|
| |
| |
| |
Donderslag
Of nee - 'n donderslag was 'r niks bij... Met dát vergeleken leek 'n donderslag 'n niks niemendalletje, 'n vlooie-beet, 'n peuleschil, 'n bagatel-eerste-klasse! 'n Donderslag ha-je 's zomers om 'n haverklap, telde haast niemeer mee - 'n donderslag zag je ankommen op 't licht af... Maar dattel... Dátt!...
‘Allemachtigste God!’ gier-gilde mevrouw - te laat. Natuurlijk te laat. As 't niet te laat was geweest, zou 't geen érger ding as 'n donderslag zijn geworden.
‘Wat is d'r? Wat gebeurt 'r? Wat doe je? Wat krijs je?’ flapte meneer 'r in 'n schakel van dodelijk-verschrikte, over mekander strompel-duikelende vraagjes uit. Met het servet over de toegewiegde oogjes - de godganselijke nacht had-ie door Bennie's onrust en drenzen bij 't tanden-krijgen wakker gelegen, en van zeven uur af was-ie over-bezig geweest! - met het servet voor ogen en neus, was-ie op de kanapee effen ingetukt vóór-ie 't trappie naar 't kantoor-aan-de-straat af ging, om met de jongelui de boel verder af te maken - en daar werd-ie door meer as noodkreten, of minstens Bennie in brand stond, of Bennie 't hekkie van de trap open had gemaakt en van de drie bovenste en de dertien onderste trejen nabenejen was gevallen, of Bennie 't voorsnijmes in z'n alles-grijpende pootjes had gekregen - in één woord of d'r met Bennie 'n malleur gebeurde, wakker gebruld!
‘Allemachtigste! Allemachtigste!’ gierde mevrouw nog eens en meer dan in 'n welgecomponeerde kroniek herhaald dient te worden. Ze dacht 'r niet an, van meneer's vragen noch van z'n ontredderde situatie op de kanapee, waar-ie z'n afgeglejen bril zocht, notitie te nemen: ze had enkel 'n vlammend-verwoed, dreigend, op wrake zinnend moederoog voor juf, die 't Bennie had laten doen, die in 'r hittig-gulzige aandacht voor 't bord met de laatste res- | |
| |
tanten gries met bessensap, an niks as 'r maag had gedacht én voor 't lachend plezier van 't jongske, dat in z'n kinderlijke onnozelheid de gruweldaad had volbracht en nog met z'n lekker rood tongetje na zat te likken of-ie-iets-om-van-te-smullen geslikt had.
‘Allemachtigste!’ zei mevrouw voor de ontelbaarste keer, alevel met bijna niet langer te bedwingen gesnik, en Bennie met 'n athletenruk uit z'n hoge kinderstoel trekkend, barstte ze tegen juf, die 't nog niet vermoedde, die, enkel star-van-angst over wat 't wel wezen kón, de dessertlepel in 'r versteven hand hield, los.
‘Dat eet maar! Dat denkt an niks as eten! Dat laat zo'n stumpertje van 'n kind begaan! Akelig schaap van 'n mens! Stuk onnut van 'n mens! Allemachtigste God! Wat motten we beginnen!’
Zonder enige opheldering begon ze met 'n Ietterlijk-trillende wijsvinger in Bennie's zich verwerend mondje, tussen de ingewreven bessensap-bladders en griesklonters te peuteren.
‘Het-ie wat ingeslikt?’ vroeg eindelijk meneer, door de ongewoon-dramatische accenten in mevrouw's stem in eens raak presumerend. ‘Ogotogot! Ogotogot!’ jammerde mevrouw: ‘daar zit zo'n mens bij! Dat láát ze 'm slikken! Blijf dan toch niet op de kannepee, jij! Hij stikt! Allemachtigste God, hij stikt.’
Dit nu was enigszins overdreven. Als Bennie 't benauwd had, was 't door mama's peuterende liefdevinger en niet door 't onvertogene dat in geen mensenmaag thuis hoorde.
‘Het-ie 'n speld ingeslikt?... Speel dan geen stommetje!’ drong meneer ongerust aan.
‘Allemachtigste, 'n stuk geld!... Wat doet 't 'r toe!’ ratelde mevrouw in één zenuwzet: ‘telefoneer de dokter. Ach God, me Bennie, me schat van 'n kind, hoe kom je d'r toe! En dat mot ik zien! Daar mot ik ogen voor hebben! ...Daar hebben we 'n juffrouw voor!...’
| |
| |
Ze ziedde, snikte, suste Benjaminnetje, die bij pa's benepen gezicht en ma's hartstochtelijke smart van de weromstuit zo langademig huilde en zo paars werd, of-ie 'r in zou blijven.
En op dat deerniswekkend moment - of 't schepsel, dat 't had kunnen voorkomen, as ze wat minder an zichzelf had gedacht, geen grein tact bezat! - zei de juffrouw, haveloos-van-angst:
‘Jessus, Jessus: 't is 'n tientje dat-ie heit ingeslikt!’ ‘'n Tientje!’ snikte mevrouw na, en verdwaasd van ellende tastte ze Bennie's keeltje af of ze 't nergens voelde. ‘Tien gulden!’ bulderde meneer, die zelden wat zei, maar as-ie loskwam 't stemgeweld van minstens 'n dozijn sjou-werlieden misbruikte: ‘en ziet u dat niet juffrau!... Ben u daar blind bij, juffrau!... Ben u de Juffrau, de juffrau, om op te letten of om te zitten slapen?...’
‘God, meneer,’ begon nu ook de juffrouw, door zo'n vernietigend gebulk glad-verpletterd, te grienen, en met moeite slikte ze de gries, die in 'r mond was blijven steken, weg: ‘ken ik 't helpen...? Is 't mijn schuld...? Hè- 'k 'm niet driemaal verbojen...?’
Dat loog ze inderdaad - dat flapte ze 'r in 'r zenuwge-doetje uit - ze had, terwijl hij op de sofa op-snurken-af rustte en terwijl zij de krant inkeek, eindelijk ook is ongestoord 'n paar happen genomen. 'n Half uur was ze 'r mee bezig geweest Bennie, die met geweld gevoerd moest worden, te stoppen. Meneer had gegeten, mevrouw had gegeten, Bennie had gegeten, - zij had, terwijl de borden weggehaald werden, gehaast en beschaafd, omdat meneer en mevrouw toekeken hóe ze at, de kouwe aarpels in de gestolde saus gebikt. Bij de gries en de bessensap waren de anderen lang klaar, had zij met snoezig-lieve praatjes Bennie overreed z'n mond open te houen, had ze 'm zitten vertroetelen met verlokkende woordjes; en toen ze eindelijk aan háár portie mocht denken, en mevrouw 'n quitantie, die op zo'n ongelegen ogenblik betaald moest
| |
| |
worden, gehumeurd naast 'r bord lei was 't ontzettende geschied.
Bennie verliefd op 't blinkende tientje - de rijksdaalder had 'm minder geïnteresseerd - Bennie, die alles, kroes, lepel, rammelaar, bord, tegen de grond smeet, die nooit (zo'n heerlijk-verstandig ventje, zo'n uitzonderingskind was-ie!) vieze dingen in z'n mond stak, had 't goudstuk met 't koninginne-beeltnis en 't opschrift God-zij-met-ons tussen de kauwlustige melktandjes gegrepen en...
‘Hoe komt dat geld in 't bereik van 't kind! Wie leit 'r geld in de buurt van 'n kind!,’ foeterde meneer, koorts-achtig gehaast z'n bretels hechtend: ‘dat is toch idioten-werk!’
‘Ik wou mevrouw, die de krant zat te lezen, niet storen,’ snikkerde de juffrouw; ‘toen hè-'k 't naast 't bord geschoven. Een tientje, een rijksdaalder, twee centen...’
‘Ach Bennietje, Bennietje-lief!’ huilde mevrouw, met 't ventje op en neer stappend: ‘wat heb je uitgehaald!... Ach, ach, ach, wat 'n ongeluk!’
De juffrouw kroop nog op handen en voeten en met nokjes van 'n in z'n slaap na-hikkend zuigelingetje onder de tafel, om zich te overtuigen of 't tientje niet op de grond was geroetst - nooit had Bennie zó iets gedaan! - en de meid zocht overal mee - en meneer, die de trap af was gehold - met drie, vier trejen gelijk, om de dokter te alarmeren - snauwde de gebukte ruggen toe; mevrouw, kordaat, moeder in 't essentieelst van 'r ziel, snee met onvolprezen tegenwoordigheid van geest Bennie's in de knoop geraakte broekbanden door, om 'm lucht te geven toen snee ze snijkoek.
Meneer was 'r voor - zolang de dokter 'r niet was - 't kind pinten melk te laten drinken, methode die altijd en in de ergste gevallen hielp - mevrouw, bleek-geel van zenuwen, wou 'r niet van horen. 'n Ingeslikte speld wikkelde je in koekedeeg: 'n ingeslikt gouwen tientje met z'n scherpe randen in 'n kindermaagje, maakte je 't sekuurst
| |
| |
door koek en nog is koek ongevaarlijk.
Zelf kleedde ze Benjaminnetje uit. Zelf lei ze 'm in bed. Zelf brokte ze reepjes snijkoek. Zelf zat ze naast het ledikantje en as ze an de juffrouw dacht, kreeg ze verscheurende opwellingen. Daar nam je zo'n mens voor! Daar liet je zo'n schepsel mee an tafel eten! Daar lei je je eigen vrijheid, in 't enig uur dat je met je man alleen was, aan banden, om je kind dezelfde opvoeding van andere bewoners-van-de-Gracht te geven! En daar zat zo'n ‘juf’ zich vol te lajen - zoas ze over de rand van de krant telkens met een half oogie op had gelet - in plaats op de engel te passen!... 't Kind had met lucifers kunnen spe-len!... Maar 't was nou ook in ene uit... Geen dag langer... Geen dag!
Meneer hield de wrokkende zoveel doenlijk - álles in de steek laten ging moeilijk! - gezelschap. Met de stappen van 'n gekwelde leeuw, die z'n welp bedreigd weet - evenwel op z'n toffels, omdat 't kraken van z'n zolen mevrouw gekker dan gek maakte, liep-ie van 't raam naar 't ledikant op en neer, telkens gejaagd luisterend als benee iemand schelde. Omdat hij dik over z'n zenuwen heen was, en zij ziekelijk-sensitief op 'n woord, 'n beweging, 'n nog niet uitgesproken gedachte reageerde, keven ze met lijdzame intervallen, zich nauwelijks voor de zoon met 't gouden tientje in maag of ingewanden bedwingend. ‘Had 'm melk gegeven inplaats 'm met je smerige koek nóg zieker te maken!’ verweet hij.
‘Mèèèèèllek,’ praatte mevrouw met superieure verveling: ‘hoe komt 't iemand in zijn hoofd?... Mèèllek... Dat geeft men as 'n kind vergif heeft genomen!...’
‘En wie zeit jou, dat zo'n gouw-tientje, dat door honderden handen gaat, niet vol vergif zit?...’
‘Hoe is 't gosmogelijk!’ stoof mevrouw op: ‘dat wenst z'n kind wat toe, om toch gelijk te hebben!... zó'n vader mot nog geboren worden!... Bij God!’
‘'k Zal maar niks antwoorden!’ antwoordde meneer:
| |
| |
‘maar 't is voor jóúw verantwoording... Ik heb gewaarschouwd...’
‘Kind, dat is je vader!,’ sprak mevrouw diepst-tragisch 't Benjaminnetje, dat zonder 't flauwst benul van 't doodsgevaar, waarin-ie door 't schrokken van zoveel kraats-goud zweefde, toe: ‘kind, as je besef had, zou je 'n andere kant uit-lachen!’
Dan, met opperste toewijding, duwde ze 't kleuterbaasje 'n vers balletje koek in, waartegen-ie zich met hardnekkig-verknepen tandjes verzette. Beu van de zoetigheid, niet tegen 't moederlijk geweld en de moederlijke listen bestand, maakte-ie van z'n mondholte 'n koek-veem, 'n deeg-pruim, waaraan en waarin-ie haast stikte.
‘Hebbie pijn, Bennetje?,’ informeerde meneer, die geen lef had tegen de koekknoedeltjes, welke mevrouw's vingers kneedden, langer te protesteren.
‘IJnnnn... ijnnn,’ praatte 't intelligent kereltje na, en omdat spreken met 'n dicht-gecementeerden mond zelfs voor lieden-met-levens-ondervinding bezwaren heeft, kreeg-ie 'n zo blaffenden brokkelhoest, dat mevrouw 'm doodsangstig te hulp kwam.
Toen, goddank, verscheen, de reddende engel, kalm glimlachend, dadelijk meester van de ingewikkelde situatie. ‘Dokter, Bennie heit tien gulden ingeslikt!,’ zei mevrouw in subiete sniktoon, en met 'r be-koekte zakdoek bette ze zich de ogen... ‘daar zit zo'n juffrouw bij! Dat laat zo'n mens toe!’
‘Tien gulden - tién?’ vroeg de arts, ijzingwekkend-droogkomiek - of-ie an tien héle guldens dacht!
‘We hadden gegeten,’ begon meneer zakelijker uiteen te zetten: ‘ik lig op de kannepee, me vrouw zit an tafel en...’
‘Doe me 'n genoegen!’ viel mevrouw nerveus in de rede: ‘en hou de dokter niet op! Ach lieve God, dokter, wat motten we beginnen! 'k Heb 'm al 'n kwart snijkoek gevoerd...’
| |
| |
‘Daar moet u dan mee ophouden,’ durfde de dokter te lachen - goed dat-ie meneer niet was! - ‘we zullen 'n purgeermiddeltje voorschrijven en eer 't avond is, vermoed ik...’
't Alwetend potloodje schreef op 't gretig blokpapiertje - mevrouw snuffelde tranen weg - meneer keek somber. ‘Zou 't niet nodig zijn dokter,’ vroeg-ie bedrukt: ‘me zoon met Röntgenstralen te onderzoeken...? D'r zou toch 'n blindedarmontsteking...’
De dokter schudde glimlachend 't hoofd - mevrouw wond zich op. ‘Nou vraag ik ú, dokter! Da's de vader, de váder! Of de man 't ongeluk an wil roepen!’
‘Ik wil niks anroepen,’ verdedigde zich meneer - ja, hij leefde voor niemendal in 'n moderne tijd! - ‘ik doe alleen niet as de vogel struis! Ik steek me ogen niet in 'n molshoop!... Ik beweer enkel, dat as d'r godsbeware klomplikaties intrejen, we voor geen kosten...’
‘Mán, hou je mond!’ riep mevrouw getergd: ‘ik zit op hete kolen, en jij verzint alles om me op te winden...’
‘Zo,’ suste de dokter: ‘as 't purgeermiddel niet helpt, kom ik morgen nog wel 'ns kijken... Niemedal! Niemedal!!...’
Bij Vierhoek heeft 'n meisje van vijf pas gister 'n fluitje ingeslikt - en bij de banketbakker Meeuwissen 't oudste jongetje voor 'n verreljaar 'n naald! En alles best terecht-gekomen!... 'k Zou me tranen voor 'n ernstiger gelegenheid bewaren, mevrouw...!’
‘Ja, u heit goed praten,’ snikte mevrouw, plots de onpeilbare afgrond van 'r huwelijk bloot-gevend: ‘maar as me kind wat overkomt, hou ik 't hier niet uit!... Me Bennie is me alles; buiten me Bennie hè-'k niks, niks...’
‘Me vrouw is wat zenuwachtig,’... zei meneer met oneindige kiesheid.
Te dezer hoogte en stijging van mijn verhaal, rust m'n hoofd 'n poos op de hand. Men kan namelijk, zelfs met
| |
| |
romantische zinswending niet ieder levensgebeuren beschrijven. De Fransen adviseren: ‘Glissez, mortel, n'appuyez pas!,’ wijs begrip, dat echter niet immer uit de nood helpt, integendeel dikwerf tot onaangename vertroebeling van 'n glashelder reciet aanleiding geeft!
Poge ik evenwel...
De donderslag hield aan, dagen en nachten.
Want het tientje, 't bijna nieuwe tientje, dat de meid op die ongeluksnamiddag, toen ze met de gries en de bessensap gereed waren, had binnengebracht - 't tientje dat de juf naast 't bord en mevrouw dito in Bennie's mond had gezien, 't wanhopige tientje blééf in Benjaminnetjes maag.
't Kind, dat dagen aaneen 't laxerend stroopje des dokters genoten had, zag 'r bleek, smalletjes, waarlijk afgevallen uit. Mama verifieerde, papa controleerde, de meid en de juffrouw deden 't te nacht en te ontijd vergeefs.
En omdat niemand 't tientje vond, lachte de dokter niet meer. Integendeel. Met hangende pootjes ried-ie nu zelf 'n onderzoek met Röntgenstralen aan.
Op 'n Vrijdagmiddag stapten mevrouw en meneer met Bennie, lekker ingebakerd, in 'n koets met gummibanden. De meid giegelde achter de tulen gordijnen, en 't beest van 'n juf, die de volgende dag zou vertrekken, had 'n schik voor zes.
Die had de vijf en twintig gulden van 't onderzoek kunnen besparen. Die nam 'r wraak.
Tweemaal werd Bennie ‘door-gelicht’.
't Werd op de foto 'n snoes van 'n poppeskeletje, helemaal niet naar om te zien - alles uitstekend ontwikkeld en normaal, zowel de ribbetjes als de beentjes - en 'n zeldzaam voorspoedig hersenkastje - maar van de schaduwvlek van 'n tientje - geen spoor, geen symptoom!
U moet 't zich heus verbeeld hebben,’ zei de dokter: ‘of...!’
Daar verdedigde mevrouw zich grimmig tegen, ze had -
| |
| |
- of ze zou geen uur meer leven, 't gouden tientje tussen Bennie's natte kluifpootjes gezien, 't 'm zien slokken - 'n vergissing was buitengesloten!
Meneer sprak geen woord. Met de voorbeeldige scherpzinnigheid, die 'm aan de beurs 'n uitnemende naam had bezorgd, overwoog-ie dat men geen ondergeschikten naar tientjes laat zoeken.
Bennie's X-stralen-portretje werd in 't album gestoken, en nog in lengte van jaren door magen en vrienden als souvenir van ontzettende uren bekeken. Maar ook in lengte van dagen rees de vraag: waar is 't tientje gebleven?
|
|
Auteursrechtelijk beschermd