Geïllustreerde flora van Nederland

Handleiding voor het bepalen van de naam der in Nederland in het wild groeiende en verbouwde gewassen en van een groot aantal sierplanten

[p. 765]

Mimosafamilie.
Mimosaceeën, Mimosaceae.

Een groote familie van tropische planten, die na verwant is aan de Vlinderbloemigen, wat echter aan de bloem zelf niet te zien is, maar wel aan de samengestelde bladeren en aan de peulvruchten. De bloemen zijn n.l. alzijdig symmetrisch en hebben een 5-, soms 4-tallige, gewoonlijk vergroeidbladige kelk en kroon: ze zijn klein, maar in grooten getale bijeen gezeten en loopen daardoor toch zeer in 't oog, waartoe vooral ook de meestal helder gekleurde meeldraden bijdragen. De bladeren zijn, zooals gezegd is. samengesteld; maar, bij vele soorten van het geslacht Acacia (de zoogenaamde Mimosa), vertoonen ze zich alleen aan de heel jonge kiemplantjes als zoodanig. Van de later gevormde bladeren komt alleen de blad steel tot ontwikkeling, die dan echter bladvormig verbreed is en geheel de levensverrichtingen der bladeren heeft overgenomen; van echte bladeren zijn deze phyllodiën (zoo heeten ze in de plantkunde) te onderscheiden, doordat ze met hun smalle zijde naar den stengel gekeerd staan, in plaats van met hun platten kant, zooals echte bladeren. Zie fig. Ook de vrucht is niet altijd een echte peul: soms springt ze niet open, maar blijven de randen als een raam aan den vruchtsteel vastzitten, terwijl de vruchtmassa zelf, verdeeld in evenveel stukjes als er zaadjes zijn, daaruit valt.

[p. 766]

De samengestelde bladeren vertoonen, evenals die der Vlinderbloemigen, ‘slaapbewegingen’: ze vouwen zich 's nachts toe, ter bescherming tegen de koude. Zie fig.

In de namen der geslachten heerscht bij niet-plantkundigen een eigenaardige verwarring: het geslacht Acacia wordt in de wandeling steeds Mimosa genoemd, terwijl de naam Acacia wordt gegeven aan het geslacht Robinia, dat niet tot deze familie, maar tot de Vlinderbloemigen behoort. Daarentegen heet de eigenlijke Mimosa gewoonlijk: Kruidjeroer-me-niet. Ze zijn gemakkelijk te onderscheiden, want:

Kriuidje-roer-me-niet heeft 5 of 10 meeldraden, Mimosa (Acacia) talrijke.

Geslacht: Kruidje-roer-me-niet, Mimosa.

Vijf kelk- en kroonslippen; meeldraden evenveel of in dubbel aantal.

Verschillende soorten van dit geslacht hebben ‘prikkelbare’ bladeren, d.w.z. de blaadjes, waaruit ze zijn samengesteld, vouwen zich bij aanraking tegen elkaar aan, terwijl de bladstelen naar beneden zakken; vandaar de Nederlandsche naam. Laat men de bladeren in rust, dan nemen ze langzamerhand den oorspronkelijken stand weer aan. Van de beteekenis der prikkelbare bladeren voor het leven der plant is met zekerheid niets bekend. Het meest wordt gekweekt:

Kruidachtige plant of halfheester, eenigszins stekelig; bladeren dubbel samengesteld, eerst uit 4 deelen en deze elk weer uit 15-20 paar kleine, smalle blaadjes. Bloemen licht roodachtig. Uit Zuid-Amerika; wordt in kassen gekweekt, maar kan 's zomers ook wel buiten gehouden worden.

Kruidje-roer-me-niet, M. pudica

Geslacht: Mimosa, Acacia.

Kelk en kroon 3- tot 5-tallig. Meeldraden talrijk. Boomen of heesters.

Verscheidene Australische soorten, alle met gele bloemen,

[p. 767]

worden in kassen als sierplanten gekweekt en in de Riviera ook in de open lucht; van daar uit worden, in 't voorjaar, de afgesneden takken bij menigte naar geheel Europa verzonden. De Engelsch-Australische naam is: Wattle. Veel bij ons voorkomende soorten zijn:

A. Dubbel samengestelde bladeren.

a.

Prachtig fijne, blauwgroene bladeren. Bloemen tot bolletjes vereenigd, die samen weer sierlijke pluimen vormen. Een der vroegste soorten, Febr. Fig. blz. 765. Witachtige Mimosa, A. dealbata

B. Schijnbaar enkelvoudige bladeren; inderdaad phyllodiën (zie boven).

b.	Bloempjes ieder afzonderlijk gezeten, gezamenlijk lange aren vormend in de oksels der phyllodiën; deze zijn lang en smal. soms gebogen, veelnervig, stijf opgericht, blauwgrben. Bloemen in Maart. Fig. blz. 765. Blauwgroone Mimosa, A. glaucescens
c.	Bloempjes tot bolletjes vereenigd, die samen weer trossen vormen in de oksels der phyllodiën; deze zijn lang en smal, maar bovenaan breeder dan beneden, met een hoofdnerf in 't midden. Fig. blz. 765. Netmimosa, A. retinodes
d.	Bloempjes als bij de vorige soort; phyllodiën kort. ovaal, met scherpe punt. Speermimosa, A. hastulata
e.	Phyllodiën evenzoo, maar de bolletjes van bloemen staan elk afzonderlijk op een steeltje in hun oksels. Aan den voet der phyllodiën kleine, smalle steunblaadjes. Gewapende Mimosa, A. armata
f.	De bolletjes van bloemen zitten zoo dicht opeen, dat ze een rolronde aar vormen; phyllodiën klein, hoekig en spits. Podaliria-mimosa, A. podaliriaefolia