haud vos adestis sedibus

 

Digni. Mihi naulum solvite,

 

Diis debeo partem lucri.

 

Retro (malum) secedite:

 

Pallentibus vobis loquor⁽¹⁾,

 

Quid vultis, eam Diis ut querar,

 

Vestra quod insolentia

 

Sidat ratis prae pondere?

 

Classem sui consortii

 

Eligat sibi unusquislibet:

 

Pulcre siquidem coniungitur

 

Simile simili. Vigila Canis

 

Dum redeo. Cerberum tremunt.

 

Hic cordis est edacitas,

 

Quae ducit ad mentem suam,

 

Vixit superbe qui, virum:

 

Latrando pandens omnia,

 

Mordensque conscientiam.

 

Dicite tamen, rogo, prius

 

Vos seduli morientium

 

Duces, mali quid advehit

 

Hominum genus Plutoniam

 

Stygem solito nunc amplius?

 

Ingens labor, nauli nihil,

 

Navis gemit, frigent manus,

(1) Alludit ad id quod perhibent: pallet omnis haereticus. Cuius sane pallor qualis sit, psaltes Regius insinuat, cum dicit Psalmo 128. Fiant sicut foenum tectorum, quod priusquam evellatur, exaruit. Sicut igitur tecta straminea ex Solis ardere cineris subnigri colorem induunt: ita etiam haereticus quem cum Sol, Christus urit per diem, manifestam veritatem, et Luna, Ecclesia, per noctem, praxin scilicet manuductionis.

[p. 647]

 

Dentes quatit gelu meos,

 

Nec est mihi cucullio,

 

Charon labore frangitur.

 

⁽¹⁾ Rogas mali quid sit Charon,

 

Quod messe celeri nos obruit?

 

Ferro Iovis succiditur

 

Haeretica⁽²⁾ pallens pravitas,

 

Quae fecit Orbem ferreum.

 

Civis trucidat proximum

 

Civem sibi, fratrem necat

 

Frater, patremque Filius:

 

Socero nec est fidus gener,

 

Par saeculum nunquam fuit.

 

O portitor dici nequit,

 

Quantum malum sit haeresis,

 

Sedes Ducum subvertit haec

 

Regumque Sceptra tollit, it

 

Et sponte sua se perditum.

 

Est pertinax eius furor,

 

Non cederet Deo poli,

 

Sanguine recreatur proximi

 

Radix amaritudinis,

 

Ad bella Mundum congregans.

 

Quod questum eas nihil est Charon:

 

Omnes vehas necesse erit:

(1) Responsio Manium.

(2) Et ecce equus pallidus, et qui sedebat super eum, nomen illi Mors, et Infernus sequebatur eum: et data est illi potestas, super quatuor partes terrae interficere gladio, fame, et morte, et bestiis terrae, Apo. 6. Propheta Ezechiel capite 14. istas interfectiones, quatuor Dei iudicia pessima appellat. Namque illis simul in vulgus hominum militantîbus terra in solitudinem redigi solet, haeresibus una cum criminibus a superficie eius sublatis.

[p. 648]

 

Naulum tibi nec offeret

 

Scelestus, ecce, apostata,

 

Ex omnibus furtis suis⁽¹⁾.

 

Ergo Deorum absumserit

 

Aurum citius, ut audio,

 

Quam vel rapuerit, sub Iovis

 

Cultu novi, furax genus

 

Hoc, iure perdit Iuppiter.

 

Frigus, calor, fames, sitis

 

Pix, sulphur, aestus fumigans,

 

Et ignis absque lumine,

 

Domum tuentur acriter

 

Plutonis et Proserpinae.

 

Ignea Gehennae tormina,

 

Pungens sudes praecordia,

 

Illusiones Daemonum,

 

Et grandis ira Numinum,

 

Incredulos quae vindicant.

 

Vos experiemini, nihil

 

Hic esse quod desideret

 

Quisquam sibi mortalium⁽²⁾:

 

Hic est dolor de gestibus:

 

Quid poena non sit discite.

 

Is qui egit huc vos Spiritus,

 

Quod pessimus sit noscitur,

 

Nam tot Stygem transponere,

 

Ubi est dolor perennis et

 

Igneus, ego non sueveram⁽³⁾.

(1) His auditis Charon solvit anchoram iratus nimis.

(2) Affatur vehem suam portitor.

(3) Indicat Charon cuique classi qua sit eundum.

[p. 649]

 

Illic greges Luterici:

 

At Vitulus isthorsum manet

 

Lasciviens cum⁽¹⁾ cornibus

 

Post est procul Mennon lavans

 

Lotos semel profundius.

 

Videmini vos ultima

 

Horum mihi messis Ducum.

 

Iter suum quisque ambulet,

 

Ne turpis error, quos decet

 

Nunc recta, seducat, via.

 

Illinc tuba cantaverit

 

Rasus Beanus palladi,

 

Classi cuilibet vigil,

 

Ducet sonus, quo tenditis

 

Celeriter ad aestum Acheronticum.

 

Non quod videat isthinc novas

 

Turmas Stygem transponier

 

Cymba mea, quod non potest,

 

Noctem Chaos per horridam,

 

Sed⁽²⁾ carmen audit omnium.

 

Cymbae datum hoc veli loco est

 

Meae, suo nempe excitet

 

Lituo magistros haeresis

 

Ac indicetur singulis.

 

Locus luendi supplicî.

 

Is huc stupet sui gregis

 

(Qui moribus solvi malis

 

Solet) viros⁽³⁾ peritissimos

(1) Bestiae scilicet de qua in Apoc. 13. Vide in prima Vibice Flagelli Belgorum.

(2) Carmen teutonice, beren crijten, tieren.

(3) Olim sub Gentilismo de Beani familia exemti, literati, et docti viri, virtutis amore fiebant Christiani, Sacerdotes, Episcopi, martyres Christi, fastu Mundi deposito, ita quod horum exemplo et doctrina, arces, ac Regum Palatia in Ecclesias, utque oratoria Dei converterentur: nunc autem e contrario, Christianae pietatis odio et nausea literatissimos videas fieri Gentiles Averni, Sectarios, et Haereticos, tanquam vulpes vineam Domini demolientes, errantes, et in errorem mittentes, inimicos homines, ecclesias subvertentes, spoliantes, et in castra militiae contra Deum susceptae commutantes, propriamque fidem in semetipsis detestantes et persequentes, ut non immerito miretur Beanus tonsos suos ad se descendere, et solum prophane doctos esse, quos illud Ovidii certe meminisse decebat: Adde quod ingenuas didicisse fideliter artes Emollit mores, nec sinit esse feros. Verum hunc artium liberalium finem et usum facile obliviscuntur, qui inflantem scientiam duntaxat amantes, literas tantum discunt, ut Christum ignorent: plus Ciceroniani, quam Christiani. Vere ονοι, uti adolescentem Echo docet Erasmica.

[p. 650]

 

Venire perdita fide

 

Prisca salutis anchora.

 

Catena teneat sic ratem:

 

Primi prius iuxta ordinem

 

Et exeant, desideror

 

Ripa, scio, sub altera:

 

Sit quisque memor viae suae.

 

Vehes molestior fuit

 

Nunquam. Quis hoc negotium

 

Ageret⁽¹⁾? Hui quot Copiae,

 

Oppletus est portus meus:

 

Solus veham tot agmina?

 

Ingrata Diis sed quis vehat

 

Sepulcra carnis? decido:

 

Succumbo, non veham, dabo

 

Vel Cerbero, qui devoret:

 

Aut his dabit finem Uragus.

Psal. 27.
Operti sunt iniquitate et impictate sua.

FINIS.

(1) Exiens, rediens murmurat Charon.

[p. 651]

Sequitur flebile vehis charontis carmen, ex diversis sacrae scripturae locis desumtum.

Iob. 9.

Dies mei velociores fuerunt cursore, fugerunt, et non viderunt bonum. Desperavi, nequaquam iam ultra vivam. Sagittae Domini in me sunt, quarum indignatio ebibit spiritum meum, et terrores Domini militant contra me. Pereat dies in qua natus sum, et nox in qua dictum est: Conceptus est homo.

Dies illa vertatur in tenebras, non requirat eum Deus desuper, et non illustretur lumine: observent eum tenebrae, et umbra mortis, occupet eum caligo, et involvatur amaritudine. Noctem illam tenebrosus turbo possideat. Non computetur in diebus anni, nec numeretur in mensibus. Sit nox illa solitaria, nec laude digna. Maledicant ei, qui maledicunt diei, qui parati sunt suscitare Leviathan. Obtenebrentur stellae caligine eius: exspectet lucem et non videat, nec ortum surgentis aurorae. Quia non conclusit ostia ventris qui portavit me, nec abstulit mala ab oculis meis. Quare non in vulva mortuus sum? egressus ex utero non statim perii? Quare exceptus genibus? cur lactatus uberibus? Cum Regibus et consulibus terrae, qui aedificant sibi solitudines, aut cum principibus, qui possident aurum, et replent domos suas argento: aut sicut abortivum absconditum non subsisterem, vel qui concepti non viderunt lucem. Proverb. 5. Cur detestatus sum disciplinam, et increpationibus non acquievit cor meum? nec audivi vocem docentium me, et magistris non inclinavi aurem meam. Pene fui in omni malo

[p. 652]

in medio Ecclesiae et Synagogae. Sapi. 5. Ergo erravimus a via veritatis, et iustitiae lumen non luxit nobis. Lassati sumus in via iniquitatis et perditionis, et ambulavimus vias difficiles, viam autem Dei ignoravimus. Quid nobis profuit superbia? aut divitiarum iactantia quid contulit nobis? Transierunt omnia illa tamquam umbra, et tanquam nuncius praecurrens, sic et nos nati, continuo desivimus esse. Et virtutis quidem nullum signum valuimus ostendere, in malignitate autem nostra consumti sumus. Talia dixerunt in Inferno hi qui peccaverunt, ibi impii cessaverunt a tumultu et ibi requieverunt fessi. Apocal. 20. Infernus et Mors missi sunt in stagnum ignis. Mar. 9. Quorum vermis non moritur, et ignis non extinguitur. Ubi solum quid non sit poena cum sempiterno horrore disputatur.

finis odes triumphalis silviducorum.

[p. 653]

Passus suis locis ancillantes.

Folio 2. facie 2. linea 8⁽¹⁾.

Retribuit nobis. Haec enim est mulier illa aliena atque extranea incestae mentis (Proverb. 3) (haeresis lenocinio phalerata verborum, et vestimentis ovium operta, hypocritica scilicet arrogantia) quae mollit sermones suos (ad deceptionem incautorum) et pacti (ad sacri fontis lavacrum initi) Dei sui oblita est. Cuius domus, (Consistorii Synagoga) inclinata est ad mortem, et ad Inferos semitae ipsius. Omnes qui ingrediuntur ad eam, non revertentur, inquit (ad id scilicet, ex toto corde, unde exciderunt) neque apprehendent semitas vitae (Apoc. 18) (quod raro seriam agant poenitentiam Sectarii) et dicit in corde suo: Sedeo Regina (regnorum Mundi) et vidua non sum (quia sponsa Sathanae) et luctum non vídebo (ad tempus, quoad transierit tentatio et probatio multorum). Sed quid intonat in eam vox de coelo? Reddite illi, inquit, sicut et ipsa reddidit vobis, et duplicate duplicia secundum opera eius. In poculo, quo miscuit vobis, miscete illi duplum. Quantum glorificavit se et in deliciis fuit, tantum date illi tormentum et luctum. Ac ita quidem non effugerit manus ultrices scelestissima haeretica pravitas.

(1) Hujus editionis pag. 632, linea 4, annotationis 1.

Muscosi latices. Folio tertio linea 3⁽²⁾.

Verbi Dei precones Catholici, contemti, sordidi, egeni, abiecti, quod elegeramus, in domo Domini. Illi vero opulenti, saturi, comti, cosmi, Latini, Graeci, Hebraei, Scy-

(2) Hujus editionis pag. 633, linea 6.

[p. 654]

tae, Barbari, melliflui sermonis viri, sine ulla successione Apostolici: tragico fastu et arte Rhetoricae Evangelium suum purum, putum, spurum, docere valentes.

Locupletes Christempori, a pecunia, et prolibus multis multum potentes, bigami, trigami, immo polygami honesto matrimonio (Si Diis placet) utentes, apostatae, speciosi, corpulenti, ut porci, pasti, gloriosi, in gratiis suorum splendidi, uti foro scientes, hominibus placentes. Pars magna Status Babylonicae meretricis, mulieris fornicationum et abominationum terrae, de sanguine Sanctorum, ebriae (Apoc. 17), in cuius veneficiis erraverunt omnes Gentes. De qua dictum est: Veni et ostendam tibi damnationem meretricis magnae, quae sedet super aquas multas, cum qua fornicati sunt Reges terrae, et inebriati sunt, qui inhabitant terram de vino prostitutionis eius (Iob 21). De quibus Sanctus Iobus: Ducunt, inquit, in bonis dies suos, et in puncto ad Inferna descendunt. Quibus nos nullo prorsus modo videbamur comparandi, quod infirmi in hac parte illorum, qui in ostensione spiritus simplici popello Domini operam dabamus.

Folio 3. facie 1. linea 7⁽¹⁾.

Non dubitarint, Pastoris et ovium mutua contra lupos defensio, tutissima pulcherrimaque esse consuevit. Etenim huic cooperari Dominum Deum nihil est ambigendum. Magni sane meriti res, tum Verbi, tum Dei ministri defensio. Ut idcirco credendum sit, oppidum Silvaducense hosti suo tradi non potuisse, nec traditum, teneri, Deo Optimo Maximo bonis Civibus conservationem suae Civitatis mercedem defensionis factae, retribuente.

(1) Hujus editionis pag 634, linea 7.

[p. 655]

Id quod ex poena repudii, quam Dominus in Evangelio suo comminatur, aliquatenus manifestum evadit. Ait enim: Et qui non receperit vos, neque audierit sermones vestros exeuntes de domo vel civitate, excutite pulverem de pedibus vestris (Matt. 10). Amen dico vobis tolerabilius erit terrae Sodomorum et Gomorrhaeorum in die iudicii, quam illi civitati. Quod si poena ex repudio Evangelii, quid ex receptione, illiusque defensione, nisi pax salusque Apostolica?

Propago Bovis. Folio 3. facie 1. linea 7⁽¹⁾.

Plus nocet occultus quam qui venit hostis apertus: Plus simulata fides, plus similatus amor. Evigilans mane dum fidis, traderis hosti: Vendita dum nescis, caederis, unde ruas. Te tuus hostis habet: transcurrit valla, peremtos Transilit et Cives: fama caretque fide. Nostra Ducis Silva est: Laetare Antverpia: Miles Hesperiae, iam nunc castra movebit, ait, Parcatur nulli, spoliis ditemur opimis: Ubera lactentis, nec miserere senis. Monstrat iter cupidus meriti stans proditor auri: An non cunctorum sanguinis iste reus? Quid ni? Sed et omnis vir conscius. Unde etiam Apostolus intonat, facientes et consentientes pari poena plectendos (Rom. Cap. 1). Porro, proditor hic patrem habuit Gueseum, virum malignum, mali corvi malum ovum possis agnoscere. Cuius finis periculosus. Nam ut erat Faber lignarius, cum quadam die grave lignum in altum conaretur ut sarra findendum, vixque illud in ipsa adeo fulcra submolitus, relapsu ipsius ligni oppressus, citra ullam viae ad Dominum praeparationem, lurida eum mors e vestigio occupavit. Casus fatalis ei permissus, qui ultri-

(1) Hujus editionis pag. 634, linea 12, annotationes.

[p. 656]

ces leges Condonatione effugerat. Hinc qualis eum manet, putes, exitus, qui non solum paternae malitiae haeres, sed et patriam auro venalem habuit? Qui confisus viribus humanis dicere ausus est:

Sunt spelaea mihi, sunt densa umbracula Silvae, Subter quae miris occulor, ecce, modis. Cuius saevitia omnium superat Tyrannorum crudelitatem. Qui ipsis etiam latronibus crudelior. Nam illorum occisorum finitus est murmurus, proditoris vero infinitus. Hic quantum in se est, omnes occidit, nulli parcit, se ut auri promissi possessione solum beet.

Hic ruit, ille stupet. Id quod vicinis portae, rei novitatem stupescentibus, et primo hosti occurrentibus accidit. Sed Civis ad arma recurrens,

Exegit Vitulos, dexteritate brevi. Adiurantibus iis nimirum, qui ex Werdaea Salviconductus pridie advenerant peditibus. Namque hi ut erant mane ad exeundum parati, in visum hostem primi irruunt, sistereque gradum cogunt.

Quibus statim adiuncti Cives, simul illum cessim ire compellunt. Ubi cum hostis in rotunda scuta, velut Iovis ancilia, qualia prima acies prae se tendebat, quaecunque missilia exciperet, gnari Cives glandes suas subtus inter genua mittere coeperunt. Unde cum inter posteriores nonnulli laederentur ac caderent, et se nescire unde id sibi contingeret, quererentur, Comes ab Hoënloh: Metuo, fertur dixisse, ut sint nobis Cives hic in insidiis. Ferimur namque hic salva acie prima. Quamobrem in fugam ille actus celerrimam, sepimenti portae cratitii forte fortuna demissionem antevertit, alioqui cladem derelicti gregis sui non evasurus. Evasit itaque illam ille, sed quomodo Scarabeus, qui Aquilae obstetricatum Silvam Ducis venisset. Sic ergo:

[p. 657]

Vulnera dant animum, laeso vim suscitat ira:

Nec mora latroni quaeritur effugium. De praeventis et captis.

Pars laqueo clausi, tres tantum carcere salvi:

Barbaries Vituli cornua condit humi. Didicit sane verbera, et enses experta, quid sit mentiri et fallere, et non stare pactis sancte iuratis.

Psal. 82.
Disperierunt in Endor, facti sunt ut stercus terrae.

Finis.

In hac ode nihil est quod Catholicum virum offendere possit. Quod hac ix Aprilis anno m.d.lxxxviii. attestor ego GISBERTUS COEVERINCX librorum censor.

☞Deze Ode Triumphalis van Gerardus a Brueckelaer is afgedrukt naar een exemplaar in 4^o., groot 24 ongepag. bladz., ter boekerij van het Noord-Brabandsch Genootschap.
De volgende gelegenheidsstukjes, waarvan Val. Andreas en Foppens in Bibliotheca Belgica en Sweertius in Athenae Belgicae melding maken, hadden hier plaats behooren te nemen, zoo er mij een exemplaar van in handen had mogen komen, als.

1^o.	Victoria turris Davidicae contra turrim Babylonicam. Auct. G. a Brueckelaer, Silvaed. 1580. 8^o.

[p. 658]

2^o.	Prodromus Pacis; eodem auctore.
3^o.	Flagellum Belgicum; eodem auctore. (Zie hiervoor bladz. 642, noot 2, en bladz. 649, noot 1.) In deze drie werkjes van Brueckelaer moeten bijzonderheden voorkomen wegens de gebeurtenissen te 's Hertogenbosch.
4^o.	Victoria Nobiliss. Adolphi de Cortenbach, procomitis Helmondani. Cecinit Bart. Honorius.
5^o.	Poematium de pugna civili Silvaeducensium. Auct. Matthia Vornio. Silvaed. Schefferus. 1606. 4^o.
6^o.	Epigramma in laudem Civitatis Silvaeducensis. (Graece et Latine.) Auct. Jo. Vladeracco. Silvaed.
7^o.	In laudem Domini Helmondani; eodem auctore.
8^o.	De Observatione arcis Helmondanae; eodem auctore. Silvaed.