|
| |
| |
| |
Sprookjes van de zonderling
Er was eens 'n man - en 'n vrouw - en 'n kind. Ze waren met z'n drieën. 'r Was ook 'n kat, maar die tel 'k pas later mee.
De man had 'n mond en ogen en oren en 'n snor als ieder ander, maar was toch geen gewone man, omdat-ie altijd lachte. Als-ie zich pijn dee, lachte-ie. Als-ie zorg had, lachte-ie. Als 'r geen eten genoeg in huis was, lachte-ie. Als 't regende, of vroor, of stormde, of zo heet was dat de vissen dood in 't water dreven, lachte-ie. Hij lachte altijd, altijd, soms gezellig, soms dat 't klapte, soms zuur, soms met 'n mond zo wijd en breed, dat z'n lippen z'n oren raakten.
Dat vond de vrouw niet plezierig. Altijd lachen doet niemand, zei ze, als ze 't laatste kolengruis uit 't hok schraapte, of als ze de resterende aardappelen schilde of'als ze Haagse boterhammen snee en de dikke kant zo lei, dat je geloofde dat ze echt waren, of als ze lang schemerden, om geen nieuwe olie in de lamp te doen: altijd lachen doen mensen, die niet wijs zijn.
En omdat zij wél wijs was, zat ze dikwijls in 'r eentje, of bij 't bed van 't kind te huilen.
Dan zei 't kind: Vader lach niet: Je ziet toch dat moeder huilt! Foei, vader! Foei! Ik zal niet meer van je houen!
Dan lachte de vader, en zei: Ik kan 't niet helpen. Ik heb altijd gelachen en kan me dat niet een, twee, drie afleren. En dan Angelientje - zo heette 't kind - 't was 'n mooie naam - maar dat doet 'r niet toe - en dan: vind jij lachen niet prettiger dan huilen? Huilt 'n vogel? Huilt 'n bloem? Huilt de zon? Huilt de maan?
Neen, zei 't kind: maar de wolken huilen.
Dat is geen huilen, lachte de man: als de wolken 't niet deden, zou nooit iemand meer lachen, zouden we geen
| |
| |
gras zien groeien en geen brood meer eten en geen water meer drinken en geen melk van de koeien meer krijgen - en dan - zou poes dood gaan.
Dat is waar, lachte het kind.
En ze zei tot 'r moeder: Moesie, wil je 't wel laten?
Dan zei de moeder: als ik huil heb ik 'r reden voor ik ben bang voor morgen en nog banger voor overmorgen. Hoor je dat vader? babbelde 't kind: moeder is bang voor morgen en overmorgen!
Daar ging de man bij zitten en schuddebolde met 'n pret, 'n uitgelatenheid, of-ie minstens honderdduizend blinkende rijksdaalders uit de loterij van dat land had getrokken. Bang voor morgen en overmorgen, schaterde, proestte-ie: zijn we bang voor gister en vandaag geweest? Waren we gister en vandaag niet zo deksels gezond, dat we geen hap op ons bord hebben gelaten, dat we in 't zonnetje zonder 'r 'n cent voor te betalen hebben gewandeld, dat we 't groen aan de bomen alweer hebben gezien, dat we naar hartelust uit de beek hebben gedronken, en 't morgen en overmorgen net zo gretig zullen doen? Wat doe jij liever - lachen of huilen?
Lachen, zei 't kind.
Nou dan! gierde de vader, en hij zwaaide zo met z'n benen de lucht in, dat 't kind tranen lachte.
Maar diezelfde avond werd Angelientje in 'r bedje door de harde stem van moeder, die vreselijk boos was, wakker. Moeder sprak zo luid, dat de poes op 't dek bij 't kind gevlucht, van angst begon te blazen, en 't licht van de lamp door de wind van 'r stem op en neer wiegde.
Moeder zei, dat ze 't bij vader niet langer uithield. Vader zei niets.
En omdat-ie niets zei, dacht 't kind: nou lacht-ie 'r uit. En omdat ze zo'n schrikkelijk meelij met moeder, die al maar door huilde en klaagde, had, kroop ze onder de dekens en droogde 'r ogen met 'n slip van 't laken, en bleef wakker tot vader naar bed kwam.
| |
| |
Waar is moeder? vroeg ze verbaasd-opzittend.
Anders kleedde moeder zich tegelijk met vader uit.
Moeder is, zei hij zó vreemd lachend, als ze 't nog nooit had gezien: moeder is boodschappen gaan doen.
Nóú nog? vroeg 't kind.
Ja, nóú nog, antwoordde hij: je ben toch niet bang met z'n tweeën? Nee hoor, zei 't kind, alweer lachend: als jij bij me ben, ben 'k nooit bang, want jij ben sterk, zó sterk... Nietwaar? lachte de man, en om 'r te laten zien hoe sterk-ie was, boog-ie z'n arm, dat de spieren zo dik als kabeltouw werden.
Toen sliepen ze beiden in 't donker in, vast en gerust. En werden door niemand gewekt.
Ook niet door moeder.
En ook niet de volgende nacht.
Want moeder, die 't lachen van vader niet hebben kon, als zij voor 'r tranen geen zakdoeken genoeg had, bleef boodschappen doen. Boodschappen bij andere mensen en andere mannen, om zich over vader te beklagen.
De eerste dagen vroeg 't kind nog wel eens: Vader, waar blijft moeder? Moeder is op reis gegaan antwoordde hij, altijd en altijd glimlachend. Lachend snee-ie 't brood, kleedde-ie 't kind dat 't nog niet alleen kon - wandelde met 'r tot aan de beek, waar je forellen en goudvissen zag zwemmen, luisterde met 'r naar 't fluiten van merels en vinken, keek met 'r naar 't voorjaarsgroen, dat bang voor de nachtvorsten was geweest, maar nu monter en zingend uitliep.
Kwamen ze met hun tweetjes thuis, dan zei poes: wau! of ze wou zeggen: vergeten jullie me niet?
Dan speelde vader met 't kind en met de poes, tot ze 'r alle drie moe van werden, en vader in 't donker alleen bleef. Vader, wat doe je? vroeg 't kind in 'r bedje.
Ik kijk naar de sterren en naar de maan en naar wolken, antwoordde-ie - en aan z'n stem hoorde ze, dat-ie lachte. Die heb je al zo dikwijls gezien, zei ze, 't heerlijk vindend,
| |
| |
zo in de schemer met 'm te babbelen.
Die zie je nooit genoeg - die zijn altijd nieuw, antwoordde-ie, en neuriede zo verheugd, dat 't kind ook aan de sterren de maan en de wolken denkend, heerlijk-glimlachend insliep. De volgende dag at Angelientje de boterham van 'r bord. Dat van vader was leeg.
Heb jij geen honger, dat je niet eet...? vroeg ze verwonderd.
Hij keek naar de lege broodschaal - en lachte.
Nee, zei-ie: ik heb al gegeten. Als je te dikwijls eet, word je te dik, hahaha!
Toen liet-ie 'r met poes alleen. En nam - zo'n gekke man was 't - de kleren die-ie nog had, de dekens van z'n eigen bed en 'n boek, waarin-ie las voor-ie naar bed ging en als ie opstond, in 'n grote zak mee.
Toen-ie terug kwam, rammelde-ie zo met geld, of 'r 'n arreslee voorbij reed.
En onder z'n arm droeg-ie brood, langer dan poes, als ze zich in 't zonnetje rekte.
Heb je nog trek? vroeg-ie.
Ja, zei 't kind, dat 'n zó grote maag had, dat 't altijd kon eten. Ik ook, zei de man: ik heb van 't lopen honger gekregen.
En de poes, die met 'r verkeerde been uit bed was gestapt, kreeg melk met véél water.
Vader zei 't kind: 't is erg prettig - vind je niet? - dat we niet huilen!
Huilen is dom en een lelijk aanwensel, zei de man huilen is minstens zo lelijk als bijten op je nagels, of als liegen, of als stelen, of als de poes bij 'r staart trekken ...Als je niet wilt huilen, huil je niet. Probeer 't maar... Zieke mensen huilen en bange mensen en mensen die 'n slecht geweten hebben en mensen, die niet dénken... Al je later groot ben geworden, zal je net als ik, om al de natte ogen lachen!... Heus, hoor!
En toen-ie 's middags met 'r wandelde, lachte-ie aan één
| |
| |
stuk door, om de blauwe hemel, 't schuil-ei-spelen van bomen en struiken in de wind - om de vogels, die met takjes en pluisjes in de bekken rondvlogen, om 't gespartel van de vissen in de beek, 't glinsteren van de kiezelstenen, 't kwaken van de eenden, 't kakelen van de kippen, 't blaten van de schapen, 't hollen van veulens in de wei... Ik hou zoveel van jou - zo vreselijk veel, zei 't kind z'n hand zoenend.
En ik nog meer van jou, lachte de man, 'r in z'n sterke armen naar huis terug-dragend.
Omdat ze van elkaar hielden, waren ze gelukkig. Want mensen of kinderen, of mensen en kinderen, die van mekaar houden, kunnen natuurlijk niet ongelukkig zijn. Zo gingen dagen voorbij.
En weer op 'n morgen at Angelientje haar boterham, en was 't bord van vader zo leeg, dat je 'r op kon dansen.
Heb je wéér geen honger? zei 't kind.
Nee, zei de man. Maar hij jokte.
En omdat-ie toch lachte, lachte-ie niet zo aardig als anders. Dat begrijp je, niet waar?
Zij bleef alleen met de poes, die niet spon en niet speelde. Hij ging uit, zoals-ie 't zo dikwijls gedaan had - om iets te zoeken, wat-ie niet vond - en op z'n schouder droeg-ie 'n pak zo dik en zo zwaar en zo breed, dat de deur 'r van schrikte.
Net als de vorige keer rammelde-ie met guldens, halve en kwart guldens toen-ie weerom kwam, en in z'n hand hield-ie 'n brood, vet als 'n speenvarken.
Maar wat-ie had willen vinden - had-ie niet gevonden, omdat de lieden bij wie-ie geweest was om z'n sterke armen te verkopen, niet van 'm gediend waren.
Laten we eerst de mensen die huilen helpen, zeien ze overal: zolang je lacht heb je geen zorg!
Dat was natuurlijk 'n domheid van die mensen, maar ze wouen niet anders.
En, omdat ze niet wouen, lei de man die nacht als 'n roos
| |
| |
op de grond te slapen, omdat-ie in 't grote pak, waarvan de deur was geschrikt, z'n matras naar 'n heer had gedragen, die matrassen verzamelde.
Vader, je kan in mijn bed, zei 't kind.
Nee, lachte hij, dan zou 't in mekaar zakken, en ik lig hier zo zacht en zo zonder kreukels als 'k nog nooit heb gelegen!
Dat moest ook wel, want hij snurkte, dat de muizen achter 't behang, die voor de poes niet meer bang waren, niet durfden te kikken - en Angelientje 'r wakker door werd, en 't niet geloofde, dat vader 't dee.
Toen gebeurden twee akelige dingen.
Eerst, op 'n morgen, wou poes niet wakker worden, hoe ze 'r ook anstiet en riep. Daar schrikte ze van.
Roep jij 'm 'ns, vader, zei ze angstig.
Dat dee-ie. Maar poes hield vast en stellig 'r oogjes toe. Ik geloof, zei vader: dat ze niet wakker zal worden.
Dat vond Angelientje zó erg, dat ze tranen als knikkers in 'r ogen kreeg. Heus als knikkers, Ik heb ze gezien.
Toen zei vader: ‘Waarom huil je?’
Omdat poes niet wakker wil worden.
Dat is niet zo verschrikkelijk, zei hij: Vind jij slapen, lang slapen, zo naar?
Als jij bij me ben, néé, zei 't kind.
Nou dan, lachte hij, 'r op iedere wang zes zoenen gevend: dan zou 'k weer vrolijk worden! Zoals poes slaapt, slapen we eens allemaal, en bij mekaar, allemaal... Als ik zo slaap ben jij bij me, en als jij zo slaapt, ben ik bij jou.
Dat zei-ie met 'n lach, die haast geen lach meer was, omdat je niet altijd eender kan lachen.
Maar hij lachte toch, en toen-ie de poes in z'n armen, die honderdduizend poesen hadden kunnen dragen, naar buiten droeg, was Angelientje 'r huilen vergeten.
Toen kwam 't tweede akelige ding. Weer op 'n morgen. Vader had geen borden op tafel gezet.
Eten we niet? vroeg 't kind.
| |
| |
Nog niet - later - vanmiddag, zei hij.
Waarom niet? vroeg ze. En ze keek 'm boos aan, omdat ze honger had. Omdat, lachte hij: omdat de bakker zo lui is geweest, dat-ie nog niet klaar is met bakken. Zet je hoed op en trek als 'n knappe meid zelf je schoenen aan.
Met haar hand in de zijne wandelde-ie door de straten en door 't bos naar de beek - en om 'r niet te laten denken aan de boterham, die ze nog niet had gekregen, vertelde-ie 'r 't ene verhaaltje na 't andere, 't ene al mooier dan 't andere - van prinsessen, prinsen, tovenaars en feeën, wonderen en kastelen...
Als-ie maar éven ophield, zei ze: en verder?
Zo vergat ze 'r honger.
Bij de beek, die zo glad lei als een spiegel, zonder 'n rimpel, zonder 'n golfje, wou ze drinken.
En ze bukte zich naast 'm, toen-ie 't water in de kom van z'n handen nam, en dronk zo veel, dat ze niet meer kon. Dat was heerlijk, zei ze met smakkende lippen. En ze lachte 'm toe in de waterspiegel.
Een, twee, drie, vier - telde ze, want boven 't water waren 'r twee, en benee in 't water waren 'r ook twee. Toen hij ook had gedronken, zaten ze onder 'n boom. Ze sliep in op z'n schoot. En toen ze wakker werd, wou-ie 'r weer vertellen, maar ze luisterde niet.
Vadertje, huilde ze: ik heb zo'n honger! Vadertje, de bakker zal nou toch wel klaar zijn! Vadertje, ik kan 't niet helpen, dat ik huil!
Toen kwam 'r 'n heer langs met 'n hond. De hond blafte, omdat 't kind huilde. De heer zei: Waarom huilt dat kind zo?... Jij slaat 't toch niet?
Nee, lachte de vader: ik heb m'n dochter nog nooit geslagen. Maar ze heeft honger. En ik ook.
Ach kom!, zei de heer: en lach jij daarom? Als je zoveel schik in je leven heb, zal 't met je honger wel niet zo erg zijn gesteld!
Heus, heus zei de man: we hebben echte honger. We
| |
| |
liegen niet. En met m'n lach ben ik geboren. Dat is niet mijn schuld. Wat ik 'r tegen doe: ik móét telkens lachen. Werk! zei de heer, dan hoef je niet te bedelen!
Ik wil graag, zei de man: maanden en maanden heb ik gezocht...
Ach kom, herhaalde de heer, z'n hond fluitend: maak dat 'n ander wijs! Jij zit me uit te lachen, vriendje!
En hij liep verder.
En 'r kwamen meer mensen. En die vroegen waarom 't kind huilde. En die werden boos.
Als de man 'n bochel had gehad, of 'n mank been, zouen ze 'n boterham hebben gegeven, want de mensen zijn niet slecht - maar die akelige glimlach, die lach, die vreemde lach deed ze de schouders ophalen en doorlopen. Toen werd de zon rood en dik, en de bomen werden zwarter.
Wil je nog drinken?, vroeg de man.
Ja, zei 't kind.
En ze bukten weer bij 't water, heel diep, zo diep dat ze die benee in de beek bijna raakten.
En omdat 't kind daarom lachte, lachten 'r vier, twee vaders, twee kinderen.
En de volgende dag dreven 'r bij de forellen en de goudvissen twee lachende gezichten - of de man 'n nieuw verhaaltje vertelde - en 't kind er naar luisterde.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd