Versterkende kip en andere Falklandjes

Annie Heijermans-Jurgens

Herman Heijermans' laatste levensjaren

S. Carmiggelt, die als bloemlezer uit Herman Heijermans' werk, met de weduwe van de schrijver in contact was gekomen, heeft haar, nadat zij hem allerlei herinneringen aan haar man had verteld, aangespoord deze mémoires en wat zij nog meer over hem wist te boekstaven. Zij heeft dit gedaan en hem het manuscript laten lezen. Dit schreef hij er, als Kronkel van Het Parool over: ‘Ik las het in één nacht uit en was toen blij, dat ik zo had aangedrongen. Want zij schrijft net zo goed als zij vertelt en dat komt zelden voor.’ Carmiggelt schreef ook, na een citaat: ‘Nu hoef ik u niet meer te bewijzen dat mevrouw Heijermans de pen kan voeren en mag ik rustig met u dwalen door de feiten die zij over haar door Nederland her-ontdekte man te melden heeft. Ge leert hem uit dit boekje kennen van allerlei kanten. Als de man die in zijn jeugd een zaak oprichtte en bijna failliet ging en die later, als toneeldirecteur, ook op die zákelijke kant vast liep omdat hij “de deugden en de ondeugden die voor het koopmanschap nodig zijn miste?” - Ge ziet hem in dit manuscript bezig met de helse hoeveelheid broodschrijverij, voor allerlei bladen en blaadjes, die hij, om de uit zijn toneelzaak voortvloeiende schulden te vereffenen, avond aan avond moest bedrijven, met bovenmenselijke plichtsbetrachting. En ze vertelt erbij, hoe dat toeging 's avonds. [...] Als hij schreef moest zijn vrouw tegenover hem zitten en de blaadjes lezen, die hij had volgetikt, naar hij zei om te kijken of hij fouten had gemaakt. Er waren geen fouten. “Maar het was meer de behoefte aan innerlijk contact, die hem dit deed zeggen.” - Iedere artiest begrijpt dat. [...] Tragisch zijn in het manuscript de bladzijden die gaan over zijn laatste dagen. [...] Ik ben een beetje trots een duw te hebben mogen geven tot het ontstaan van dit fijne boekje...’

Herman Heijermans

Droompaard

en andere Falklandjes

161

Geen sociale aanklacht wint het met haar pathos van Falklands ironische kleinschrijverij in het signaleren van maatschappelijke misstanden. Hij wist het leven en de mensen wonderlijk scherp te typeren, nu eens vol satire dan weer vol weemoed, en altijd beheerst door een milde humor, waarin zijn mensenliefde zich uitte. Deze eenvoudige schetsen uit het volksleven zijn misschien wel het geniaalste van Heijermans' oeuvre.

[ achterplat]