Auriacus, sive libertas saucia

Actus. III. Scena. I.

Sicarivs. Praefectvs.

QVo? quo? quis vrges? huccine anne illhuc feror?
Vtroque certe: saeua tempestas dei
Intus redundans cordis excercet salum:
Exaestuatque mens: & incertus ferit
Ardens tremensque pectoris votum tumor:
Sedemque mentis hinc & hinc pessum trahit

[p. 35]

 

Metus, tenaxque consili ingentis furor:

 

Cordisque caecis impetita fluctibus

 

Casura nutat vis, retroque corruit;

 

Incerta quonam, quodque factura annuit

 

Feciße nondum luget, insultans sibi,

 

Praeponderatque vtroque, & vtroque imminet:

 

Inobsequensque pectoris magni ciet

 

Motum reluctans feruor, & premi negat,

 

Redireque ardet rursus, & rursus nequit.

 

Sic cum profundis auctus in praecordijs

 

Telluris imae, daedaloque viscere

 

Magnae parentis ignis occultè furit:

 

Notique saeuis Africique follibus

 

Nutritur ardor, latiusque promouens

 

Vulcanus intus flammeas agit vias,

 

Crateraque altum matris occulto in sinu

 

Molitur, aestuatque: & immensum sibi

 

Iter resurgens flamma molitur foras,

 

Caelumque poscit, impetu minor suo:

 

Donec pauentem totus inuadit diem,

 

Ruptoque hiatu mugit, & tetroèspecu

 

Inauspicatus victor exundat vapor.

 

Quo voluor, effluoque? quo praeceps traho

 

Voti ruinam consilique? quid tremens

 

Felicitati terga mens vertis tuae?

 

Exurge pectus, masculique spiritus

 

Recollige aestus: si quid elapsum tibi est

 

Duplo reprende. Iam feror, certe feror,

[p. 36]

 

Quis? quo? quid? vnde? visa, portenta horrida

 

Obtestor, & vos atra mentis omina,

 

Quaeque vmbra vultus nocte delusit meos,

 

Seu numen, aut quid numini advorsum fuit;

 

Perstat, sedetque fixa mens: nihilque quam

 

Mortem videre restat huius, aut meam.

 

Ergo ergo tandem, quo ruinosus furor,

 

Ardentibusque palpitans cor motibus

 

Ingentis vndae, quoque lanx vergens diu

 

Sententiarum, lubricique turbinis

 

Propendet, inclinatque, quòque mens vaga,

 

Hospesque magni pectoris rapit deus,

 

Et nox dolorum seminatrix omnium

 

Gradum capesso: turbidisque fluctibus

 

Ventisque totam fervidis dedi ratem.

 

Vidi, ipse vidi, prima vix nascens dies

 

Dubium recenti luce spargebat polum,

 

Diesque nocte mixta; nox erat die,

 

Secumque magnos exigebat impetus

 

Rerumque vastas mens futurarum vias,

 

Blandae quietis nescia, haud sui tamen;

 

Immane, celsi corporis, vastique, onus

 

Notoque maius foeminae ingentis tuor.

 

Ast illa gressu pallida elato furens,

 

Vultuque nostro turbida incumbens thoro,

 

Ter fulgurantem dexterâ excußit facem

 

Vocemque rupit. Sequimur ô sequimur Dei

 

Spondetque mens itura quâ nescit viâ!

[p. 37]

 

Praef.

 

Quo fluctuantes insolens gressus refert

 

Titubante passu temerè, & incerto pede

 

Ambiguus hospes? creperus haud quaquam color,

 

Exanguis, amens, & profundi luminum

 

Placent recessus, & supercilij tremor,

 

Nimioquo ceu furore labentes genae,

 

Vecordiaeque proditor, vanus timor.

 

En metuit, en, trepidatque, maestaque huc & huc

 

Flectit, reflectitque ora, nec satis sibi

 

Lucique credit: maximum hoc pectus scelus

 

Metuit paratve.

 

Sic.

 

quo feror? rursus dolos

 

Mens necte & astus: & procellas pectoris

 

Fluctusque cohibe.

 

Praef.

 

Siste. quo gressus agis?

 

Cuias? quis? vnde?

 

Sic.

 

tristis, infelix, miser:

 

Praef.

 

Quo versus ergo?

 

Sic.

 

Nominis ter inclyti

 

Nassoviorum pridem, & augustae domus

 

Cuius trophaea primus emergens dies

 

Stupet, ultimusque praelia, & bellum ferox,

 

Motusque Iberi regis, & tristes minas,

 

Minister adsum, maximae interpres rei

 

Admißus olim, profugus, extorris; patre

 

Patriaque viduus.

 

Praef.

 

Nunc tamen quonam moves?

 

Aut quas in oras tendere est animus tibi?

 

Sic.

 

Quo sors agit, Deusque; quo miseri solent.

 

Patriam reliqui, patriam rursus peto,

 

Semperque terras has, vel has mutavimus,

 

Sortemque numquam. vbique cum fui, fui

 

Vbique miser. hoc vnicum restat mihi

[p. 38]

 

Miseriam eundo transveho paßim meam,

 

Nusquam relínque.

 

Praef.

 

Quo parente? qua domo?

 

Quis generis autor?

 

Sic.

 

Per secunda te precor

 

Gentis Batauae fata, perque nescia

 

Spei metusque corda, & inuictam manum,

 

Excussaque ante regis infesti iuga,

 

Domitamque ponti fluctuantis regiam

 

Aestusque canos, inuiamque semitam

 

Magno Philippo, & Hesperuginis duci:

 

Per has perennes turbidasque lachrymas,

 

Quas fluere cernis, perque tabentes genas,

 

Singultibusque rupta tot suspiria,

 

Animique vúlnus: quemque nulla forsitan

 

Solis corusci nata delebit dies

 

Solitum dolorem. Sic genus Nereïum

 

Marisque dominos discat infelix Iber:

 

Longaque terras ambiat propagine

 

Faecunda rerum turba gens Neptunia

 

Annosque laude, saeculamque viribus

 

Post se relinquat parua stirps Nassouia;

 

Tacere liceat, tabidique vulneris

 

Lenem cicatrix squallida obducat notam.

 

‘Memoria doloris ipsamet saepe est dolor.’

 

Praef.

 

Tacito dolori nulla succurit dies.

 

Sic.

 

Obliuione corruit solâ dolor,

 

Virtute maior, auxilique nescius.

 

Praef.

 

Phoebeïam quicumque detrectat manum

 

Dolore pressus sit licet; causa est tamen,

[p. 39]

 

‘Vulnusque semper auget, & semper gemit.

 

Malisque gaudet ille, qui solus dolet.

 

Sic.

 

Dies mederi cui potest, solus potest.

 

Praef.

 

Breui mederi longa non solet dies.

 

Sic.

 

Lugere didicit ille, qui luget diu,

 

Aetate sensim summa decrescunt mala,

 

Díuque magnum quod fuit, fit & leue,

 

Viresque sumit tempore, & perdit suas.

 

Praef.

 

Frustra latebit vsque.

 

Sic.

 

quicquid alteri

 

Frustra refertur, tutius frustra latet.’

 

Praef.

 

Sperare opem qui nescit, auxilium potest,

 

Sic.

 

Age, post dolores rursus infelix, age

 

Et fortis esto mens in aerumnas tuas,

 

Et ante quicquid, asperum, durum tibi

 

Abominandum, noxium, aduersum fuit,

 

Dicendo reuoca. citius ardentem poli

 

Titan relinquet orbem, & occasu suo

 

Praeuertet ortum: citius aetheris vagam

 

Regina noctis luna dediscet viam:

 

Laudes Batauus Martias; fraudes Iber,

 

Quam fata sicco lumine euoluam mea.

 

Eheu me! eundem principem lucis diem

 

Curaeque vidi, vix & in cunis suis

 

Fefellit atras vita fortunae manus,

 

Et blandientis primus aetatis lepor,

 

Vernumque vitae tempus, & tranquillior

 

Ridentis aeui, leniorque semita:

 

Crescentibusque tempus accreuit malis,

[p. 40]

 

Pariterque curas auxit, & sese dies:

 

Et effluentes aemulus cursu dolor

 

Aequavit annos. hei mihi natus fui

 

Simul miserque.

 

Praef.

 

Quae tot in te nubila

 

Imbresque rupit ira fortunae suos?

 

Sic.

 

Vnus dolores plurimos vexit dolor.

 

Vidi vapore fumeo ambustum caput

 

Miseri parentis, membraque infelicibus

 

Populata flammis: ipse spectator mei

 

Doloris aderam: parvus, inscius, rudis

 

Quotaqunque turbae pars euntis, huc & huc

 

Visurus ibam, sortis ignarus meae.

 

Vidi reciso stipite, & multa comâ,

 

Ramalibusque roborum, ingentem pyram

 

Strui sub auras, nemoris immensi luem.

 

Dum iactor, & me confluentis impetus

 

Fremitusque turbae voluit, & secum procul

 

Populi procellas inter, & magnum fori

 

Vndantis agmen, civiumque murmura

 

Motusque, perdit error; inveni patrem

 

Iam perditurus: teque vidi, haud denuo

 

Visurus vnquam, vita, spes, opes meae

 

Animique fulcrum languidi O dulcis parens:

 

Olli trementes horridus tortor manus

 

Hinc inde ferro, duplicique compedum

 

Frustra labantes strinxerat vinclo pedes,

 

Instansque crebris verberum vibicibus

 

Senile multo vulnere vrgebat latus:

[p. 41]

 

Canaeque largo sanguine vndabant genae,

 

Et illa sacra temporum nix, vltima

 

Labentis aevi meßis, & fessae seges

 

Extrema vitae rore sudabat novo,

 

Cruenta multùm, puluerisque squallido

 

Infecta coeno, morsque iam toto viri

 

Errabat ore saeva, vicina imminens,

 

Et ante funus, funus infelix erat,

 

Iterum futurus morte; nunc mortis metu.

 

Penè & dolori spiritus cedens suo

 

Effugit hostem, seque furatus sibi est,

 

Mortemque propera morte vitavit suam.

 

Bis, impeditas sustulit caelo manus,

 

Et bis remisit rursus, & frustra fuit,

 

Gemitumque ab imo pectore ingentem trahens

 

Lachrymasque inanes, flebili erupit sono:

 

Tu purioris magne regnator poli

 

Caelumque factis omnibus praesens meis,

 

Et cuncta lustrans, cuncta quod circum tegis,

 

Antestor inquit. cernis haec? cernis? trahor

 

Et vos meorum gens pusilla liberûm

 

Pudicaque vxor, O mea aeternùm vale.

 

Extremus ore frigido haerebat sonus:
Tortor cruentas inijcit collo manus,

 

Vitaeque cursum rumpit, & voci sonum.

 

Flammisque trepidum trahit, eminus tamen,

 

Maiorque letho paena fit lethi mora,

 

Morique nescit: quodque postremum fuit,

[p. 42]

 

Negata mors est ipsa, morienti tamen.

 

Tandem misertus ipse prorumpit vapor

 

Ambitque vultum, dum fuit vultus tamen,

 

Vnaque luce carceri, & letho fuit

 

Addictus ille, binaque infelix tulit

 

Mortisque damna, compedumque: & O nefas

 

Nullius vnquam fraudis aut doli reum

 

Idem beatum vidit, & cinerem dies.

 

Praef.

 

Et quae furoris causa tam subiti fuit?

 

Sic.

 

Quaecunque vobis, quaeque tot quondam expulit

 

Laribus paternis, sancta libertas, fides,

 

Pietasque pura: cuncta praeterquam scelus,

 

Odium tyranni, rituumque adulteri

 

Regis sacrorum, frausque Romani patris.

 

Exin dolores inter & suspiria

 

Miserae parentis, degere aetatem in malis

 

Peniuriaque, flebilem ingressa est viam

 

Puerilis aetas, liberisque reddita

 

Pro patre rapto sola paupertas fuit.

 

Praef.

 

Opes quis autem sustulit misero suas?

 

Sic.

 

Qui vitam.

 

Praef.

 

Eone peruicax mentis tumor

 

Legisque certae ignarus erupit furor?

 

Sic.

 

Saeuitum in omne est ordine infelix genus,

 

Paterque saeva morte multatus iacet,

 

Vitaque mater: paenaque illi mors fuit;

 

Huic munus esset: quotque liberos parens

 

Totidem doloris liquit haeredes sui,

 

Opumque nullos.

 

Praef.

 

Surge & aduerse feras

[p. 43]

 

Sortis malignae corde prouoca minas,

 

Fatumque contra pectore excelso preme.

 

Campoque aperto Martijsque legibus

 

Inuade Iberum: cuncta fraus absit procul

 

Ignota Batavis: exulat nostris adhuc

 

Hoc nomen oris: artis haud Mavors eget.

 

Virtutis altae robore & forti manu

 

Ferroque tantus expiandus est cruor

 

Animique motu. poscit vltricem manum

 

Nati cinis paternus, & virum vocat,

 

Puerum nequibat; quicquid effluxit tuis

 

Ignouit annis, Nunc age vltorem para.

 

Natum parenti: magna te moles premit.

 

Tune vt sepulchri debitor tanti, queas

 

Haurire lumen, siderumque ardens iubar?

 

Ah creditores patrios manes habes,

 

Teque vmbra poscit illa, te cinis ciet,

 

Et ipsa lentum terra te mater vocat,

 

Geritque frustra. Feruet aetatis calor

 

Sanguisque totas integer venas alit.

 

Vtrumne laudì pectus occallet tuum,

 

Speique totas vita praeclusit vias?

 

Exurge tandem, pectorisque seruidas

 

Effunde habenas, teque huic dedas duci

 

Nomenque Marti.

 

Sic.

 

Scilicet fixum est, placet.

 

Ergo vt iuventae largioris plenior

 

Pulsavit aetas limen, & lanuginis

 

Autumnus atras primus infecit genas,

[p. 44]

 

Rebusque dignum tempus, & primordium

 

Maioris aeui, cum dolor, primusque honos

 

Potentiores pectori subdunt faces,

 

Vehuntque in altum, deprimuntue spiritus

 

Motusque primos; fata iuraui tua

 

Miserande genitor, cladis & tantae necis

 

Futurus vltor. Nunc quoque, immensa licet

 

Vastaque mole dura paupertas premat,

 

Et eminentem saeva virtutis diem

 

Nisusque condat, opprimatque, & arduos

 

Supplantet ausus, & resurgentem domet,

 

Plerumque magnis imminens conatibus

 

Imbelle pondus, & dolor penuriae

 

Aedilis altis additus virtutibus,

 

Quoties parentis cunque praerepti tamen

 

Sensus cruentis cor fodit calcaribus,

 

Ceu ille longa membra defessus die

 

Bellator alto cornipes torpet situ,

 

Mauortis acres suetus inter impetus

 

Glomerare gressus: ille dum tempus sinit

 

Annique, & aetas, it iuuenta feruidus

 

Enses micantes inter, & ferri minas,

 

Ardensque gestit, toruus, & plenus sui,

 

Strepituque maior, auribus totis bibens

 

Galeasque, vocesque, aeraque & neces virum

 

Superba crurum ponderat volumina,

 

Tremitque palpitatque, & in numerum salit.

 

At nunc senectae pondus infelix licet

[p. 45]

 

Suique vix pars, si tamen litui procul

 

Tubaeque notum rursus hauriat sonum;

 

Inhorret armos, & tremor totos vetus

 

Redux in artus, corpus immensum quatit,

 

Auremque sursum tollit, & terram ferit,

 

Annosque nescit, seque restituit sibi.

 

Sic colla quamuis semper incumbens, graue

 

Onus fatigat, impetusque intercipit

 

Laudemque rerum degener penuria

 

‘Virtutis vmbra, & pertinax neceßitas’

 

Sublime dura cor retundens compede,

 

Animique nascens lumen, & promtam satis.

 

In bella dextram; sic quoque ardentes agit

 

Sublata motus mens, suasque ventilat

 

Libratque vires, copiamque: & peruigil

 

Invsitata parturit molimina,

 

Nec ille cassam laude sol praesens facem

 

Ducet sub vmbras. singulos perdo dies

 

Si nil Iberus.

 

Praef.

 

Perge, sitientes patris

 

Restingue manes, sanguinem sanguis suum

 

Exposcit ille.

 

Sic.

 

patriam versus trahor

 

Nec illa nobis vana diffluet via:

 

Nunc ecce nostris praestitem conatibus

 

Heroa petimus, splendidae culmen domus.

 

En ipse celerem praeuius refert pedem.

[p. 46]

Scena. II.

Avriacvs. Loisa.

QVid immerentes rore commendas genas
O dulcis vxor, maestaque amplexus fugis
Visusque nostros, nec süave purpurae
Hilarumque laetae mentis emergit iubar,
Vultumque pingit? non vt ante, candida
Tibi serenus ora perstringit rubor.
Sed maesta, sed deiecta, sed luctuis grauis.
Sic illa Phoebi blanda spoliatrix sui
Nocturna Phoebe pallet, & caecum caput
Obnubit atris implicata nubibus,
Poloque lumen tollit, & terrae polum
Trepidique torpent aetheris magni chori:
Suasque linquunt aurei fratres domos
Vigiles serenae noctis, & caeli cohors
Statione ruptâ. Non ita pridem tamen
Certe fatebor dulcis O confors thori,
Non tanta lachrymis causa defuit tuis,
Cum perduelles inter & nostram manum
Paruo redundans alueo Rhenus stetit,
Vitaeque nostrae terminus flumen fuit,
Mortemque vidi semper & fugi meam.
Certe fatebor quicquid huius est, mea,
Nec dulce vanis dictionum fraudibus
Ambagibusuc pectus inuoluam tuum;

[p. 47]

 

Non vlla Iberum, meque sat tutò queat

 

Diuidere tellus; Non Pyrenes si iuga,

 

Idemque Celtas meque disiungat tuos,

 

Discriminataque Alpium cacumina,

 

Quacunque late cornibus caelum suis

 

Vicinus ambit, aemulumque verticem

 

Humerosque circum velat aestivo gelu

 

Apex superbus, nubibusque aptum caput:

 

Terraeque quicquid contínentis vspiam

 

Succumbit arcu flammeo ingentis poli,

 

Inhorruique semper, emínus licet,

 

Fraudes tyranní, comminus nunquam manum,

 

‘Timuique solo quod timore vincitur

 

Dolos & astus: caetera haud quicquam sibi’

 

In hoc profanus corde deposcet timor.

 

Non vlla tantum (testor hoc vnum deos)

 

Capax Iberi terra, sit simul mei.

 

At nunc profundo spumeus regno pater

 

Tot aestuantes victor obiecit sinus

 

Molitus alta fluctibus diuortia

 

Sequester ingens arbiterque; solus hic

 

Horrere Ibero suadet, & nostro vetat.

 

Primus Phílippum patriam vrgentem viam,

 

Orbisque habenas mente voluentem suâ

 

Vidi tulique; Primus hoc voui latus,

 

Et prurientes totius fregi manus,

 

Ardore mundí. per meae Batauiae

 

Certe ruinas, & laceßitum caput

[p. 48]

 

Maiora poscit. sternit hanc votis suis,

 

Conatibusque rex superbus semitam,

 

Et vniuersi candidatus est Iber.

 

Gaudete reges, proximum polo genus,

 

Aboriginesque caelitum magni duces

 

Diuûm propago: tutor omnibus fui

 

Simulque noster. cuncta defendi loca

 

Cum nostra cepi. vindicem Belgis dedi

 

Munimen orbi: cumque rex mundo minax

 

Soli patentem liber inuasit viam

 

Venturus vltra; primus obieci mare

 

Moramque feci. terra non satis fuit;

 

Succeßit vnda: coerulisque fluctibus,

 

Pontique saeuam gurgite repreßi manum.

 

‘Namque inquietus feruor ille principum

 

Gliscendo surgit, seque tollit: & licet

 

Sit aemulator nullius, fiet suus

 

Regalis ardor: pluraque hoc vno petit

 

Quo plura restant: perque populorum rapax

 

Crescit ruinas: quodque supremum reor’

 

Bellum sine hoste geßit Albanus furor,

 

Egitque ciues in se & armauit suos.

 

At tu reposta lenior cura veni

 

Oblanda coniux, mentis O vigor meae

 

Eademque thalami; frontis & supercili

 

Nubem serena: laetaque in cultus redi

 

Habitusque veteres. Nunc in amplexus patris

 

Commune pignus veniat: & collum premat

[p. 49]

 

Breuibus lacertis paruulum germen domus

 

Natusque noster: sic iuvat, certe iuvat

 

Curis fathiscens, Belgiaeque pondere

 

Laxare pectus, otioque turbidam

 

Rigare mentem, lenibusque gaudijs.

 

Lois.

 

Metuo marite: plura non queo tamen,

 

Metuo marite.

 

Avr.

 

tristia & luctus graues

 

Remitte Iberis. omen hoc nostros precor

 

Inuadat hostes.

 

Lois.

 

Neutiquam frustra tamen

 

Timore vano fluctuatur cor meum;

 

Nec ante tanto; Qualis hybernas ferox

 

Cum Corus auras, arbiterque fluctuum

 

Caecas profundo coerulo intentat minas

 

Insanus Auster, vimque praemittit suam

 

Venturus ipse; sensit aduentum dei

 

Thetys residens, summaque absentem licet

 

Exhorret vnda, turbidoque aspergine

 

Cautes trementes inter alludit mare,

 

Refluitque rursus, seque sorbet, & fremit,

 

Sensimque maius turget: vndaque hinc & hinc

 

Terram flagellat dubia, vix credens sibi,

 

Adhuc futuri plena. donec impotens

 

Caeli furentes peruagatur cardines

 

Pontumque verrit ventus, & nubem trahit,

 

Et incubantem fluctibus miscet polum,

 

Vadumque voluit, pallidique nauitae

 

Pectus pauore soluit, & fluctu ratem.

 

Sic ante luctus luget, & fatum sibi

[p. 50]

 

Indicit aeger mentis igarae stupor.

 

Non me Lyaei dona, non mitis Ceres,

 

Ipsaeque dulces ante delectant dapes,

 

Crescitque in ore lentus inuito cibus.

 

Victos nec artus vinciulo mitis sopor

 

Leni pererrat, flebilesue luminum

 

Demulcet orbes. cura non lapsu graui

 

Noctis profundae liquitur, sed in genis

 

Infesta, pernox excubat. Tremo, tremo,

 

Metuo marite.

 

Avr.

 

scilicet pacem tremis

 

Non arma quondam.

 

Lois.

 

Pace tranquilla viros

 

Perire didici. pace tranquilla iacet

 

Quem non tot ictus, ciuiumque murmura,

 

Quassumque regni corpus, & Celtae furor:

 

Non factionum saeua concuβit manus,

 

Non Martis alta vis, & inclinans onus

 

Patriae ruentis. pace tranquilla iacet,

 

Bellique finem vidit, & vitae suae.

 

Avr.

 

Secura metuis?

 

Lois.

 

Ne diü sint.

 

Avr.

 

si quid hic

 

Vsquam tremendum, siquid aduersum fuit

 

Trans mare relictum est. longa nos secat via

 

Simulque fi audes, & dolos. toto mari

 

Distamus illhinc vnde metuendum fuit

 

Quicquid timetur. omne trans pontum est scelus

 

‘Vnaque Iberus.

 

Lo.

 

Pax subinde decipit

 

Securitate, Marsque tutatur metu,

 

Cavetque semper arma, qui semper timet.’

 

Testis maritus, testis & genitor fuit,

[p. 51]

 

Alterque natae monstrat, alter coniugi,

 

Timere quauis fraude plus, quicquid latet.

 

Ille, ille, regni fulgor ingentis parens,

 

Potensque rerum, sacra vis Colignij,

 

Emancipatus horridae pendet neci,

 

Interque terras & polum, neutrum tenet;

 

Vtroque dignus: impotens spectaculum.

 

Sortis proteruae, sydera & caeli vagos

 

Testatur ignes, duplici functus malo,

 

Diuisque versum corpus, & terrae vicem

 

Demonstrat ille, nec sepulchro clauditur

 

Caelo sepulchro tutus, & patriâ suâ.

 

Quis fata nescit magne Theligni tua?

 

Fossumque ferro pectus, & tristem necem?

 

His his in vlnis ille, in hoc, in hoc sinu

 

Vndans cruore triste demisit caput,

 

Oculosque morte iam natantes, collaque

 

In ora nostra flexa, & exangues genas,

 

Animaeque dulces ore languenti bibi

 

Abeuntis auras: pressus, elisus diü

 

Inter lacertos, inter haerentes manus,

 

Interque vultus, spiritus fugit meos:

 

Quemque ipsa tenui, perdidi ereptum tamen

 

Misera maritum: concidit pondus graue

 

Vel sic tremendum perduellibus suis,

 

Impune magna Guisiorum victima.

 

Hymen quot ille finis heroum fuit?

 

Haud cariores vlla gens vidit thoros

[p. 52]

 

Emitue taedas ante quis pluris suas,

 

Regique regni dos cruor fuit sui.

 

Quis metuit istos quisue trepidauit dolos,

 

Caecasque fraudes, & reconditum scelus

 

Aulaeque latebras? horruit nemo necem

 

Nemoque fugit.

 

Avr.

 

desine infelix metûs

 

Luctusque inanis, neue vanis irrita

 

Te trade curis. firmus à nobis locus

 

Defendit hostem.

 

Loi.

 

Nullus hic hostis fuit

 

Avr.

 

Fuere & omnes.

 

Lois.

 

Vocibus certè tuis

 

Lubens remitto quicquid est, tamen tamen

 

Metuo marite. perge famularis manus

 

Paruamque patri sistite hic prolem suo.

 

Hic en hic ille est, dulcis effigies tui

 

Pariterque nostri, pars mei, pars & tui

 

Vtrumque iùngit. hunc ego quoties tuor

 

Quotiesque vultus cerno, & has paruas manus,

 

Similesque patri luminis blandi notas,

 

Lachrymis invndo. siquid aduersi ferox

 

Fortuna regno moliatur, aut tibi

 

In hoc süaue pars redundabit caput.

 

Avr.

 

Accedat agedum. Nate spes O nunc patris

 

Futurus vltor, Nate Nate, surge age

 

Laudum sititor, aemulusque patriae

 

Virtutis, aeuo maior; aetatem tuam

 

Transcende victor,temporisque vrge moram,

 

Annosque iam nunc supputent moestae tuos

 

Matres Iberae. Nate, vt illud contuor

[p. 53]

 

Sublime pectus, oraque & vultus meos,

 

Decusque latae frontis, & toruas genas,

 

Ingens Philippi crescit hic terris pauor.

 

O nate, nate, dißipata nobilis

 

Comae propago, & ille vagitus grauis

 

Elementa rerum spondet, & certam manum

 

Aususque magnos: Nate, si quae forte sors

 

Caeptam parenti durior rumpat viam,

 

Iterque rerum claudat atque exordia

 

Ingentis orsus, Belgiaeque motuum;

 

Viduae parentis dulce solamen, patri

 

Vultu superstes esto, laudibus tibi.

 

Patremque matri redde, patriae virum.

 

At cum iuventae largior, vis, liberas

 

Totasque rebus Martijs pandet fores

 

Sublimis ardor auctibus surgat nouis,

 

Seseque late fundat, & metum sibi

 

Mox regna subdat, iam triumphorum capax,

 

Auosque Diuos voluat, & magnum genus.

 

Illhic Adolphi pectus altum, & indoles,

 

Tergoque numquam notus, aut fugae memor

 

Dium Renatus nomen. O sanguis meus

 

Eritne lux haec, quâ per vndantum, salí

 

Deuectus aestum, per Bataua littora,

 

Nereîque regna spumeum aerata secans

 

Sulcum carina, victor ardentem minis

 

Adhuc Iberum littore extremo trahas?

 

Patrique Opima laetus, & victos lares

[p. 54]

 

E puppe monstres? Nate, virtutis tuae

 

Testem Batauum, Belgiaeque vindicem

 

Togae potentem, curiaeque purpuram,

 

Patresque magnos trado, & Ichnaeae decus

 

Sanctum senatum. sic nec amisso patre

 

Futurus orbus. Nate, iam motus tuos

 

Expectat hostis, quassaque Europae salus.

 

O nate, mundo conscio qui nascitur

 

Latere nescit. Principem totus suum

 

Expectatorbis, oraque & vultus ducum

 

Annos sequuntur, gestaque & fortem manum

 

Gliscentis aeui. Nate, magnanimus tibi

 

Binas Batauus monstrat armorum vias,

 

Terram, salumque: semita haud vna est tibi

 

Modusque rerum, terraqeu, angusta est nimis;

 

Vides & aequor: ipsa te in lucem trahit

 

Natura nate: quodque supremum tamen

 

Felicitatis arbitror culmen tuae;

 

Vincis coactus, poscerisque. hinc caerulae

 

Regnator vnde Cattus: hinc venti sciens

 

Fidum VValachri cor, & aetatis suae

 

Profiisor ingens Geldrus, & Friso minax

 

Cient morantem. sis licet vicor cito

 

At vltor esse non nisi sero potes.

 

O nate nate, tramitem O quantum tibi

 

Ingens parentis praeuij strauit labor!

 

Quae O nate quondam nomina, O quantos leges

 

Mutantis aestus patriae, & fluxas vices,

[p. 55]

 

Ruptumque regi faedus, & tetras dapes,

 

Dolosque Iberum: Qualis excusso iugo

 

Turbatus atro Mosa spumauit vado,

 

Stagno redundans turbido: Quantas pater

 

Superbus Honta, cornibus flexis, virum

 

Strages cruento victor inuoluit sinu,

 

Cadauerumque mole praeclusus sibi

 

Quae siuit in se sese, & ingentem viam

 

Molitus extra gurgite vndanti fuit.

 

Qua primus, Albae terror, audaci manu

 

Regina ponti, magna fraenatrix Sali

 

Flißinga versos sensit exultans deos:

 

Soloque victas nomine exterrens aquas

 

Curru marino vectus, & vastrâ trabe

 

Per fluctuantem nauita erumpit viam,

 

Praedasque late verrit. At tu patriae

 

Foecunda nostrae, dolce solamen thori

 

Coniunx, memento per paterna paruulum

 

Trophaea natum ducere, & Mauortios

 

Parentis ausus, armaque, & raucas tubas.

 

Sensimque in hastam surgat, inque puluere

 

Equi lupatis ora spumantis premat,

 

Armosque ferro calcet, & crudam niuem,

 

Caelumque aperto vertice hybernum ferat:

 

Cum se pruinis turbidus laxat polus

 

Brumam lacessat primus, & spumans vadum

 

Nusquam tremiscens, pectoré aduerso domet:

 

Exsuscitandus ardor ille est, indoles

[p. 56]

 

Ne forte tetro sacra torpescat, situ,

 

Aut sub veterno regius lateat vigor.

 

Virtutis altae fomites claros tuor

 

Oblanda coniux; vidimus nuper; meo

 

Cum forte iussu noster ille a limine

 

Mota satelles arma vibrabat manu,

 

Mauortiasque miles inflabat tubas,

 

Arrisit ille, gaudiumque feruido

 

Admisit ore, vixque nutricis sinu

 

Sese remisit, emicansque dexteram

 

Protendit, exilijtque & in ferrum ruit.

 

O nate, dignis scilicet crepundijs

 

Nassouiorum gente praeludis; neque

 

Iners paternum nube suffendes genus!

 

At nos süetae iam vocant vxor dapes

 

Mediumque Phaebi currus inuadit polum.