Verzameling van kronyken, charters en oorkonden betrekkelijk de stad en meijerij van 's Hertogenbosch

[p. 595]

Cort verhael vande victorie, die den heere heeft ghelieft den volcke van mijn heeren den staten te verleenen over de stadt van Eyndhoven, nu den sevensten september lestleden; midtsgaders het innemen vander stadt en sterckte van S. Gileyn in Henegouwe, oock gheschiet den sevensten septembris voorseyt.

T'HANTVVERPEN,
by IAN van GHELEN de ionge, inden schilt van basel.
Anno M.D.LXXXI.

[p. 596]

☞ Deze verovering der stad Eindhoven op de Spanjaarden (7 Sept. 1581) is afgedrukt naar een allerzeldzaamst boekske in kl. 12^o. van 8 ongep. bladz., berustende in de boekerij van het Noord-Brabandsch Genootschap.
In hetzelfde jaar verscheen een tweede druk in 4^o. t'Hantwerpen by Antoni Tilens, inden Gulden Struys; met consente; 1581 (8 ongep. bladz.), voorhanden in de provinciale verzameling van den heer Pr. Cuypers te Ginneken.

[p. 597]

Cort verhael vande victorie,
die den heere heeft ghelieft den volcken van mijn heeren de staten te verleenen over de stadt van Eyndhoven, des donderdaechs, den sevensten septembris 1581.

Syne princelijcke excellentie ende mijn heeren den raet vande staten van Brabant, aenmerckende het goet en. voorspoedich succes, dwelc den almoghenden Heere, naer dien eenen generalen biddach alle het lant over, wt laste van zijne excellentie voorseyt was gehouden, hadde belieft te gunnen den doorluchtighen ende hoochgeborenen vorst, mijn heere den hertoghe van Aniou, soo int ontsetten vande stadt van Camerijck, als int overweldigen ende innenemen der stadt van Cambrezis ende meer andere plaetsen van grooten aensiene, hebben mede raedt ghenomen, int quartier van Brabant den vyant insghelijcx te krenckene ende wt de plaetsen ende forten, by hen ten platten landen inde Kempen geoccupeert ende inne ghenomen, naer hen beste ende het gheluck, dwelck de Heere

[p. 598]

soude willen gunnen, te stooren ende wt te worpene; hebbende ten selven eynde, wt laste en. met advise als boven, mijn heere de coronel Tempel, gouverneur vande stadt van Bruessel, ende met hem mijn heere de borgemeester der stadt van Antwerpen Iunius de ionghe, ridder, met ettelijcke ghetal van soldaten, eenighe te schepe, andere te lande, hem inde Kempen voorseyt te velde begheven, versueckende fortuyne ende het gheluck, dwelc de goede Godt, die alleene is de Heere der heyrcrachten ende die dese saecke alleene heeft bewegdicht⁽¹⁾, soude moghen ende willen gunnen, den welcken de saecke heeft gelieft sulcx te vueghen, dat (naer dien de voorseyde heeren Tempel ende borghemeester Iunius, met hennen vervolghe ende oorloghs-volck ghetreden wt de schepen ende ontrendt Heusden des Woonsdaechs, den sesten dach van deser tegenwoordigher maent, anno lxxxi, gearriveert) de compaignie vande capitain Alonzo, ghecommen zijnde van Hoochstraten, om hem byden anderen hoop te vuegen, heeft de selve capitain int trecken gherencontreert een cornette Albanoysen, comende van Breda tot scholte⁽²⁾ ende convoy vanden heere van Potelles, de welcke cornette de voorseyde capitain Alonzo met zijne compaignie heeft afgheworpen, ende tot vijftich toe, soo neder ghelegt als ghevangen, ende mede den voorseyden van Potelles; de welcke capitain Alonzo, volghende zijnen wech, heeft insgelijcx ontmoet seker ander convoy van ontrent veertich ghelijcke Albanoysen, dienende voor geley vanden ghenen, die van Eyndhoven nae Breda voorseyt trocken, die insghelijcx byden voorseyden capitain eensdeels tot seventhien toe zijn gevanghen, eenighe gheslaghen en. de reste in vluchte ghestelt, onder de welcke, soo God de

(1) Bewegdicht, beschikt.

(2) Scholte, dekking.

[p. 599]

Heere de sake heeft ghelieft te dirigeren, eenen is bevonden, die eertijts byden vyant is gheweken, die de provoost vanden hove, monsieur Danckaert, wesende mede eene vande aenvanghers van dese saecke, was kennende, die den selve ghevangen over sulcx sonder eenighe ghenade voornamp terstont te hanghene ende met den strop dreychde schandelijck te executeren, waer deure de voorseyden ghevangene, hem bevindende wterlijck benaut, midts den aenstaende perijckel van zijnen lijve, ende wt het trecken vanden voorseyden staten volcke ende den wech, die de selve waren nemende, hem ghenoech latende duncken ende voorstaen, dat hennen aenslach ende aenvanc onder andere mede mocht wesen op de stadt van Eyndhoven voorseyt, heeft aende voorseyden provoost Danckart doen aendienen, dat, midts hem versekerende van zijnen lijve, hy oock noch eenich goet middel wiste, grootelijcx dienende tot betere effectuatie ende volvueren vanden voorseyden aenslaghen, deur welcke de stadt sonder groote moeyte lichtelijck was te becommen, hebbende ten leste de ghelegentheyt vander plaetsen oock mede sulcx verthoont, dat de ghene, die de selve kenden, bevonden zijn discours ende bewijs redenen te zijne, ghenoech conforme dintentie ende kennisse, die de voorseyden heeren daer af hadden, onderricht en. gewaerschont waren. Ende is over sulcx byden voorseyden heeren ende capitainen raet ghenomen, datmen de stadt aldaer soude beclimmen ende aendoen, sijnde het voorseyde oorlochs-volck, sonder hen des te laten verdrieten, hoe wel sy den gheheelen dach hadden gemarceert sonder merckelijcke provisie van provande, ende daer deure met honger ende moetheydt bevanghen, noch ses groote mijlen ghetrocken, tot onder de voorseyde stadt van Eynd-

[p. 600]

hoven, al waer sy het Donderdaechs snachts den sevensten deser maent voorseydt, hennen aenslach hebben beginnen te wercke te legghen; ende heeft die voors. gevangene, hem quijtende volghende zijne gheloofte, met twee ofte dry andere daer toe ghelast, ontrent den vier uren des smorgens, het water vande gracht passerende, twee oft dry wagen leeren⁽¹⁾, sonder meer, gheplant aende vesten tusschen het slot en. de stadt, sonder dat si des zijn ontdect gheweest byde sintenelle⁽²⁾, midts den nevel, deur Godts gratie dien morghenstont ghevallen, hoe wel die voors. sintenelle bemerckende eenighe aenroeringhe, riep in Walscher spraken: ‘Wie is daer?’ waer deure die voorseyde ghevanghenen ende dandere heymelijc zijn neder ghedaelt, naer dien sy die plaetse hadden bekent, ende hebbende aende voors. heeren verclaert, dat alle dinghen van ghoede apparentie waeren, zijn binnen een cleyne quartier ures, naer dien de sake was beraden, met de reste vanden volcke wederomme de voors. leeren⁽¹⁾ opgheclommen, hebbende mede mijn heere den borghemeester Iunius onder de eerste hem insghelijcx verthoont; ende boven ghecommen wesende, heeft die voors. sintenelle wederomme gheroepen als boven, de welcke terstont overweldicht, deursteken ende ter neder doot gheworpen, hebben hen terstont boven op de stadt vesten begheven; is binnen middelen tijt deur het selve rumoer ende beruerte het gheheel garnisoen, sterck dry vendelen, so Walen als Bourgoignoenen, ende een cornette Albanoisen, op de beenen ende inde wapenen ghecommen, die hen dapper hebben te weere ghestelt, waer dore een groote scharmutse is aenghegaen, wesende de poorte vander stadt opgeslagen, zijnde ten lesten het voors.

(1) Leeren, ladders.

(2) Sintenelle, sentinelle, schildwacht.

(1) Leeren, ladders.

[p. 601]

state volck, deur Gods ghenade, meesters vande stadt gheworden, wesende den meestendeel vande vyant omme gebrocht ende boven vier oft vijf van de staten volck niet ghebleven ende seer luttel gequetst, ende oock terstont daer naer vande slote oft casteele, wt dien dat het garnisoen op het casteel wesende, bevindende ende hoorende, dat binnen der stadt ontcleet⁽¹⁾ was, hen wt den selven casteel tot assistentie vanden anderen hadden begheven, de welcke occasie byden staten volcke waer genomen zijnde, hebben het selve slot terstont met eenen gheoccupeert ende inne ghenomen, waer van Godt is te dancken, die alle dingen alleene regeert ende deur zijne goedertierenheyt naer de nootlijckheyt in alles volcommelijc voorsiet. Daer is onder ander mede ghevanghen, soomen segt, Wenzel Tzerclaes, een quaet boeve. Men zegt, dat de voors. heeren henne victorie vervolghende, Helmont met den slote hebben inneghenomen. De voors. stadt van Eyndhoven is wel ghefortificeert ende heeft de vyandt deur middel van dien over de Kempen ende het plat lant ettelijcke duysenden alle maenden gelicht. Die de gheleghentheyt vande omligghende steden bekent is, oft inde caerten bemerckt, die mach oordeelen van wat importantie de selve plaetse is voor de provincie van Brabant. Den borgheren van Antwerpen en derf niet verdrieten, dat mijn heere Iunius, hennen borghemeester, voor eenighe daghen is absent gheweest.

Naer dese goede tijdinghe soe is bij brieven van zijnder excellentie mijn heere den prince van Espinoy vercondicht en. veradverticht⁽²⁾, hoe dat bi middel vande

(1) Ontcleet, d.i.: dat het garnisoen binnen de stad ontwapend was.

(2) Veradverticht, geadverteerd.

[p. 602]

voors. heere prince van Espinoy en. zijnen volcke de stadt en. stercte van sint Gheleyn, nu den sevensten daghe deser maent September inghenomen is, wesende gheforceert de poorte; het garnisoen daer inne wesende, overweldicht ende om den hals gebrocht: een plaetse van importantie ende tot grooten voordeel vande ghemeyne saecken dienende. Van desen en hebben wy allen goeden patrioten en. liefhebbers des Nederlandts niet willen laten te verwetighen⁽¹⁾. Neemt den goeden wille in dancke, ende elck wille het ghemeyn welvaren alle onderstant ende behulp naer zijn macht bethoonen, ende van als⁽²⁾ den almachtighen Godt loven ende bidden, dat hy de saecke tot onser aller ghemeyne salicheyt ende des landts ruste, paeys ende vrede ghelieve ghenadichlijck wt te vueren.

Finis.

(1) Laten te verwetigen, nalaten te verwittigen.

(2) Als, alles.