Cornicke van Brabant

(1896)– Hennen van Merchtenen– rechtenstatus



[pagina 25]
[Tekst] Jhesus, Maria, Salve! - Ga naar margenootBehouder alder werelt wyt, Christus, heere ghebenedyt, Coeninck der eweger glorien, Jc bidde u vriendelikenGa naar voetnoot4 5[regelnummer] Dat ghij myn herte, op desen tyt, Verlichten wilt, ende myn memorie; Ende myn rude, plompe sinne Soe ontpluken, die ic kinne Slecht ende rut, dese hijstorie 10[regelnummer] Te makene; naer noyale minne,Ga naar voetnoot10 Die ic drage, te mer herten binnen, Toten vromen Brabanschen heeren, Die uter Troijen, der ryker waranden, Gesticht hebben alle die lande 15[regelnummer] Die men vint in dessyde der meere. Ghelyc dat Jacop van Merlant* Maecte, in een buexken, dat ic vant Ghedicht staen, scoen ende cleer. Welc boec es van cleinder spasien 20[regelnummer] Ende es geheten Jacop clarasien. Alle leven der heeren ryne
[pagina 26]
Daer hy inne verrupenteert, Die oit in desside der maryne Haer leven hebben geregeert, 25[regelnummer] Sint Ector, die vrome prince fine, Liet dat edel leven sine, In Troijen, als hy scoen vercleert. Ende hoe Brabant creech sinen name Nae den hoeghen ridder Breboen, 30[regelnummer] Die, doer der wilder Maesen stroem, Volch een swane, van scoender gedaene,Ga naar voetnoot31 Tot Nijemaghen, daer hy .j. maget scoene Vant, die hem die keijser coene Ghaf, die was, al sonder blame, 35[regelnummer] Haer broeder; hiet Julius Cesaer, Ende was die ijerste, dat was waer, Die in Roeme noet keiser was. Ga naar margenootNu biddic der maget, daer al claer Die Gotheit inne daelde, ende daer naerGa naar voetnoot39 40[regelnummer] Moeder ende maget ghenaes, Dat zij haeren weerden soene Wil bidden, dat hy die heere vrome Bringhe int hemels palais,Ga naar voetnoot37, 40, 43 Die de ryke warande scone, 45[regelnummer] In hoegher aert, als prince coene, Gheregeert hebben, sonder scande, Metten ridderliken brande.Ga naar voetnoot47 Recht voer Christus* onss Heeren gebuert .Xj^c. jaer, ende daertoe voertGa naar voetnoot48, 49 50[regelnummer] Omtrent .xlix. jaer, Vloen uut Troyen, des syt waer,Ga naar voetnoot51
[pagina 27]
Ende stichten Rome ende IJtalien, Ende Aelmaengien, hoert nae mije,Ga naar voetnoot52, 53 Ende daer maecten sy een coeninc, 55[regelnummer] Die Priamus hiet, verstaet die dinc; Ende dese Priamus, vroume ende bouwe, Droech den scilt van sabele, daer in van goudeGa naar voetnoot56, 57 Twee leuwen, staende rampant, Alsoe den leu es van Brabant: 60[regelnummer] Ghecraeut, getonct van roebin, Ende getant van selver fin. Bercomeryuse, die vrome man, Dese Priamus die wan, Die al wan, met ser vromer hant, 65[regelnummer] Van Sassen toet in Spaenien lant, Ende maket der croonen onderdaen Vanden Ryne, wilt mij verstaen. Mercomeryuse, name conde, Wan den coeninc Ferramaonde, 70[regelnummer] Die vrome was, van hoegher aert Ende van wapenen wyde vermaert. Ende Ferremont, die prince vrome, Wan die coninc Clodione. Clodione, verstaet die dinghen, 75[regelnummer] Wan den coeninc Merrowinghen. Des Morrowinc, in doechden vrome, Hae wel .xxiiij. soene, Daer die .ix. af coninghe waeren. Die outste hiet Hilderic, hoerter naere, 80[regelnummer] Ende bleef in Almaenden coninck, Nae sinen vader, verstaet die dinc. Die ander wert coninck in Goet lant, Dat nu heet Vrancryc, ende was genant
[pagina 28]
Ga naar margenoot*Merrj. Die derde Ector hiet, 85[regelnummer] Ende hij was coninc, verstaet bediet,Ga naar voetnoot85 Van Gernaeten, van Erregoen. Die vierde hiet Troyelus, ende droech croene Van Spandien, van Castelien mede. Die v.^te hiet, dats waerhede, 90[regelnummer] Mercueryus, verstaet den sen,Ga naar voetnoot90 Ende was in groten BertanienGa naar voetnoot91 Coeninc, dat nu heet Inghelant. Die vj.^te was Golijas genant, Ende was coninc in Denemerken. 95[regelnummer] Die vij.^te was van live sterke, Ende was coninc vanden Swaven mede;Ga naar voetnoot96 Sinen name, dats warede, Was Saledyn. Ende viij.^te broeder Was coninc in Beem, des syt vroeder, 100[regelnummer] Ende hiet met name Ferremont. Die ix.^te broeder, ic doe u cont, Hiet Lucabel, verstaet den sin, Ende was coninc in Germaenden,Ga naar voetnoot102, 103 Dat Uutrecht ende voert Friesen heet.Ga naar voetnoot104 105[regelnummer] Ende elc dese coninghe, sekerlec, Naem een ser broeders by hem Ende maectenen, verstaet den sin, Hertoghe binnen sinen lande. Die ander .vj., wilt verstanden, 110[regelnummer] Worden mercgreven ende prinsieren. Den outsten maecty mercgreve fiere In sinen lande, sy u becant, Ende gaf hem te vueren den brant:
[pagina 29]
Hier bij van Brandenborc wan den name. 115[regelnummer] Die ander werd vrome van lichame Ende in Mysen oec mercgreve. Van Bourgonignen, ryc van have,Ga naar voetnoot116, 117 Soe wert die derde prinsier mede. Van Beijeren, van Sassen, dats warhede, 120[regelnummer] Die ander worden heeren.Ga naar voetnoot120 Die vj.^te wert, daer ic op keeren Alle die materie mine, Prince tusschen der Scelden ende den Ryn,Ga naar voetnoot122, 123 Ende was Kaerle bij name geheten. 125[regelnummer] Ende dese Kaerle, ic doe u weten, Woende te Nijemaghen, op castel ryke. Van desen Karle sekerlike Soe syn sy comen, die hoeghe heeren, Die, in soe ridderliker eeren, 130[regelnummer] Met den ridderliken brande, Hebben payen ende Godts vijande Bekeert aent geloeve kerstyn, Als den Spieghel, in vraijen rym, Ga naar margenoot*Ons doet weten, ende die Cornike: 135[regelnummer] Hoe van Brabant die heeren ryke Waeren wortel ende fondement, Diet kersten ghelove hebben gheprint,Ga naar voetnoot136, 137 Alsoe wide alst es ghestaen. Op Karles broeder willic vaen, 140[regelnummer] Die coninc van Gotie was,Ga naar voetnoot140 Ende hiet Mercwinc, als ic las; Die .j. sone liet, hiet Hilderyc; Die oec liet .j. sone ryc,
[pagina 30]
Die by name hiet Clouwys, 145[regelnummer] Die ijerste kersten maecte sent Remijs, Ende doeptene met sire hant, Ende hieten Lodewyc genant. Die ander alle, voer genomt,Ga naar voetnoot148 Storven heyden ende verdomt, 150[regelnummer] Ende des bleef kersten, oech van doene. Ende, doen hy sterf, die coninc coene, Wert hy begreven in Senoveven, Daer men vele vint van hem bescreven, Te Parys, met groeter eeren. 155[regelnummer] Alst poent es, sael ic op hem keeren Ende op die coninghe die nae hem quamen, Tot op den groeten Lottarys van namen, Die sent Amant, des syt wys, Kersten dede te Parys. 160[regelnummer] Die .j. dochter hae, hiet Slitelt. Maer eerst soe moet u syn ghestelt Van Karlen, die leefde voer Goets geboert Omtrent .lxx. jaer, nu hoert, Letter meer oft men. 165[regelnummer] Nu seldj hoeren den rechten sen, Hoe Brabant erst crech sinen name, Ende hoe dierste hertoghe metten swane Quam; maer hets al gheduas, Die meijnen dat wilen Elijas 170[regelnummer] Eene swane was ende daer nae man. Hets dingen die ic niet en can Gheloven: hets segen nature; Ende oec vint ment, te gender ueren, In Spiegel noch in Cornike.
[pagina 31]
175[regelnummer] Nu hoert, ic sal u clerrelike Dichten, in cleeren vraijen rijme,Ga naar voetnoot176 Die namen al der heeren ryne, Die, van voer Christus geboert Tot op den hertoghe Anthoenys, hoert, 180[regelnummer] Hebben geregeert Brabant, Ghelyc Jacop van MerlantGa naar voetnoot181 Ga naar margenootOns cleerlyc het bescreven. Van Karlen scryfty, dat hy syn leven Regeerde in eeren, sinen tyt,Ga naar voetnoot184 185[regelnummer] Ende dat hij eenen sone ryc Oec hae, die Kaerle was* gheheten; Die van naturen sekerlike Vroem, lustich, coen was ende stout. Die Historie van hem hout 190[regelnummer] Dat hij vermaect was alle gader Tsegen Karlen, sinen vader; Dies hy nam gout, selver ende wapenen, Ende voer over die maryne,Ga naar voetnoot193 Tot den keiser, in Griec lant; 195[regelnummer] Teenen ander keiser dat men hem vant, Te dien tyden, dat es waer. Des edel keiser, sonder vaer, Onthielt Karle, den joncheere, Want die hoeghe keiserlic heereGa naar voetnoot199 200[regelnummer] Verkende, daer hy, met eeren groet, Sat over tafele, die wapen bloet Karels, die was swert, van sabele, Metten leuwe van gouwe noyabel,
[pagina 32]
Dats zy uut Troyen was geresen; 205[regelnummer] Ende deden sitten, als men mach lesen, Te sinder tafelen. Nu soe hoert: Een edel bloeme, van hogher gheboert, Hae teender dochter die keiser ryke;Ga naar voetnoot208 Daer dedele nature sekerlike 210[regelnummer] Te maele niet aene en hae vergheten.Ga naar voetnoot210 Ende Karle, die was geseten Seghen die maget, die hiet Swane; Die haer verruwe ende ghedane Verkeerde ende veranderde mede 215[regelnummer] Vrouwe Venus, die, te dier stede, Dede der hoegher naturen werc; Ende, met haeren strale scerp, Doer wonde die edel naturen beide, Die sy vant, alst was warreide, 220[regelnummer] Van eenre substancien gheordeneert. Dies vervingense, als ons leertGa naar voetnoot221 Ovidius, in sier leere, Beide jouffrouwe ende joncheere, Haer verruwe, die jonghe persoene ryke: 225[regelnummer] Want nature vant haer gelike, Al daer sittende voer oghen. Met gepeyse wert daer getoegen Den herte uut des anders lichameGa naar voetnoot228 Ende met begeerten verenech samen, 230[regelnummer] Ga naar margenoot*Daerse die edele natuere toe bracht; Soe dat ghepeijs, herte ende gedacht Eens worden, al sonder spreken. En hae die scamte sekerlikeGa naar voetnoot233
[pagina 33]
Haer gedwongen, die maghet fijn,Ga naar voetnoot234 235[regelnummer] Sij waer, van noijaelder minne ryn, Vander taflen geresen. Eenen broeder, als men mach lesen, Hae die maeght, hiet Octaviaen,Ga naar voetnoot238 Die Karlen, wilt verstaen, 240[regelnummer] Coes, teenen ghesellen sine; Ende toech soe op den jonghelinc ryne, Dat hij sinet voer die maget jonc,Ga naar voetnoot242 Synder suster, wie herte ende gront Karlen op gaf, ende hy haer weder. 245[regelnummer] Soe dat die maget met hem neder Hier quam, tot den .vij. Tommen, Die edele vrouwe, die bloeme jonge, Die groot ginc met kinde, tier tyt. Natuere, die nieuwers nae sekerlyc 250[regelnummer] En beijt, haer aen selc wee bracht, Dat sy daer, by fynder cracht,Ga naar voetnoot251 Moest beteren; dies Kaerle was tachter seere. In een hof trach Karle, die joncheere, Daer beneden, in een valeye, 255[regelnummer] Twee mechden die jonghelinc vrije Met hem brachten, verstaet bediet, Deen Beerte ende dander Lefde hiet; Ende van hem beiden, verstaet mij wale, Es comen Berthem ende Leefdale. 260[regelnummer] Des mechden waeren der vrouwen by; Ende sy genas, die vrouwe vrij, Van .j. schoenen jongelinc,
[pagina 34]
Die van Roeme, verstaet die dinc, Ierst keiser was: hiet Julius Cesaer. 265[regelnummer] Kaerle bracht die vrouwe daer naer Tot Nijemaghen, in 't castel ryc, Ende makesse vrouwe ghehellike Vanden lande tusschen der Scelt ende Ryn: Doet vant hij den vader syn,Ga naar voetnoot269 270[regelnummer] Dies was gheweldich heere. Karle creech, verstaet myn leere, Een dochter ende die hiet Swane. In corten tyden, die wael gedaene Prince quam van live ter doet; 275[regelnummer] Ende Swane, die vrouwe groet, Bleef regerende dlant. Ga naar margenoot*Nu hoert, ic doe u becant Van haeren broeder Octaviaen; Als hij wiste ende ha verstaen 280[regelnummer] Dat syn suster weghe was, Dedy ghereiden, met leden rasch, Een groet heer ende breet, Ende swoer eenen groeten heet, Dat hy en ruste, dach noch nacht, 285[regelnummer] Voer hy vonde borch ende gracht Daer sy woende, de suster syn, Ende voer hij wiste den rechten fyn, Ocht Karle waer van hoegher aert. Soe verre quam die keiser weertGa naar voetnoot288, 289 290[regelnummer] Over die see tot Cameryke, Daer huijs noch sale sekerlike, Te dien tyden, was gestaan. Die ryke keiser die dede slaen
[pagina 35]
Daer tenten ende pauweloene. 295[regelnummer] Een ridder, hiet Breboen, Hae by hem die keiser hoege,Ga naar voetnoot296 Die op die Scelde, wilt geloven, Hem voer verwandelen, daer hy vant Den scoensten swane, sy u bekant, 300[regelnummer] Die hij met oeghen noet hae ghesien. Eene boghe nam hy, met dien, Ende scoet nae den swane scoene, Die hem ontswam metten stroeme, Lanx der ryvieren, seer verborst. 305[regelnummer] Ende als hem by was, dedel vorst,Ga naar voetnoot305 Ende hien wenden scieten wel, Vloech wech, dedel voghel snel. Dit herdeerdij langen tyt, Soe dat hij swoer, die ridder ryc, 310[regelnummer] Dat hij nemmer rusten soude, Voer hij den swane, in goeder trouwe,Ga naar voetnoot310, 311 Hadde te wille ende mat. Dus ruste hij velt, bosch noch pat, Ga naar margenootVoer hy quam in een vallee, 315[regelnummer] Wel .vij. mijlen, te dien tyden, Van daer die keiser lach ende heere. Den edelen swane, van plumen cleere, Sach hij, dies hy verblide. Maer den swane, te dien tyde, 320[regelnummer] Ontvloech hem weder, ende hy reet Den vogel na; ende die valeye heet Valenschine, dats swanen dale* In dietsche, verstaet mij wale;Ga naar voetnoot323 Een scoen stat eest in Henegouwe,
[pagina 36]
325[regelnummer] Want naeder hant dede die prince getrouwe Daer maken .j. castel ende sale. Den swane volgde den ridder noyale Tot Nijemagen, aent castel ryke, Daer Swane, die vrouwe suverlike, 330[regelnummer] Teender venster uut lach, ende sach. Den swane vloech, met sinder cracht,Ga naar voetnoot331 Teenen waterscape, aen sterke slot, Als die in vreden gerne daer op Waere. Ende, als si dat sach, die vrouwe, 335[regelnummer] Riep sy, in griexsce: ‘Ridder getrouwe, Doet genade den scoene, Die aan mij, edel ridder vrome, Ghenade soec, biddic dy!’Ga naar voetnoot338 Ende, als Breboen, die ridder vrij, 340[regelnummer] Hoerde de vrouwe ende huer tale, Riep hy: ‘Ghenadeghe, cuusche, smale,Ga naar voetnoot341 Edele, werde vrouwe, dat sy! Gherne sprakic seghen dy, Waert uwen wille, edel bloeme.’ 345[regelnummer] Doen sprac Swane: ‘Ridder vrome, Ic sal u sinden .j. scepelkin, Daer ghij binnen den castel myn Mede selt comen: wilt daer beiden.’ Een scep sant sy hem, tien tyden, 350[regelnummer] Daer hy in ghinc, ende voer over doen. Ende Swane, die vrouwe scoen, Ga naar margenoot*Ontfinc den ridder vriendelike; Haerrer dochter, der maget ryke,Ga naar voetnoot353 Ende haren soene, sy u becant, 355[regelnummer] Bracht sy, gheleit in haer hant,
[pagina 37]
Binnen der ryker hoeger salen. Meneghe vriendelike tale Was daer gesproken tusschen hen beiden. In die sale dat men leide 360[regelnummer] Die taflen, eten dat men ghinc. Metten cortsten salic die dinc Overlopen, nae die warede, Ende den tex in ryme besceden: Die edel Cornike, wilt verstaen, 365[regelnummer] Ende som die daden, die ghedaen Hebben die heeren der Brabansoene. Den tyt, woude God, mocht soe noch comen, Ghy sout hoeren, groet ende cleine, Alle die daden der heeren reyne 370[regelnummer] Van Brabant, die sy hebben bedreven, Sint Hectoer van Troyen liet syn leven, Toet op Anthoenys, den hertoge, Die Brabant vander vrouwen hoeghe Bleef, der hertoginnen Jehannen. 375[regelnummer] Op Breboene keric, wilt verstanden, Die bij vrouwen Swanen sat Over tafele, ende at, Te Nijemegen in die sale, Ende wel hoerde, aen haer tale, 380[regelnummer] Dat sy uut Grieken was gheboeren; Maer niet liet hem die vrouwe hoeren Dat sij des keisers suster was. Een coffer gaffem, als ic las, Van ijvoren, daer in .j. beelde van goude, 385[regelnummer] Ghemaect nae Venuse, der vrouwen, Die sij hielden over godinne; Ende dat hyt gave, wilt versinnen, Den riken keiser Octaviaen; Ende dat hem sonde, wilt verstaen,Ga naar voetnoot389
[pagina 38]
390[regelnummer] Ga naar margenootDie selve vrouwe die hyt gaf, In Griecken, op .j. dach, Doen hy uut Aetenen quam: ‘Wel sal weten die hoghe man Wie ic ben, ende minen name.’ 395[regelnummer] Breboen, die ridder sonder blame, Ghelovet Swanen, der vrouwen ryk; Ende, als was gedaen die maeltyt, Nam hy oerlof aen die vrouwe, Ende aen haeren soene getrouwe, 400[regelnummer] Ende aen die jonghe Swane mede, Ende aen alle die hy tier stede Liet; ende reet den wech die hy quam.Ga naar voetnoot402 Dor bosch ende haghe reet dedel man, Als die ten keiser gherne waere; 405[regelnummer] Maer den wech die hy quam gevarenGa naar voetnoot405 Nae den swane, verloes hy; Ende quam gedoelt, die jongelync vrij, Int groetste riet dat hy noet sach; Daer reet hy meer dan .j. dach. 410[regelnummer] Ten anderen hy gereden quam Daer hy .j. castel vernam,* Op .j. riviere, sterc ende groet. Ende, als die ridder menjoet Den sterken casteel wende liden, 415[regelnummer] Quam uten castele, tien tyden, Een sterc reese, popelikant, Al roepende: ‘Keert om, truwant, Ende wilt minen tol betalen; Ocht, eest dat ic u achter hale, 420[regelnummer] Het sal u costen leven dyn!’ Breboen, die hoeghe ridder fyn,
[pagina 39]
Werp omme ende was zeer gram, Ende seide: ‘Waer omme, popelican, Eest, dat ghy mij scelt truwant? 425[regelnummer] Eenen tol ic hier int lant En ben sculdich, want ic toehoere Den ryken keiser, hoegheboren, Van Grieken, die in syn muegentheden Mint alle die lande, dorpe ende stede 430[regelnummer] Te brenghen, in desside der maeryne; Nyemen ic kenne, groet noch cleine, Ga naar margenoot*Over heere, noch sculdich tribut, Dan den keiser, fel cornut, Diemen heet Octaviaen.’ 435[regelnummer] Die reese antworde, wilt verstaen: ‘Heer ridder, al waer die keiser hier, Met altemale sine princhier, Soe moest hi laten tol ende pant, Dats pert ende wapen ende .j. hant, 440[regelnummer] Ocht lijf, most hier vechten voeren;Ga naar voetnoot440 Sij .m. hebbender dlyf verloren, Die den tol niet wouden gheven: Wildj vechten, het cost u dleven. Laet sien, wildj een eynde maken?’ 445[regelnummer] Breboen, die wel verstont die sake, Dat hier moste vechten ocht verliesen .j. hant, Den helm van stale dat hij bant Ende werp omme den destenier; Den scilt dwanc hij, alse ridder fier,Ga naar voetnoot449 450[regelnummer] Aen die borst, ende rechte spere. Tselve dede die sterke heere, Die felle rese Druwoen,
[pagina 40]
Ende stac den ridder Breboen Op den scilt, van kele roet, 455[regelnummer] Met der vaesschen van selver bloet, Dat spere in trensoene brac. Breboen, die ridder, weder stac Druwoene, den reese groet, Dat spere lanc den rese, al bloet, 460[regelnummer] Tsine rugghe ute quam,Ga naar voetnoot460 Ende dat hy storte, dedel man, Uten gereye doet int sant.Ga naar voetnoot462 Breboen, die hoege edel wigant, Spranc uten ghereyde syn, 465[regelnummer] Ende roefden den helm stalyn,Ga naar voetnoot465 Ende smet hem vanden buke thoet,Ga naar voetnoot466 Dat mer dan drie mans hoeden groet Was, ende hinc aen sijn gereide. Doer riet, lanc, groet ende wyde,Ga naar voetnoot469 470[regelnummer] Jaechdj wech, die ridder Breboen; Al doelende, die ridder coen, Reet henen wech, lanx henen der Scelt, Soe langhe dat die vrome helt Ga naar margenootIn een foreest den wech verloes; 475[regelnummer] Ende ter rechter hant op coes Den wech, soe langhe, dat hy quam Aaen een castel, daer hy* vernam Een linde staende, groet ende breet; Daer .j. ridder sekerlycGa naar voetnoot479 480[regelnummer] Onder sat, ende hiet Eidier; Ende was int lant der forestier
[pagina 41]
Vander vrouwen wegen Swane, Die skeisers suster, wilt verstaen, Was; ende casteel hiet Monfroit. 485[regelnummer] Ende uut desen castiel groet Es geresen Bruesel, die stede; Want menich jaer, dats warede, Hiet de stede Ten Berghe Cout, Eer Lambrecht, die greve out, 490[regelnummer] Die canesie daer stichten dede, Ende sente Goerix capelle mede, Ghelyc als ic u nae sal scriven. Maer, tiersten moet ic u bedriven Aender redenen, in mer talen. 495[regelnummer] Eijdier, die den ridder noyale Sach gereden comen doer thout,Ga naar voetnoot496 Ghinc segen den ridder stout, Die hy daer sach gereden comen, Ende vrechde, de ridder vrome, 500[regelnummer] Hoe hy hiete ende wie hy waer. Ende Breboen seide hem, al claer, Altemale syn aventure, Die hij hae leden, van die uere Dat hy yerst uut Griecken sciet. 505[regelnummer] Ende, als Eijdier dat bediet Hoerde ende verstont, was hy blyde Ende gerepen om syn seide, Ende hieten willecome syn, Ende seide: ‘Edel ridder fyn, 510[regelnummer] Ghij hebt gedaen die hoechste daet Die noet ridder, mij verstaet, Dede binnen hondert jaeren, Ten felle rapasse, hoert mij verclaren,
[pagina 42]
Ga naar margenoot*Dat Antwerpen es geheten; 515[regelnummer] Want menich mensche, sekerlyke, Heeft daer geworpen lyf ende hant. Al dit foreest ende dit lant Hoert toe der hogher vrouwen Swane, Daer ic u af hoerde vermanen, 520[regelnummer] Te Nijemeghen woende sy. Te nacht moetj bliven by mij: Gherne salic syn u weert.’ Dus bleef hy, sy u verclaert, Breboen, tot smorgens, dat men sach 525[regelnummer] Verbaren den scoenen dach. Doen soe nam hij oerlof Aen Eydiere, ende rumet hof; Ende es alsoe lange gereden, Dat hy quam ter selver stede,Ga naar voetnoot529 530[regelnummer] Daer die keiser Octaviaen Gheseten was, wilt mij verstaen, In die ryke tente syn. Breboene, den ryke ridder fyn, Ontfinc hy met vrouden groet, 535[regelnummer] Ende vrechde hem, al bloet, Waer dat hij hae geweest gereden. Doen ghinc hy hem al die waerhede Vertrecken, ende die aventure, Die hem gesciet was, vander uere 540[regelnummer] Dat hy voer uten here: Vanden Swane, ende voert mere, Hoe hy vant die hoeghe vrouwe. Coffer soe liet hij hem scouwen, Datsem metten beelde sant; 545[regelnummer] Ende dat sem dede becant
[pagina 43]
Dat sy die selve vrouwe was, Die hem te constantijnoble, int palas, Ghaf, doen hijt bracht uut Aetenen.Ga naar voetnoot548 Herssenbecken werp hy doen henen 550[regelnummer] Van Druwoene, den fellen rese; Ende vertrac den keiser wesen Ga naar margenoot*Vanden fellen popelicaen; Ende hoe hem in campe verwan; Ende vanden tolle die aventure. 555[regelnummer] Ende, als die edel keiser fiere Verstaen ha die ridder fyn, breboen, Seidj: ‘Edel, wert baroen, Die blyste meer hebdj mij bracht, Edel ridder van groeter cracht, 560[regelnummer] Die ic hoerde in eenen jaere; Die blyste meer horic verclaeren, Die ic hoerde in langhen stonden; Daer ic u, edel ridder jonghe, Gheve daer voer dierste bede, 565[regelnummer] Die ghy mij bidt, over waerhede, Want die vrouwe myn suster sy. Die dade, die ghij, ridder vrij, Hebt ghedaen, sael ic onthouwen.’ Ridder ende knechte, in goeder trouwen, 570[regelnummer] Nam die keiser in deel met hem Ende voer, verstaet den sen,Ga naar voetnoot571 Te Nijemeghen, met Breboen,Ga naar voetnoot572 Daeren Swane, die vrouwe scoen, Ontfinc, in vriendelike aert; 575[regelnummer] Want segen den keiser, sy u verclaert, Voer dedel vrouwe ende haer sone beideGa naar voetnoot576
[pagina 44]
Die salutasie ende die vrindelichede, Die daer int verghederen was, En soudic u, syt seker das, 580[regelnummer] Nae die plompheit mer sinne, Qualic cunnen voert ghebringhen, Alst wel by redenen te proeven sy; Want daer die edelste, hoert nae mij, Vander werelt vergedert waeren. 585[regelnummer] Want van hem beiden, hoert hier naer, Sij comen, die edelste der werelt wyt,Ga naar voetnoot586 Ende diet gheloeve van kerstenhyt Ghewyt hebben meer, metten sweerde, Dan alle die noet leefden op derde; 590[regelnummer] Als wel verclaert die croenike. Ende oec was des keiser ryke Ga naar margenootDie selve Octaviaen, Daer Christus* onder, wilt verstaen, Menschelec woude syn gheboren. 595[regelnummer] Nu hoert, ic sal u laten hoeren Hoe Breboen heere in brabant wert Ende hoe hy dierste, sy u verclaert, Hertoghe was, voer Christus tyt. Octaviaen, die keiser ryc, 600[regelnummer] Was droeve dat hy Karle vant doot;Ga naar voetnoot600 Want hy wel vant dat .j. heere grootGa naar voetnoot601 Was, mechtig, ryc van grooten lande. Tot synder suster, der vrouwe plasande, Seidj: ‘Lieve suster myn, 605[regelnummer] Julius, desen joncheere clein, Soe willic hebben te minen soene; Ic sal hem noch doen spannen croene
[pagina 45]
Van Roeme ende van alle desen lande. Mynder nichten, der maecht plasande, 610[regelnummer] Latic haer vader lant ende goet.’ Breboen, die by den keiser stoet, Viel neder, bugende op syn knien, Ende seit: ‘Heer keiser, ghy gaeft mijen Een bede, doen ic quam in here, 615[regelnummer] Ende ic u brachte die blide mere Van uwer suster: nu biddic dij Om uwer nichten, der maget vrij, Die hier nu steet voer oeghen.’ Doen seide die ryke keiser hoege: 620[regelnummer] ‘Breboen, Breboen, ridder vercoren, Mynder nichten, hoech gheboren,Ga naar voetnoot621 Soe gevic u, ende al huer lant, Ende maeck u hertoghe van: BrabantGa naar voetnoot623 Saelt nae u heten emmermeere. 625[regelnummer] Oic wil ic dat u hulde ende sweere Alle lant, voer Maerse ende Plutoen, In die sinagoghe, daer die baroen Die wapen te vertyden plegen; Myn suster set sy es gelegen 630[regelnummer] In hueren lande, in .j. groen wout; Het hetse menech ridder stout Ga naar margenoot*Versocht uut verren landen.’ Doen dede die keiser te handenGa naar voetnoot633 Bereiden al doen syn vaert, 635[regelnummer] Om ter sinagoghen wertGa naar voetnoot634, 635 Te treckene, daer nu Loeven steet.
[pagina 46]
Nu seldj hoeren cleer besceedt, Waer om dat Loeven es geheten. In dien tyden, wildyt weten, 640[regelnummer] Stont een capelle daer, Daer Maers ende Plutoen, dat es waer, In was verheven ende was geheert; Ende des capelle, als ons leert Distorije, woende .j. out ermijte, 645[regelnummer] Die dofferande, sekerlike, Tontfane plach, die men der bracht.Ga naar voetnoot646 Ende, als ijemen sterven plach, Hinc men daer teken ser wapen; Ocht, als sij seghe, verstaet die sake, 650[regelnummer] Hadden gevochten inden velde, Staken haer baynieren ende scelde Voer Maerse, dat soe was haer sede; Ocht, alsy lant, borch ende steden Haeren kinderen daer op wouden dragen, 655[regelnummer] Verghederde siere vrinde ende maghe, Ende droegense lant ende goet op, Voer Maerse ende Plutoene, die got. Ende die capelle, dats waerhede,Ga naar voetnoot658 Hiet Victorie: ende segheGa naar voetnoot659 660[regelnummer] Was, tien tyden, int lant. Dese capelle, sy u becant,Ga naar voetnoot661 Soe reet de keiser Octaviaen, Ende syn suster, wilt verstaen, Ende haer dochter ende haer soene, 665[regelnummer] Die jonch, lustick ende scoene Was; bij Breboen soe reet hy. Soe langhe reden die heeren vrij,
[pagina 47]
Dat sij op .j. ryviere claer Quamen, daer den scoensten aer 670[regelnummer] Stont, van plumen scoen ende swert. Julius, die jonchere, weert Ga naar margenoot*Verhit op den haer, tier tyt, Ende scoet den aer, die jonghelinc rijc, Met eenen boghe hornyn. 675[regelnummer] Dies groete genoechte die keiserijn Hadde, ende dede tenten ende pauwelloeneGa naar voetnoot675, 676 Daer slaen: het was daer lustich ende gruen. Ende namaels, doen Julius keiser was, Dedij daer maken een palaijs, 680[regelnummer] Ende gaf hem den name Aerscot. Ende oec loet hy van goude roet Den scilt, metten aer van sabel, Alsoese noch die keiser noijable Draghen, heden op desen dach. 685[regelnummer] Merct, Aerscot, daer men soe letter af Wet te spreken, dan, hier omtrent, Hoe wortel, beghinsel ende fondement Was dat edel lustich plin, Datter dat edel romsche wapin 690[regelnummer] Es uut comen ende geresen; Als men scoen ende cleer mach lesen In de clerasie van Jacoppe. Smergens dede die keiser oppe Laden, tenten ende pauwelloene, 695[regelnummer] Ende voer ter capellen scoene, Daer nu Loeven es gestaen, Daer hy gaf der jongher SwaenGa naar voetnoot697 Den edel ridder Breboen,
[pagina 48]
Ende deden hulden ende sweeren doen 700[regelnummer] Alle den lieden daer int lant. Ende hij gheloefdem, met vromer hant, Dat hyse houden soude te rechte, Segen lans heeren ridders ende knechte. Dit swoer hij voer Mars ende Plutoen. 705[regelnummer] Ende, om dit selve oeckesoen, Bleef Loven Ten Gheloeve heten. Ende, na der hant, dedj daer, sekerlike, Op den berch .j. castel maken, Ende .j. duwiere, verstaet myn sprake, 710[regelnummer] Onder derde, tot in die capelle, Van op castel, hoert mij tellen. Ga naar margenootEnde van daer voer hy tAntwerpen, Daer hem tryke casteel sterke Op was gegeven, van diet hielden; 715[regelnummer] Ende doen gaf hyt den hertoghe milde, Ende hiet lant van den Riet, Ende sient bleeft hetene, verstaet bediet, Dlant vanden Rijne, alst noch heet:* Ende van daer ontboet hy sekerlyke 720[regelnummer] Sijn her, dat lach te Cameryke, Daer hij .j. casteel ryke Hadde doen temmeren ende maken: Ende hiet Cameryke, om die sake. Ende, doen hij hae syn her by hem, 725[regelnummer] Voer hij te Nijemegen, verstaet den sen, Ende daer liet hij der suster synGa naar voetnoot726 Ende harer dochter en den hertoghe fynGa naar voetnoot727 Breboene, ende voer te Roeme; Daer hij Juliuse die croene
[pagina 49]
730[regelnummer] Wan ende gaf, ende maecten keiser mede; Ende maecctem alle die lande ende stede Onder daen, in desside der see. Ende doen voer hy, dats waree, Over weder in Griec lant. 735[regelnummer] Daer icken laete, ende doen u becant Vanden hertoghe Breboen, Ende van synder vrouwen scoen,Ga naar voetnoot737 Die Ten Ghelove gingen woenen, Op den riken casteel scoene, 740[regelnummer] Die sy daer hadden doen maken. Ende vrouwe Swane, verstaet die sake, Voer woenen op casteel van Niemagen. Ende al die wile, hoerdic gewagen, Dat men tymmerde Ten Gelove, 745[regelnummer] Woendy op den casteel, boven, Te Bruessel, dat hiet Monfroet, Dats Coudenberghe, verstaet, al bloet. Ganus sone, Mondedier, Die ghinc stichten, verstaet hier; 750[regelnummer] Doen hij uut Troyen was gevloen Ghaf Ganus Mondedier, sinen soen,Ga naar voetnoot751 Die contrie, diet maken dede, Ga naar margenoot*Ende Parijs die stede, Ende Cassus casteele, dats waer.Ga naar voetnoot754 755[regelnummer] Op den edel prinche voerbaer Keer ic, ten hertoghe Breboen; Die van Zwanen, der vrouwen scoen, Een dochter hadde, hiet Brabansiaene;Ga naar voetnoot758 Die te manne, wilt verstaene,Ga naar voetnoot759
[pagina 50]
760[regelnummer] Ghecreech den jonghelinc Aetsaert, Hoeijoens soene, sy u verclaert. Welc Hoeijoen woende op der Masen cant, Te Hoey, dat nae hem es genamt, Ende was heere van Ardenen, 765[regelnummer] Ende van den Eyfele, ende alsoe henen, Van Lymborch, van Retters, van Pierlepont, Ende van der Martsen, ic doe u cont; Alsoe op streckende in Verremandoijs. Ende, als Breboen, die prince courtois, 770[regelnummer] Sterf ende syn edel vrouwe Swane, Quam Brabant Aetsaert al aene, Van Brabansiaene, sinen wive, Dat hij regeerde, sinen live,Ga naar voetnoot773 In vromer aert, als prince coen. 775[regelnummer] Ende hij creech eenen vromen soen, Die Maersiaent geheten was. Tusschen syn scoudere, als ic las, Bracht hy een sweert ter werelt scoene. Ende des edel hertoghe vrome 780[regelnummer] Suverert wout sonder genade, Met sinen ridderliken daden, Van meneger costumen, quaet ende fel; Ende dit wout, verstaet mij wel, Crech sint den name Vlaendren, 785[regelnummer] Daer men scoen ende claer den sen In die Vlemsche Cornike vint. Dies scedec nu plomp vander dinc, Want teser materien niet en hoert. Op Maersiaente stel ic mij voert, 790[regelnummer] Die heere was van menegen lande; Want Henegouwe, wilt verstanden,
[pagina 51]
Aertois ende Picaerdien Creech hy al in syn baelgie Ga naar margenoot*Ende maectet Brabant onderdaen. 795[regelnummer] Redene waest, wilt mij verstaen, Omdat Julius Cesaer Een hertoghedom maecte, al claer; Ende dyerste was dattij maecte mede. Ende dander lande, dats warede, 800[regelnummer] En waeren van gheenen naeme. Soe ghaf hy Brabant al te samen Den hoechste name, doverste sen; Soe dat alle die lande ghemeyn, Vander see op toter walen, 805[regelnummer] Brabant hieten, al te male. Dese Maersiaent gheen kint en liet. Doe tract aen hem, verstaet bediet, Die keiser van Roeme, dlant aen hem, Toter Scelden, verstaet den sen; 810[regelnummer] Ende voert, die coninc van Goet lant, Die soe trac tot synder hant Aertois, Vlaenderen, Henegouwe. Niet dat die lande, wilt onthouwe, Alsoe hieten, hoert nae mij, 815[regelnummer] Maer om die redene dat ghy Sout weten hoe verre Brabant ginc, Soe scrivic u alsus die dinc, Ende noeme u dlant alst nu heet. Die keijser, verstaet besceet,Ga naar voetnoot819 820[regelnummer] Hiet, tien tyden, Traijoen; Ende die keiser hae .j. soen Die conincx dochter van Goet lant Ghetrout hae, ende hij was genaemt,Ga naar voetnoot822, 823
[pagina 52]
Die soene der edeler vrouwen synGa naar voetnoot824 825[regelnummer] Gotlant conincx dochter Florentyn, Priamus, nae Hectoris vader; Want sij waeren al te gader Uten pryelle van Troyen comen. Dus wert Priamus keisers sone 830[regelnummer] Coninc van Goten ende vanden Ryne. Ende hy loet die wapen fyne Van sabel, metten leeuwe van gouwe; Ghetonct, gheclaut, wilt onthouwen, Van kele; ghetant van selver claer, 835[regelnummer] Alsoe die hertoghe openbaer Van Brabant dragen, teser tyt. .Vij. coninghe waren sekerlyc Ga naar margenootAeve Priamus comen, wilt hoeren,Ga naar voetnoot838 Daer die leste aeve, hoegeboren,Ga naar voetnoot839 840[regelnummer] Was edel, stout, ende was geheten Clouwys; ende hy was sekerlyke* Die yerste kerstendom ontfinc. Ende die ander, verstaet die dinc, Die voer hem was, sterf verdomt. 845[regelnummer] Ende des was Lodewijc ghenoemt; Ende het deden, des syt wys, Kersten die goede sent Remys, Die en doepten met ser hant. Ende doen hij sterf, sy u becant, 850[regelnummer] Soe weert eerlic begreven Te Parys, sent Senoveven. Eenen soene dat hy liet, Die Elentaryus hiet, Ende die de ryke vransche croene 855[regelnummer] Regeerde in eeren, als prince vrome.
[pagina 53]
Ende, doen hy sterf, liet hij hem naer Eenen soene, dat es waer, Die Lottaryus die naem gewan. Van desen Lottaryus quam 860[regelnummer] Die edel coninc Silpryc, Die nae hem liet, den coninc ryc, Den groeten coninc Lottarys; Die sent Amant, des syt wys, Kersten dede; ende doe hien over lasGa naar voetnoot864 865[regelnummer] Antwerdij Amen, daer menech was. Ende dese wies op in doechden groet, Ende bracht menegen payen ter doet, Ende maectet al kersten, sy u becant, Tusschen Sassen ende Spaendien lant.Ga naar voetnoot869 870[regelnummer] Vrome was hy, des syt wys, Ende wort begraven Sente Denys. Een dochter hae hij, hiet Slytelt, Die hij gaf eenen vromen helt, Anselberte, van Roeme geboeren, 875[regelnummer] Ende dlant daertoe, wilt hoeren, Van den Ryn, verstaet den sin, Daer in steet de stad van Antwerpen, Ende alsoe lancx neven der Schelt. Anselbert wan .j. vromen heltGa naar voetnoot879 880[regelnummer] Ga naar margenootEenen grave, hiet Aernout,* Die nae hem liet, mij wel onthout,Ga naar voetnoot881 Sent Aernout, den heileghen man; Die, mits ser heilicheit, gewan Dat hy besit suete hemelrike. 885[regelnummer] Sent Aernout liet sekerlike
[pagina 54]
Angaijse, den edel prinsier; Die die edel vrouwe fier Te wive creech, nu hoerter nae, Ende was geheten Beggae. 890[regelnummer] Haer ouder vader Kaerleman, in goeder trouwen,Ga naar voetnoot890 Hiet, ende was prince op Haspegouwe,Ga naar voetnoot890, 891 Te Lande dat hy woenende was. Syn soene hiet Puppyn, als ic las, Ende was dierste hertoghe in Brabant, 895[regelnummer] Jae kersten, sij u becant. Ende des hertoghe Puppyn Hae .j. maget, in duechden ryn, Teender suster; ende was geheten Sent Amelberge, ic doe u weten. 900[regelnummer] Ende des hertoge Puppyn Was vader, verstaet den fyn, Van Begga, Ansaeys vrouwe, Ende daer toe, wilt onthouwen, Van sente Gertruden, der maget goet. 905[regelnummer] Ende doen Puppyn, des syt vroet, IJerst hertoge wert in Brabant, Screef men, als ic gescreven vant, .Vj.^c ende .xvij. jaer ende .xxx. regeerde, naer, Ende Ansaeijs, dat es waer, 910[regelnummer] Wert hertoghe, na Puppins doot, Ende regeerde, in eeren groet, Brabant .xxx. jaer ende .viij. Ende, doen die prince, groet van machte, Sterf, screef men carnasioen:
[pagina 55]
915[regelnummer] Jhesus Christus, Marien soen, .Vj.^c ende .lxxxviij. mede. Des Ansaijs, verstaet myn rede, Ga naar margenootWas comen uut Troyen ende uut Roeme; ¤ Ende Begga, syn vrouwe, was comen 920[regelnummer] Uut Lotrike ende uut Brabant. Dit syn die .iiij. syden, als ic vant, Daer die brabantsche hertoghen vrije Ave sijn comen, geloves mije.Ga naar voetnoot923 Ende des hertoghe AnsaijsGa naar voetnoot924 925[regelnummer] Was verwapent, ben ic wijs, Van selver, met .j. leeu van gouwe, Gheclaut, getant, wilt onthouwen, Van kele, ende oec mede getonct. Eenen vromen prince jonc 930[regelnummer] Liet hy hem nae, hiet Puppyn* Van Herstale, want die prince fijn Dede daer jerst, verstaet mij wale, Maken kasteele ende sale, Tusschen Ludicke ende Tricht, 935[regelnummer] Te Herstale, op die Mase slicht. Dies hiet hij van Herstale Puppyn. Aen dat soete gelove Kerstyn Dat hy ijerst die Vriesen bracht, Met synder ridderliker cracht, 940[regelnummer] Ende sloech haeren hertoghe doot. Eenen bastaert, in deuchden groot, Soe wan Puppin, als ic las, Aen .j. vrouwe, hiet Alpidas, Ende was uut Normandien geboeren. 945[regelnummer] Haer magen waeren alle, wilt hoeren,
[pagina 56]
Paijene ende Sarresine; Sijn getrouwe vrouwe reyne Verstiet hij, om deser Alpidas. Dat hem calengierende was 950[regelnummer] Sente Lambrecht, syn biecht vader, Die bisscop was, hoert algader, Van Tricht, ende dien lande mede · Soe dattij Alpidasse van hem dede Ga naar margenootEnde santse tuijs, in Normandien; 955[regelnummer] Datse haeren maeghen, den quadien, Claechde; die, met felleyden groet, Sente Lambrechte sloeghen doet,* Daer hij te Tricht stont messe en dede, Tonser vrouwen, met innecheden. 960[regelnummer] Om dese mesdaet oppenbaer Wert sent Lambrecht maertelaer. Dese bastaert hiet Kaerle Marteel, Die nae den vader al geheel Besat Brabant ende Lotrijke; 965[regelnummer] Want doen sijn vader, die hertoge ryke, Sterf, en liet hij gheen kent.Ga naar voetnoot966 Ende men screef doe, mij versint, Doen hy sterf, hertoge Puppin, Carnasioen, verstaet den fin, 970[regelnummer] .Vij.^c ende viere. Ende hij regeerde, de hertoge fiere, Brabant .xix. jaer. Den scilt droech hij van selver claer, Metten leuwe van goude roet,Ga naar voetnoot974 975[regelnummer] Ghelyc den vader, verstaet al bloet. Kaerle Marteel, dedel bastaert, Wert die vromste, sy u verclaert, Die men doe wiste in kerstenhede;
[pagina 57]
Soe dat hy, dor syn vromichede, 980[regelnummer] Wert gecoren, tier tyt, Rewaert te sine in Vranckeryc. Met .j. haemer eyseryn Soe vacht dat ridderlike gryn: Daer crech hy Maertel om den name. 985[regelnummer] Met sinen ridderliken hamerGa naar voetnoot985 Maectij kersten menech lant, Dies men den hoegen, edelen wygant Boet die rike vranssche croene.Ga naar voetnoot988 Maer die prince, van hoeghen doene, 990[regelnummer] Die en wouder niet ontfaen; ¤ Want hij seide, wilt verstaen, Dat het waer meerder eere Boven coninc te sijn heere, Ga naar margenootDan sonder heere coninc te sine: 995[regelnummer] Al en docht die coninc niet te wapine, Dies en woudij hem niet nemen syn goet, Want die coninc, saecht ghemoet, Woende tsente Medaerts, te Cissoen. Des Kaerle Marteel, hoech van doen, 1000[regelnummer] Toech, met cleinder menichten kerstin, Orlogen op Sarresyn, Over die Roe See, in vromer aert. Nochtan quam die edel bastaert Ongescant in Vranckeryke, 1005[regelnummer] ¤ Dat hij in eeren, als rewaert ryke, Regeerde wel .xxxiij.* jaer Ende .xxvj., dat es waer, Regeerdj Brabant, hoert nae mij. Carnasioen, al sonder sy, 1010[regelnummer] Screef men ons Heeren ¶ .vij.^c
[pagina 58]
Ende .xlij., wie dats wondert. Te sent Denys, met groeter haven, In Vranckeryck, was hy begraven. Ende hij droech, die prince bouwe, 1015[regelnummer] Den scilt van selver, met den leeu van gouwe. Eenen soene liet hy, hiet clein Puppyn, Rechtverdic, vrome, edel ende fyn, Clein, sterck boven natuere; Dies hy ghecoren, te dier ueren, 1020[regelnummer] Was coninc in suete Vrancke lant. Doen hij hae .viij. jaer Brabant Gheregeert, in groeter vreden, Wert hij gecoren, dats warede, Vanden anderen paus, die Steven hiet, 1025[regelnummer] Ende van allen den princen, verstaet bediet, Van kerstenheit coninc te sine. Men screef doen, dats waerheit fine, .Vij.^c ende .l., dats waer. Ende hij regeerde, sonder vaer,Ga naar voetnoot1029 1030[regelnummer] ¤ Brabant der jaeren .x. ende .ix. Ende, doen hy sciet van desen levene, Screef carnasioen ons heeren .Vij.^c ende daertoe meere Ga naar margenoot*.Lxix., nu wilt hoeren. 1035[regelnummer] Ende des hertoghe hogheboeren, Nae dattij die crone ontfinc, Was hy verwapent, verstaet die dinc, Van lasure, ghescut met lylien van gouwe. Ende des edel prince bouwe 1040[regelnummer] Wert begraven, nae syn doet, Met bitterliker rouwe groet Sente Denys, in Vranckerycke. God geve sier siele hemelryke!
[pagina 59]
Een vrouwe hae hij, die Beerte hiet; 1045[regelnummer] Die walen heetens aeu granpiet, Coninc Florys dochter van Hongherien Ende Blensefleuren, der vrouwen vrijen. Daer hij eenen soene aen wan, Kaerlen den edelen man, 1050[regelnummer] Daer men soe menech edel dinc, Die in Vranckeryck was coninc, Ave scryft, leest ende telt. Natuere die was in hem verselt In alsoe vromer edelder aert, 1055[regelnummer] Dat die Spieghel van hem verclaert, Ende die vransche Corenike, Dat alle heeren voer hem wyken Van kerstenheit moesten, in sier tyt; Want Norwegen, Scotlant, der gelyc; 1060[regelnummer] Ingelant, Vrieslant, Denemerken Ende vanden Ryne die heeren sterke Vriesen, Swaven, Almaendien, Savoyen, Provensen, Avernen, Castielen ende Catteloen; 1065[regelnummer] Spaendien ende Erregoen; Sesiele, Napels, Calabren mede; Poeldien ende Roeme die stede, Dit bracht hij al aent gelove kerstyn Ende suveryt vanden Saresyn. 1070[regelnummer] Die heileghe paus Adrianus Sant hem den slotel, wy lesent dus, Vander biechten, om dat hy Roeme ontseite, gheloves mij. Ende, doe hij Roeme te wille hae, 1075[regelnummer] Maecty daer, alsoe ic verstae, Ga naar margenoot*Twee hertogen, seldj weten,Ga naar voetnoot1076
[pagina 60]
Van Boene venten, van Spoeleten, Om dat sy Roeme bevrijen souwe. Vele torren maecte die keiser getrouwe 1080[regelnummer] Aen Roeme, ende .xj. poerten oec. In consilien die paus ontboet Wel .c. ende .liij. bisscopen mede, Ende vele prelaten, dats waerhede. Desen gaven hem over dat hy hae macht 1085[regelnummer] Een paus te makene, ende al die cracht Die den stoel van Roeme hoerde toe. Der Lombaert conincryc maecty doe Een inde, om dat sy altoes waeren Der heileger kerken contraire, 1090[regelnummer] Diessen die goede sente Landrae,Ga naar voetnoot1090 Doer syn ridderlike daede,Ga naar voetnoot1090, 1091 Gaf den name Kaerle die groet; Ende ander heilige liede oecGa naar voetnoot1093 ¤ Screven hem ane, mits sier ghewerke, 1095[regelnummer] Apostel, piler der heileger kerken, Want hyt gheloeve van kerstenheide Meer wyde dan nije coninc dede. Saech moedich was hy als .j. lam, Ende als een hongerec libaert gram 1100[regelnummer] Op syn viande, in alle weeghe. Dese edel coninc, vroem van live, Verhief noijt in sinen moede, Wat voerspoede hy creech van goede; Noch wat achterdeel hem quam, 1105[regelnummer] Noijt verdroefdem dedel man. Die .vij. ghetiden dagelike Soe hief die edel coninc ryke,
[pagina 61]
Met alsoe groeter innechede, Dat dingel Gods, te menegher stede, 1110[regelnummer] Seghen hem sprac; oec dedy hem kinnen Den dach daer hij op soude winnen Die doet, ende vander werelt sceiden. Des edel coninc, vol werdicheiden,Ga naar voetnoot1113 Regeerde Brabant, sonder vaer,Ga naar voetnoot1114 1115[regelnummer] Omtrent .xlvj. jaer, Ga naar margenootEnde .lxxij. was hy out, Doen hij gout der natueren scout. .Vij.^c screef men, ende .xvj. met, Doen hy sterf, ic wille ghijt wet. 1120[regelnummer] In onser Vrouwen kerken leet hy, tAken,* Die hij daer stichte ende dede maken. Dit was .j. jaer, verstaet mij wale, Nae den stryt van Ronsevale, Daer Roelant ende die ghesellen syn 1125[regelnummer] Doet bleven, voer Sarresyn;Ga naar voetnoot1125 Die de greve van Henegouwe, Gouweloen, Vercochte den Sarregoen, Metten .xij. genoeten van Vranckeryke.Ga naar voetnoot1128 Dies Karle, van rouwe, op dien tijt,Ga naar voetnoot1129 1130[regelnummer] TAken voer liggen, sy u becant, Dat tien tiden was Brabant. Hoet van Brabant sint es gesceiden, Daer vandic gescreven af gewareijde, Maer emmer waest Brabant op dien tyt. 1135[regelnummer] Ghedeilt soe droech die coninc ryc Den scilt van goude ende van lasuere; Int goudt staende, scoen ende pure, Eenen halven aer van sabele; Int lasuer, lilien van goude noyable.
[pagina 62]
1140[regelnummer] Ende sinen titel die was scoene: Kaerle, geweldec keiser van Roeme, Gheweldic coninc in Vranckeryke, Gheboeren hertoghe, der ghelyke, Van Lottryke ende van Brabant: 1145[regelnummer] Over heere in kersten lant. Des groete Kaerle liet .j. soene. Die geweldich keiser van Roeme Was, ende van Vranckeryck coninc, Hertoghe van Brabant, verstaet die dinc, 1150[regelnummer] By name hiet hij Lodewijc; In eeren regeerdj sekerlyc, Syn leven, beide lant ende croene. Lierijc den jersten greve vrome Van Vlaenderen soo maecte hij, 1155[regelnummer] Die buten Corterycke begraven sy, In die coniesie, te Herelebeke. Ende Lodewijc regeerde, sekerleke, Ga naar margenootDies keisers croene, ende Vrancke lant, .Xxvj.* jaer, ende Brabant; 1160[regelnummer] Ende men screef, hoerter naer, .Viij. ende .xlij. jaer. In Lorynen, te Mets in stede, Wert hy begreven, met jammerhede. Lodewyx soene was Karle geheten, 1165[regelnummer] De kaluwe, als men ons doet weten, Van wien die roemsche croene sciet. Daer u te lanc waer af bediet Te doen al nu, teser tijt; Maer hy bleef coninc in Vranckeryc 1170[regelnummer] Ende hertoghe in Brabant, Welc was syn eyghen erve ende lant; Dat hy regeerde, met eeren groet, .Xxxvj. jaer, nae syns vaders doet. .Viij.^c ende .lxxij. mede
[pagina 63]
1175[regelnummer] Screef men, dat soe was warede, Doen hij sterf, die edel coninc: God breng syn siele in hemelryc! Eenen soen kalu Caerle liet, Die de lesper Lodewijc hiet, 1180[regelnummer] Ende des was coninc in Vranckerijck, Ende hertoghe van Brabant, der ghelyc; Ende hy en regeerde maer, dats waer,Ga naar voetnoot1182 Vrancryc ende Brabant .ij. jaer. Ende men screef, op dier tyt, 1185[regelnummer] .Viij.^c ende .lxxiiij. sekerlyc. Te sent Denys, met groeter haven, In Vranckerijc, was hij begraven.Ga naar voetnoot1187 Dese lesper soe liet .j. soene, Karel die sempel hiet die gone. 1190[regelnummer] Dese coninc, als ic ben wys, Sloech doet den greve van Parys, Die Robrecht by namen was geheten. Groet orloghe ende swaere veeten Hielt hij menich, in sier tyt, 1195[regelnummer] Dat hij in eeren, sekerlyc, Ga naar margenootOver quam, als coninc coene; Daer nae sterf hy, te Pierone, Als hij Vrancryc ende Brabant Gheregeert hae, als ic vant, 1200[regelnummer] Omtrent .xl.* jaer ende .j. Ende doen hy sterf, die coninc reen, Screef men .ix.^c jaer Ende .xv., dat es waer. Kaerle soene, hiet Lodewijc, 1205[regelnummer] Die sempel oic, in sier tyt; Syn moeder was, sy u becant, Coninc dochter van Ingelant;
[pagina 64]
Sinen .xiij. jaeren wert hij Hertoghe in Brabant, hoert nae mij; 1210[regelnummer] Syn moeder, dedel coninginne, Vuerden in Ingelant, wilt versinnen,Ga naar voetnoot1211 Over mits syn viande, Die hy hae, in Vrancke lande, Tot hy was comen sinen jaeren, 1215[regelnummer] Daer hij over quam gevaren. Twee bastaerde broeder hae hy, Die hem dedele croene vrij Ontweldechden langhe stont. Ende de ander historien doen cont 1220[regelnummer] Dat groet Kaerle was, Puppins soene: Dat loghen es, ende dies vermanen Die lieghen Kaerle den heere.Ga naar voetnoot1222 .Xiiij. jaer regeerdj, in eeren, Vrancryck ende Brabant mede. 1225[regelnummer] Ende, doen hy sterf, dats warhede,Ga naar voetnoot1225 Screef men .ix.^c .l. ende vive. Te Riemen, alsoe ic scrive, Wert hy begraven, nae syn doet, Eerlic, met rouwe groet. 1230[regelnummer] Lodewijck .j. soene liet, Die by name Lottarys hiet; Die, in eeren ende in vrede, Vranckeryck ende Brabant mede Regeerde .xxxj. jaer. 1235[regelnummer] Ende men screef doen, scoen ende claer, .Ix.^c ende daer toe mede .Lxxxvj., dats warede. Ga naar margenoot*Sente Denys, syt seker das,
[pagina 65]
Dat hy oic begraven was. 1240[regelnummer] Des edel coninc Lottarys Liet .j. soene, ben ic wys, Die men hiet Lodewyc de jonghe; Want hy regeerde, ic doe u conde, Maer Vrancryc, suet lant, 1245[regelnummer] Een jaer, als ic gescreven vant; Ende hy sterf, sonder te hebben soene. Dies versterf die vransce croene Op Kaerlen, syns vader broeder, Beide van vader ende van moeder, 1250[regelnummer] Ende hertoghe in Brabant was; Dies hy uut Vrancryc, als ic las, Ontboden was van den heer. Ende men screef doen, scoen ende cleer, .Ix.^c .lxxxvij. mede. 1255[regelnummer] Kaerle, die hertoghe, dats waerhede, Die bereede sine vaert, Metten brabanscen heere wart, Te Vrancryc, sinen verstorvenen goede. Seghen hem was op syn hoede 1260[regelnummer] Huijghe Capet, grave van Parijs, Die scalc was, nae der werelt wys. Dese Huijge was aen de coninginne, Daer hy af creech, wilt versinnen, Al den tresoer van Vranckerycke; 1265[regelnummer] Ende metten goede, sekerlike, Die fransoyse toech aen hem Ende weder stont Kaerle, verstaet den sen, Onder den berch van Louwen. Maer Kaerle, die hertoghe getrouwe, 1270[regelnummer] Scoffierden ende jaechden vanden velde. Heer Huyghe creech weder die gewelde, Dat hij Kaerlen beleide in Louwen; Maer ute toech die prince getrouwe,
[pagina 66]
Met meneghen edelen princier, 1275[regelnummer] Ende jaechde den fellen putertier, Hem ende syn muechentheit te male, Beide te berch ende te dale; Ga naar margenootSoe dat hy cume ontvloet. Nu hoert wat hy dede doe:Ga naar voetnoot1278, 1279 1280[regelnummer] Hij maecte vriescap metten bisscop; Die hem snachts dede die porte op Vander stat van Louwen. Ende, met deser ontrouwen, Vinc hij Kaerle, op bedde sijn, 1285[regelnummer] Ende vuerde gevaen dedel gryn TOrliens, daer hy sterf Ende in gevanckenesse bederf. Her Huyghe bleef coninc met vreden, Ende syn nae comelinge noch heden, 1290[regelnummer] Want die groete Phelips, Got weet, Die op Mansepevel street Ende die Vleemingen verwan, Was die .xij.^te dan, Die quam nae desen Hugen Capet, 1295[regelnummer] Alsoet die vrancksche cornicke set. Dus wert dedel brabansche geslechteGa naar voetnoot1296 Vander croenen onderft; te rechte Als sij croene hadden gedragen daer .Ij.* ende .lxxxviij. jaer. 1300[regelnummer] Ende men screef carnasioen Jhesus Christus, Marien soen, .Ix.^c ende .lxxxviij. mede.Ga naar voetnoot1302 Ende Kaerle regeerde, dats warede, Brabant .xx. ende .ix.: 1305[regelnummer] God, gef synre sielen deuwec leven!
[pagina 67]
Twee kinder liet Kaerle in Brabant: Deen was .j. soene, sy u becant. Die by namen Otte hiet; Ende .j. dochter, verstaet bediet, 1310[regelnummer] Die Gerberghe was geheten. Ende hertoghe Otte, sekerlike, Loet weder den scilt van selver claer, Metten leuwe van gouwe, dats waer, Alsoe se droech Kaerle Marteel. 1315[regelnummer] Brabant regeerdj geheel Omtrent der jaere .x. ende .iiij. Ende doen hij sterf, die prince fier, Screef men .m. jaer ende twee mede: God gef synder sielen vrede! 1320[regelnummer] Ga naar margenootHertoghe Otte .j. suster liet, Die Gerberghe by namen hiet. Dese edele vrouwe waerde Hae Lambrecht metten baerde,* Die hertogdoem aen hem toech; 1325[regelnummer] Maer die romsche keiser hoech Nam hem al dlant van Lotryke, Ende gaeft .j. prince ryke Van Aerdenen, Godeverde, Dat Lambrechte sere deerdeGa naar voetnoot1329 1330[regelnummer] Ende Gerbergen der vrouwen, Want nemmer lants moch sy behouwen Dan Loven, Bruesel, Nijvel mede, Metten dorpe, dats waerhede, Die daertoe hoeren, noch ter tyt. 1335[regelnummer] Ende Lambrecht wert grave, sekerlyc, Van Loevene, ende loet Breboens wapine,
[pagina 68]
Van Kaerle, metter binden selverine, Alsoese die van Loevene noch dragen. Ende Lambrecht stret, hoerdic gewagen, 1340[regelnummer] By Florynis, segen den Aerdenois, Om dat hij gerne, die prince courtois, Ghevryt hae ser vrouwen lant; Maer inden stryt, die prince vaellant, Moest voer Godeverde bliven doet.Ga naar voetnoot1344 1345[regelnummer] Dus verloes Gerberch, de vrouwe groet, Vrancryc, Lotryc, man ende vader, Ende en hielt nemmer te gader Dan Loven, Bruessel, Nyvel mede; Wies vorders dat van kerstenhede 1350[regelnummer] Gheweest hadden geweldich heeren: En was gheen wonder, al moest haer deeren!Ga naar voetnoot1351 Lambrecht regeerde, als ic vant, Omtrent .xiij. jaer Brabant; Ende, doen hy sterf, screef men claer 1355[regelnummer] .M. ende .xv. jaer. ¶ Greve Henrick douwe syn soene hiet, Die hy greve van Lovene liet; Want nemmeer hilt hy vanden vader Dan Loven, Bruessel, Nijvel te gader. 1360[regelnummer] Ga naar margenootEnde des edel greve Henric Was verwapent, sekerlyc, Van Kaerle, met eender vaesschen selveryn. Ende des edel greve fin Regeerde dedel greefscap goet 1365[regelnummer] .Xxxiij.* jaer, sijts vroet. .M. ende .lxviij. mede Screef men tien tyde, dats warede,
[pagina 69]
Dat hy sterf, die edel heere: God brenge syn siele uter hellen seere! 1370[regelnummer] Een sone liet, Lambrecht stamelaert,Ga naar voetnoot1370 Die, nae den vader, den sueten aert Van Brabant regeerde, sinen tijt. Des edel greve, in duechden ryc, Hae .j. suster, hiet Machtelt, 1375[regelnummer] Die hy gaf .j. vromen helt, Die grave was in Henegouwe; Daer hij .j. dochter, in goeder trouwen, Af hae, ende hiet sente Eijde, Die moeder wert van soenen drie,Ga naar voetnoot1378, 1379 1380[regelnummer] Daer douste af hiet Godefroit. Coninc wert hy van lande groit: Van Jherusalem, van Sueryen Ende van Bohoen, geloves mije, Was hij hertoge ende heere. 1385[regelnummer] Sijn ouste brueder, verstaet mijn leere, Was nae hem coninc Jherusalem, Ende hiet Bouwyn, verstaet den sin. Die derde hiet Eustaes, ende bleef grave Van Henegouwe, rijc van have. 1390[regelnummer] Des Lambrecht was haerer .iij. ouder vader, Die Brabant hielt, verstaet, al gaeder. Ende des grave Lambrecht Waest, die de canesie stecht Sente Peters, te Lovene, in stede; 1395[regelnummer] Ende te Bruessel, sente Goedelen mede.Ga naar voetnoot1395 Ga naar margenoot*Ende hij woende te Bruessel binnen Tusschen .ij. erm vander Sennen, Daer hij .j. capelle dedeGa naar voetnoot1398
[pagina 70]
Stichten, in de wardichede 1400[regelnummer] Van sente Goerix, den heilegen sant, Die bisscop was, sy u becant, Te Camerycke, met heileger eeren. Des Lambrecht, hoert my verclaeren,Ga naar voetnoot1402, 1403 Regeerde, als greve, Brabant 1405[regelnummer] .Xvj. jaer, als ic gescreven vant. .M. ende .xliiij. mede Screef men doen, dats warede. Lambrecht .j. soene liet, Die greve Henric bij name hiet; 1410[regelnummer] Die vrome was ende hoege, Ende hielt strijt ende orloghe Seghen .j. heere van Utrecht, Die hij vinc in .j. gevecht, Daer hij seghen hem hielt stryt; 1415[regelnummer] Ende brachten gevaen, sekerlyc, Met hem te Lovene, in de stede, Daer hyen, op syn sekerhede, Liet wandelen binnen der salen; Daer hyen in, verstaet mij wale, 1420[regelnummer] Vermoerde, ende reet ser veerde. Dus bleef Henric, die greve weerde,Ga naar voetnoot1421 Doet, ende vermoert jammerlike, Als hij .x. jaer, als prince ryke, Brabant hae geregeert. 1425[regelnummer] Ende men screef doen, sij u verclaert,Ga naar voetnoot1425 .M .lxx. ende. iiij. Doen hy sterf, die prince fiere, Een soene liet, oic Henric,Ga naar voetnoot1428 Die Brabant, als greve ryc, 1430[regelnummer] Ga naar margenootRegeerde, wel .lij.* jaer.
[pagina 71]
Te wive hae hy, dat es waer, Des hertoge suster van Dueringen; Daer hij af hae, verstaet die dingen, Metten baerde Godevaerde, 1435[regelnummer] Ende, doen hij sterf, die prince weerde,Ga naar voetnoot1434, 1435 Soe screef men ¶ .xj.^c Ende .xxvj., wie dats wondertGa naar voetnoot1437 Ende dit was, sy u becant, Die leste greve van Brabant, 1440[regelnummer] Ende die lest droech die wapine Van Kaerle, metter binden selveryne. Dlant Godevert, syn edel soene, Gecreech weder, als prince vrome, Brabant ende Lotryke, 1445[regelnummer] Ende wert hertoghe, derghelike, Ende hiet Godevert metten baerde. Hoe dat die edel prince waerde Den name gecreech, dat seldj hoeren. Eens hielt syn vader, hoegeboeren, 1450[regelnummer] Hof, te Lovene, in die sale: Bij hem was die heere van Leefdale, Ende van Bruessel de borchgreve, Boudewyn; Heer Henric van Assche, die prince fin; Ende her Wernier van Orsmale mede; 1455[regelnummer] Ende menich ridder, hoech van seden, Die lens liede waren, in Brabant. Sinen soen, sy u becant, Sach hy voer hem dienen ende staen, Vroem, van leden wel gedaen, 1460[regelnummer] Seer ghenendich, boven hem allen. Dies hem syn bloet begonde verwallen, Want den edelen, vromen man
[pagina 72]
Al verlies te voeren quam Van sinen vorders, clein ende groet; 1465[regelnummer] Ende daer toe sijns vaders doet, Die vermoert was soe jammerlike. Soe dat den edel greve ryke Ga naar margenoot*Die tranen braken uten oeghen. Dat Godevert, van moede hoeghe, 1470[regelnummer] Mercte, ende seide: ‘Vader myn, Hoe comt dat ghy gaet droeve sin? Hets paesdach ende .j. dach van feesten; Ende u vriende, mensten ende meesten,Ga naar voetnoot1473 Uut uwen lande hebdj hier: 1475[regelnummer] Dies maen ic u, edel vader fier, By den heilegen sacrement, Dat in uwen lichame gheprintGa naar voetnoot1476, 1477 Heden es, in priesters handen, Dat ghij mij segt, ende doet verstanden, 1480[regelnummer] Waer om dat ghij tachter syt.’ Doen seidij den greve ryc Van sinen vorders al tregement, Dat Godeverde was onbekent: Van dies Troyen was gedestrueert,Ga naar voetnoot1484 1485[regelnummer] Tot dier tyt, sij u vercleert. Ende, als dat hoerde Godevert, Swoer hij dat hij nemmermeer baert En scoer, hij en hae gheheellikeGa naar voetnoot1488 Weder geheel Brabant ende Lotryke. 1490[regelnummer] Met dien eede die jonge manGa naar voetnoot1490 Den name ‘metten baerde’ gewan, Ende hij vol brachte sinen eet;
[pagina 73]
Want toten keiser dat hij reet, Byden wille van vader ende moeder; 1495[regelnummer] Ende voerde met hem, des syt vroeder, Van Bruessel den borchgreve Boudewijn, Ende van Leefdale den heere fin; Den heere van Assche, verstaet mij wale, Ende heer Wernier van Orsmale. 1500[regelnummer] Dese voerdij met hem te Worms binnen,Ga naar voetnoot1500 Daer sij quamen, wilt versinnen, Des derden daechs voer sinxsen dach, In .j. herberghe, daer te liggen plach Ga naar margenoot*Die ryke greve van Bachernaken,Ga naar voetnoot1504 1505[regelnummer] Diehem torende om die saken, Dat die herberge vol was; Ende beval, met leden rasch, Die peerde uut te jagen, te male. Doen antwerde heer Olivier van Lefdale 1510[regelnummer] Den greve, dat hijt selve dede. Ander woerde, ander reden Vielen daer meer, tusschen hem beiden, Soe dat die greve, tien tyden, Begonde de peerde te jagen uut. 1515[regelnummer] Ende heer Olivier, die niet was rut Van sinne, ende van daden vrom, Ghegreep .j. letier boem Ende smeet den greve den ermontwee. Dies menich man van herten gewee 1520[regelnummer] Was, op den vromen Olivier; Menech sweert, van stale scier,Ga naar voetnoot1521 Was daer getrocken, tier tyt; Ende die edel ridder ryc Vrec hem ridderlyc, aenschyn;
[pagina 74]
1525[regelnummer] Soe dadense alle, groet ende clein, Die met hem daer uut Brabant waren; Dier letter was, want sy gevaren Meest waren tskeisers hove, Daer sy, met weerde ende met love, 1530[regelnummer] Vanden keiser worden ontfaen, Ende vanden hertoge, wilt verstaen, Van Dueringhen, Godeverts oem; Ende onthilten, nemens goem, Met sinen gesinde, alsoe hire quam. 1535[regelnummer] Ende, daer die ryke prince dan Alsus stonden in harer talen, Quam geloepen inde sale Godeverts weert, al roepende seere: ‘Ontferm u, keiser, edel heere, 1540[regelnummer] Ende u, heer hertoghe van Dueringen, Ontferm u vander werringhenGa naar voetnoot1541 Die tonsen huijs al nu gesciet: Ga naar margenoot*Sy selen bliven al int verdriet, Dies greven lieden van Brabant, 1545[regelnummer] Vanden greve, sy u becant, Diemen heet van Bachernaken!’ Ende, als die hertoge hoerde de saken, Van Dueringen, ende Godevert, Reden sy ter herbergen weert, 1550[regelnummer] Daer sy vonden vechten seere. Te seere was verladen die heere Van Leefdale vanden greve fel; Maer die hertoghe, met leden snel, Viel hem, met Godeverde, te goede; 1555[regelnummer] Dies daer vloes met roeden bloede Beverrut was, al over al;
[pagina 75]
Want Godevert, van moede snal, Syn oeghen berden als .j. vier, Ende riep: ‘Van Leefdale, ridder fier, 1560[regelnummer] Slaecht groete slage, hebt goeden moed: Bij u es comen tselve bloet, Dat uut Troyen neder es comen, Ende die Pollen, Calabren, Roeme, Tosschanen, Provensen, Lombaerdien 1565[regelnummer] Ende alle die lande van kerstenheide Gemaect hebben goed kerstin; Al eest ontweldic den vorders myn Des keisers croene, ende Vranckerycke, In mij soe es gheheellike 1570[regelnummer] Kaerles moet ende Hectoris mede, Als men noch, in kerstenhede, Weten sal, in corten jaeren!’ Ende, metten sweerde van stale claere, Soe smet hij in greven hoep;Ga naar voetnoot1574 1575[regelnummer] Ende die borchgreve van Bruessel oec Veldesse, met twee, met drien; Soe dede oic die ridder vrye Van Assche, ende die heere van Orsmale: Vochten, metten sweerde van stale, 1580[regelnummer] Ga naar margenoot*Alsoe ridderlike seere, Dat mens in eeren emmermeere Sal mogen lesen ende vermanen. Die hertoge van Dueringen tert aene Soe vromelyc die van Bachernaken, 1585[regelnummer] Dat sij, in huijs ende in straten Moesten bliven doet, tier tyt. En hae die romsche keiser ryc Niet gecomen daer gereden,
[pagina 76]
Hij waer bleven daer ter steden, 1590[regelnummer] Die greve ende syn partie. Maer die keiser, geloves mije, Verboet dat men liet den stryt. Doen dorsten die heeren, sekerlyc, Nemmer vechten, tier stont. 1595[regelnummer] Ende die keiser, ic doe u cont, Naemt op, ende verstont die sake. Ende, als hij wel verstaen die sprake Hae, geboet hij, op lyf ende goet, Wie soe coene waere, des syt vroet, 1600[regelnummer] Dat hire toe dade, het waere op lyf, Dus wert des gevecht .j. blyf, Maer den gront bleef vol van nyde, Ja, over des greve van Bachernake side, Als ic u nae wel sal laten hoeren. 1605[regelnummer] Van Brabant die jonckeere, hoegeboren, Bleef biden keiser seer gemint, Soe dat hien, mij versint, Dede sinden voer der dochter syn. Sophia hiet dat mechedyn, 1610[regelnummer] Die en mynnende weert seere, Ende hij haer weder, die joncheere.Ga naar voetnoot1611 Dies hij tournoy ende jonstement Daer menich op sette, sy u bekent, In deere der edele maghet jonc. 1615[regelnummer] Meneghen diepen avenstont Was hy in harer camer scoene, Dat van Bacernaken die persoene, Die felle greve, benide seere, Ende seidt den keiser, sinen heere, 1620[regelnummer] Ga naar margenoot*Dat syn dochter waere ghevioleert.
[pagina 77]
Soe vele sey hy den keiser weert, Ende syn vader, ende syn oem, Dat hem bat die keiser coen Dat hyt vername, metter waerheit. 1625[regelnummer] Soe dat die felle greve ryc Daer om was uut, nacht ende dach. Op .j. avont spade, hy sach Van Bruessel de borchgreve comen Uter cameren der maget scoene; 1630[regelnummer] Ende, alsen de grave sach, Seydij: ‘Brabanter, goeden nacht! Des sal u danc weten myn heere, Dat ghij ser dochter, snachts, sus seere Besorcht: hets goet! gaet, gaet!’ 1635[regelnummer] Van hem sciet hij, mij verstaet, - Ende weynde dat waer Godevert. Ende Bouden vertrac den jongelinc wertGa naar voetnoot1637 Van Brabant, dier om niet en gaf. Ende smorgens, alst was dach, 1640[regelnummer] Seit den greve den keiser ryke, Die Godeverde haestelike Ontboet. Ende, als hyt verstont, Ghinc hij te hove, ic doe u cont, Ende met hem Bruessel, Assche, Orsmale. 1645[regelnummer] Die keiser ginc, met felder tale, Ane den jongelinc Godefroit, Ende teech hem aene, dat hij bloet Sinder dochter hae gescant, Ende dat mennen snachts vant 1650[regelnummer] Uut haerrer cameren comen. Boudewyn, die greve vrome, Verantwerdet, ende hy seide
[pagina 78]
Dat loghene waere, ende gewareide; Ende dat syn jonckeere was slapen: 1655[regelnummer] Ende, dat woudy waer maken Met sinen live, tusschen .ij. sonne scine; Ende boet hem den hanscoen sine, Ende yesch den keiser hoefs recht. Die hertoge van Dueringen sey slecht:Ga naar voetnoot1659 1660[regelnummer] Ga naar margenoot‘Vians moet en sprac niet goet; Maer, heer keiser, siet dat ghy doet Minen neve recht ende besceit: Ic verborge te comen int cryt Den borchgreve, van live vrome.’ 1665[regelnummer] Doen soe sprack die keiser van Roeme: ‘Heer hertoghe, dat moet ic wel doen.’ Ende hy beval den greve coen Dat hy aanveerde den pant. Dus vacht de borchgreve campt 1670[regelnummer] Seghen den greve van Bachernaken, Daer hij int cryt, verstaet de sake,Ga naar voetnoot1671 Soude hebben gebleven doet, En hat gedaen die keiser groet, Diet op nam, ende maecte .j. soene 1675[regelnummer] Tusschen hem ende den joncheer coene, Godeverde van Brabant. Maer die greve, sij u becant, Bleef altoes stekende in sinen nyt Ende stoecte soe aen den keiser rijc, 1680[regelnummer] Dat hij dede liggen, alle nachten, .Xij.* gewapenden manne, die wachten Die camer; ende hij beval hem Dat sij doet sloegen, verstaet den sen,
[pagina 79]
Die sy ter cameren uut vonden comen. 1685[regelnummer] Eens vielt, dat die grave vrome Van Bachernacht Godeverde spade sach Inde camer, hoert mijn gewach;Ga naar voetnoot1687 Ende dat hij niet uut sach comen doen,Ga naar voetnoot1688 Want al elder die jongelinc coen, 1690[regelnummer] Al duer den bogaert, uut ginc. Ende die greve, verstaet die dinc, Sloep in die camer, ende ginc staen Achter bedde, tot dat sou gaen Die maget slapen. Doen ginc hy wege. 1695[regelnummer] Dies hij doet wert geslegen Van die de camer wachten daer. Dies smorgens al omme liep maere Int hof, voer den keiser ryke. Maer inden jonghen Heijnryke, 1700[regelnummer] Ga naar margenoot*Skeijsers sone, was blyscap groet, Want lief waest den vromen genoet, Dat Godevert mynde der suster syn. Die vaeder, verstaet den fin,Ga naar voetnoot1703 Des greve dede den soene graven, 1705[regelnummer] Ende meynde hij souwer wrake aveGa naar voetnoot1705 Hebben, hoe hyt aene leide. Soe vele hy viseerde ende seide, Hij ende syn maghe, dat hy sant Enen brief, sy u becant, 1710[regelnummer] Die keiser aen knechte, op den Ryn, Die calc berden, verstaet den fin, Ende ontboet hem, metten messagier, Dat sy den jersten worpen int vier, Die hy daer sonde, wie hij waere.
[pagina 80]
1715[regelnummer] Ende doen sant hij, hoert my verclaeren, Daer den joncheere Godevaert, Die, metten heere van Leefdale, derwert Ghinc te voet, ic doe u cont, Des sondaeghs, in eender merghen stont.Ga naar voetnoot1719 1720[regelnummer] Ende, al sij op den ween waeren, Quam des hertogen biecht vader gevaren, Van Dueringen, achter hem; Ende verkinnesse, verstaet den sen, Ende vraechdem, waer sij gingen te voet. 1725[regelnummer] Godevert makes hem vroet. Ende, als die pape verstont, Seydij: ‘Joncheere Godevert, comt Teerst met mij, ende hoert messe: Hier, in dit dorp, hier es caramesse, 1730[regelnummer] Ic ben hier prochiaen, Dies vaer ic minen capelaen Visenteren; het wondert mye Dat u aen selc knechterie Die keiser sent: wilt met mij gaen. 1735[regelnummer] Ghij selt nochtavont masscien verstaen Ander meer dan ghij weet.’ Dus ginc die joncheere metGa naar voetnoot1737 Hem, ende hoerde messe. Ende die pape, syt seker desse, 1740[regelnummer] Ga naar margenoot*Sant .j. knecht, wachten ten oven, Ocht hy, onder ende boven, Iet saghe, dat hy hem seggen quame. Die knecht peisde om pape vrame, Ende liep van verre liggen kiken. 1745[regelnummer] Nu hoert vanden greve ryke
[pagina 81]
Van Bachernaken, greven vader Die doet bleef, als ghy al gader Ghehoert hebt, voer der jonffrouwen camere. Syn herte was van groten jammere, 1750[regelnummer] Om die doet van sinen soene; Dies hae hy over den jonckeere coene Gheerne wrake ontfaen. Aen den keiser quaem hij gegaen, Ende seide: ‘Hoegeboren heere, 1755[regelnummer] Waert uwen wille ende u begeeren, Ic soude varen besien Hoet metten brabanter sal gescien, Ten knechten, aen genen oven.’ Doen antwerde die keiser hoege:Ga naar voetnoot1759 1760[regelnummer] ‘Her greve, doet dat ghy begeert.’ Doen reet die greve ten ovene weert, - Daer hij die kalcberrers vant, Die hij aen sprac te hant, Ende vrechde hem, ocht sy hadden gedaen 1765[regelnummer] Des keisers gebot, wilt verstaen. Sij seiden: ‘Neuwij, edel baroen, Maer wy selen moeten doen, Sekerlijc, dat ons leet!’ Inden geloeyenden calc oven heet, 1770[regelnummer] Soe worpen sien, tier tyt. Welc sach die knecht, die, haestelyc, Ten pape liep; die hy vant, Metten joncheere van Brabant, Over tafele, sitten eten. 1775[regelnummer] Die hyt seide, ende dede weten Wat hij ten oven hadde gesien. Doen soe seide die papemet dien:
[pagina 82]
‘Joncheere, hets goet messe hoeren, Voer dat die greve vercoren 1780[regelnummer] Ga naar margenoot*Ghedroncken heeft, in goeder trouwen, Dat was tuwen behoef ghebrouwen: Quade werken nemen quaden loen.’ Doen sprac die edel joncheere coen Van Brabant: ‘Heer pape, ghij seight waer: 1785[regelnummer] Nu eest tyt dat ic gae daer, Ende doen skeisers bevelen.’ Dan, Op soe scoet die edel man, Ende die heere van Leefdale, Ende streken, te dien male, 1790[regelnummer] Ten oven, daer sy de knechten vonden. Doen vrechde van Brabant die joncheere jonge Den knechten, ocht sy hadden gedaen Skeysers botscap, Sy seiden saen: ‘Jaewij, hen es niet langhe leden.’ 1795[regelnummer] Doen gaf hem die joncher, ter stede, Te verdrinckene en weet wat, Ende keerde weder in die stat, Te Worms, al aen den keiser ryke, Ende seidem dat hy sekerlike 1800[regelnummer] Syn botscap hadde gedaen Aen die knechten, sonder waen, Ten calchoven, aen den Ryn: ‘Sij seggen dat sy, groet ende clein, Ghedaen hebben dat ghij hem ontboet.’ 1805[regelnummer] Doe seide van Roeme dedel genoet: ‘Danck hebt, edel joncheere ryke!’ Ende Godevert keerde, haestelike, Om vanden keiser, ende ginc Te sinder herbergen, verstaet die dinc; 1810[regelnummer] Daer hij vant den borcgreve Bouwyn, Ende van Assche den heere fin, Die hij vertrac syn gevaren,
[pagina 83]
Ende sinen oem, den edel baren, Den ryken hertoghe van Dueringen. 1815[regelnummer] Ende, als die hertoge hoerde die dingen, Seydij: ‘Joncheere, laet u genoegen: God saelt noch al anders voegen. Sijt blide: u viande sijn alle doet: U saken selen noch teeren groet 1820[regelnummer] Ga naar margenoot*Comen: wilt in vrouden wesen!’ Vanden keiser willic u lesen, Die ontboet den sone syn, Ende seidt hem, groet ende clein, Hoe dat daer gevaeren was. 1825[regelnummer] Die jonge keiser, syt seker das, Seide: ‘Edel vader, prince coen, Sy hebben ontfaen werc nae loen. My verwondert al te seere Dat u waere leet, vader heere, 1830[regelnummer] Dat Godevert minde die suster myn: Hij es doch spiegel ende gryn Van wapenen, boven alle riddaren, Ende alle heeren exsemplaren, Die anteren der wapenen aert; 1835[regelnummer] Ende uten ryken, troyschen bogaert Hier neder comen, in hoeghen moede; Ende van des edels Karels bloede, Die over prins was in kerstenhede. Ghij wet wel sen ende reden, 1840[regelnummer] Hoe hem ontcracht es lant ende goet: Waert in myn macht, des syt vroet, Heer vader, alst in douwe sy, Hij sou weder hebben, vrij, Al Brabant, in goeder trouwen, 1845[regelnummer] Dat die van Aerdenen houwen, Ende sinen vorders was ontgeven.’ Dus claech Henric, die deghen,
[pagina 84]
Godeverde den edelen man. Soe dat die keiser weder began 1850[regelnummer] Te mynnene den jongelinc, Ende vergaf hem alle dinc, Ende lieten volbringen den wille syn, Soe dat Godevert ende de maget ryn Eens worden, ende dat sy, sonder waen, 1855[regelnummer] Van hem met kinde bleef bevaen, Dat hertoghe bleef, nae sinen vader, Als ghy selt hoeren, al gader. In dier tyt, dat Godevert Woende met den keiser weert, 1860[regelnummer] Struweerden die Lombaerden Roemanyen; Ende sij hadden in harer partijen Ga naar margenoot*Wel .iij. coningen sarresyn; Ende ontseiden, verstaet den fin, Den keiser, ende alle syn muegenthede. 1865[regelnummer] Soe dat die keiser, dats warede, Daer segen sinen soene sant, Ende oec Godeverde van Brabant, Met meneghen prince, hoech van moede; Ende hem geloefde, die keiser goede, 1870[regelnummer] Als hij quame weder, met sinen soene, Sou hy hem geven daer voer, te loene, Brabant ende Lotryke. Maer daer nae en sach die keiser ryke Sinen soene nemmermeer. 1875[regelnummer] Want, inden stryt waeren die heeren Vanden saresinen gevaen, Ende gevuert, wilt my verstaen, Int coenincryck van Ermenijen, Bij eender stat die Raeges heet, 1880[regelnummer] Al daer Noels arke steet. Daer was die jonch keiser vercoren Ende van Brabant, hoegeboren,
[pagina 85]
Die edel jongelinc Godevert, Ghevangen, sy u vercleert, 1885[regelnummer] .iiij. jaer, verstaet mij wale, Tot datse heer Olivier van Leefdale Verloste, die edel genoet; Want uuten stryde die heere groet Vloen alle .iiij., die met hem waeren 1890[regelnummer] Uut Brabant, nu hoer ter naere, Assche, Orsmale ende die borchgrave Van Bruessel, in dien dage, Doen hy was den groeten stryt. Ende sy quamen, sekerlyc, 1895[regelnummer] Alle .iiij. in Brabant, Daer sy in rouwe, sy u becant, Vonden den greve Henrick; Want hij wel wiste hoe, in den stryt, Die edel heeren waeren gevaen. 1900[regelnummer] Ende die drie, wilt verstaen, Ridders alsoe droeve waeren, Dat sij over see ghevaren Ga naar margenoot*Syn, ter stat van Jherusalem, Daer doen was coninc, verstaet den sen, 1905[regelnummer] Godevert, die heere van Boloen. Ende van Leefdale, dedel baroen, Gheredem als .j. coeman,Ga naar voetnoot1907 Met hernasschen, ende swoer dan Dat hy en keerde nemmermeerGa naar voetnoot1909 1910[regelnummer] Hy en hae sinen joncheere Vonden, levende ocht doet. Ende tselve swoeren die heeren groet Van Bruessele, van Leefdale, Orsmale,
[pagina 86]
Dat sij alle .iiij. hielden wale, 1915[regelnummer] Ghelyc dat ghij nae selt hoeren. Want van Lefdale, die heere vercoren. Voer soe langhe dat hij quam Buten Raeges, daer hy vernam Eenen torre in de zee staen. 1920[regelnummer] In .j. herberge voer hy saen, Buten der stat, die daer stont.Ga naar voetnoot1921 Ende daer was, doe ic u cont, Die weert heymelic kerstin, Ende geboren, verstaet den fin, 1925[regelnummer] Uut Ingelant, ende hiet Sumaer; Ende hij was visscher daer Des coninx van Ermenien. Metten cortsten, dese weert seide Van Leefdale, den princier, 1930[regelnummer] Dat inden stryt .ij. prysonier Waeren gevaen ende daer bracht; Ende dat hise, dach ende nacht, Sprake, als hij woude, alle beide. Maer, hij en wiste gheen wareide 1935[regelnummer] Hoe sy hieten, ende wie sij waeren. Doen antwerdem dedel riddaer, Ocht hijse yet soude mogen spreken. Die weert antwerdem, haestelike: ‘Ja ghy!’ Ende hy dedem an 1940[regelnummer] Cleder als .j. scepman, Ende vuerden, snachts, ten torre by. Ende doe sprac die ridder vrij Seghen die heeren, die hen saen Verkinden. Ende doen, wilt my verstaen, 1945[regelnummer] Ga naar margenoot*Vuerdy hem, anderdaegs, hamer ende bilen,
[pagina 87]
Daer sij hem mede, tier wilen, Uut holpen, ende voeren uten lande, - Ende die wert mede, wilt verstanden. Ende quamen in .j. ander lant, 1950[regelnummer] Daer orloghe was, sy u becant, Ende daer worden sy soudeniere; Ende voeren, metten coninc fiere,Ga naar voetnoot1952 In .j. stryt, daer Godefroit Van Brabant sloech den coninc doet, 1955[regelnummer] Die seghen hem hielt batalie ende stryt. Maer die edel prince ryc, Godevert, die was gevaen Ende gelevert, wilt verstaen, Der coningen, wies man hy doet 1960[regelnummer] Hadde; en sij dede den heere groet Leggen inden kerker steen. Ende die edel keiser reyn, Ende van Leefdale, dedel genoet, Maecte jammer, herde groet, 1965[regelnummer] Om den joncher Godevert. Maer, hem geloefde de coninc weert, Daer sy mede hadden gestreden, Dat hy den joncheere, hoech van seden, Costy, soude hulpen uten prisoene. 1970[regelnummer] Ende den romschen keiser coene Ende den heere van Leefdale Halp hij in kerstenheit, daar sy wale Ontfaan waeren, in eeren groet. Van Godeverde, den edelen genoet, 1975[regelnummer] Wil ic u dichten, die bleef gevaen Byder coningen, wilt verstaan, Wies manne hy hadde in stride doet. Gorgoen hiet die vrouwe mengnoet,
[pagina 88]
Die soe wert mynnende Godeverde, 1980[regelnummer] Dat syt haeren raede vercleerde; Die haar riet dat sy name den man, Ga naar margenoot*Woudij haeren Ternegan Gheloeven: hij waere vrome ende stout. Soe dat die vrouwe, mij onthout, 1985[regelnummer] Den edelen heere leide te voeren, Dier nae niet woude hoeren, Maar doch nam hij, dien nacht, raet. Want inden kerker, mij verstaat,Ga naar voetnoot1988 Sat .j. pape ende twee kerstine, 1990[regelnummer] Diet rieden den joncheere ryne. Soe, dat dede die jongelinc, Ende creech vander vrouwen .j. kint, Dies name dat was Braijfort, Daer ons al te propren recort 1995[regelnummer] Af doet Jacop van Merlant. Hij scryft ons dat die joncheere vaellant Ontvoer der coningen, synder moeder, Als hij wiste, ende was vroeder, Wie dat hij was, die vader syn. 2000[regelnummer] Ende voer soe langhe, dedel gryn, Dat hij quam int wout van Alexandrien,Ga naar voetnoot2001 Daer ermiten, in dien tyden, Sat van Assche her Henrick, Die de wapene jongelinge ryc 2005[regelnummer] Verkinde ende sprac hem an. Soe vele seiden dedel man, Dat hy liet die cluse syn, Ende dede ane syn wapin, Als hij wiste dat leefde syn heere; 2010[regelnummer] Ende ginc, met den joncheere,
[pagina 89]
Den wech die lach Jherusalem. Eenen eenhoren, verstaet den sen, Jaechde die joncheere int wout; Ende die eenhoren socht syn behout 2015[regelnummer] Op .j. fonteyne, in eender maget scoet, Die, tusschen twee heeren groet, Daer sat, inder prayeryen; Ende was van Alexandrijen Vrouwe ende coninginne. 2020[regelnummer] Ende dese heeren, wilt versinnen, Was heer Wernier van Orsmale Ende die borchgrave, verstaat mij wale, Ga naar margenoot*Van Bruessele, die sint was coninc Van Jherusalem, als men vint 2025[regelnummer] Ghescreven in die Cornike. Tusschen dese heeren de vrouwe ryke Sat, daer deenhoren hem daelde neder. Ende, doen Brayfaert die maget teder Sach, soe dedj hem ghenade. 2030[regelnummer] Ende die heeren, hoech van daden, Verkinden die wapine. Ende van Assche, die heere fine, Verkinden die ghesellen beide, Soe dat hij hem die wareyt seide, 2035[regelnummer] Wie hij was, die jonghelinc, Daer sij af wisten cleer die dinc, Ende waeren in weghe te soeken hem. Dus keerden sij te Jherusalem, Daer hen die coninc wel ontfinc,Ga naar voetnoot2039 2040[regelnummer] Want hy hem nae, die jonghelinc,Ga naar voetnoot2040 Bestont, ende deden dopen kerstyn.
[pagina 90]
Godevert, nae den vader syn, Was hij geheten, ende die maget rykeGa naar voetnoot2043 Van Alexandrien, die suverlike, 2045[regelnummer] Soe trouden, ende wert coninc. Ende namaels, dats ware dinc, Wert hij coninc van landen drie. Sijn leven te male, geloves mye, En soudic u niet scriven al 2050[regelnummer] In een half jaer, groet ende smal, Ghelijc als ic vant gedicht. Want syn edele siele verlicht Es, in hemels compaensie; Want hij marteere, sonder side, -Ga naar voetnoot2053, 2054 2055[regelnummer] Sterf, ende hermite, in Bulger wout. Daer die payene den coninc stout Vonden, doen Jherusalem was verloren. Den lichame heren vercoren Wert verheven int cloester, daer na, 2060[regelnummer] Daer sente Marie van Egipciaca Verheven es, met groeter eeren. Nu wil ic op sinen vader keeren, Ga naar margenootDen edel prince metten baerde. Als hij .ij. jaer, nae coninx aerde, 2065[regelnummer] Gheregeert hadde synder vrouwen palen, Nam hy gout, selver, verstaet myn tale, Peerlen, gesteinte ende groten scat, Ende toech Jherusalem, ter stat, Daer coninc was syn neve Godefroit, 2070[regelnummer] Die hem ontfinc met eeren groet. Ende gaf hem rikelecste juweel, Dat inder werelt al geheel* Es, ende dat es warede:
[pagina 91]
Want men tAntwerpen, in de stede, 2075[regelnummer] Alle dagen sien mach, sits gewesse. Ende dats dat weerde Besnidenesse, Dat, op den heilegen jaers dach, Ons heeren was gesneden af.Ga naar voetnoot2078 Ende dat juweel, wilt verstaen, 2080[regelnummer] Gaf hij den selven capellaen Die hy inden kerker vant. Want geboren uut Brabant Soe was die pape, verstaet den sen; Ende die bracht tAntwerpen, 2085[regelnummer] Daer ment sien mach, dagelyke. Ende van Brabant die heere ryke Nam orlof aen den heere vrome, Ende voer van daar te Roeme. Toten paus, verstaet die dinc, 2090[regelnummer] Daer hij absolusie ontfinc Vanden paus, onsen eertschen vader. Want hij vant daer die heeren te gader. Metten jongen keiser Henrick, Dien men daer croende, op dien tyt. 2095[regelnummer] Want syn vader die was doet, Ende Henrick ontfinc, met eeren groet, Den edel prince Godevaerde, Ende quam met hem, met groeter weerde, Hier neder, te Worms, op den Ryn, 2100[regelnummer] Ende hij ontboet der suster syn Die te Lovene woende, in Brabant. Want, doen die greve, sy u becant, Ga naar margenoot*Van Loevene was comen van live ter doet, Ontboden van Brabant de heeren groet 2105[regelnummer] De edele vrouwe, ende haeren soene,Ga naar voetnoot2105
[pagina 92]
Die sij vanden prince vrome Begort hadde, doen hy toech ewege: Dese edele bloeme, reyn van leven Ontboet hij te comen te hem. 2110[regelnummer] Die blide was, doen sy den sen Verstont, dat comen was haer heere; Ende toech der wert, met groeter eeren, Ende met haer alle die baenroene ryke,Ga naar voetnoot2113 Die Brabant regeerden, op dien tyde, 2115[regelnummer] Ende menech ander ridder ende knecht, Ende reden te Worms weert, slecht. Daer sy met eeren waeren ontfaen Vanden keiser, wilt verstaen, Ende vanden prince Godeverde, 2120[regelnummer] Diese nam, met groeter weerde, Vriendelyc inden erm syn, Ende sinen soene, den joncher clein, Ende daer nae alle die brabansoene. Ende Godevert, die heere coene, 2125[regelnummer] Troude die edel vrouwe Sophie, Bij wille des edels keisers vrije, Dies hem onde boven alle man: Ende gaf hem, onder sinen ban, Al Brabant ende Lotryke, 2130[regelnummer] Ende maecten weder, geheellike, Gheweldich hertoge der brabansoene. Ende Godevert, die prince coene, Loet weder den scilt van selver claer, Met den leeuwe van goude, dats waer, 2135[regelnummer] Welc was van Lotryke die wapin. Ende die romsche keiser fyn - Quam met hem in Brabant, Daer Godevert, sy u becant,
[pagina 93]
Ga naar margenootOntboet alle die baroene ryke,Ga naar voetnoot2139 2140[regelnummer] Die haer goet, te dien tyden, Van hem sculdich te houden waeren, Diet gheerne daden ende blide waeren;Ga naar voetnoot2141-2142 Ende quament al blidelyc ontfaen, Haer goet ende leen, wilt mij verstaen. 2145[regelnummer] Maer van Grymberghen heer Aernout* En woude den edel hertoghe stout Over heere ontfaen, noch kennen. Dies de keiser, te Hafflegem binnen Toech liggen, in die abdie, 2150[regelnummer] Ende ontboet, geloves mije, Den heere van Grymbergen te hem. Die den keyser, verstaet den sen, Sant sinen soene, heer Wouter Berthout, Die den keiser seide, onthout, 2155[regelnummer] Dat syn vader lant noch goet Van nijemen sculdich .j. voet Te houdene waere, over waerhede, Dan, tusschen Grymbergen ende Brussel, de stede, Die strate: die soe waer hij 2160[regelnummer] Sculdich van den keiser vrij Te houdene; dat kindij voer recht, Maer anders niet. Doen seide slecht Die keiser, dat waer syn begeeren, - Want hij hadde hoeren seggen, cleere, 2165[regelnummer] Dat hyt sculdich te doene waere, Ende hadde gedaen over .m. jaere. Maer, wat seide die keiser ryke,
[pagina 94]
Hij en cost daer toe, sekerlike, Die Grymbercheeren niet gebringen, 2170[regelnummer] Dat sy dlant oft goet ontfingen Vanden hertoghe met den baerde; Maer alsoe spiteghe, hoeghe waerde Sprac bey vader ende soene, Dat Henric, die keiser vrome, 2175[regelnummer] Liet sinen swager .v^c. platen, Ende reet henen, synder straten. Ende van Brabant die hertoghe Ghinch houden veede ende oerloghe Ga naar margenootSeghen die Grijmberchsche genoet, 2180[regelnummer] Die van magen waeren groet, Edel, ontsien, rijck van goede. Want' dlant van Grymbergen, wilt bevroeden,Ga naar voetnoot2182 Ghinc van Bruessel by Antwerpen, Ende van Rumst, verstaet den sen, 2185[regelnummer] Tot biden lande van Oerschot, Ende Mechelen, dat ryke slot,* Stont midden in haer lant; Menech ridder ende sergant Hilden van hem lant ende goet. 2190[regelnummer] Maer die hertoghe, hoeghemoet, Van Brabant was te mechtech hem;Ga naar voetnoot2191 Ende hiltse soe cort, verstaet den sen, Dat sy al omme moesten wijken. Nochtan hildent die heeren ryke 2195[regelnummer] Wel .xiij. jaer dorloghe groet. Ende doen moeste Godevert metter doet Betalen der natueren scout, Als hy Brabant, wel onthout,
[pagina 95]
Regeert hadde .xiiij. jaer. 2200[regelnummer] Met groeten rouwe, dat es waer, Was hij begraven te Hafflighem, Ende men screef doen, ic seker ben, .Xj^c. ende .xl. mede. God geve synder sielen vrede! 2205[regelnummer] Eenen soene dat hij liet, Die oic met name hiet Godevert, sy u becant; Ende hadde des greven van Vlaendren lant Suster ghetrout te wive.Ga naar voetnoot2209 2210[regelnummer] Ende hij aenveerde, met vromen live, Doerloghe segen die Grymberschen heeren. Een casteel, verstaet myn leeren, Stont tusschen Vilvoerden ende Eppegem: Hiet Nettelaer, verstaet den sen; 2215[regelnummer] Dat werp die hertoghe inden gront. Ende die van Grymbergen, ic doe u conl, Wonnen Vilvoerden casteel rijke, Ende meneghen stryt, der gelike. Ende die vrome Brabansoene, 2220[regelnummer] Tot voer Bruessel, verstaet den soene, Ga naar margenoot*Haelden sy roef ende sloegen liede. Ende die brabanters, verstaet bedieden, - Sloeghens ende vinghense, der gelike, Ende beerden Mechelen ave, tier tyt,Ga naar voetnoot2223, 2224 2225[regelnummer] Ende daden Grymbergen menegen noet. Maer den casteel was soe groet, Ende soe sterck, ende soe vast, Dat sij des hertogen last Niet ontsagen, al quam hire voeren.
[pagina 96]
2230[regelnummer] Ende menegen prince, hoegeboeren, Bestonden den heeren fyn, Uut Vranckeryke ende van op den Ryn, Ende bleven hem ridderlike by. Maer die hertoge, hoeghe ende vrij, 2235[regelnummer] Souts hem hebben te vele gemaect, En hadden die doet niet ontscaect Doen hy Brabant hadde geregeert Vier dalf jaer, als ons die Cornike leert. Ende men screef, doen hy versciet, 2240[regelnummer] .Xj^c. ende .xliij., verstaet bediet, Ende hy was, met groeter haven, Te Loven, sente Peters, begraven. Eenen soen liet hij hem naer, Die noch niet out en was .j. jaer, 2245[regelnummer] Ende hiet met name Godevaert. Ende dese edele joncheere weert Coesen die baenrotsen hoegeboren, Int lant van Brabant, .iiij. momboren. Deen was van Diest, dedel heere; 2250[regelnummer] Die ander was .j. ridder vol eeren, Ende hiet heer Aert van Crayenem; Die derde hiet, verstaet den sen, Van Bierbeke, mijn heer her Jan, Die soe was van Wemmele heere; 2255[regelnummer] Ende die edel prince, dats noch meere, Van Wesemale, heer Gheraert, Die, als maerscalc ende rewaert, Den .iiij. bleef ridderlijc by. Ende dese mombours, geloves mije, 2260[regelnummer] Vergeedert dlant van Brabant, Te Bruessel binnen, sy u becant: Baenrotsen, ridders ende knapen, Ende claechden, in derliker spraken, Ga naar margenoot*Die fortse, die cracht, die overdaet
[pagina 97]
2265[regelnummer] Die sy den lande, my verstaet, Daden, die Grymbersche heeren; Ende dat sy ont erven ende onteeren Haeren gherechten joncheere wouden. Her Godevert, die heere bouwe, 2270[regelnummer] Van Gaesbeke, sprac daer voere Ende seide: ‘Mij docht goet ter core, Dat men, al doer lant, gebiede Her vaert, onder die liedeGa naar voetnoot2273 Die out waeren boven .xviij. jaeren 2275[regelnummer] Ende onder de .lx., hoert verclaeren; Ende quamen, tenen voernoemde tyde, Ende belyden, aen alle side, Grijmbergen sterke slot, Ende vingen ende sloegen die daer op 2280[regelnummer] Waeren, ocht bleven daer, voer doet!’ Dit consenteerden sy, clein ende groet, Ende vergeerden groet heercraecht, Ende beleiden, met haerer macht, Grymbergen, met menegen man. 2285[regelnummer] Die uut quamen, hout u daer an,Ga naar voetnoot2285 Segen die vrome brabansoene, Ende vochten als lyoene, Tot dat se sciet die doncker nacht, Want meugende ende groet haer cracht 2290[regelnummer] Was, met den grymberschen heeren. Dies die brabanters keeren Moesten achter, segen haeren danck; Want met doeden erde ende lant Was bespreijt, aen alle side, tien tyde,
[pagina 98]
2295[regelnummer] Dies en bestant, in beiden syden, Ghenomen was, van .iij. dagen, Omdat men die doede soude graven, Alsoet dede. Ende die brabansoene Sonden ane den greve coene 2300[regelnummer] Van Vlaendren, die prince weerde, Twee synder mombours, dat hy Godeverde, Sinen jonge neve, stonde by. Ende die vleemsche greve vry Ga naar margenootSant hem .viij. baenrotsen, dats waerhede, 2305[regelnummer] Ende .v^c. platen mede. Ende dese heere, vroem ende groet, Bleven voer Grymbergen alle doet, In .j. stryt, ende oic die bloeme Vanden grymberschen heeren coene. 2310[regelnummer] Ende moesten, by fynder noede, Bestant nemen, om huer doede Te gravene. Ende, in der nacht, Reet over velt ende gracht Die vroeme heer Aert van Crayenem*, 2315[regelnummer] Tot binnen Ghent, verstaet den sen, Ende claechde den greve sinen noet; - Die hem soercoers, clein noch groet, En woude, te dien tyden, doen, Hij en moeste den greve coen 2320[regelnummer] Gheloven, hulden ende sweeren, Dat hy Godeverde, den joncheere, Als hy waer comen tsinen jaeren, Tot hem soude bringen, hoerter naer, Ende van hem doen lant ende goet 2325[regelnummer] Ontfaen. Ende die ridder vroet Reet weder int heer Ende bespraecs hem metten heeren, Diet consenteerden, doer den noet. Ende die edel momboers oec
[pagina 99]
2330[regelnummer] Ontboden den joncheere Godeverde, Ende hinghenen, met groeter weerden, Met guldenen ketenen, aen .j. boem, Om dats sine viande souden goemGa naar voetnoot2333 Nemen, ende hem dies scamen, 2335[regelnummer] Dat sij den hertoghe, jonc van lichame, Souden nemen lant ende goet; Ende dat sys te bat ghemoet, Die brabanters, wesen souden, Ende haren heere hulpen behoudenGa naar voetnoot2339 2340[regelnummer] Lant ende goet. Alsoe sy deden, Want die Grymbersche muegentede Ga naar margenootBleef daer inden velde doet; Ende menech lansheere groet, Uut Vranckeryke ende van op den Ryn, 2345[regelnummer] Selve van Grymbergen die heere fyn, Die vroeme prince heer Aernout, Ende alle de ridderen ende knechten stout, Die leens manne te Grymbergen waeren: Van Massenhoven, die edele baeren;* 2350[regelnummer] Ende van Oyenbruggen, die heeren; Assche ende Ophem, dats noch meer, Wilre, Coenincxloe, Eppegem, Huenbeke, ende die van der Tommen, Ende die vander Wesenhaghen, 2355[regelnummer] Dese bleven inden velde verslagen, Bij heer Aerde, haeren gerechten heere.Ga naar voetnoot2356 Ende her Wouter Berthout, ende nyement meer, Bleef daer te live, van prinsieren, Die wapen roc droegen ocht banieren,
[pagina 100]
2360[regelnummer] Vonden, inden velde groene. Ende dese heer Wouter, die was soene Heer Aerts, van Grymbergen, des edels heeren, Die, in soe ridderliker eeren,Ga naar voetnoot2363 Dorloghe hilden, sonder vaer,Ga naar voetnoot2364 2365[regelnummer] Seghen die hertoghen, .xvij. jaer. Dat scade was, ende jammerhede, Dat die ridderlike lede Daer alsoe bleven doet, Die vander wapenen bloem ende hoet 2370[regelnummer] Al doen waeren, in reynen gronde! Eij lasen! hoe letter, te desen stonden, Vint men nu heeren ocht princieren, Die wapen roc dragen ocht banieren, Vanden voerghen heeren, 2375[regelnummer] Dier men euwelic, in eeren, Ga naar margenootMach dichten ende vermanen! Ende die brabanters inder banen Al meest bleven doet: Van Simpoel, de heere groet,* 2380[regelnummer] Ende van Namen, die heere groet;Ga naar voetnoot2379-2380 Ende vanden hertogen mombours drie; Ende .vij. baenrotsen, hoert nae mije, Uut Vlaendren, hoerter naer: Axsele, Massemin, Scoers, Boelaer, 2385[regelnummer] Erps, Maldegem, Winendale: Ende wel .vij^c. platen wale, Die hij hem sant, onder voer ende naer, Die heere van Somerghem, dats waer, Bleef daer te live, ende nijement meer, 2390[regelnummer] Vanden edelen vleemschen heeren,
[pagina 101]
Die hy sinen neve sant. Ende die heere van Brabant, Die daer te live bleven, inden stryt, Dier letter waren, tier tyt, 2395[regelnummer] Vuerden te Bruessel haeren joncheere; Ende den edelen ridder, vol eeren, Ghevaen, her Wouter Berthout. Ende, als die hertoghe was out .Xviij. jaer, ocht daer omtrent, 2400[regelnummer] Ontboeten die greve te Gent, Syn oem, ende vrechde hem claer, Hoe dat hij met hem woude vaeren Ende syn mombours quiten. Doen seide die jonghe hertoghe ryke: 2405[regelnummer] ‘Greve oem, heere van Vlaendren lant, Die saken syn mij wel becant, Ende die geloften, clein ende groet; Ic bidde den Heere, die syn doet Aen cruce sterf, uut rechter minnen, 2410[regelnummer] Dat hij der heeren siele wilt bringen Ga naar margenoot*Bij hem, in deuweghe glorie, Die, in die bitterlike mortorie, Om minen wille, doet syn bleven. Greve oem, ic wil u antwerdt geven: 2415[regelnummer] Reden waert, maer en mach niet syn, Dat enich hertoghe, verstaet den fyn, Van greve mach houden leen oft lant: Dies, nemt hier minen scerpen brant, Ende slaet mij vanden buke thoet, 2420[regelnummer] Ende scelt quite dedel heeren groet, Myn mombours, des bid ic u seere!’Ga naar voetnoot2421 Van Vlaendren, de edel heere
[pagina 102]
Braken die tranen uten oegen, Doen hij, inden jonghelinc hoegen, 2425[regelnummer] Sach den edelen hoeghen moet; Ende scout hem quite, des syt vroet, Die gelofte, ende die mombours mede. Ende maechten .j. eendrechtichede Tusschen beide haer landen, wilt verstaen; 2430[regelnummer] Ende dat sij gelt souden slaen, - Ghemunt met haerer beider wapine; Ende deen dander die palen sine Souden hulpen houden ende vrijen. Noch sou men in die lande beide 2435[regelnummer] Daer af previlegien vinden Dies hem te soeken woude bewinden.Ga naar voetnoot2436 Die hertoghe keerde in Brabant, Ende ontboet voer hem, sy u becant, Van Grymbergen, den joncheere Geraert, 2440[regelnummer] Die heer Wouter Berthout, sy u verclaert, Syn brueder, voer hem te ghisel liet, Doen hy uut Brabant van hem sciet, Ende toech te Jherusalem. Ende gaf hem daer om, verstaet den sen, 2445[regelnummer] Ga naar margenoot*Van Grymberghen leen ende lant, Ende alle den jonxten, sy u becant, Die euwelic nae hem souden comen, Om dat her Wouter den jonghelinc vrome, Sinen brueder in ghevanckenisse liet. 2450[regelnummer] Noch eest daer trecht, verstaet bediet, Ende sal syn euwelike. Ende oic dede die hertoghe ryke Te Grymbergen slechten casteel ende sale; - Enden den cloester, verstaet mij wale,
[pagina 103]
2455[regelnummer] Die doen was, van reghulieren, Dedij wisselen ende vertieren, Ende stelde daer doerdene Prijmoistreit. Daer nae regeerdij, als prince ryc, Brabant wel .xliij. jaer. 2460[regelnummer] Ende men screef doen, dats waer, .Xj^c. ende .lxxxvj. mede. Te Loevene, met groeter jammerhede, Sente Peters, was hij begraven, Eerlyc, met groeter haven. 2465[regelnummer] Syn soene, die hertoghe Henrick, Die Brabant na hem ghehelic Besat, in edelder, vromer aert. Ende dese loet weder, sy u verclaert, Die edel wapen, die Kaerle die baroen, 2470[regelnummer] Voer Goeds geboerte, als prince coen, In Brabant uut Grieken bracht; Ende die den prince van groeter cracht, Van Troyen droeghen, in haeren tyt, Want hy uten geslechten ryc - 2475[regelnummer] Van Troyen was comen ende geboren. Want, doen tryke pryel, vercoren, Van Troyen, was gedestrueert, Ende Hector, die ridderlyc prince apeert, Moeste laten syn edel lyf, 2480[regelnummer] Vloen uut Troyen, als ons maect wys Die edelste prince der werelt ront, Ende stichten des lande, als ic u cont Ghemaect hebbe, in vrayen ryme. Dies Kaerle die rike wapine 2485[regelnummer] Van Troyen loet: den guldenen lijoen, In sabel swert, als prince coen, Ga naar margenoot*Dier Hector twee dragende was, rampant.Ga naar voetnoot2487
[pagina 104]
Dese edel wapene loet van Brabant Weder, die hertoghe Henric. 2490[regelnummer] Ende, als hy Brabant, als heere ryc, Gheregeert hadde .xvj. jaer, Street hij, als prince sonder vaer,Ga naar voetnoot2492 Seghen den greve van Hollant, Ende seghen den edelen greve vaellant 2495[regelnummer] Van Gelre, die hij beide vinc, Ende meneghen prince, verstaet die dinc, Baenrotsen, ridders ende knapen; Soe vele banieren ende scilde van wapen, Dat het onghetellic waer. 2500[regelnummer] Ende men screef doen ons heeren jaer .M. .ij^c. ende twee mede. Ende hy was oic, dats warhede, Capetain, over die wilde mere,Ga naar voetnoot2502-2503 Van al te male den kerstenen heere. 2505[regelnummer] Ende capetain was hij oic mede Van Ludick, der stat. In vromichede Regeerdij syn ridderlike lyf: Coene, vrome, gheduchte, edel ende wys, Soe was hij, inder natueren; 2510[regelnummer] Seech, selich oic, in alder ueren, In alle stride, soe was hij; Rechtveerdich oic was hy daer by, Ende vreesde Gode, wat hy dede. Dies hem die paus, dats waerhede, 2515[regelnummer] Den naem gaf ‘der heiliger kerken sone,’ Ende dedem laden, als prince vrome, Cruijsvaert; ende absolveerden mede, Ende alle die ghene die hem stede
[pagina 105]
Van Randen Roede hulpen slechten. - 2520[regelnummer] Groete lansheeren, ridders ende knechte Loeden crucen, metten hertoge, Recht ocht dedel heeren hoege Ghetrocken hadden op Sarresine. Want van Randenroe die venine, 2525[regelnummer] Die felle heeren ende die liede, Gingen omme, hoerd ic bedieden, Metter vulder, stinkende sonden, Die nijement sculdich es te vermonden;Ga naar voetnoot2528 Ende hieten ketters, als was waer. 2530[regelnummer] Biden edelen hertoge was daer Ga naar margenoot*Een geslechte, van Bruessel geboren, Die eere ende prys, als ghy muecht hoeren, Minden boven selver ende gout; Soe dat sy, als liede stout, 2535[regelnummer] Die ijerste waeren, wilt versinnen, Die te Randenroe clommen binnen, Ende stakender uut teeken haerrer banieren. Dies se daer om die hertoge fiere Hiet ‘werde geslechte,’ verstaet de fin, 2540[regelnummer] Ende gaf hem van Randen Roe die wapin Te dragen, ende haer naecomelinge. Ende die hertoghe, verstaet die dingen, Dede Rande Rode worpen inden gront. Ende men screef, tier stont, 2545[regelnummer] .M. .cc. .xxx. ende .iiij. Daer nae regeerdy, als prince fiere, Brabant een jaer, al rive, Ende hij versciet van desen live Te Coelene, int carnasioen 2550[regelnummer] Ons heeren, Jhesus, Marien soen,
[pagina 106]
.Xij^c. ende .xxxv. mede. Te Lovene, met groeter jammerhede, Sente Peters, was hij begraven, Onder .j. tomme, ryc van haven. - 2555[regelnummer] Ende hy regeerde, dat es waer, Brabant .xlix. jaer. Eenen sone dat hy liet, Die de hoege, moedeghe Heinric hiet, Ende die in eeren, als prince coen, 2560[regelnummer] Droech, int sabel, den guldenen lioen. Dese edele hertoghe was seer benyt Vanden Ryn heeren, tier tyt, Om dat syn vader te nieute bracht Van Randenroe felle geslecht, 2565[regelnummer] Ende den gelderschen greve vinc, Ende die maeslanders, verstaet die dinc, Dat hem alle torende seere. Te Dalem woende doen .j. heere, Die den heeren beide bestond 2570[regelnummer] Ende ontseide, doe ic u cont, Den anderen hertoge Henric, Met meneghen lans heeren, tier tyt. Maer die edel brabansche hertoghe Toech over Mase, met moede hoeghe, 2575[regelnummer] Ende stichte roef ende brant Al omme, in synder viande lant, Ende wan dlant van Dalem,Ga naar voetnoot2577 Dat sy noch hebben, ic seker ben, Die edel heeren der brabansoene. 2580[regelnummer] Die paus sant hem die romsche croene, Ga naar margenoot*Die men hem blidelic sach ontfaen; Maer hy gafse, wilt verstaen,
[pagina 107]
Grave Floreise, van Hollant, Sinder suster sone, sy u becant; 2585[regelnummer] Ende croenden tAken, met werdichede; Ende maecten keiser in Roeme mede, In spite al der vianden sin: Haddj mogen, in ennegen termijn, Langer leven dan hy dede, 2590[regelnummer] Hy hadde noch wonder in kerstenhede, Met synder vromer hant, gedaen; Want, in synder herten was gestaen Alle die dade der vorders syn. Recht als een mensche syn aanschyn 2595[regelnummer] In .j. spieghel in hem siet, Alsoe sach hij, verstaet bediet, In synder muedeger herten groet, Alle die dade der heeren doet, Daer hij af comen was ende geboren. 2600[regelnummer] Niemen ter werelt, nu wilt hoeren, En mochten verhoeverdiden, Van peerden, van oersse noch van gesmide. In wat hove dat hy quam, In alle plaetsen dat hij wanGa naar voetnoot2604 2605[regelnummer] Den danc, met sweerde ocht metten spere, Ende, wat hy wan, dedelheere,Ga naar voetnoot2606 Gaf hy al ridders ende scilt knapen. Die hirrauden, verstaet die sake, Gaf hij cleder, manicle ende gelt. 2610[regelnummer] Dies alle heeren den jongen helt Hieten de hoechmoedich Henrick. Brabant regeerdy, sekerlic, .Xiij. Jaer. Ende men screef claer .Xij^c. ende .xlviij. jaer.
[pagina 108]
2615[regelnummer] Te Viler, sy u becant, Was hij begraven, int wals Brabant. Syn sone hiet oic Henric. Die saechtmoedich, in sinen tyt. Goet vruchtich, edel, reijn van moede, 2620[regelnummer] Soe was die edel prince goede. Van sabele droech hy den scilt, Metten libaerde van goude, wilt, Ga naar margenootAlsoe hy droech, die vader sijn. Een edel vrouwe, in deuchden ryn, 2625[regelnummer] Troudj te wive, syt seker das, Die hertoghen dochter was* Van Bourgonignen: hiet Alyt. Dese edel hertoghe Henric, Ende syn vrouwe, die bloem van eeren, 2630[regelnummer] ¤ Stichten den cloester, ten predekeren, Te Lovene; ende oic den cloester mede, TOuwerghem, dats waerede. Vier kinder hadden sy te samen: Drij sonen waerent, die van namen 2635[regelnummer] Alsus hieten, hoert mijan: Henric, Godevert ende Jan. Die dochter hiet Marie, ende hadde getrout Philips, den edelen coninc stout Van Vranckeryke, des syt vroet. 2640[regelnummer] Ende Henric, die hertoge goet, Regeerde Brabant, dat es waer, Omtrent die werde van. .xiij. Jaer. Ende men screef .M. ende .ij^c. Ende .lxij., wie dats wondert, 2645[regelnummer] Doen hij sterf, die edel heere Te Lovene wert hij, ten Predekeeren, Eerlyc, met groeter haeven, Onder een rike tomme begraven. - Doen bleef dlant, op dien tyt,
[pagina 109]
2650[regelnummer] Sinen ousten soene Henrick. Maer hy hadde, aen sinen lichame, Selke plaghe ende selke mesquame, Dat hire niet en dochte touwe, Dies syn wyf, die edel vrouwe, 2655[regelnummer] Met rade van haeren hoegen magen, Hem daden dlant gheheel op dragen Sinen brueder, den jonghen Jan. - Ende Henrick, die goede man, Voer in Bourgomdien, daer hy starf 2660[regelnummer] In een abdie, daer hij verwerf Hemelryc, metten leven syn. Ende Godevert, verstaet den fyn, Sterf inden stryt te Corteryc, Daer dedele bloeme van Vranckerijc 2665[regelnummer] Ga naar margenootInden velde blef verslaghen. Doen sij ghesciede, die sware plaghe, Voer Corterijc, screef men .m.ccc. Ende .ij., wie dats wondert, Op sente Benedictus dach. 2670[regelnummer] Nu wil ic u doen ghewach Vander vrouwen, der hertoginnen, Die in Brabant, wilt versinnen, Bleef by Janne, haeren sone. Twee edele baenrotsen vrome* 2675[regelnummer] Hulpen haer Brabant regeren, Ende haeren sone, den jongen heere: Deen was van Mechelen, heer Bertbout, Dander van Perweijs, die heere stout. Dies in Brabant, geloves mije, 2680[regelnummer] Te dien tiden resen .ij. partien: Deen was die heere van Rotselaer; Ende van Boutershem, dat es waer, Die edel ridder, vrome ende stout. Dese gecregen selc ghewout,
[pagina 110]
2685[regelnummer] Binnen Lovene, der ryker stede, Dat sy deen dander, dats warede, Daer uut hielden, langen tyt. Want den Colvenere, sekerlic,Ga naar voetnoot2688 Bleef by van Rotsenlaer, den heere; 2690[regelnummer] Ende by den ridderliken heere Van Boutersem bleef den Blanckaert. Meneghen wonderliken aert Sach men in Brabant, in dien tyden, Dat hertoge Jan, die prince vrije, 2695[regelnummer] Nae derhant bracht in vreden.Ga naar voetnoot2695 Want in hoeger vromecheden, Soe wies hy op, die vrom jongelinc, Als ic u, in clarer dinc, Sal noch dichten ende scriven. - 2700[regelnummer] Syn bloeme moeder, die reijn van live, Regeerde, nae haers heeren doet, .xj. jaer Brabant, in eeren groet. Ende men screef doen jaer ons heeren, Doen sy te lovene, ten predekeren, 2705[regelnummer] Was begreven, .mij^c. .lxx. ende .iij.Ga naar voetnoot2705 Ende therte der edelder vrouwen vrije Wert begraven tOuwerghem, Inden cloester, ic seker ben. Ga naar margenoot*Haer sone, die edel jonge Jan,Ga naar voetnoot2709 2710[regelnummer] Quam menech groet orloge an, Beide over Maese ende over Ryn. Een sterc kasteel, verstaet den fyn,
[pagina 111]
Stont boven Coelene, hiet Woerenc, Daer roevers ende ruters, ic do u cont, 2715[regelnummer] Op laeghen, ende niemen en lieten niet. Soe dat daer omme, verstaet bediet, Die rinsche heeren, ende van Maeslande, Ontboden den hertoch van Brabant,Ga naar voetnoot2717-2718 Bij raede van Coelene, der stede, 2720[regelnummer] Ende vanden bisscop, ende daer toe mede, Van die van Aken, ende alle dlant. Soe dat die hertoghe van Brabant Ter hoeger, ryker dachvaert reet; Ende met hem, sekerlec, 2725[regelnummer] Van Simpoel, die greve goet, Die nemmer liede, des syt vroet, Dan syn huijs ghesinde en hadde. Te deser dachvaert, hoerter nae, Soe quam die hertoghe ende die greve; 2730[regelnummer] Daer ghecroeden ende gheheven Wert van menegerande sake. Ende altoes quam, in spiteger spraken, Haeren sen ende meijninghe Op die oude dade ende dinghen, 2735[regelnummer] Die syn vorders hadden gedaen. Ende, alse die hertoghe hoerde slaen Selke scermslaghe, te hem waert, Antwerde die hertoghe, van hoeger aert, Dat hij daer comen waer, tien tyden, 2740[regelnummer] Om des keisers strate te vrijen,Ga naar voetnoot2740 Dat die coepman ende, oec meere, Die pelgeremme varen ende keeren Souden moghen, daer sy wouden; Ende om dat men dat roefhuijs soude
[pagina 112]
2745[regelnummer] Worpen neder, dat hiet Woerenc; Ende, wouts hem iemen inde stont Bij bliven, daer waer hy toe bereet. Maer selke worde niet gheseet En dochten, al sij brachten voert; 2750[regelnummer] Want, met spraken noch met woert, En mocht hij niet syn verveert: Hij hadde noch erm, scilt ende sweert, Ga naar margenoot*Alsoe wel als syn over ouder vader, Ocht syn ouder vader, beyde gader, 2755[regelnummer] Die Randenroe slechten en Dalem wonnen.Ga naar voetnoot2755 Ende, woudem God der eeren onnen, Hij soude Woerenc alsoe begaeden, Ende die roevers, valsch ende quade, Nae verdiente, gheven loen. 2760[regelnummer] Want hij vanden keiser van Roeme Dies hadde macht ende muegenthede: Want die keiser, in syn scede, Hem over gat al syn gewelt. Ende dat hy dlant ende leen hielt 2765[regelnummer] Vanden keiser, ende ontfinc, Aen syn sweert ende aen anders gheen dinc, Dat niemen ter werelt en dae dan hij:Ga naar voetnoot2767 Want alle princen, sonder sij, Ontfaen haer leen aen vleesch, aen bloet, 2770[regelnummer] Sonder hy. Dies maectij hem vroet Hoe dat hy van skeijsers hant Ontfinc sinen scerpen brant; - Ende hoe hy dan custe sweerts oert, Ende hoe hij dan custe, rechte voert,Ga naar voetnoot2774
[pagina 113]
2775[regelnummer] Ende staect in die sceide syn: ‘Dies meijn ic, by der trouwen myn, Dat ic tcasteel van Woerenc Vellen sal neder inden gront, Eest dats mij ijement wilt bliven bij!’ 2780[regelnummer] Vanden Berghe, die greve vrij; Die voecht van Coelene, ende die stede; Die profst van Aken, ende stat mede, Ende die heere van Wittam Blevens byden hertoge Jan. 2785[regelnummer] Ende, als die bisscop van Coelene hoerde, Ontseij hij, met slechten worden, Den hertoge ende syn hulpaeren, Daer die hoeghe, moedeghen baren Nae en vrechde niet, te male.Ga naar voetnoot2789 2790[regelnummer] Want over Ryn die jongelinc noijale Toech, voer Woerenc sterke castel, Ende van Coelene, die stat geheel, Met haeren voecht; ende stat van Aken Ende haer profst, verstaet myn sprake; 2795[regelnummer] Ende vanden Berghe, ende die heere van Wittam; Ende van Simpoel, dedel man, Ga naar margenoot*Die nemmer liede en hadde bijGa naar voetnoot2797 Dan syn huijs gesinde, hoert nae mij. Maer die edel hertoge jonc 2800[regelnummer] Gaf hem in hoeden, tier stont, Ridders ende knechten, een ghedeel, Ende beleide Woerenc casteel. Ende die bisscop van Coelene sant Aen meneghen lansheeren, dat uut Brabant 2805[regelnummer] Een walvisch over Ryn waer comen,,
[pagina 114]
Daer af crighen souden selc vrome, Wouden sine hem hulpen vaen: .Vij. jaer, wilt mij verstaen, Souden sys te riker syn.Ga naar voetnoot2809 2810[regelnummer] Soe dat, tusschen der Moeselen ende Ryn, Ende toter Maesen neder, al Vergederden, groet ende smal, Wel xxj princen hoeghe, Onder bisscoppen, greven ende hertogen, 2815[regelnummer] Ende quamen op deen side van Woerenc. Daer hem die ertsche bisscop, metter mont, Van Coelene, dede .j. sermoen, Ende gaf hem af laet ende perdoen: Wie .j. brabanter sloech doet, 2820[regelnummer] Dat syn siele uter hellen noet Soude comen ende varen in hemmelrike, Ende alle veeghviers wesen quite. - Ende, wie .j. brabanter vinghe, Quit scoudij hem alle dinghe, 2825[regelnummer] Die sy segen Gode hadden gedaen. Groete vate, wilt verstaen, Met dumeijseren ende met selen mede, Brachten sy daer, te dier stede,Ga naar voetnoot2828 Ende weenden binden die brabansoene: 2830[regelnummer] Maer sij moestender in prisoene Daer, metter aevent, self syn gebonden. Want van Brabant, die hertoge jonge, Met synder edelder vroemten groet, Sloecher selve inden velde doet 2835[regelnummer] Wel .c., met synder vromer hant. Daer was uut Brabant cock noch sergant,Ga naar voetnoot2836
[pagina 115]
Hij en was, dies daechs, man wert. Die van Wittam, sy u vercleert, Ga naar margenootHadden, dies daechs, den voer stryt 2840[regelnummer] Seghen die Scafdries, dat lange nijt Gheweest hadde; die sy, inden velde, Te maele doeden haer ghewelde. Ende uut Brabant .j. ridder* vroem, Die heer Wouter hiet, vanden Bysdoem, 2845[regelnummer] Sloech .ij. ghebroeder van Lutsenborc doet. Van Simpoel, ende die greve oec Vanden Berghe, ende die proesst van Aken, Die vocht van Coelene, dese namen wraken, Metten scerpen swerde van stale, 2850[regelnummer] Vander over daet, die, tien male, Die bisscop voer sette, ende syn partie. Soe dat sij, inden groeten stryde,Ga naar voetnoot2851-2852 Te male die bloeme van dutschen lande Vinghen ende sloeghen, in den sande. 2855[regelnummer] Gelre, Gulken, ende die lymborschen heeren, Die in soe ridderliker eeren Gheleeft hadden, in haerer tyt, Die moesten, in den groeten stryt, - Bliven doet, inden daghen. 2860[regelnummer] Soe dat men dies daechs sal gewagen Toten inde der werelt ront: Jae, over Ryn meer, ic doe u cont, Dan het doet hier int lant. Die rike hertoghe van Brabant 2865[regelnummer] Dede vellen tcasteel van Woerenc. Ende men screef, op die stont, .Xij^c. .lxxx. jaer ende .viij., Dat dijerste hertoghe Jan, hoech van machte,
[pagina 116]
Te Woerenc wan Lemborch rike lant.Ga naar voetnoot2869 2870[regelnummer] Daer hij den leeu van kele, rappant, Int selver claer ghespletteert, Ghetonct, ghetant, geclaut, gecroeneert Van goude, seghen den guldene lioen, In quarteleerde, als prince coen: 2875[regelnummer] Die hij brachte, aen den hals syn, In Brabant, als prince fyn. Op sente bonefacius dach was den stryt. Dese hertoghe Jan was in Vrankeryc, Daer men synder suster, der coeninginnen, 2880[regelnummer] Sonder verdiente, ter doet woude bringen; Ga naar margenootWant vander Brotsen, her Peter, die heere, Seijde haer op loeghene ende onneere, Soe datse die coninc dede vaen. Ende sy det haeren broeder verstaen, 2885[regelnummer] Den edelen hertoge, haeren noet, Gescreven, met haeren bloede roet, In .j. scale, daer sij uut dranc. Soe dat die hertoghe Jan van Brabant Reet, doen hij verstont die meere, - 2890[regelnummer] Op. .ij.* nachte reet dedel heere,Ga naar voetnoot2890 Ende omtrent op .j. dach, Te Parijs; daer mennen sach Den verrader, valsch van doen, Verworghen doen aen Monfaekoen; 2895[regelnummer] Ende bracht den vrede, wilt versinnen,Ga naar voetnoot2895 Synder suster, der vranscher coningen. Met hem liep oec, sekerlike, Een knecht; ende was van Meerbeke,
[pagina 117]
Uter meyerien van Campenhout. 2900[regelnummer] Dese liep metten hertoghe stout, Ende .j. haeswinde, die Vliege hiet, Ende waeren te tyde, ic en liege u niet, Ten stegherepe des hertoghen, Te Parys, voer sale hoeghe. 2905[regelnummer] Ende die coninc van Vranckeryc Quam metten hertoghe, tier tyt, Tot sent Quintyns, in Vermendoijs. Daer hoefden ende feesten die heeren cortoijs, Deen metten anderen, in vriendelicheden; 2910[regelnummer] Ende, alst soude comen ten gescheiden, Vrechde die Vransche coninc Sinen swagher, in clarer dinc, Wij metten anderen eten soude? Doen soe seide die hertoghe bouwe: 2915[regelnummer] ‘Die ijerst bereet hadde syn spise.’ Het consenteerde die coninc wise, Ende dede verbieden, dat men colen noch hout, En vercochte den hertoghe stout. Ende, als die hertoghe verstont dat, 2920[regelnummer] Dedij al die plenappen vander stat Coepen, ende die scoetelen mede, Ende deder syn spise mede bereiden, Ende doen dedy den coninc haelen. Ende, als sy saten, teenen male, 2925[regelnummer] Ga naar margenoot*Over maeltijt, ende hadden gheeten, Dedy bringhen, sekerlike, Dwermoes, dat haddy doen bereiden Metten pleennappen, tien tyde. Ende deet dienen voer den coninc, 2930[regelnummer] Diet vremt hadde, ende vrechde ocht selc dinc Die sede waer, in dutsche lant? Doen seide die hertoghe van Brabant: ‘Neent, her coninc, maer wendij
[pagina 118]
Dat ic niet soe ryc en sy,Ga naar voetnoot2934 2935[regelnummer] Dat ic myn spise soude cunnen bereiden Voer de uwe? Dat heeft mij vremtheide:Ga naar voetnoot2936 Al en condic vinden colen noch hout, Dit wermoes es costeliker, coninc stout, Dan alle die spise die ghy hebt gheten, 2940[regelnummer] Want ander berringhen, sekerlike, En wasser toe dan nappe van pladen.’ Doen seijde die coninc, hoech van daden ‘Dit comt uten hoechsten moede Die ic noet hoerde, swager goede; 2945[regelnummer] Ende, omdat men dit euwelike Weten sal, in erterike, Soe geef ic u, in uwer ghewelt, In vrijer erve, over dit velt.’ Noch hetet le teer de Brabant. 2950[regelnummer] Ende die coninc van Vrankelant Nam orlof, ende voer te Parys, Ende die edel hertoghe wys Keerde weder in Brabant, tien stonden, Ende daer nae voer hij ter tafelronden, 2955[regelnummer] Ten Baren, daer hy .j. wonde gewan, Daer hy af sterf, dedel man. Ende hy was bracht, hier ave, - Te Bruessel, sinen grave: Te Minderbruederen leet hij, 2960[regelnummer] Als hij Brabant, als prince vrij, Gheregeert hadde .xxxiiij. jaer. Ende men screef doen, dats waer, .Xij^c. ende .xciiij. mede: Got gheve synder sielen vrede!
[pagina 119]
2965[regelnummer] Sijn sone, die hertoghe, die na hem quam,Ga naar voetnoot2965 Die was oec geheten Jan.Ga naar voetnoot2966 Lustec was hy, jonc ende coene; Te wapenen vrom ende stout van doene. Ga naar margenootHoven, dansen, jaeghen, tornieren, 2970[regelnummer] Ende alle prince voere antieren, Sach men den edelen, vromen man; Dies menech haet ende nijt ghewan,Ga naar voetnoot2972 Om syn ridderlycke antoere; Want, nae syn volmaecte, edele voere, 2975[regelnummer] En condem genoeghen gheen princier. Dies menech oeghe putertier Op hem ghesleghen wort, ende gekeert; Maer die edele prince, appeert, Die en achtechs niet .j. caf, 2980[regelnummer] Want hire omme niet en gaf,Ga naar voetnoot2980 Wat men van hem seijde, tier tyt. - Die ghemeijnte, dats waerheid, Van Bruessel dat hy tonder dede:* Tusschen Bruessele ende die stede 2985[regelnummer] Van Vilvoerden, inde beempde groen, Daer sloechse al doet, die hertoge coen; Ende gaf van Bruessel tregement Den .vij. gheslechten, sy u bekent; Ende dat uut geslechten ryke - 2990[regelnummer] Een scepen soude syn, euwelike; Ende dat die .vij. gesleckten souden Alle die offisien, wilt onthouden, Maken, die hoerden ter stad,
[pagina 120]
Sonder den amman, verstaet dat; 2995[regelnummer] Ende dat sij den hertoghe, alle jaere, Sent Janssmisse, verstaet alle claere, Uut elken geslechten drie persoenen Souden sinden, van wisen doene, Ende daer soud hijre af kiesen een: 3000[regelnummer] Ander recht noch pont en gheen En soudij daer hebben emmermeer; Noch syn amman, verstaet myn leere, Nemmermeer comen in der stat raet, Ja, den tyt, mij wel verstaet, 3005[regelnummer] Dat hij waer rechter ende amman. Segen Mechelen dese hertoge Jan Oec hilt veede ende oerloghe. Een edel ridder, van vroemten hoeghe, Regeerde Mechelen, tier tyt; 3010[regelnummer] Sinen name, sekerlyc, Hebbic vergheten, maer sinen toe name Was vanden Eechoute. Vroem van lichame, Ga naar margenootSoe was dat ridderlike greijn:Ga naar voetnoot3013 Van kele was den scilt syn, 3015[regelnummer] Met drie crissauten van selver claer.Ga naar voetnoot3015 Dese edel ridder, sonder vaer, Sloet Mechelen den hertoge voeren; Soe dat die hertoghe, hoegheboren, Mechelen beleide, dat hy wan.Ga naar voetnoot3019 3020[regelnummer] Ende vanden Eechoute, die goede man, - Vinghen die bontwerkers van Bruessele;* Ende leverden den hertoge, dats waerhede.Ga naar voetnoot3022 Dies van Brabant die hertoghe
[pagina 121]
Den ambacht die wapen hoeghe 3025[regelnummer] Vanden Eechoute gaf te dragen, Dies sy noch, hoert mij gewaghen, Draghen heden, op desen dach. Ende, doen men hem Mechelen opgaf, Screef men .m. .ccc., ende .j. 3030[regelnummer] Ende dese edel hertoghe reijn Was over Mase, in synder tyt, Daer hij met wapenen, als prince ryc. Wan Wassenberge, rijke lant,Ga naar voetnoot3033 Ende besettet, van synder hant, 3035[regelnummer] Ondanxs diet hem wouden keeren. Dus sachmen hem syn palen meeren, Tusschen der Masen ende den Ryn; Want dedel hertoechscap was syn, Van Lemborch, dat syn vader wan;Ga naar voetnoot3039 3040[regelnummer] Ende Dalem haddij onder sinen ban,Ga naar voetnoot3040 Alsoet wan syn over ouder vader; Ende Wassenberghe wan hy selve al gader.Ga naar voetnoot3042 Dus stercte hy Brabant seere Seghen die felle Rynsche heere, 3045[regelnummer] Die altoes Brabant beniende waeren. ¤ Den scilt droech de edel baren Van sabele ende van selver, in quartiere: Die twee van sabele, daer inne, fiere, Eenen leeuwe van goude, rampant, 3050[regelnummer] Gheclaut, getonckt, sy u becant, Van kele, ghetant van selver claer; In dander quartier, van selver, dats waer, Droech hij van Lemborch den leeu, van kele,
[pagina 122]
Ghesplettert, schoen ende vele, 3055[regelnummer] Ghecroent, gheclaut, ghetonct, getant Van goude, ende die oec rampant. Ga naar margenootDese wapene droech hy, sonder vaer, In Brabant, dat hy .xviij.* jaer Regeerde, nae syns vader doet. 3060[regelnummer] Ende, doen hij sterf, die heere groet, Screef men .m. .ccc. .x. ende .ij.: Uter bitter hellen wede Soe bringhe Got dedele siele syn! Te Bruessel was die hertoghe fyn, 3065[regelnummer] Sente Goedelen, begraven, Eerlec, met groeter haven. Eenen sone liet hem naer, Die out en was maer .xij. jaer, Doen syn vader sterf, die goede man, 3070[regelnummer] Ende was gheheten die derde Jan. Dese jonghe, edele, mechtege baren Wan Sittert, sinen .xvj. jaeren,Ga naar voetnoot3072 Over Maese, op syn viande, Ende werdt daer ridder, te haren scanden; 3075[regelnummer] Want, metten ridderlike sweerde, Jaechdij syn viande haerer veerde, Die hij daer menech hadde, in den aert, Om die dade, sij u verclaert, Die syn vorders hadden ghedaen. 3080[regelnummer] Die greve van Baeren, wilt verstaen, - Welc was synder moijen soene, Was altoes biden hertoghe vrome; Dat seere torende, verstaet die dinc, Van Bijem, den riken coninc, 3085[regelnummer] Die hem alsoe nae bestont;
[pagina 123]
Ende socht op hem, ic doe u cont, Menech ocsuijn, hoe dat hij Op den edelen hertoghe vrij Mochte houden stryt ende oerloghe. 3090[regelnummer] Het viel dat die prince hoeghe, Uut rechter, puerer, noijaelder minnen, Te wive creech, wilt versinnen, Heer Lodewycs dochter, van Averne, Die te huwelic hadde gheerne 3095[regelnummer] Ghehat heer Jan van Bemont, Maer die muedeghe prince jonc Ghecreechse, ondanx diet was leet.Ga naar voetnoot3097 Dies hy daer om was onseet Van .xvij. lans heeren, hoegheboren. 3100[regelnummer] Wie sy waeren muechdy hoeren: Ga naar margenoot*Dierste was van Bijem, die coninc; Die bisscop van Coelene, verstaet die dinc; Ende van Ludicke, die bisscop mede; Die hertoghe van Geldre, dats warede; 3105[regelnummer] Ende van Gulke, die hertoghe; Ende van Vlaendren, die prince hoege Ende oec die greve van Henegouwe; Die greve van Loen, in goeder trouwen Die greve van Cleve wasser .j. oec; 3110[regelnummer] Ende van Spaijnen, die greve groet; Die greve van Catssennellenboghe; Ende van Namen, die greve hoege; Ende heer Jan van Bemont; Heer Henric van Vlaenderen, ic doe u cont; 3115[regelnummer] Ende die edel prince vander Merken; Ende van Valkenborch; die heere sterke, Van Hinsberghe, die .xvij. was.
[pagina 124]
Elc bracht ocsuijn, syt seker das, Op den hertoghe hoegheboren: 3120[regelnummer] Deen, om dat hij hadde verloren Dalem; dander vriende ende maghe; Die ander Randenroe, hoert gewagen; Die derde Wassenberghe, dats warede; Die vyfste Lemborch ende Woerenc mede, 3125[regelnummer] Ende nu, om dat hij dedele vrouwe Marie, die weerde bloeme getrouwe, Ontweldechde heer Janne van Bemont, Des greven brueder, ic doe u cont, Van Henegouwe ende van Hollant, Die maech was des princen vaeliant 3130[regelnummer] Van Vlaendren ende van Namen mede. Dit waeren meest ocsuijn ende reden Dat dedel hertoghe was ontseit. Daer dedel, muedeghe prince ryc Nae en vreechde niet .j. caf,Ga naar voetnoot3134 3135[regelnummer] Want hy hem allen velt ende dach Boet, wanneer dat sy wouden; Soe cort hielse die prince getrouwe, Dat haerrer gheen noet was soe coene, Dat sij tenten ocht pauwelloene 3140[regelnummer] Binnen Brabant dorsten slaen; Maer elken dedy, wilt verstaen, Scande, verdriet, plagen ende toren. Tot voer Coelene, nu wilt hoeren,Ga naar voetnoot3142-3143 3145[regelnummer] Ga naar margenootBrandy ende roefdy ende sloech liede. In Brabant was doen, hoert bedieden, Een drossate, hiet van Businghen*,
[pagina 125]
Maer niet en weet ic wel die dingen, Weer hy heer Gielen hiet, ocht heer Jan. 3150[regelnummer] Dese hadde van Brabant dedel man Gheleet seghen die hollanders, te Breda. Ende die hollanders, hoerter nae, Laeghen sente Gheertruden Berge binnen; Ende dese vermieden, wilt versinnen, 3155[regelnummer] Den drossete, dat sij berren mochten In Brabant; maer, met coenen ghedochte, Jaechdense die brabanters ten Berghe in. Ende, als die hertoghe wist den sin,Ga naar voetnoot3158 Mits rade vanden greve van Baren, 3160[regelnummer] Dedy onthalsen, sonder sparen, Van Brabant den ryke drossete. Daer hy mede syn onderseten Maecte coen, bout, als die lijoen. Over Maese, als prince coen, 3165[regelnummer] Toech hij, voer Valkenborch, dat hy bestreet; Daer die van Steenberghen, sekerlyc, In clommen ende wonnent, vechtender hant. Te dier tijt was gheen viant Van Loen die greve; maer, als hij wiste dat 3170[regelnummer] Die hertoghe te Valkenborch in stat Was, dedy die brugghen af breken, Ende ontseydenen, sekerleken; Ende die van Tricht slotennen uut mede. Daer die prince, van hoeghen sede, 3175[regelnummer] Nae en vrechde niet .j. twint; Maer vromelec es hij gewint Weder omme in dlant van Loen,Ga naar voetnoot3177
[pagina 126]
Ende maket al te colen scoen;Ga naar voetnoot3178 Ende wiken dedij vesten ende mueren; 3180[regelnummer] Ende die Maesbrugghe, nae die ueren, Metsen van steenen, over syn. Ende, doen hy Valkenborch, lant fin, Wan, screef men .Mccc. .xx. ende .vj. mede.Ga naar voetnoot3183 Drie jaer daer nae, dats warede, 3185[regelnummer] Was hij te Lombeke, seghen die henuwiere, Ende seghen die vleemingen, die hy sciere Ga naar margenootJaechde uten palen syn. Van Ludeke die bisscop, verstaet den fyn, Quam buten Helesem, op Haspegouwe; 3190[regelnummer] Maer die edel hertoghe, ghetrouwe, Jaechden henen, ende syn hulparen. Int selve jaer, hoerter naer, Beleijden Roede die groete heeren, Dat die hoeghe prince, vol eeren, 3195[regelnummer] Ontsette, te harer alder scanden. Men screef doen, wilt verstanden, .M. .ccc. xxx. ende ij.* Een jaer daer nae dedy noch meer, Ten Hellekene, int lant van Gaesbeke, 3200[regelnummer] Dat die vleeminghen hem vermeten Hadden te berrene inden gront. Welc den hertoghe ghedaen cont Was van Waelcoerte heer Dieryke, Die heere van Lenneke, op dien tyt, 3205[regelnummer] Was, ende van datter behoerde toe. Soe dat die greve van Baren doe, - Met hem die drossete van Brabant, Te Lenneke toghen. Tot aen dlant
[pagina 127]
Die vleeminghen geloepen quame. 3210[regelnummer] Doen dede die ridder, hoech van namen, Van Waelcoert .j. huijs aen steken; Ende die vleeminghe, sekerleke, Weenden dat waeren die witte capruijne, Ende liepen in scuere, in hof, in thune, 3215[regelnummer] Doen sy den roec saeghen in sonne, Ende riepen: ‘Brabant es verwonnen!’Ga naar voetnoot3216 Sij wendent ghehat hebben te wille, Maer heer Dieric, die al stille Hilt, achter den Hellekene, in .j. vallee, 3220[regelnummer] Ende daer toe die heeren beide,Ga naar voetnoot3219-3220 Die drossete van Brabant, die greve van Baren. Ende, als sy saghen comen gevaren Die vleeminghe, sonder hoet ende sen, Sloegens tallen syde in 3225[regelnummer] Ende riepen: ‘Baren, slaet asscher hant!’ Soe dat sy roefden, in dat sant, Der vleeminghe lyf, nesen ende leden; Ende die te live bleven, mede Worden ghevuert, te Bruessel, gevaen. 3230[regelnummer] Dus sachmen hem talle canten wederstaen Ga naar margenoot*Syn mechteghe vianden .xvij. Ende, als die groete heeren siene Dat sij niet gedwinghen conden Den hertoghe, vergherdense, teender stonde, 3235[regelnummer] Te Brons wilre, in .j. abdie, Bij Coelene. Daer reet die hertoge vrie, Ende hoerde huerrer alder raet. Ende hij offerde, mij verstaet, Voer hem alle, die prince boude, 3240[regelnummer] Eenen penninc, roet van goude.
[pagina 128]
Want van Bijem die coninc, Ende dertsche bisscop, verstaet die dinc, En wouden voer dander offeren niet. Ende, als die hertoghe stryden siet, 3245[regelnummer] Offerdij voer, als ic u seide, Dat hem alle hadde vremtheide. Ende hij keerde om, die prince werde, Op kerckhof, daer .j. paege sijn peert Hielt; ende gaf den ermen lieden 3250[regelnummer] Eenen penninc van goude, hoerdic bedieden. Ende, als hij op syn peert soude scriden, Scoet .j. hieraut ten hertoghe vrije, Ende hilt hem den stegereep syn, Ende seide: ‘Van Brabant prince fijn, 3255[regelnummer] Got wille u nemen in synder hoeden!’ Doen antwerde die prince goede: ‘Vrient, vreegt ijement: Wie es die man? Secht: Het es van Coudenberch Jan; Ende dat ic ben haers raets gecuest: 3260[regelnummer] Haeren overmoet wert hem gheblust, Dorven sij mij bieden velt ende scilt!’ Dus jaechde wech die hertoge wilt, Uten cloester, metten paege syn. Ende alle die heeren, groet ende clein, 3265[regelnummer] Liepen samen over hoep, Ende spraken vanden wonder groet, Dat die vremde man bedreef: Dat hy en boech noch en neech Den hoeghen princen, ende offerde voer: 3270[regelnummer] Hy moeste syn gec ende doere, Dat hij selken saken dede. Eenderande heeren sede Ga naar margenoot*Het dochte hem van Brabant die hertoghe, Maer som en woudens sys niet geloeven, 3275[regelnummer] Ende meijnden hy waer niet soe coen.
[pagina 129]
Die hieraut, die den vromen baroen Ghehouden hadde sinen stegerep, Sprac: ‘Voerwaer sij u geset, Dat het was die ever wilt 3280[regelnummer] Van Brabant, die u velt ende scilt Ontbiet te toenen, waer gy begeert; Want mij beval die prince wert Dat ict u seide, int oppenbaer, Dat hij Jan van Coudenberch waer.’Ga naar voetnoot3284 3285[regelnummer] Ende, als dat hoerde die vrome heere, Liepen sij te wapenen seere, Ende reden nae den hertoghe goed. Maer, lacen! soe waest seghen spoet,Ga naar voetnoot3288 Want hy hadde, wilt verstaen, 3290[regelnummer] Syn peert doen aevrecht beslaen: Dus soe volchden sij hem contrare. Onder den hoep greven ende baren Soe jaechde die hertoghe fyn, Ende berde tot Coelene, aen den Ryn, 3295[regelnummer] Ende keerde soe om, doer Gulker lant,Ga naar voetnoot3295 Dat hy doer roeft ende doer brant Heeft; ende reet te Lemborch in. Dus conden sij, verstaet den sin, Den hoege prince niet ghedoen, 3300[regelnummer] Soe dat gemaect was die soen. Ende die hertoghe bleefs in eeren, Ende gaf drie hoegheboren heeren Syn drie dochteren, hoert nae mij: Van Hollant Willem, die greve vrij, 3305[regelnummer] Hadde Jhehannen, der vrouwen goet; Ende greve Lodewyc, syts vroet, Van Vlaendren, van Artois mede,
[pagina 130]
Trouwde dij ander, dats waerede, Dij vrouwe Mergriete hiet,Ga naar voetnoot3309 3310[regelnummer] By namen, verstaet bediet;Ga naar voetnoot3310 Die derde, vrouwe Marie, sy u becant, Hadde den hertoghe van Gelderlant. - Drie soenen hadde oec die prince hoege,Ga naar voetnoot3313 Daer die ouste af was hertoghe 3315[regelnummer] Van Lemborch, ende hiet Henric, Ende was int suete Vranckerijc Ga naar margenootGhehuet, die edel prince jonc; Die joden te Bruessel, ic doe u cont, Dedy alle doet slaen; 3320[regelnummer] Syn ander brueder, wilt verstaen, Hiet Godevert; die derde Jan; Maer jonc elc van live ter doet quam. Hertoghe Henric was begraven ter Vueren,* Die ander .ij. te Bruessele, ter Minderbruederen,Ga naar voetnoot3323-3324 3325[regelnummer] Bij haerer moeder, der goeder vrouwen. Int jaer ons Heeren, wilt onthouden, .M. .ccc. ende .xl. mede, Lach hertoghe Jan voer Doerec, die stede; Metten coninc van Ingelant; 3330[regelnummer] Ende metten greve, sy u becant, Van Vlaenderen; ende metten greve ryke Van Hollant, Henegouwe der gelike. Ende daer toe, int selve jaer, Lach hij voer Cameryc, dats waer. 3335[regelnummer] Ende, .vij. jaer nae dien tijt, Wan hy den groeten, bitteren strijtGa naar voetnoot3336
[pagina 131]
Op die van Ludeke, die hy te male Doet sloech, inden groenen dale, Voer Ludeke; dat hij wan mede,Ga naar voetnoot3339 3340[regelnummer] Ende stalde syn ors, dats warede, Sente Lambrechts, inde kerke. Ende sent Truden, die stat sterke, Wan hij, ende lude die clocke groet.Ga naar voetnoot3343 Ende alle dlant van Loen oec, 3345[regelnummer] Ende gaeft den bisscop in syn hant, Die sij verdreven, sy u becant, Hadden uut synder heerscappien Ende, doen greve Willem, die prince vrije, Voer die Vriesen was bleven doet, 3350[regelnummer] Gaf hij den edelen hertoge groet Van Lutsenborch, skeysers broeder, Ende coninx soene, des syt vroeder, Van Bijem, ende hiet Wencelin, Jhehannen, der edelder dochter sijn, 3355[regelnummer] Die nae hem vrouwe in Brabant bleef; Want, doe men jaer ons Heeren screef .M. .ccc., ende .lv. mede, Op senter Claes avondt, dats warede, Ga naar margenootSterf hij; ende hij was begraven, 3360[regelnummer] Onder .j. tomme, ryc van haven, Te Viler, int wals* Brabant Verwapent was die prince vaellant Van .iiij. quartieren: die .ij. van sabele, Daer in den leeu van goude noyable, 3365[regelnummer] Rampant, geclaut, ghetonct van kele, Ende ghetant van selver vele; Die ander van selver syn scoene,Ga naar voetnoot3367
[pagina 132]
Daer in van kele .j. lioen, Rampant, ende die gespletteert, 3370[regelnummer] Geclaut, ghetonct, ghetant, ghecroeneert Van goude, naeder wapenen aert. O Brabant, edelen roesen gaert, Weerde foreest van sueten guere, Wat verloerdij, tier uere, 3375[regelnummer] Doen hij sterf, die hertoge Jan! Want hy, ondanx alle man, Brabant vrij hielt, als prince coen, Ende meerde syn edel palen scoen, Tusschen der Masen ende den Ryn, 3380[regelnummer] Ghelyc sy daden, die vorders syn. Want dlant van Valkenborch soe wan hyGa naar voetnoot3381 Ende bracht gevaen den heere vrij Te Senepie, daer hy sterf, Ende van sinen live bederf, 3385[regelnummer] Mits dat hij hem noet manscap woude doen.Ga naar voetnoot3385 Die edel, ryke warande scoen Van Brabant regeerde .xliij. jaer. Eijlasen! hoe menech aventure swaer Heeft Brabant gat, sint synder tyt! 3390[regelnummer] Die Heere, die den bitteren stryt Voer ons vacht, aens crusen hout, Die wille die siele des heeren stout Verlenen suete hemelryke! Dies biddic hem ootmoedelike. 3395[regelnummer] Ihehanne, die edele dochter syn, Die douste was, verstaet den fyn, Wert, op den .xiij. dach, in Brabant, Ghehult ende opgedraghe dlant,
[pagina 133]
Ende haeren man, den edelen hertoge. 3400[regelnummer] Dies dedinghe ende oerloghe Ga naar margenootRees, tusschen den hertoge Wencelyn Ende van Vlaendren graven fyn, Om lant dat hij in Brabant woude hebben. Dies men hem Bruessel sach belleggenGa naar voetnoot3404 3405[regelnummer] Ende daer voer vechten .j. stryt. Maer selke vriende die greve ryc Hadde omtrent den brabanschen standaert, Dat hij onder voete wart Gheworpen, eer wals Brabant, 3410[regelnummer] Ocht Haspegouwe, sy u becant, Ocht vanden Bossche die Meijerie Conde comen inden stride.Ga naar voetnoot3411-3412 Dies hij den stryt daar mede wan,Ga naar voetnoot3413 Ende greve Lodewyc, dedel man, 3415[regelnummer] Was opgegeven Bruesele, die stede. Dies hij sinen standaert dede, Te Bruessel, ter stat huijs uut steken, Ende sente Kateline poerte, wilt weten. Ende die hertoghe Wencelyn, 3420[regelnummer] Ende Jehanne, die vrouwe syn, Toghen tshertoghen Bossche, in steden; Ende met hem, dats warhede, Van Brabant dedel baroenie,Ga naar voetnoot3423 Ende die beste, geloves mije, 3425[regelnummer] Ridders ende knechte uut Brabant. .Viij.* poerters van Bruessel, sy u becant, Laeghen biden hertoghe daer,
[pagina 134]
Ende brachten in Bruessel, dats waer, Den hertoghe Wencelin, wilt verssinnen, 3430[regelnummer] Ende haerrer vrouwen der hertoginnen, Daer sy met vrouden was ontfaen. Heer Everaert Tserclaes, wilt verstaen, Een ridder van Bruessel, stac haeren standaert Ter heeren huijs uut, sy u verclaert, 3435[regelnummer] Ende werp ghenen standaert onder voet; Ende reet van daer, sys vroet Toter poerten van sente Katelinen, Daer greven van Vlaendren standaert fine Uut stac, ende werpen inde veste,Ga naar voetnoot3439 3440[regelnummer] Daer mennen in al te meste Sach ligghen rotten, menech jaer. In corten tyden vielt, daer naer, Dat die greve van Hollant, Tusschen den hertoghe van Brabant 3445[regelnummer] Ga naar margenoot*Ende greve van Vlaendren, Lodewike, Op nam; ende sijs gheheellikeGa naar voetnoot3446 In hem bleven alle beide. Ende vergerderden in .j. abdie,Ga naar voetnoot3447-3448 Daer die hertoghe Wencelijn 3450[regelnummer] Ende die greve Lodewyc, de swager syn, Ende die greve van Hollant Ontfinghen, sij u becant, Dat weerde heilege sacrement, Alle .iij., sij u bekent, 3455[regelnummer] In deser manieren, nu wilt hoeren, Dat hij die swagers, hoech geboren, Ghevriende soude seggen; want die hertoghe
[pagina 135]
Ende van Vlaendren die greve hoeghe Namen daer op lichamen ons Heeren, 3460[regelnummer] Dat syt in weerden ende in eeren Houden souden, tsegghen, sy u becant, Soe wat hij seide, die greve van Hollant. Ende doen seijdy: ‘Heusdain mijn, Ende Mechele ende Antwerpen sal u sijn, 3465[regelnummer] Heere van Vlaenderen, met synder toebehoerte: Ende ic segghe u gevriende veert.’ Doen seide die hertoghe Wencelin: ‘Mijns swagers vrient soe willic syn, Ende varen moettij nae uwen eedt, 3470[regelnummer] Al haddij mij Brabant al ontseet; Nochtan moestic hertoge syn Van Lutsenborch, den lande myn.’ Dus was gemaect die soeninghe.Ga naar voetnoot3473 Ende die greve van Hollant, verstaet die dinghe,Ga naar voetnoot3474 3475[regelnummer] Verwoede, want syn mont Ginc staen daer syn oere stont; Ende hertoghe Aelbrecht, syn brueder, Leijden gevaen, des syt vroeder, - Syn leefdage, te Traijnoet.Ga naar voetnoot3479 3480[regelnummer] O greve van Hollant, prince groet, Wat groeter scanden daedy u daer, Ende alle den hoeghen heeren, voer baer, Die besitten selen Heusdain! Hoe diere cochtij dat edel plain, 3485[regelnummer] Want siele ende lyf settijre voeren, Doen ghij den Heere, die was geboren Van eender maghet onbesmet,
[pagina 136]
Ga naar margenoot*Nuttet, ende swoert met Dat ghij sout menderen niemens palen! 3490[regelnummer] Hadde u gedocht, prince noijale, Dat ghij recht tot Heusdain hat, Hat den edelen hertoghe plat Gheijescht; haddys u niet gegeven, Soe haddj mechtech genoech, edel deghen, 3495[regelnummer] Gheweest tonsegghen den hertoghe, Ende daer omme veede ende oerloghe Ghehouden, segen den hertoghe vrome. Die aventuere hadde moegen comen Tot u, in alsulker manieren, 3500[regelnummer] Ghij haddet, met onplokenen banieren, Moghen winnen, vechtender hant, Ende, ter aventuere, Brabant Ghecort daer toe die palen syn. Want, wat men, metten sweerde stalin, 3505[regelnummer] Wint, dat mach men houden in eeren. Ende dies hadden u alle lans heeren Prys gegeven ende lof. Maer nu trochtijt Brabant of, Alsoet Got weet ende menech man! 3510[regelnummer] Daer met willic sceiden van Ende keeren op den prince fijn, Den edelen hertoghe Wencelyn, Den vrij edelen, vromen princier, Die uter edelder bloemen fier 3515[regelnummer] Sinder moeder was gesneden; Nochtan soe nam, dats waerhede, Die edele vrouwe sint .j. man. Dese weerde vorst, dese heere loefsam Bracht te nieute, hoert nae mije, 3520[regelnummer] Met vromer aert, die groete compaingnie, Dat coninc noch keiser conde ghedoen. Naeder hant hilt die prince coen
[pagina 137]
Strijt, met ridders ende knapen, Op Boeswildre, verstaet myn sprake, 3525[regelnummer] Seghen die geldersche ende gulkeneren, Daer van Gelder dedel heere, Int vergheederen, bleef gescoten doet. Ende van Sempoel, die greve, oec Bleef doet, in des hertoghen syde. 3530[regelnummer] Ende selve die edele prince vrije, Ga naar margenoot*Die hertoghe Wencelyn, bleef ghevaen. Want die greve van Namen, wilt verstaen, Hielt den battaellie, daer nije man Hem in en ruerde noch en quam 3535[regelnummer] Den hertoghe te baten, in den stryt. Ende men screef, op dien tyt, .M. .ccc. ende .lxxij. mede. Ende doen hij Lovene beleide, die stede, Waest daer nae omtrent .xj. jaer. 3540[regelnummer] Ende die edele prince, voer baer, Leefde .j. jaer, nae dien tyt. In dlant van Lutsemborch, sekerlyc, Soe sterf die hoeghe, edel genoet; Ende wert, met rouwe groet, 3545[regelnummer] Ghegraven inden cloester ryke, Te Toryna. God van hemelryke Wil hebben die siele des edels heeren! Jaer ons Heeren, scoen ende cleere, Screef men .M. ccc. .lxxx. ende viere,Ga naar voetnoot3549 3550[regelnummer] Doen die edel prince fiere Int lant van Lutsenborch sterf doe, Op die feeste onser Vrouwen concepcion.Ga naar voetnoot3552
[pagina 138]
Ende hij regeerde, dat es waer, Brabant .xxix. jaer. 3555[regelnummer] Verwapent was hij van .iiij. quartieren: Dat ijerst, van kele, daer inne, fiere, Eenen leeu van selver, rampant, Ghesplettert, gheclaut, getonct, getant Van goude, ende gecroeneert; 3560[regelnummer] Dander quartier, sy u vercleert, Dat soe was swert, van sabele, Daer in .j. leeu van goude, noijable, Rampant, gheclaut, getonct van kele, Ende ghetant van selver vele; 3565[regelnummer] Van selver ende van lasuere, Gheburreleert, scoen ende puere, Est derde quartier; daer in, rampant, Eenen leeu, van kele; geclaut, getantGa naar voetnoot3568 Van goude, getonct van kele roet; 3570[regelnummer] Vierde quartier, van selver bloet, Daer in .j. leeu van kele, ghespletteert, Gheclaut, getonct, getant, ghecroeneert Ga naar margenoot*Van goude. Dese edel wapen, apeert, Droech die hertoghe Wencelyn. 3575[regelnummer] O Bruessel, edel roese ryn, Roet ghelyc den vermelloene, Hoe noede mochty den hertoghe coeneGa naar voetnoot3577 Verliesen, die u hadde soe weert! Want hij u, edel pryel, vermeert 3580[regelnummer] Maecte, al duer die wereld wyt; Ende screef u aene den tytel ryc, Dat was: Bruessel, ryke pryel van Troien! Want vroude, blyscap ende joije
[pagina 139]
En costij cryghen, dats waerhede, 3585[regelnummer] Dan in u, stat van reynen seden, Als men mocht prueven, te menegen stont. Dies biddic den Heere die, doerwont, Hinc aen der heileger crucen hout, Dat hij die siele des heeren stout 3590[regelnummer] Wille bringhen inder glorien troene! Ihehanne, syn vrouwe, dedel bloeme, Bleef in Brabant hertoginne; Dat sij regeerde, als ic versinne, .Xx. jaer ende .ij. mede, 3595[regelnummer] Nae hertoghe Wenselens doet, dats waerhede Drie jaer daer nae rees oerloghe, Tusschen den gelderschen hertoghe Ende der hertoginnen goet, Om lans van Cuck wille, sys vroet, 3600[regelnummer] Dat die geldersche hertoghe toech aen hem; Soe dat die brabanters, verstaet den sen, Toeghen liggen voer den Greven. Maer .j. paijs soe wasser aveGa naar voetnoot3602-3603 Ghemaect, die niet langhe en stont, 3605[regelnummer] Als ic u sal maken cont. Maer teerst, soe moet ic u doen weten Vanden casteel te Gaesbeke, Die die van Bruessel werpen af, Twee jaer nae dat men lach 3610[regelnummer] Voer Graven, hoert nae mij. Te Bruessel was .j. ridder vrij, Heer Everaert Tserclaes hij hiet, Die .j. brueder, verstaat bediet, Hadde, van clergien, wys ende ryke, 3615[regelnummer] Ende was bisscop van Cameryke:
[pagina 140]
Ga naar margenootHeer Jan was den name syn. Dese edel ridder, in duechden fyn, Was scepen van Bruessel, der stede. Om woerde die de ridder seide, 3620[regelnummer] Inden gemeijnen raet van Brabant, Daer hij veranwerde dlant, Seghen den heere van Gaesbeke, Wert hem, te Lenneke, af gesmeten Sinen voet, ic doe u cont, 3625[regelnummer] Ende syn tonghe ghesneden uter mont, Op .j. witten donder dach. Dies die van Bruessel, inder nacht, Toghen int lant van Gaesbeke, Ende beleiden, ic doe u weten, 3630[regelnummer] Tcastel, daer die vrouwe in was. Ende alle dlant, syt seker das. Quam bij hem in den velde; Soe dat sy, met haerrer ghewelde, Casteel af worpen; ende, daer naer, 3635[regelnummer] Op den sakermens avent, dats waer, Toghen sij weder voerden Grave, Daer weder .j. paijs ave Waes ghemaect, ic doe u cont, Die omtrent .x.* jaer stont. 3640[regelnummer] Ende, doen die .x. jaer waeren leden, Quamen Gelderschen, ten Bossche, in stede, Ende sloeghen daer doet .j. poerter ryke; Daer die ghemeijnte, gemeijnlike, Om waeren verstormt; ende wapenden hem, 3645[regelnummer] Ende quamen ter merct, ic seker ben. Ende, alse die Geldersche vernamen, Liepense op .j. huijs te samen Ende riepen: ‘Geldersche, de bloeme!’ Maer die goede brabanters, vrome, 3650[regelnummer] Sloegense alle meest doet,
[pagina 141]
Ende vinghen den capetein oec, Die heer Golen hiet, van over Rijn; Ende daden hem, sanderdaechs, hoet sin Afslaen. Dies de Geldersche hertoghe 3655[regelnummer] Ontseide der hertoginne hoeghe, Van Brabant, der vrouwen Jhehannen, Die capetain .ij. vrome manne Ga naar margenoot*Van haeren volke maecte doen: Deen was van Perweijs dedel baeroen, 3660[regelnummer] Ende dander van Diest dedel ghenoet, -Ga naar voetnoot3660 Ende toghen, met moede groet, In Gulkerlant, ende wonnen, onder hoven, Ende verdorven, met brande ende roeven, Gulkerlant, syt seker das. 3665[regelnummer] Te Bamesse dat dese reijse was. Sent Jansmesse, togense weder int lant Ende wonnen weder, sy u becant, Lenneke, der nuwere stat, anderwerf, onder hoven Ende sterke casteel ende slote hoeghe: 3670[regelnummer] Ende vingender op ridders ende knechten, Ende branscatten, nae orloecs rechte, Gulke, die scoene stede; Ende beleijden Ruermunde mede, Ende met hem van Simpoel dedel grave. 3675[regelnummer] Haer capeteijn, hoer mij gewaghen, Dat was van Diest die heere stout, Ende van Scoenvorst heer Reijnout. Daer nae was gemaect die soene: Dat die bastart hertoghen vrome 3680[regelnummer] Van Gelder lant van Cuct soude ontfaen, Alsoe hij dede, wilt verstaen. Ende daer met bleef gewaregen vrede.
[pagina 142]
.Vj. jaer daer nae quam in stede Van Bruessel Philips, die hertoghe, 3685[regelnummer] Die oem was des coninx hoeghe Van Vranckerijc, des syt vroeder, Want hij was syns vader broeder. Ende dese hertoghe, in goeder trouwen, Hadde te wive dedel vrouwe, 3690[regelnummer] Greve Lodewyx dochter van Vlaendrenlant. Ende vrouwe Mergrieten van Brabant, Daer hij .iij. sonen aene wan.Ga naar voetnoot3692 Die .ij. ouste bracht met hem dedel man Te Bruessel, daer die ouste sone, 3695[regelnummer] Anthoenise op droech alle gone Dat hem van synder moijen der hertoginnen Versterven mochte, wilt versinnen; Brabant, Lijmborch, Dalem, Valkenborch, Wassenberghe, ic seker ben, 3700[regelnummer] Ga naar margenoot*Mille, Kerpen, menech slot, Dit droech hij sinen broeder op, By rade van sinen vader, Ende stat van Antwerpen, al gader, Metten prochien dier toe hoeren.Ga naar voetnoot3704 3705[regelnummer] Ende Anthoenijs wert gecoren Goeverneerder in Brabant, Ende ghemaect, sy u becant, Hertoghe van Lymborch ende heere. Ende sinen vader, verstaet myn leere, 3710[regelnummer] Quam .j. siecheit aen, dies hy hem vueren Liet te Vranckeryc weert, te dier ueren.Ga naar voetnoot3711 Maer die siecheit quam hem soe groet, Dat hij te Halle moeste bliven doet,
[pagina 143]
Inden Hert, die prince stout. 3715[regelnummer] Te Dijgoen wert, dat wel onthout, In Bourgoingnen, was hij gevuert, Ende in .j. cloester gheseppeltuert Van sartroijsen, dat es waer. Ende men screef doen ons Heeren jaer 3720[regelnummer] .M. .cccc. ende .iiij. mede. Ende daer nae sterf, dats waerhede, Jhehanne, die edele vrouwe; Daer dlant van Brabant groeten rouwe Om heeft, ende langhe hebben sal: 3725[regelnummer] Want die minne es sonder getal.Ga naar voetnoot3825 Die sij tot haeren lande droech. Haer herte altoes in vrouden loech, Als sij haer volc wiste in vreden; Ende haer edel herte weende medeGa naar voetnoot3729 3730[regelnummer] Bloedeghe tranen, uut puerrer minnen, Als sij in haeren lande binnen Wist oerloghe ocht onpeijs. Want ic hebbe selve de vrouwe wys Ghesien, te Bruessel, met minen oegen, 3735[regelnummer] Met haeren ridders ende knechten hoeghe, Op die merct, menichwerf, comen, Om dat die edel weerde bloeme Die heeren, die laghen in partien, Te peijse woude bringhen. Dese vrindelichedeGa naar voetnoot3738-3739 3740[regelnummer] Heeft sy menichwerf gedaen: Dies haeren edelen name staen Ga naar margenoot*Sal, euwelec levende, inde cornike, Ende in die herten, gheminlike,Ga naar voetnoot3743
[pagina 144]
Diese kinden, der brabansoene. 3745[regelnummer] O Jhehanne, edele bloeme, Gheresen uut der troijsscher warande; Van graede te grade, vrouwe playsande, Neder ghedaelt van Ectors bloede, Die, met ridderliken moede 3750[regelnummer] Ende met faijten der hoeger wapinen, Voer Troijen, op der eerde sine, .Xix. coninghe bracht ter doet; Van desen mogende prince groet Waerdij comen ende gheboren, 3755[regelnummer] Ende oec verwapent, als u laet hoeren Die edele Cornike, in harer beghin. Die Heere, die, buten Jherusalem, Hinc gherect aens crucen roede,Ga naar voetnoot3758 Die wille die siele der vrouwen goede, 3760[regelnummer] Ocht sij es in enegher noet, Doer syn bitterlike doet, Verleenen suete hemelrike! - Brabant regeerde sij eerlike Ontrent .ij. jaer. 3765[regelnummer] Ende, doen sy sterf, screef men claer .M. .cccc. ende .vj. mede. Op sente Loeijs dach, dats waerhede, Steerf die edele werde vrouwe; Ende sy wert, met bitteren rouwe, 3770[regelnummer] Begraven, die bloeme van hoeger natueren, Te Bruessel, tonser Vrouwen bruederen, Op sente Barbelen dach, der maecht, Met groeten rouwe ende seer geclaecht. Ende hertoghe Anthoenys, sy u becant, 3775[regelnummer] Wert te Bruessel, in Brabant, Ghehult, op sente Thoemaes dach.
[pagina 145]
Een edele vrouwe, daer vele aen lach, Soe hadde ghetrout die vrome princier, Dochter van Simpoel, graven fier, 3780[regelnummer] Daer hij .ij. sonen af behelt. Brabant hadde sij maer in haerrer gewelt .Xxx. weken ende vive, Nae dat versciet van haeren live Jhehanne, die edele hertoginne. 3785[regelnummer] Op sente Cleeren dach, wilt versinnen, Ga naar margenootInden oeghst dat sij versciet. God wille uter hellen verdriet Bringhen die siele der scoender bloemen! Jaer ons heeren screef men scoene: 3790[regelnummer] .M. .cccc.* ende .vij. mede. Ter Vueren dat sij, met jammerhede, Wert begraven, die vrouwe ryke, In die tomme, bij hertoghe Henrike, Van Mechelen ende van Lymborch heere,Ga naar voetnoot3794 3795[regelnummer] Hertoghe Jans sone, dese prince vol eeren, Van Brabant, die men van Coudenberch hiet. Ende hertoech Anthoenys, verstaet bediet, Die moghende hertoghe, groet van love, Troude daer nae .j. vrouwe hoeghe, 3800[regelnummer] Die edelste vander kerstener wet, Die mechtechste van goede, de beste met, Die men weet dragen vrouwen name. Want die vroemste der werelt samen Syn haer maghe, als ghy mocht hoeren; 3805[regelnummer] Die vranxsche coninc, hoegheboren, Es haers vader moijen sone; Ende van Hongheren die coninc vrome,
[pagina 146]
Die hem scryft keijser van Roemenie, Es haer oem, ende die coninc vrije 3810[regelnummer] Van Biem; ende sy es hertoghinne Van Guerlech, alsoe ic kenne, Ende van Lutsenborch mede, Ende mergrevinne, dats waerhede, Van Brandenborch, sij u bekant; 3815[regelnummer] Ende grevinne in Luser lant. Ende dese edele vrouwe goet. Troudij te Bruessel, des syt vroet, Int jaer ons heeren .M. .cccc. .vj. ende .iij., Des derde dages, hoert nae mije, 3820[regelnummer] Na der .xij. apostelen dach; Daer men feeste ende vroude sach Driven, van meneghen hoeghen lichame. O Brabant, hoe gherne mochty aene Sien die edele versaminghe 3825[regelnummer] Vanden edelen jonghelinghe, Hertoghe Anthoenys, uwen heere, Die vrouwe Lysbetten, die bloeme vol eeren, Troude, want sy, van ouder aert,Ga naar voetnoot3828 Te samen uten ryken bogaert 3830[regelnummer] Ga naar margenoot*Van Brabant syn comen ende geresen. Welken bogaert steet gepresen, Inden Spiegel ende in Coernike, Boven alle boegaerde van erterike, Als ic by redenen nu wille proeven. 3835[regelnummer] Want Kerstenheit heeft moeten behoeven Dicke der vrucht ende dedel fruijt, Dat gewassen ende gespruijt Es uten bogaerde van Brabant. Want paijene, Gots viant,
[pagina 147]
3840[regelnummer] Hadden suete Kerstenhede Onder haer vule voete ghetreden, Menech werf, ende te nieute bracht, En hat die ridderlike macht Vander werder vrucht ghedaen, 3845[regelnummer] Die Got ghegroijt, wilt mij verstaen, Heeft laten uten boegaert ryke Van Brabant. Welc men properlike Spelt, in latin, met letteren .ix., Welc lettere ic op .ix. levene 3850[regelnummer] Wille stellen, die comen syn ende geresen Uten bogaert, alsmen mach lesen Inden Spiegel ende in die Cornike. Die ijerste lettere des namen ryke Vanden bogaert, Brabancia,Ga naar voetnoot3854 3855[regelnummer] Dat es een .B., als ic verstae.Ga naar voetnoot3855 Dats Beata, ende es .j. salich lant,Ga naar voetnoot3856 Daer ic die ijerste vrucht plaisant Op wille stellen ende gelikenGa naar voetnoot3858 Van Karlemanne, den prince ryke, 3860[regelnummer] Die eerst creech heerscap op Haspegouwe,Ga naar voetnoot5860 Nae Cristus doet, wilt onthouden. Dese Karlemain was dierste boem, Die Christus in den boegaert scoen Plante, die ic noeme Brabansia. 3865[regelnummer] Want alle die vrucht, die, daer nae, Es uten bogaerde comen synt, Syn ghegroijt, sy u bekint,
[pagina 148]
Uter herten van Karle man. Want uut hem groijde, als ic vernam, 3870[regelnummer] Twee bloemen: deen was hertoghe Puppyn Ende sente Amelberghe, die suster syn, Ga naar margenootDie te Lobbes, int cloester, es verhaven. .V. bloemen, die niet waeren bescaven, Vloeijenden uut Amelbergen, der bloemen: 3875[regelnummer] Deen was Emebertus, als ic goeme, Die bisscop te Camerike was, Ende leet te Maboijgen, als ic las; Die ander bloeme heet sente Rynelt,Ga naar voetnoot3878 Ende Martelersse was, als men telt, 3880[regelnummer] Ende leet te Santen, boven alle verheven; Die derde* bloeme, reijn van leven, Dat was die goede sente Verelt, Die te Gent, sij u ghetelt, Leet verhaven erlike; 3885[regelnummer] Sente Ermelende, die bloeme ryke, Die men te Meldert versoekende sij. Ende sente Goedele, die maget vrij, Dit waeren .v. saleghe, edele bloemen, Gegroijt, gewassen uten boeme 3890[regelnummer] Karlemains, als ic u seide. Dies ic betoene, metter waerhede, Dat Brabant es .j. salec boegaert, - Ende dat ic die .B., sy u verclaert, Gheexponneert hebbe te recht. 3895[regelnummer] Een .R. soe volcht den name slecht, Ende bediet ons Regalis, Dats .j. coninclic lant, syts wys. Een coeninclic lant macht wel heten,
[pagina 149]
Ende dese letter, sekerlike, 3900[regelnummer] Stellic op Karrelemains sone, Puppin, Die een doemer der Sarresin Was, ende .j. voervechter der Kerstenhede, Ende syn ridderlike lede, Als .j. coninc, met sinen lieden, 3905[regelnummer] Toende inden velde, hoerdic bedieden, Niet als .j. hertoghe, als hy was. Ghelyc die lilie, die, int gras, Neemt uut boven alle bloemen, Alsoe naemt leven prince vrome 3910[regelnummer] Boven alle lans heeren uut. Sijn vrouwe Yduburch, die Gods bruijt, Bracht hem ter wereld .ij. edele bloemen: Sente Begga ende die maget scoene Sente Gheertruijt van Nijvel. 3915[regelnummer] Hier by mach Brabant heten wel Een salech, heilech, coninclic lant, Want daer ghegroijt ende gheplant Ga naar margenootEs uut menec fruijt, in Kerstenhede: Sente Watruijt, sente Adegonde* mede, 3920[regelnummer] Ende sente Gommaer, van Liere, Ende Sente IJde, die vrouwe fiere, Coninc Godefroits moeder, van Boloen, Ende sente Lysbeth, sente Berlende, die heilege bloeme, Dese syn alle te male ghegroijt 3925[regelnummer] Vanden boeme, die stont ghebloijt Inden boegaert van Brabant, Karlemains herte, die dierste plant Was, alsoe ghy hebt gehoert. Den derde prince stellic voert, 3930[regelnummer] Die ghewassen es ende geresen Uut desen bogaert, als ghy moecht lesen In die Cornike, hebdys gheere, Als ic, met corte woerde, cleer
[pagina 150]
Hebbe gedicht, naeder waerheit; - 3935[regelnummer] Karlen Marteel, die, talder tyt, Vacht op die honde Sarasine; Ende willen op de letter fine Van Brabansia stellen, Ende es .j. .A., daer men met spellen 3940[regelnummer] Mach Antiqua, dats out lant. Wel maecht alsoe syn becant,Ga naar voetnoot3941 Want tusschen der Denouwen ende der Geronde En woenden, in ouden stonden, Soe saen niet liede als in dese eerde; 3945[regelnummer] Ende Karle Marteel, die prince werde, Die ijerste was, van dessye der zee, Die, over die maryne, maecte gevee Gots viande, Saresine. Want hij, metten swerde staline, 3950[regelnummer] Soe verre toech over die doede mere, Dat hij, met sinen oeghen cleere, Den vieregen muer des paredys Sach, dus magic u doen wys, Dat hij die lettre heeft volbracht. 3955[regelnummer] Want douste lant heeft hij besocht, Dat Got ter werelt heeft gemaect. Die vierde letter wort gestaect Op sinen sone, coninc Puppyn, Die, metter ridderliker ordyn, 3960[regelnummer] Ga naar margenootGhevrijt heeft den soeten bogaert, Ende syn edele siele verclaert Inde vroude hemels troene. Een .B., soe es die letter scoene, Die vierde, ende heet Boenae*, 3965[regelnummer] Dats goet lant, als ic verstae.Ga naar voetnoot3965
[pagina 151]
Goet lant eest, want goede vruchtGa naar voetnoot3966 Esser uut comen, daer verhuecht Seere es bij soete Kerstenhede. Die, om syn heilech, vroem leven, 3970[regelnummer] Vanden heileghen paus Steven, Wert coninc gecoren, in Vranckerike, Als u doet kinnen die Cornike. Goet lant es Brabant, dat es waer, Van scoenen rivieren, fonteinen claer, 3975[regelnummer] Van beempden, van wigaerden, van foreesten, Vol goets lants, vesche ende beesten. Men mach uut Brabant sekerlike, Met scepen, uut alle coenincriken, Comen tAntwerpen, aen dlant. 3980[regelnummer] Dus heeft Got edellike geplant Desen boegaert, bij Puppine, Uut wien die v^ste bloeme reijne Es geresen, als ic wille tonen. Dats groet Karle, daer deuget scoene 3985[regelnummer] Got, te meneger stont, uut vracht: Die vyfste letter heeft hy volbracht, Met sinen vromen, edelen leven, Als syn daden houden bescreven:Ga naar voetnoot3988 Dats een .A., ende, in latyn, 3990[regelnummer] Heetet Audax; in diesch maecht syn Coene. Merct ocht hier te voeren Nie coender prince wert geboren Dan groet Kaerle was, Puppyns soene, Als die Cornike, cleer ende scoene, 3995[regelnummer] Van hem tuijcht, ende den Spiegel ijstoriael.
[pagina 152]
Die brabanter mach oec heten wael Coene, want hij, met sinen heeren, Liever doet bleve, dan, in onneren, Vloe vanden velde, wilt verstaen; 4000[regelnummer] Als hij dicke heeft gedaen, Want, soe die brabanter es ouder, Soe syn coenheid es menechfouder. Ende alsoe waest in Karel, den heere: Alsoe groete vromicheid mocht men leeren 4005[regelnummer] Ga naar margenootAen hem, tsinen .lxx. jaeren, dits waer, Als doen hij out was .xxx. jaer: Den aert hadde hij der brabansoene. Bij hem soe es den boegaert scoene Van Brabant sere vruchtberech worden, 4010[regelnummer] Want hij heiden gheloeve ghetorden Heeft, te male, meer onder voet, Dan alle die leefden niet, sys vroet; Ende meer siele bracht in Hemelrike, Dan alle die leefden, van princen rike. 4015[regelnummer] Een .N.* die seste letter es, Ende die bediet, syt seker des, Nobilis, dats edelheit. Ende dese lettere die ridder ryc Heeft volbracht, die greve Roelant, 4020[regelnummer] Want hij gewortelt ende geplant Es uten brabanscen boegaert; Want syn moeder, die vrouwe wart, Was Puppyns dochter ende Karels suster mede. Soe edel, volmaecten edelhede 4025[regelnummer] En vint men van ghenen riddare, Alst doet van Roelande, oppenbare, Want noet vloe hij voer Saresyn, Ende noet sach men den ridder fyn Mat ocht moede, in eneghen stryt, 4030[regelnummer] Sonder op Ronsevale, sekerlyc,
[pagina 153]
Daer hy vercocht was, van Guweloene. Ende suver maecht, die ridder coene, Sterf, dies hij Brabant heeft gheert Met synder edelheit, syt u verclaert. 4035[regelnummer] Syn brueder, fransoijs Boudewyn, Die qualec vervroemt mochte syn, Es uten edelen bogaert comen. Lect al te hoepe die princen vrome, Die lefden, van Troijen was gevelt; 4040[regelnummer] Jae, die gat in hoerer ghewelt Hebben lant, in desside der marine;Ga naar voetnoot4040-4041 Ende leest den Spiegel; ende, groet ende cleine, Die Corniken van allen landen; Ende bint te hoepe, in .j. bande, 4045[regelnummer] Al die geborte ende al die daden Van allen heeren, van grade te grade Ga naar margenootNeder dalende, tot nu: Soe seldy vinden, dat sec ic u, Meer vromer dade ende edelheden 4050[regelnummer] Uut Brabant comen, dats waerhede, Dan uut allen kersten ryke. Als Jacop van Merlant, clerlike, Wel betuijcht, in synder wisen, Daer men hem .ix.* die besten prisen 4055[regelnummer] Hoert van der werelt, in wetten .iij. Van Ectoren, den ijersten, geloves mije, Es Brabant comen ende die wapine. Ende Julius Cesaer, die keiser fine, Die ijerst keiser van Roeme was, 4060[regelnummer] Was Karels sone, syt seker das, Ende Swane, voer Christus geboert. Ende vanden .iij. kerstenen prince, voert,
[pagina 154]
Waeren die .ij., sy u verclaert, Comen uten brabanschen boegaert: 4065[regelnummer] Dat was Karel ende Godefroit Van Boloen. Merct dan bloet Ocht Brabant wel edel mach syn, Dat, vanden .iij. besten kerstyn. Die noijt peert reden ocht spien sporen, 4070[regelnummer] Die twee uut Brabant syn geboren, Dies maecht wel heten .j. edel bogaert. Die .vij. letter wert u vercleertGa naar voetnoot4072 Ende es een .C., daer men met spelt Canis, die van mij ghestelt 4075[regelnummer] Wert op den hont, die, van natueren, Ghetrouwe ende edel, van sinne puere Es, boven alle beesten die leven. Want vanden hont vint men bescreven Dat hij, doer enxt noch doer noet,Ga naar voetnoot4079 4080[regelnummer] Noch doer die vrese vander doet, Sinen meester wilt ave gaen Al saech men sinen meester ave slaen Heden muijle, poet ocht voet, Merghen soudij, ben ic vroet, 4085[regelnummer] Hem bliven bij, saghy hem mesdoen. Dier ghelyc can gheen oekesoen Die Brabanter vinden op sinen heere: Al haddine hem genomen goet ende eere, Ga naar margenoot*Ende doen bannen uut sinen lande; 4090[regelnummer] Hoerdij van hem spyt ocht scande Spreken, hy souder vechten voer: Soe naeuwelic, uut vercoren, Mint die Brabanter den heere sin.
[pagina 155]
Herten, beeren, evere ende swyn 4095[regelnummer] Can hy dwinghen, die edel hont: Soe heeft hij oec, in ouder stont, Die Brabantere, die besten Sarresyn Doen bekinnen die wet kerstin. Want die Brabanters, ic wille ghyt weet, 4100[regelnummer] Waeren beghinsel ende op set, Als men in den Spiegel mach lesen, Dat kersten geloeve es geresen, Hier inden lande, scoen ende claer. Ende bi den hont, dats openbaer, 4105[regelnummer] Wil ic geliken den jersten JanGa naar voetnoot4105 Van Brabant, die, in sinen dan, Den fellen verrader, den griffoen, Vinc, inden riken palise scoen, Te Parijs, onder syn muegenthede: 4110[regelnummer] Daer jaechdine, ende matten mede, Ende brachten ter doet, aen Monfacoen, Ende verloste die suver bloem Synder suster, der vranscher coeninginnen. Gelyc den hont, die, metten fieren sinnen, 4115[regelnummer] Die beesten jaecht uten wilden woude, Alsoe jaechde dedel hertoge getrouwe Syn viande uut alle hoeken en wiken, Als men mocht merken ende sien bliken Over Ryn, voer casteel, te Woerenc, 4120[regelnummer] Daer hy den alder hoechsten tronc Van Dutsche lande te nieute bracht. Want .xxj. lansheeren cracht Veldy daer voer haer muegenthede; Dies hij volbracht heeft, metter waerheide, 4125[regelnummer] Vanden hont die edel natuere:
[pagina 156]
Want die quadien nieuwers gedueren Voer hem moeten, in synder stont, Ghelyc de wolf mach voer den hont, Ga naar margenootWaer hien weet, dat es waerhede. 4130[regelnummer] Die achtste letter, teser stede, Dat es .I., wilt mij verstaen, Daer men met spelt, al sonder waen, Justicie*, dats gerechticheit. Daer men met mach, dats waerheit, 4135[regelnummer] Wel bij geliken de gerechtechede, Die uut den princen van hoegen seden Es geresen der brabansoene. Want meer Sante ende Santinne comen Es uten edelen brabanschen prielle, 4140[regelnummer] Dan uut alder werelt ghehele, Als men cleerlyc vint bescreven. Wel ghedaen heeft haer gerecht leven Dat sy besitten suete hemelrike. Lant ende stede, der ghelike, 4145[regelnummer] Ridders ende knechten ende vrouwen, Hebben meer gerechteger trouwen Gheoerbert, in alle saken, Dan alle die ghene, dats waer sprake,Ga naar voetnoot4148 Daer men af vint gescreven staen. 4150[regelnummer] Dat edel waert trac hem oec aen Van Brabant die derde hertoghe Jan: Gherechtich was die edel man Boven alle princen hoeghe, Als men hem in menech poent sach togen, 4155[regelnummer] Binnen den edelen leven syn, Beijde over Mase ende over Ryn. Want seghen .xvij. lansheeren vercoren
[pagina 157]
Orlochde die hertoghe, als ghy moecht hoeren, Hier voer gescreven in die Cornike, 4160[regelnummer] Ende heeft dat wort, edel ende rike,Ga naar voetnoot4160 Wel volbracht, Justicia. Die .ix^ste. lettere es een .A., Daer ic bij gelike dat lam, Dat in latine, hout u daer an, 4165[regelnummer] Angnus heet; welc, van natueren,Ga naar voetnoot4165 Onnosel ende suver van sinne puere, Es die baptiste sente Jan. Onsen heere Jhesus hiet .j. lam, Want lam in hem niet en heet 4170[regelnummer] Dan alle onnoesel suverheit. Ga naar margenootDies maech ic den brabanter, sekerlike, Biden lamme wel geliken; Want wreet noch fel soe en es hij, Gelyc dat ander liede, hem by, 4175[regelnummer] Syn, uut meneghen anderen lande. Gracelike vrouwen menegerande Ende fressche manne vint men meer In Brabant, van vol maecter eeeren, Dan doet ergens in Kerstenhede:Ga naar voetnoot4179 4180[regelnummer] Oetmoedech, edel, ende reijn van seden, Soe es die rechte brabansoen. Dies ic die .ix. letter scoen Vanden name Brabancia* Wil spellen metter edelder .A., 4185[regelnummer] Ende byden edelen Angnus Geliken leven, syt seker des, Vanden hertoghe Wencelyn,
[pagina 158]
Die dat edel leven syn Regeerde als .j. oetmoedech lam. 4190[regelnummer] Nochtan was die edel man Die edelste prince der werelt wyt; Want sone was hij .j. conincs ryc, Ende van Almaendien keisers broeder, Ende brueder der coningen, syts vroeder, 4195[regelnummer] Van Vranckeryc, dats waerhede; Ende hertoghe van Lutsemborch mede, Van Lymborch, Lotryck ende Brabant, Valckenborch, Wassenberch, sy u bekant; Mercgreve des Heilichs Rycs mede, 4200[regelnummer] Ende uut synder moeder lichame gesneden. Nochtan bleef die vrouwe te live Ende creech daer nae, als ic scrive, Eenen man, die edele vrouwe, Nae dat sij vanden prince getrouwe 4205[regelnummer] Verleecht ende moeder wert mede. Dies hij die edelste van Kerstenhede Was gerekent, in synder tyt. Sonder hoverde, sekerlyc, Was die hertoghe, edel ende goet, 4210[regelnummer] Gelyc den lamme, in sinen moet, Dat in hem heeft gheen venin. Dies ic den hertoghe Wencelyn Ga naar margenootStelle op die .ix. lettre ryke, Daer ic Brabancia* properlike, 4215[regelnummer] Den edelen name, by wille spellen. Die Heere, die de donckere helle, Op den Paesdach, breken woude, Die wille die sielen des heeren bouwe Verbliden, in der glorien troene; 4220[regelnummer] Ende alle die sielen der princen vrome, Die van Brabant die rike warande, Metten ridderliken brande,
[pagina 159]
Gheregeert hebben, in vromer eeren, Als men gescreven, scoen ende cleer 4225[regelnummer] Vint, beide in Spiegel ende in Cornike, Ende men mach lesen properlike, Met corten woerden, hier in gescreven. Ic woude ic mochte alsoe lang leven, Dat ic vonde selken brabansoene, 4230[regelnummer] Diet leven der vromer hertoghe coen Minde, gelyc dat ic douwe; Ende mij dan betalen woude Inc, cost ende papier: Ic soudem tleven der heeren fier, 4235[regelnummer] Beide van kersten ende sarresine, Dichten, in schoene, vraije rijme, Die sy in haer edel leven, Sint Ectors van Troijen tyt, bedreven Hebben, inden brabanschen aert.Ga naar voetnoot4239 4240[regelnummer] Soe soude der werelt gheoppenbert Worden den hoegen, verborgen scat, Die nu onder die voete plat Leet, vertorden ende verspleten; Ende, nu, ghesockelt ende ongemeten, 4245[regelnummer] Leet, in menegerande partie, Ghelyc dat elc, geloves mije, Heeft gedicht, alsoe hyt vant. Och, edele roesengaert, Brabant, Weerde priel, soet ende scoene, 4250[regelnummer] Wat minliker provetsen vrome Soude men dan hoeren vanden heeren Hoe sij haer edel leven in eerenGa naar voetnoot4252
[pagina 160]
Gheregeert hebben, in haeren tyt. Want, mocht ic, in rijme, clerlijc 4255[regelnummer] Ga naar margenoot*Bescriven die daden elcs prinsier, Die sij, uut hoeghen moede fier, Hebben bedreven in haer leven, - Ende nae rechter verdienten geven Elken prys, nae synder weerden, 4260[regelnummer] Ic soude noch, in die brabansche eerde, Menech herte in vrouden ontpluken Ende uut menegher oegen spruten Doen heten tranen, uut puerer minnen, Als vanden edelen suptilen sinnenGa naar voetnoot4264 4265[regelnummer] Die hoeghe woerden verstaen! Eij lasen! neen ic, maer daert aen Ghebrect, dat doen ronde penninge. Want, wat ic scrive, dichte ocht winne, Ic slechte den hase, in myn doen, 4270[regelnummer] Die altoes eet syn coren groen.Ga naar voetnoot4270 Alsoe varic talder ueren:Ga naar voetnoot4271 Ic ete myn coren, eert in scuere Got verleent, vanden velde; Maer, in der gotliker ghewelde 4275[regelnummer] Voegic myn siele, nae haer begeren. O hertoghe van Brabant, edel heere Anthoenys, prince edel ende hoegeboeren, Uwen edelen sinnen laet comen voeren Die hoeghe, edele, volmaecte voeren 4280[regelnummer] Ende van wapenen die ridderlike antoere,Ga naar voetnoot4280 Ende die edele, vrome maniere,
[pagina 161]
Ende die wise daden der werder princieren, Van uwer vorders, der hoeger heeren, Die, in alsoe vol maecter eeren, 4285[regelnummer] Metten scerpen sweerde van staleGa naar voetnoot4285 Hebben goed, ende daertoe palen, Afgewonnen Sarresinen, Ende aent heilege Geloeve kerstine Meest bracht die lande die nu kersten wesen, 4290[regelnummer] Als men in die Cornike mach lesen, Die ligghen desside der wilder meere. Ende daertoe, vrij edel heere, Waeren sij uten brabanschen bloede, Die, met edelen, stouten moede, 4295[regelnummer] Jherusalem hebben .ij. werf bekeert, Ende meneghen paijen ongheleert Ga naar margenoot*Kersten gemaect, over die marine. Ic vinde den meneghen, die syn venijn Op mij sciet, ende vrecht mij 4300[regelnummer] Ocht Karle, ende dander heeren vrij Van Brabant, dit wonder daden alleene. Neensij, want meneghen prince reene Hadden by hem die heeren ryke: Het hadde geweest onmoegelike, 4305[regelnummer] Nochtan es kersten menech lant, Dat elc allene wan in camp,Ga naar voetnoot4306 Sonder ijemens hulpe, metten swerde. Maer, nae dat sy gecregen die werde, Die vrome heeren der brabansoene, 4310[regelnummer] Dat sij op set der Saregoene Waren te jagen uut desen palen, Soe moeten die hoege dade noijale Op hem gescreven sijn ende gestelt,
[pagina 162]
Want hem, als heeren, in haer gewelt 4315[regelnummer] Worden ghegeven alle lande. Merct Karlen, ocht hij die kersten warande Niet en hielt als over heere. En vrecht niet vorder noch niet meer: Alleene costys niet gedoen, 4320[regelnummer] Sonder hulpe der hoeger baeroen, Niet meer dan ander heeren vrije, Sonder haer heeren ende baenronie, Niet cunnen ghedwinghen haer viande. Dese questie laet ik hem te pande, 4325[regelnummer] Dier op willen erghuweren, Ende ic biddu, vry edel heeren, Hertoge van Lotric, van Brabant, Wien onderdenech soe menec lant Van recht nu es, Lymborch, Dalem, 4330[regelnummer] Valkenborch, Wassenberch, Kerpenen, Lutsenborch, Guerlech, Brandenborch mede, Ende Luser lant, dats warhede; Merc greve Heilich Rycx daer toe, Wilt peijsen, spade ende vroe,Ga naar voetnoot4334 4335[regelnummer] Op uwer vorders regement; Ende emmer in u herte prent Hoe van Brabant dierste Jan Syn viande voer Woerenc verwan, Dier wel .xxj. was, 4340[regelnummer] Ende seghen hem, syt seker das, Ga naar margenoot*Wel .x. manne hadden segen een; Ende voert, dinct op den prince reen, Hertoge Jan, uwen over ouder vader, Die, seghen .xvij. lans heeren te gader, 4345[regelnummer] Syn edele palen hilt vrij. Wildj dat dinken, hout dat van mij,
[pagina 163]
Ende printen in uwer herten gront, Ghij selt u edele palen ront Alsoe wel vrij houden als hy dede, 4350[regelnummer] Want liede, volc, lant ende stede Hebdij alsoe vele als hij, Ende selve bloet hebdy u bij, Comen van baenrotsen, ridders ende knechten, Die u lant alsoe gherne in rechte 4355[regelnummer] Souden u hulpen houden, als u vorders daden. Ende oec soe es, van grade te grade, In u ghedaelt dat selve bloet Vanden heeren, hoech gemoet, Uwer vorders, der brabanscer heeren, 4360[regelnummer] Als u wapene, scoen ende cleere,Ga naar voetnoot4360 Wel betoent wenen ghy comen syt. Want inden scilt, van gesteynte ryc, Die ghij draegt, van .iiij. quartieren. Mach men merken, prince fiere, 4365[regelnummer] Dat ghij syt van Karels bloede, Ende van Ectors, hoech van moede, Van Troijen, Priamus sone. Want, nader wapenen ryc ende scoene, Syn van safieren die .ij. quartiere, 4370[regelnummer] Blikende van gesteijnte diere, Daer in van topase lijlien drie,Ga naar voetnoot4371 Met .j. bordueren, hoert na mije, Van perlen, van robine gecopeneert. Dander quartier, scoen vercleert, 4375[regelnummer] Es rykelec van dijamant, Daer in van topase .j. leu rapant, Gheclaut, getonct van robin,
[pagina 164]
Ende ghetant van perlen fin. Van perlen es tvierde quartier, 4380[regelnummer] Daer in leeu van robine fier, Ghespletteert ende oic rampant, Ghecroent, geclaut, ghetonct, ghetant Ga naar margenoot*Van topase, vrij edel heere. Uwer vrouwen, der bloemen vol eeren, 4385[regelnummer] Willic blaseneren haer wapine, Hoet viel, dat men, prince fine, Mocht scriven ende vinden, nae u doet, Wie sy was, die vrouwe groet, Die, in duegdeliker eeren, 4390[regelnummer] U edele warande halp regeren Van Brabant, als vrouwe ende hertoginne,Ga naar voetnoot4391 Vrouwe Lysbeth, die jonge coninginne, Die menec heet al van Bijem,Ga naar voetnoot4393 Hertoge Hans dochter, ic seker ben. 4395[regelnummer] Van Gurlec, Lutsemborch, ende greve Van Luserlant, welc haer es bleven, Ende Brandenborch, daer toe mede, Van haeren vader, des keisers sone. Oec heeft .ij. coninge te oeme: 4400[regelnummer] Deen vanden lande van Bijem, Dander van Hongeren, ic seker ben. Ende den scilt, es mij vercleert, Daer haren name bij es vermeert, Es ghequarteleert rikelic. 4405[regelnummer] Dierste es van robine ryc, Daer in, rampant, leeu van perlen, Ghespletteert, ic seker ben,
[pagina 165]
Ghecroent, gheclaut, ghetonct, getant Van topase. Dander, als ic vant, 4410[regelnummer] Es van perlen, scoen ende fyn, Daer in eenen aer van robin, Van topase gebect, geclaut.Ga naar voetnoot4412 Derde quartier, mij onthout, Es van robine, van perle hoet, 4415[regelnummer] Daer in leeu van perlen bloet, Ghespletteert ende rampant, Ghecroent, geclaut, getonct, getant Van topase. Tvierde quartier Es van perlen, daer inne fier 4420[regelnummer] Enen osse, ghetint van topase mede, Int vergederen, dats waerhede. Daer .iiij, quartieren in .j. scilt steet, Van perlen ende safieren geburreleert, Ga naar margenoot*Daer in .j. leeu van robyn, 4425[regelnummer] Gheclaut, ghetonct, scoen ende fin, Rampant, van topase ghetonct, getant. Och hertoghe, edel prince van Brabant, Dese bloeme, dese wyflike figuere, Muechdij in vrouden, talder ueren, 4430[regelnummer] Gherne aen sien, met bliden oegen; Want sij, boven meneger vrouwen hoege, Van duechden dragende es den name; Dies de liede, al te samen, Seggen, met vrouden, in bliden wesen, 4435[regelnummer] Dat hertoginne Jhehanne verresen Weder es, int brabans plein. Van Kerstenheit dedelste greijn Stont nae die bloeme van hoeger aert; Maer ghy beide moest den sueten boegaert
[pagina 166]
4440[regelnummer] Te gader besitten, in reijnen moede; Die edele substancie van edelen bloede, Die van oust daer uut quam, Mocht nijemen sceiden, prins lofsam, Sij moest verenegen te samen. 4445[regelnummer] Nu willet in danke, prins hoech van namen' Nemen, dat ic, rudarys plomp, Mij onderwinden den hoeghen tronc Te stellen in vraijen rijme: Uut pueren minne, heere mine, 4450[regelnummer] Doe ic, ende anders niet. Die Heere die, uut minnen, liet Hem recken aen crucen hout,Ga naar voetnoot4452 Die wille u, edele heere stout, Verlenen, u leven, rast ende vrede, 4455[regelnummer] Lanc lyf ende gesondechede, Met uwer vrouwen, der edelder bloemen; Ende dat van u beiden comen Mach selke vrucht, daer Kerstenhede Ghecrijghe vroude ende eendrechtichede, 4460[regelnummer] Dies biddic hem ootmoedelyc, Ende dat ghy suete hemelryc, Als ghij niet langer leven muegt, Met uwer vrouwen, der jonger juegt, Besitten moet, hoeghe Jherusalem. 4465[regelnummer] Dies bit Hennen van Merchtenen, Int jaer ons Heeren .m. .cccc. Ende .xiiij., wie dats wondert. Ga naar margenoot*In meerte, de .x. calende, Soe makes Hennen een eijnde; 4470[regelnummer] Die Gode bit, doer syn oetmoet, Dat hy om niet syn weerde bloet
[pagina 167]
Om sinen wille niet hebbe gestort, Maer onnem selke rouwe int inde, als hem cortGa naar voetnoot4473 Aeem ende leven, dat die viant 4475[regelnummer] Verliesen moet daer hem nae lanct; Ende oec alle die ghene mede, Diet hoeren lesen, in genuechelechede. Ende spreect den dichter, daer nae, Dies bidt hij u, .j. Ave Maria.	margenoot* Bl. 1, voorkant. voetnoot4 Hs. Vriendeliken. Schrijver heeft zijnen voorlezer hooren zeggen vriendelic, of vriendelijc, dat rijmen, of half rijmen zou op ... tijt, van de volgende reke; hij heeft nochtans vriendeliken gezet, zoo hij gewend was te hooren of te zeggen. Andere zulke misgrepen late ik onveranderd, om de schamele eigenheid van geheel het werk niet te kort te doen. voetnoot10 Hs. maer noyale...; de stafrijmzucht heeft den schrijver doen zetten: Te makene maer noyale minne. voetnoot31 Hs. Volch een swane... verbeeldt waarschijnelijk 's schrijvers uitsprake van volgde een swane, z. 4 en vrgl. 229 verenech samen. margenoot* Bl. 1, aarkant. voetnoot39 Hs. Die gotheit daer daelde... voetnoot37, 40, 43 Hs. ... was: ghenaes: palais, z. 4. voetnoot47 Hs. ridderlike. voetnoot48, 49 Hs. gebuert: voert, z. 4. voetnoot51 Hs. Vloe..., z. 2480. voetnoot52, 53 Hs. IJtalien: mije, z. 4. voetnoot56, 57 Hs. bouwe: goude, z. 4. margenoot* Bl. 2, voorkant. voetnoot85 Hs. ontbreekt. voetnoot90 Hs. verstaan... voetnoot91 Hs. betanien. voetnoot96 Hs. mede ontbreekt. voetnoot102, 103 Hs. sin: Germaenden, z. 4. voetnoot104 Hs... prusen heet... voetnoot116, 117 Hs. mercgreve: have, z. 4. voetnoot120 Hs. die die ander... voetnoot122, 123 Hs. mine: Rijn, z. 4. margenoot* Bl. 2, aarkant. voetnoot136, 137 Hs. fondement: gheprint, z. 4. voetnoot140 Hs. ... van gorie, z. 82-84. voetnoot148 Hs. ... voer genant. voetnoot176 Hs. ... vraijem rijme, de-m van vrayem is een been doorgehaald. voetnoot181 Hs. ... jacoc, z. 10. margenoot* Bl. 3, voorkant. voetnoot184 Hs. Regeerde hi in eeren..., hi doorgehaald. voetnoot193 Hs. over ontbreekt. voetnoot199 Hs. want verkende, verkende doorgehaald, van den roodmerker of rubricator; en want op den boord erbij gezet. voetnoot208 Hs. Hoe teender dochter. voetnoot210 Hs. ... ende hoe, de o van hoe gebeterd tot a. voetnoot221 Hs. Dies verg vervingense ... verg doorgehaald. voetnoot228 Hs. Den hertoghe..., hertoghe doorgehaald van den schrijver. margenoot* Bl. 3, aarkant. voetnoot233 Hs. Ende hoe... voetnoot234 Hs. Hae... voetnoot238 Hs. Hoe... die Octaviaen. voetnoot242 Hs. Dat dy... dat hij en dat dij zijn onverkenbaar in de uitsprake; schrijver heeft lezer hooren zeggen datti; hij heeft verstaen dat dij en 't zoo geschreven. voetnoot251 Hs. ... by synder cracht: f mislezen. Vgl. 331, 2310, en z. Verdam, Mnl. Wdb., i.v. Fijn, bl. 806, 5^e r. van beneden geteld. voetnoot269 Hs. Doen vant hij... Vrgl. 462, 600. margenoot* Bl. 4, voorkant. voetnoot288, 289 Hs. aert weert. Z. 4. voetnoot296 Hs. Hoe h by hem... de h tusschen hoe en by doorgehaald. Z. 10. voetnoot305 Hs. ... dede vorst. Schrijver verstond: dede vorst, d.i.: gaf uitstel. voetnoot310, 311 Hs. soude: trouwe. Z. 4. margenoot* Bl. 4, aarkant. voetnoot323 Hs. ontbreekt. voetnoot331 Hs. ... met sinder cracht. Met finder cr.? Z. 251, 2310. voetnoot338 Hs. ... soec... Z. 31. voetnoot341 Hs. ... tusschen smale. margenoot* Bl. 5, voorkant. voetnoot353 Hs. ... haerrer..., mishoord voor haere. voetnoot389 Hs. ... dat hem, voor dat 't hem. Z. 31. margenoot* Bl. 5, aarkant. voetnoot402 Hs. Leet... voetnoot405 Hs. ... die hy gevaren. margenoot* Bl. 6, voorkant. voetnoot440 Hs. ... most hier, d.i. most hi (hi, Druwoen) er vechten voeren. voetnoot449 Hs. ... alle ridder fier, de tweede l van alle mislezen. voetnoot460 Hs. ... uten, de -n van uten doorgehaald. voetnoot462 Hs. ... doe int sant. Z. 31. voetnoot465 Hs. ... ytalyn. Z. 447: s mislezen voor j. voetnoot466 Hs. Ende sniet ... Vrgl. 1574. voetnoot469 Hs. Doer reet ... Vrgl. 716. margenoot* Bl. 6, aarkant. voetnoot479 Hs. Daer hij .j. ... daer hij van 477 zat den schrijver nog in 't hoofd. voetnoot496 Hs. ... doethout. Z. 31. margenoot* Bl. 7, voorkant. voetnoot529 Hs. Dat hy quam d ter selver stede. voetnoot548 Hs. Ghaf doen ghyt ... Z. 10. margenoot* Bl. 7, aarkant. voetnoot571 Hs. Ende voert ... voetnoot572 Hs. Te nijemeghem, 't derde been der -m van nijemeghem doorgehaald. voetnoot576 Hs. ... ende haer soneder beide. Schrijver en weet niet of hij sonder beiden (zonder wachten) of sone beide gehoord heeft. voetnoot586 Hs. Sy comen ... (Sijn comen?). margenoot* Bl. 8, voorkant. voetnoot600 Hs. ... vant doot. Vrgl. 269. voetnoot601 Hs. ... dat .j., d.i.: dat 't, dat het een ... voetnoot621 Hs. Mynder nichten. Z. 4, 10. voetnoot623 Hs. ... u hertoghe van. Aldus verbeeldt schrijver 't gene hij zal gehoord hebben, te weten: u 'r (u er) hertoge van, met 'r en h ineen versmolten. Z. 4, 10, 621. margenoot* Bl. 8, aarkant. voetnoot633 Hs. Doen dede keiser te handen, met die boven de reke gezet, tusschen dede en keiser. voetnoot634, 635 Hs. vaert: wert. Z. 4. voetnoot646 Hs. Tontfane brach plach die men bracht, met het w. brach doorgehaald. Z. 10. voetnoot658 Hs. ontbreekt. voetnoot659 Hs. Hiet victorie ende sede seghe, sede doorgehaald. voetnoot661 Hs. Dese capelle ... margenoot* Bl. 9, voorkant. voetnoot675, 676 Hs. ... pauwelloene: gruen. Z. 4. voetnoot697 Hs. ... den jongher swaen. margenoot* Bl. 9, aarkant. voetnoot726 Hs. ... der suster syn. Z. 4, 10, 621. voetnoot727 Hs. ... harer dochter. Z. 4, 10, 621, 726. voetnoot737 Hs. Ende vander synder vrouwen ... der, van vander, doorgehaald. voetnoot751 Hs. Ghaf mondedier sinen soen. margenoot* Bl. 10, voorkant. voetnoot754 Hs. Cassus casteele dats waer. voetnoot758 Hs. ... brabansioene. voetnoot759 Hs. Die te manier... voetnoot773 Hs. Dat sy regeerde... Vrgl. 1909, 4252. margenoot* Bl. 10, aarkant. voetnoot819 Hs. Die keijser tien verstaet die dinc. Vrgl. 637. voetnoot822, 823 ... lant: ghenaemt (voor ghenant). Z. 4. voetnoot824 Hs. ontbreekt. margenoot* Bl. 11, voorkant. voetnoot838 Hs. Aene priamus wilt hoeren. voetnoot839 Hs. Daer die leste aene... Vrgl. 924. voetnoot864 Hs. ... ende over las. voetnoot869 Hs. ... sassen spaendien lant. voetnoot879 Hs. Anselberte want..., de laatste -e van Anselberte doorgehaald. margenoot* Bl. 11, aarkant. voetnoot881 Hs. Die nae hem hiet liet ... hiet doorgehaald. Z. 1370. voetnoot890 Hs. Daer ouder vader ... op den rand staat h, de roodmerker mislas en zette D.Z. 2709. voetnoot890, 891 Hs. Daer ouder hoerter nae Hiet Kaerleman in goeder trouwen margenoot* Bl. 12, voorkant. voetnoot923 Hs. Daer die hertoghen van Karelman. voetnoot924 Hs. Ane syn comen... Vrgl. 838, 839, 924. margenoot* Bl. 12, aarkant. voetnoot966 Hs. Sterf ende. voetnoot974 Hs. ... van goude g roet, g doorgehaald. voetnoot985 Hs. ... ridderliken name. Z. 4. voetnoot988 Hs. Doet. margenoot* Bl. 13, voorkant. voetnoot1029 Hs. ... sonder waer. Z. 1114, 2364, 2492. margenoot* Bl. 13, aarkant. margenoot* Bl. 14, voorkant voetnoot1076 Hs. Maecty daer twee... Maecty daer doorgehaald. voetnoot1090 Hs. st landrae. voetnoot1090, 1091 Hs. landrae: daede. Z. 4. voetnoot1093 Hs. Ende ander liede oec heilige.. liede oec doorgehaald. voetnoot1113 Hs. ... wel werdicheden. voetnoot1114 Hs. ... sonder waer. Z. 1029. margenoot* Bl. 14, aarkant. voetnoot1125 Hs. Doet bleven nae..., nae doorgehaald. voetnoot1128 Hs. ... Vranckerijke: tijt. Z. 4. voetnoot1129 Hs. Die Karle... margenoot* Bl. 15, voorkant. voetnoot1182 Hs. ... maert dats waer, -t van maert doorgehaald. voetnoot1187 Hs. ... was hy g begraven. margenoot* Bl. 15, aarkant. voetnoot1211 Hs. Vuerde... voetnoot1222 Hs. Die liegen, Kaerle... voetnoot1225 Hs. ... dat warehede. de eerste e van warehede doorgehaald. margenoot* Bl. 16, voorkant. margenoot* Bl. 16, aarkant. voetnoot1278, 1279 Hs. ontvloet: doe. Z. 4. voetnoot1296 Hs. Dus was wert ... was doorgehaald. voetnoot1302 Hs. Jhesus p chrs... p doorgehaald. margenoot* Bl. 17, voorkant. voetnoot1329 Hs. ... sere derde ... met eene e boven de e van derde gezet. voetnoot1344 Hs. Voer godeverde bliven doet. voetnoot1351 Hs. ... al moest haer deeren, d.i. al moest 't haer deeren. margenoot* Bl. 17, aarkant. voetnoot1370 Hs. Een sone hiet. Z. 881, 1428. voetnoot1378, 1379 Hs. ... eyde: drie. Z. 4. voetnoot1395 Hs. Ende st te bruessel... st doorgehaald. margenoot* Bl. 18, voorkant. voetnoot1398 Hs. ... dede maken, maken doorgehaald. voetnoot1402, 1403 Hs. eeren: verclaeren. Z. 4. voetnoot1421 Hs. Dus bleef lambrecht ... lambrecht doorgehaald en henric erboven gezet. voetnoot1425 Hs. ... men screef doen u verclaert. voetnoot1428 Hs. ... hiet. margenoot* Bl. 18, aarkant. voetnoot1434, 1435 Hs. ... Godevaerde: weerde. Z. 4. voetnoot1437 Hs. ... wies dats wondert, de -s van wies doorgehaald. margenoot* Bl. 19, voorkant. voetnoot1473 Hs. ... meesten ende mensten. Z. 4. voetnoot1476, 1477 Hs. ... sacrement: gheprint. Z. 4. voetnoot1484 Hs. ... troyen was was gedestrueert. voetnoot1488 Hs. ... ende scoer hij en hae ... voetnoot1490 Hs. met dien name die jonge man. voetnoot1500 Hs. Dese woerdy ... de helft van de w- van woerdy doorgehaald. Z. 10. margenoot* Bl. 19, aarkant. voetnoot1504 Hs. Die ryke van ... voetnoot1521 Hs. ... was scier. voetnoot1541 Hs. ontbreekt. margenoot* Bl. 20, voorkant. voetnoot1574 Hs. Soe sniet hij. Vrgl. 466. margenoot* Bl. 20, aarkant. voetnoot1611 Hs. Ende hier hij haer weder... hier doorgehaald. margenoot* Bl. 21, voorkant. voetnoot1637 Hs. Ende houden vertrac den, d.i. vertrac 't. voetnoot1659 Hs. Die dueringen ... met hertoge van onder en tusschen de woorden Die en dueringen gezet, met een inschuifteeken. margenoot* Bl. 21, aarkant. voetnoot1671 Hs. Daer j hy ..., j doorgehaald. voetnoot1687 Hs. ... hoert mij gewach. voetnoot1688 Hs. Ende dat hij niet d i. hij 'n niet, hij hem niet. margenoot* Bl. 22, voorkant. voetnoot1703 Hs. Die vader des grave .. voetnoot1705 Hs. ... wrake ane. Vrgl. 838, 839, 923. voetnoot1719 Hs. ... in .j. der ... voetnoot1737 Hs. Dus ginc die joncheere niet, het tippelken op de i van niet is doorgehaald. margenoot* Bl. 22, aarkant. voetnoot1759 Hs. Doen aen antwerde ... aen doorgehaald. margenoot* Bl. 23, voorkant. margenoot* Bl. 23, aarkant. margenoot* Bl. 24, voorkant. margenoot* Bl. 24, aarkant. voetnoot1907 Hs. Ghereden als .j. coepman, met de -p- van coepman doorgehaald. voetnoot1909 Hs. Dat sy ... voetnoot1921 Hs. Buten der stant... margenoot* Bl. 25, voorkant. voetnoot1952 Hs. Metten confiere, z. 1966-1967. margenoot* f^o Bl. 25, aarkant. voetnoot1988 Hs. Want in den raet kerker..., raet doorgehaald. voetnoot2001 Hs. ... int dwout... Alexandrien-tyden. z. 4. margenoot* Bl. 26, voorkant voetnoot2039 Hs. ... welc ontfinc. voetnoot2040 Hs. ... den jonghelinc, den doorgehaald en die erboven gezet. voetnoot2043 Hs. ...ende van lotryke. z. 2026, 2028. voetnoot2053, 2054 compaensie: side. z. 4. margenoot* Bl. 26, aarkant. voetnoot2078 Hs. ... Was s gesneden af, s doorgehaald. margenoot* Bl. 27, voorkant. voetnoot2105 Hs., Den edele vrouwe... de n van den doorgehaald, van den roodmerker. voetnoot2113 Hs. Ende met haer alle die baenroene. margenoot* Bl. 27, aarkant. voetnoot2139 Hs .... ontboet alle die baroene, z. 2113. Bij beide rijmreken heeft de schrijver getwijfeld of hij baenroene of baeroene schrijven zou. Op rr 2113 heeft hij van de -r- eene -n- willen maken, en 't rijm vergeten! voetnoot2141-2142 vrgl. 2379-2380. margenoot* Bl. 28, voorkant voetnoot2182 Hs ... bevroe. voetnoot2191 Hs ... mechter hem. voetnoot2209 Hs ... ghetrout d te wive, de d onvoltrokken. margenoot* Bl. 28, aarkant. voetnoot2223, 2224 Hs. ... gelike: lijt. z. 4. margenoot* Bl. 29, voorkant voetnoot2273 Hs ... Her waert... voetnoot2285 Hs ... hout da u daer an; da, dat maer de helft van eene a en heeft doorgehaald. margenoot* Bl. 29, aarkant. voetnoot2333 Hs ... goem souden ... z. 4. voetnoot2339 Hs ... haeren ... heeren ... de -n- van heeren doorgehaald. margenoot* Bl. 30, voorkant. voetnoot2356 Hs ... haeren gerechten heeren, de -n- van heer en doorgehaald. voetnoot2363 Hs. Die in soe in ridderliker eeren. voetnoot2364 Hs. ... sonder waer. z. 1029, 2491. margenoot* Bl. 30, aarkant. voetnoot2379-2380 Vrgl. 2141-2142. margenoot* Bl. 31, voorkant voetnoot2421 Hs. ... mombours d bid ic... de d vóór bid is half voltrokken. voetnoot2436 Hs ... te b soeken... de b met opzet gedempt, en der volgender s- ingelijfd. margenoot* Bl. 31, aarkant. margenoot* Bl. 32, voorkant. voetnoot2487 Hs ... rampan, 't hoekske van 't blad, daar de -t op stond van rampant, is afgesleten. voetnoot2492 Hs. ... sonder waer. z. 1029, 2364. voetnoot2502-2503 Hs. Tusschen die twee rijmreken staat: Capetain was hij oic mede, doorgehaald van den roodmerker. z. 2505. voetnoot2528 Hs. Die, enz., d.i. Die men sculdich es nije (nooit) te vermonden. margenoot* Bl. 32, aarkant. voetnoot2577 Hs. Ende want. margenoot* Bl. 33, voorkant. voetnoot2604 Hs. .... want. voetnoot2606 Hs. .... want. margenoot* Bl. 33, aarkant. margenoot* Bl. 34, voorkant. (Hs. 33) voetnoot2688 Hs. ... Want den coelenere... voetnoot2695 Hs. ... bracht in bra vreden, bra, dat ging stafrijmen met bracht, doorgehaald. z. 10. voetnoot2705 Hs. Ende th was begreven... Ende th doorgehaald. z. 2706. margenoot* Bl. 34, aarkant. (Hs. 33) voetnoot2709 Hs. Daer sone.., de geroodmerkte D van Daer, met zwarte nte, doorgehaald; op den rand staat eene enkele h. z. 890. voetnoot2717-2718 Hs. Maeslande: Brabant. z. 4. voetnoot2740 Hs. ... om des keiseyrs... de -y- van keiseyrs doorgehaald. margenoot* Bl. 35, voorkant. (Hs. 34) voetnoot2755 Hs. ... en dalem wonden: wonden doorgehaaid en wonnen erboven gezet. voetnoot2767 Hs. Dat niemen ter werelt ende dae... voetnoot2774 Hs. ... hij dan, d.i. hij't (het zweerd) dan kuste: eerst de Keizer, dan de Hertog. voetnoot2789 Hs. Nae ende vrechde... margenoot* Bl. 35, aarkant. (Hs. 34) voetnoot2797 Hs. Die nemmer liede hen hadde..., de h van hen doorgehaald. voetnoot2809 Hs. soudens... voetnoot2828 Hs. ... te tier stede. z. 401, 1586, enz. voetnoot2836 Hs. Daer en was... en doorgehaald. margenoot* Bl. 36, voorkant. (Hs. 35) voetnoot2851-2852 Hs... partie: stryde, z. 4. voetnoot2869 Hs. Te Woerenc want... margenoot* Bl. 36, aarkant. (Hs. 35) voetnoot2890 Hs. Op. .ij. daeghe. voetnoot2895 Hs. Ende bracht in vreden... schrijver hoorde: brachten-vrede (bracht den vrede): hij verstond: bracht in vreden. margenoot* Bl. 37, voorkant. (Hs. 36) voetnoot2934 Hs. Dat ic niet soe ryc ende sy... ende veranderd in en. voetnoot2936 Hs. ... Dat heeft mij vry. Vrgl. 3246. voetnoot2965 Hs... die na hem l quam, tusschen hem en quam staat er eene halfvoltrokkene h. voetnoot2966 Hs. Die hertoghe was oec... hertoghe doorgehaald, van den roodmerker. margenoot* Bl. 37, aarkant. (Hs. 36) voetnoot2972 Hs. ... ghewant. voetnoot2980 Hs. ... hire omme niet om en gaf, om doorgehaald. margenoot* Bl. 38, voorkant. (Hs. 37) voetnoot3013 Hs. ... ryn greijn. ryn doorgehaald. voetnoot3015 Hs. Met die drie... die doorgehaald. voetnoot3019 Hs. ... dat hy want. voetnoot3022 Hs. ... dats waer... voetnoot3033 Hs. Want Wassenberge... voetnoot3039 Hs. ... dat syn vader want. voetnoot3040 Hs. ... onder sinen bant. voetnoot3042 Hs. ... want hy selve... margenoot* Bl. 38, aarkant. (Hs. 37) voetnoot3072 Hs. Want sittert... voetnoot3097 Hs. ... diet was liet. margenoot* Bl. 39, voorkant. (Hs. 38) voetnoot3134 Hs. Nae ende vreechde... voetnoot3142-3143 Hs. Tusschen die twee reken staat er: Brandy ende roefdy en de sloech liede, doorgehaald, van den schrijver en van den roodmerker. z. 3145. margenoot* Bl. 39, aarkant. (Hs. 38) voetnoot3158 Hs. Ende alst. voetnoot3177 Hs. Wederomme dlant... met in boven de reke, tusschen wederomme en dlant, met een inschuifteeken. voetnoot3178 Hs. ... al te coelene scoen, coelene doorgehaald en colen erboven gezet. voetnoot3183 Hs. want... margenoot* Bl. 40 voorkant. (Hs. 39) voetnoot3216 Hs. Ende liepen w brabant.. w doorgehaald. voetnoot3219-3220 Hs. ... vallee: beide. z. 4. margenoot* Bl. 40, aarkant. (Hs. 39) margenoot* Bl. 41, voorkant. (Hs. 40) voetnoot3284 Hs. ... coudenbech. voetnoot3288 Hs. Maer saken. voetnoot3295 Hs. ... keerde soe omder... voetnoot3309 Hs. Dij vrouwe Mergriete by namen hiet. voetnoot3310 Hs. ontbreekt. voetnoot3313 Hs. Drie soenen hadden... de n van hadden doorgehaald. margenoot* Bl. 41, aarkant. (Hs. 40) voetnoot3323-3324 Hs. ... vueren: bruederen. z. 4. voetnoot3336 Hs. Want. voetnoot3339 Hs. ... Want mede. voetnoot3343 Hs. Want hij... margenoot* Bl. 42, voorkant. (Hs. 41) voetnoot3367 Hs. ... syn scoene van selver syn scoene, het eerste syn scoene, met rood en zwart, doorgehaald. voetnoot3381 Hs. ... soe want hy. voetnoot3385 Hs. Mits dat hy noet... hem boven de reke gezet, tusschen hij en noet. margenoot* Bl. 43, voorkant. (Hs. 42) voetnoot3404 Hs. ... belleggen, de eerste l doorgehaald. voetnoot3411-3412 Hs. ... Meyerie: stride. z. 4. voetnoot3413 Hs. ... want. voetnoot3423 Hs. ... baroene. Vrg 4322. voetnoot3439 Hs. fiUut stac... fi doorgehaald. margenoot* Bl. 43, voorkant. (Hs. 42) voetnoot3446 Hs. ... syns geheellike. voetnoot3447-3448 Hs. ... beide: abdie (uitspr. abdei) z. 4. voetnoot3473 Hs. ... soeminghe. voetnoot3474 Hs. ... die dingh. met eene halve h, bij gebrek van 't papier, dat te smal is. voetnoot3479 Hs. syn leefdale... margenoot* Bl. 43 aarkant. (Hs. 42) margenoot* Bl. 44. voorkant. (Hs. 43) voetnoot3549 Hs. screef m ccc ... de m van 't jaartal heeft den schrijver 't woord men doen vergeten. voetnoot3552 Hs. ... concepcion onser vrouwen. voetnoot3568 Hs. ... geclaut getonct. z. 3558 en 4. margenoot* Bl. 44, aarkant. (Hs. 43) voetnoot3577 Hs. Hoer noede... voetnoot3602-3603 Hs, ... greven: avc. z. 4. margenoot* Bl. 45, voorkant. (Hs. 44.) margenoot* Bl. 45, aarkant. (Hs. 44) voetnoot3660 Hs, ... dede ghenoet. voetnoot3692 Hs. ... want. margenoot* Bl. 46, voorkant. (Hs. 45) voetnoot3704 Hs. Metten profhien... voetnoot3711 Hs. Te vranckeryc... voetnoot3825 Hs. ... die winn minne... winn doorgehaald. voetnoot3729 Hs. ... wende... met eene e boven wende gezet, tusschen de w ende e. voetnoot3738-3739 ... partien (parteien) vrindelichede (heide) z. 4. margenoot* Bl. 46, aarkant, (Hs. 45) voetnoot3743 Hs. Ende d in die ..., d doorgehaald. voetnoot3758 Hs. Ghinc gherect.., z. 10. margenoot* Bl. 47, voorkant. (Hs. 46) voetnoot3794 Hs. Van menchelen lymborch... met ende van boven de reke gezet, tusschen mechelen en lymborch. voetnoot3828 Hs. ... van der ouder aert, der doorgehaald. margenoot* Bl. 47, aarkant. (Hs. 46) voetnoot3854 Hs. ... brabansia brabancia, 't eerste, dat met s gespeld is, doorgehaald. voetnoot3855 Hs. ... verstaet, de tweede t van verstaat doorgehaald. voetnoot3856 Hs. Dats beta. voetnoot3858 Hs. ... ende l geliken, l doorgehaald. voetnoot5860 Hs. ... op ha haspegouwe ha doorgehaaid. margenoot* Bl. 48, voorkant. (Hs. 47) voetnoot3878 Hs. ... rynelt, de n van rynelt is gezet waar eerst eene w stond, die half uitgewreven is. margenoot* Bl. 48, aarkant. (Hs. 47) voetnoot3941 Hs. Welc... margenoot* Bl. 49, voorkant. (Hs. 48) voetnoot3965 Hs. ontbreekt. De reke die ontbreekt, zal aangevangen hebben met Dats goet lant.... waarvan Dats alleen geschreven wierd, en aangevuld met goet lant enz. voetnoot3966 Hs. Dats goed lant eest. voetnoot3988 Hs. Als sy daden... margenoot* Bl. 49, aarkant. (Hs. 48) voetnoot4040-4041 Hs. dit vóór, dat na gezet; bij 4041 staat eene a, bij 4040 eene b. margenoot* Bl. 50, voorkant. (Hs. 49) voetnoot4072 Hs. Tusschen deze reke en de volgende: Ende es een C die van my ghestelt, doorgehaald met zwart en rood. z. 4074. voetnoot4079 Hs. ... doer noijt. margenoot* Bl. 50, aarkant. (Hs. 49) voetnoot4105 Hs. Wili... de tweede i doorgehaald. margenoot* Bl. 51, voorkant. (Hs. 50) voetnoot4148 Hs. Van alle... voetnoot4160 Hs. Ende v heeft... v doorgehaald. voetnoot4165 Hs. ... wel van natueren. margenoot* Bl. 51, aarkant. (Hs. 50) voetnoot4179 Hs. Dan doet, d.i. dan 't doet, dan men doet. margenoot* Bl. 52, voorkant. (Hs. 51) voetnoot4239 Hs. ... raet, doorgehaald en vervangen, boven 't woord, door aert. voetnoot4252 Hs. Hoe hij... margenoot* Bl. 52, aarkant. (Hs. 51) voetnoot4264 Hs. Als..., d.i. als z', als ze, als zij. voetnoot4270 Hs. Die altoes et... met eene e boven de reke, tusschen altoes en et. voetnoot4271 Hs. ... talder h ueren, h doorgehaald. voetnoot4280 Hs. ... die ridderlike ectore, vrglk. 2973. voetnoot4285 Hs. ... scerpen van stale. margenoot* Bl. 53, voorkant. (Hs. 52) voetnoot4306 Hs. ... Want in camp. voetnoot4334 Hs. ... spade ende daertoe vroe. margenoot* Bl. 53, aarkant. (Hs. 52) voetnoot4360 Hs. Al u wapene... voetnoot4371 Hs. ... van topse... margenoot* Bl. 54, voorkant. (Hs. 53) voetnoot4391 Hs. Tusschen deze en de volgende reke: Vrouwe Lysbeth al van byem, doorgehaald met rood en zwart. z. 4393. voetnoot4393 Hs. Vrouwe lysbeth die men jonge coninginne. voetnoot4412 Hs. ... van topose ... geclauct, de tweede c van geclauct doorgehaald. margenoot* Bl. 54, aarkant. (Hs. 53) voetnoot4452 Hs. Hem recken liet... margenoot* Bl. 55, voorkant. (Hs. 54) voetnoot4473 Hs. Maer selke rouwe int inde als hem cort.

Vorige Volgende

Cornicke van Brabant

[Tekst]

Over het gehele werk

plaatsen

Over dit hoofdstuk/artikel

titels