Geïllustreerde flora van Nederland

Handleiding voor het bepalen van de naam der in Nederland in het wild groeiende en verbouwde gewassen en van een groot aantal sierplanten

[p. 768]

Pijpbloemfamilie.
Aristolochiaceeën, Aristolochiaceae.

Kruidachtige planten of houtige slingerplanten met verspreide, enkelvoudige bladeren. Geen kelk en kroon, maar een onregelmatig, vergroeidbladig bloemdek; 6 of 12 meeldraden, ingeplant op het vruchtbeginsel en dikwijls met den stijl vergroeid. Vruchtbeginsel 3- tot 6-hokkig. Doosvrucht.

Geslachtentabel.

a.	Bloemen aan hooge, rechtopstaande of slingerende stengels. Zes meeldraden, met den stijl vergroeid. Blz. 768, Pijpbloem
b.	Bloemen bruin, op den grond, 12 meeldraden. Blz. 769, Mansoor

Geslacht: Pijpbloem, Aristolochia.

a.

Groene, onvertakte stengels met afwisselend geplaatste, hartvormige bladeren. In de oksels der bladeren bossen van lichtgele bloemen. Bloemdek éénlippig, onderaan met een bolvormige verwijding. De bloemdekbuis is inwendig bezet met naar binnen staande haren. Kleine vliegjes kunnen wel naar omlaag, maar, zoolang die haren er nog zijn, niet terug. Ze blijven dus in den bol, en worden daar overdekt met stuifmeel.

[p. 769]

Nu verwelken de haren, de vliegjes, die nog leven, verlaten de bloem, dringen in een andere binnen en bestuiven daar den stempel, die rijp is voordat de helmknoppen opengaan (proterogynische bloem). Zelden rijpe zaden. In bosschen en hagen, zeer veel langs de Bloemendaalsche duinen. Mei-Augustus. ♃ Pijpbloem, A. Clematitis

Waarschijnlijk een oude artsenijplant, uit burcht- en kloostertuinen ontvlucht.

b.

Slingerplant met houtigen stam. Bloemen alleenstaand of in paren, met vlakken, drie lobbigen zoom. Bloemdekbuis sterk gekromd. Bestuiving als bij de vorige soort. Hier zijn echter geen haren in de bloemdekbuis, maar toch schijnen de vliegjes de bloem niet te kunnen verlaten, wanneer ze willen. Wellicht verdwalen zij in de bloem. Uit Noord-Amerika, vaak aangeplant. Juni-Augustus. ♄ Moffenpijp, A. Sipho

Geslacht: Mansoor, Asarum.

Kruipend plantje met glimmende, niervormige bladeren, die 's winters blijven. Bloemen bruin, knikkend, naar kamter riekend. Proterogynisch (zie boven bij Pijpbloem); kleine vliegjes bewerken kruisbestuiving, maar er kan ook zelf bestuiving plaats hebben. In bosschen. Vroeger als artsenijgewas aangeplant, hier en daar verwilderd. April, Mei.

♃ Mansoor, A. europaeum