Geïllustreerde flora van Nederland

Handleiding voor het bepalen van de naam der in Nederland in het wild groeiende en verbouwde gewassen en van een groot aantal sierplanten

[p. 970]

Valeriaanfamilie.
Valerianaceeëen, Valerianaceae.

Planten met tegenover elkaar staande bladeren en dichte trossen van kleine, trechtervormige bloemen met 3 of nog minder meeldraden. De vrucht heeft vaak een haarkroontje.

Zie voor sierplanten ook Aanh., blz. 972

Geslachtentabel.

a.	Groote, samengestelde of ingesneden bladeren, stengels alleen van boven vertakt. Bloemkroon aan den voet mot een uitwas, een knobbel of kort spoortje. Blz. 970, Valeriaan
b.	Enkelvoudige bladeren, stengel vertakt, geen bultje aan de bloemkroon. Blz. 971, Veldsla
c.	Sierplanten met lange, dunne spoor. Blz. 972, Spoorbloem

Geslacht: Valeriaan, Valeriana.

a.

Alle bladeren zijn samengesteld en bestaan uit 9 tot 21 of nog meer blaadjes. Alle bloemen hebben meeldraden en stampers beide. Sterke geur. Aan het water en op vochtig weiland. Forsche planten, tot 1 M. De wortelstok werd vroeger veel als koortsmiddel gebruikt en oefent een eigenaardige bekoring uit op katten. Juli-September. ♃ Valeriaan, V. officinalis

De vorm met weinig (9-11) blaadjes en uitloopers

[p. 971]

boven den grond wordt soms onderscheiden als Vlier-valeriaan, V. excelsa.

b.	De onderste stengelbladeren gaaf of met twee slippen, de bovenste bijna samengesteld. Zie fig. De bloemen van een plant hebben òf meeldraden (3) òf een stamper. De meeldradenplanten het grootst en vaak het meest rood. De stamperplanten met bleeke of witte bloemen. In veen plassen, duinpannen, en moerassig weiland. April-Juni. 3-4 dM. ♃ Kleine Valeriaan, V. dioica
c.	Een sierplant met wortelstok zonder uitloopers, gave of ingesneden onderste bladeren, terwijl de hoogere uit 7 of 9 blaadjes bestaan, en roodachtig witte bloemen met meeldraden en stamper. ♃ Groote Valeriaan, V. Phu

Geslacht: Veldsla, Valerianella.

De bladeren van de rozet en het onderste paar spatel- of lepelvormig, de hoogere langwerpig en spits toeloopend, soms ook ondiep ingesneden of getand. De vrucht is zijdelings samengedrukt. Veel gekweekt en heel vaak verwilderd, of werkelijk in 't wild. Bloempjes wit, rozerood of lichtpaars. Op akkers en langs wegen. In Noord-Holland (Castricum) ook veel gekweekt om het zaad, daar Vetzaad genoemd. April-Aug. Fig. vorige blz.

☉ Veldsla, V. olitoria

Er worden nog andere, meest Zuid-Europeesche soorten gekweekt, ook deze verwilderen een enkelen keer. Ze zijn, wat blad en bloem bǝtreft, nauwelijks van de gewone soort, die ook in verschillenden vorm voorkomt, te onderscheiden. Alleen het vruchtje en de aanhangsels daaraan geven meestal voldoende kenmerken. Met woorden is dit verschil haast niet uit te drukken, zie de figuurtjes hierbij en de namen er tusschen.

[p. 972]

Aanhangsel.

Geslacht: Spoorbloem, Centranthus.

Als sierplanten worden soorten van de rotsen aan de Middellandsche Zee gekweekt, met vuurroode, rozeroode of witte bloemen, die door de spoor dadelijk te herkennen zijn. Zie fig. Eén meeldraad. De vrucht met een mooi vertakt vederkroontje.

a.	Bladeren gaaf of getand. Spoor langer dan het vruchtbeginsel. of ♃ Roode Spoorbloem, C. ruber
b.	Bovenste bladeren aan hun voet diep ingesneden. Spoor korter dan het vruchtbeginsel. ☉ Lange Spoorbloem, C. macrosiphon

Geslacht: Valeriaan Valeriana.

Zie de vorige blz., Groote Valeriaan.