|
| |
| |
| |
Dood van poes
Zo toen de rukwinden begonnen, was 't mis geweest. Bij 't eerste doldriftig, als door 'n schrikstuip gegrepen schudden en wringen der knotwilgen van 't jaagpad langs de wetering had poes de kolder in 'r kop gekregen.
Plots uit 'r rust bij de snorkend-proestende haard opgezwiept, was ze als 'n bezetene door 't kamertje met 't muf lauwe lucht je van smeulende turf en warmgeluwde etenskliekjes rond-gestoven.
'r Staart, bol en ruig, dik en dreigend, flapte met nijdige smakken, of 'n schipperskees 't 'r lastig maakte - 'r rug kromde in sprong met wijd-uitgeschurkte naaldenvacht - 'r bek, zwarte scheur in 't sneeuwige dons van de kop, klaagde met pijnlijke schreeuwen, en als moeke 'r sussend toesprak, over 't schor geweld van de wind en 't sijplend gelek van 't water in de sluis heen, blies ze met stugge verwoedheid of ze 't vrouwtje aanvliegen zou.
't Was waarachtig angstig. Om bang bij te worden.
Soms, met de zot-spelende vaart van 'n geiteke in de wei, veerde ze met vier poten gelijk van de grond, zes, zeven zwaaien achter mekander, en als ze dan niet te weten scheen wat ze uit louter baldadigheid verder moest verzinnen, sjorde ze zich klauwend en grissend aan 't tafelkleedje omhoog, 't blad met 't theestel, de kommen, 't geel-lichtend vlamske bijna aftrekkend.
‘Zei je 't late! Motte d'r ongelukke van komme!...’ gromde moeke, net op 't nippertje 'r bij, om de boel tegen te houen: ‘as je me d'r niet uitscheidt, zei 'k je 'n tik geven, jou bretale rakker, jou akelig dier van 'n beest...’
Dat zee ze maar zo, zonder menes, zonder 'r 'n ogenblik an te denken - gek as ze met Betje was, Betje met 'r schattige snuit en 'r menselijk verstand, Betje die nóóit naast de bak met turfmolm dee, die niks van tafel diefde en alleen met de twee wijfjes-kanaries, in de kooi an 't
| |
| |
behang, gelaten kon worden sinds ze 'r eenmaal met d'r lekkere neusje - tot 'r spijt, maar 't móst om 't af te leren! - tegen de tralies der kooi had gewreven.
Even leek 't, op 't geluid van haar knorrende stem, met de nog nooit vertoonde streken gedaan.
Poes, in de duistere hoek achter de haard, tot 'n fluwelen buidel gedoken, belekte zich huislijk als anders de poten. Maar 't 'r toegeworpen kaaskorstje besnuffelde ze niet, en toen moeke 'r bij de bedstee de rug toedraaide, werd ze opnieuw en nog krimmeneler door 't dolle heen.
Ze rende, tollend en cirklend, rond de tafelpoten, zo gehaast en zo kwiek, dat ze 'r dronken van werd en met 'n zet over 't zeil schoof.
Dan woester nog, priemde ze 'r nagels in 't behang, 'r de blommetjes afkrassend, dat 't linnen bloot lei.
En toen moeke nou heus dreigend op 't toekwam, om 'r te verbieden, blies ze kwaadaardig en floepte met 'n waanzinnige sprong over de tafel en toen onder de open bedstee.
‘As je de wind in je kop heit, Bet!’ praatte moeke hardop - ze was 'r witjes bij geworden - ‘mot je buiten 'n luchie scheppe...’
Benepentjes van gebaar - as Ari maar eerst uit stad werom was! - opende ze de deur van 't sluiswachtershuisje, en nog vóór ze poes met zelden falende vertederinkjes gelokt had, vloog 't dier langs 'r rokken 't jaagpad over. Kort keek ze 'm na. Geen wonder dat-ie opgewonden dee! De grote plas achter de gesloten sluisdeuren, telkens met bulderende dreuningen door de wind bestoven, woelde en klotste of ze 'n zee was geworden.
De lege pramen der Portland-cement-fabriek, tjalken pas door Ari geschut, bebeukten de meerpalen en 't steigerhout, dat je je hart vasthield of 'r weer niet een lek stoten zou as de laatste maal, toen 't langena niet zo gespookt had en 'r toch een gezonken was.
Zelfs in de sluizen sloeg 't water met klotsende kabbelinge- | |
| |
jes tegen de wetering-deuren, en de door 't najaar kaal gevreten knotwilgen van 't pad en de overzij-weg, wrikten en slingerden de uitgegroeide takken, gemelijk, onstuimig, als aan de ketting beulende honden.
‘Tjessis, tjessis, wat 'n hondenweer!’ zei moeke, 't wollen doekje aan de twee punten strakker om d'r schoeren spannend.
De deur weer sluitend, stak ze binnen de lamp an.
Als 'n klein, vriendelijk doosje leefde de kamer met 'r heldere gordijntjes, pulletjes en illustratieprenten op.
Op tafel glansden de bebloemde kommen, en 't theelicht, nu door de lampschijn vertroebeld, mijmerde met geluw gezweef achter melkwitte transparantjes.
Dicht bij 't licht slurpte moeke 'r thee, 'r grotjes in blazend, donkerborende grotjes, en omdat 'r minder melk in 't kannetje was, as ze zo straks nog had gemeend, nam ze amper 'n scheutje, om voor Bet 'n bakkie te sparen, as Bet voor de deur kwam miauwen.
't Wekkertje, dat Ari in de Franse Bazar had gekocht, en dat om vijf uur precies afliep, tegen de tijd dat de eerste schuiten voor de deuren kwamen, tikkerde nog rapper as je meetellen kon - de haard floot en juilde - en door 't getocht bij 't raam klepte de gordijnstok tegen 't kozijn of 'r iemand sarrend mee speelde.
Nou, dat was allemaal niks. An storm en wind was ze 'n menseleeftijd, hier bij de wetering en de plassen, gewend. Zelfs toen 'n jaar gelejen, in de naherfst, onweer en bliksem meer as 'n volle middag te keer gingen, slag op slag, vlam na vlam, en ze net as nou alleen in de sluiswachterswoning met 'n kom leut in d'r handen soesde, was ze niet overstuur geraakt, niet erger as 'n ander bij 't inslaan van de bliksem in de schoorsteen van de Cement-fabriek geschrikt.
Nee, de eenzaamheid was 't 'm niet. Ook niet 't rumoer buiten, dat 'r bij 't bedachtzaam geslobber der thee dwars zat.
| |
| |
'r Gedachtetjes sponnen zich om poes.
Poes maakte 'r ongerust. Poes met 'r dolle kuren liep buiten in 't noodweer, in plaats van over 'r op 't tafelkleed bij de warmte der lamp te dutten en te snorren, as ze gewoon was.
Anders om deze tijd kreeg Betje 'n bakkie melk - tot zelfs de gekookte velletjes snoepte ze mee, tuk as ze op 'n schoteltje was! - en nou: hoor, hoor, hoe de wind gierde! nóú schooierde ze bij de weg.
Wauw, wauauauw!...
Daar had je 'r. Dat kon enkel Bet zijn, omdat 'r nog nooit 'n tweede poes bij de sluizen verdwaald was.
Effen kijken. Of ze weer lust had binnen te komen en zich fatsoendelijk an te stellen...
De kom met 't drabbig suiker-restantje zette moeke op 't schoteltje, en 'n trijpen toffel-voet in de deurkier stekend om 't gebulk van de wind tegen te houen, riep ze vertrou-welijk-temerig: ‘Poes, poe-poe-poe! Poes, poe-poe-poe-poe!’
Heel dichtbij, zwak-klagerig, maar onzichtbaar, antwoordde Bet: ‘Wauw! Wauw!’ .
En tegelijk, of iemand 'r aan de strot naar buiten sleepte, of ze uit 't huiske getrapt wier, stond Moeke in de ketsende wind.
De deur plofte achter 'r toe en 'n kort ogenblik moest ze zich aan de klink vastgrijpen, niet om 't rauwe geweld van de storm, die de rokken rond 'r benen spilde en de slippen van de doek met 'n zwabberzwaai over 'r hoofd keilde - nee, dát was bijzaak bij de schok, de krijsende schrik, dat Betje's geroep van benee klonk.
Van benee. Uit het water in de sluis.
De doekslippen in de drift van 'r hand nijpend, schrap tegen de windspuiing in, nauwelijks adem happend, boog ze zich over 't brokje leuning, de paar ijzeren pilasters, die de balk bij de binnendeuren schoorden.
Zich te overtuigen, nog eens te roepen, of ze zich niet
| |
| |
vergiste, was onnodig.
Ze hoorde niet alleen kermend-duidelijker Betje's angstig geschreeuw: zo dichtbij, of ze er met 't uitsteken van 'n arm te grijpen had, klonk 't sparlend geplas van de drenkeling.
‘Tjessis, tjessis!’ jammerde moeke, en versuft door de gebeurtenis, vierkant in de war, niet ziende aan welke kant 't dier plaste en klaagde, begon ze 't ouwe: ‘Poes! Poe-poe-poe!’ te roepen.
Lieve God, ze begreep hoe 't gebeurd most wezen.
Over 't bruggetje van de gesloten deuren - as-ie meer dee - most-ie gekropen zijn en door 'n rukwind gepakt! En misschien had-ie al 'n poos zo gesparteld en om hulp geroepen, terwijl zij 'r kommetje onder de lamp slurpte... ‘Poes! Poe-poe-poe-poe!’
Huilend van verdriet praatte ze 'm toe - en de kat, benee in 't donker de stem van vrouwtje herkennend, krabbelde diep-gurglend smekend, met de smartlijke kreunen van 'n gewonde, met de pijn-uitbulking van 'n gefolterde, naar de zij van 't leuninkje.
‘Ach, lieve Heer! Acht, lieve God!,’ snikkerde moeke.
Languit op de gemetselde grond, niet wetend wat ze dee, en dat 't nutteloos was, en dat ze 'r zo nog in geen duizend jaren bij kon, omdat 'r geen meter water binnen in de sluis stond - stak ze 'r handen uit en keek met ogen blind van tranen de steile wand af.
Waar 't water witte schuimbelletjes sputterde, waar vage kringetjes dobberden, most-ie zijn.
't Klaagde en 't vleide, 't bad en 't kermde daar, langgerekt! Au-au-au-au!... Au-au-au-au!..., dat je 'r bij had willen springen, zonder gedachte an je eigen leven en an je zoon, die niet buiten je kon.
Nou zag ze 't witte kopje - dan weg - dan verspoeld - dan weer boven de schuimbladders uit.
De voorpootjes besloegen 't water, tik-tak, tik-tak, meppend en patsend, zonder 'n rust, zonder 'n missende greep,
| |
| |
en als-ie niet kon, als-ie zich machteloos rekte, loodde 't kopje omlaag, dreigde 't lichaam te zwenken... de zwarte rug onder - de witte buik boven...
Moeilijk weer overend gestommeld - beweging van alle dag was 't niet! - trachtte moeke in 't gehaspel en gestotter van 'r gedachten 'n uitweg te vinden.
'r Ogen zochten in hulploze gejaagdheid de plaats rond 't sluisje af, de plas met de witte fabriekskontoeren, de donkere, effene wetering en de overzij-weg, waar nog vanmorgen 'n schuit met turf, met deklast te breed om te worden geschut, had gelegen.
Geen lantaarn - geen lichtje - nergens. Ze was op zichzelf angewezen, en ze kon 'r niet bij!
Kinderlijk jammerend, tilde 't vrouwtje de haak van de grond, de lange haak, waarmee Ari de deuren 'n zetje gaf of meehielp de pramen te meren.
Ze struikelde haast, zo zwaar as-ie was en poogde de plek af te dreggen, waar ze meende dat poes nou most wezen. Maar de haak was te potig, te lang en te bunglend, en de wind met forser geloei om 't huisje heen parsend, gierde 'm plomp uit 'r handen, rechtstandig omlaag, de piek met 'n ploetrende, plassende knauw in 't water.
As ze niet snel achteruit was geweken, was ze mee in 't sluisje gekiept. Toen begon moeke redeloos-klagend van sluisdeur naar sluisdeur te lopen, de ijzeren meer-ringen mijdend, hortend van pas als de storm de pannen van 't dak raatlend dee kleppren.
Omdat ze poes wel nog hoorde, dof van roep, donkermurmlend van kreet, maar 'r nergens meer zag, strompelde ze 't schuurtje bij 't huis binnen, en daar op de tast lichtte ze de lantaarn met 't ronde beslag van de spijker. Ze schrapte 'n lucifer af, smeet 'n bezem weg en 'n zwabber, die toch niet zou reiken.
Toen zag ze de puts aan 't touw, waarmee Ari water optrok, en nog eens, hijgend, kreunend, hardop klagend, lei ze languit op de grond, de lantaarn in de linker, 't
| |
| |
touw van de puts in de rechter-hand en zoetjes, smekend, met gretige overredinkjes in 'r stem of-ie toch horen zou en 'r begrijpen en háár kant uitkommen - riep ze geduldig en telkens weer: ‘Poesie! Poeleke dan! Poe-poe-poe! Hou je dan vast an de emmer, poe! Poes!... Poes!... Betje... Bet!...’
Gaf niemendal, geen zier!
't Dier, onherkenbaar, lijfje modderig en vreemdlijk verkilt, met 'n verknepen borstje en 'n achterlichaam 'lijk 'n karkas, met 'n mager, verschrompeld, haarloos kopje, klemde zich met wijd-gespalkte nagels aan 'n overzijsteen, te uitgeput zelfs om naar de lokstem te luisteren.
En dáár kon zij 'r niet bij met de puts.
Bij de aarzelende schijn der lantaarn, die in 't zacht-rimplend water gouden diepsels en kartlende vloeilijnen dreef, die de groenig-verweerde stenen der sluis met zonnebundels beklutste en 'n zilver-blikkerend vorentje met dartele rapheid uit 't glazig mos opschichtigen dee, bij 't fluitend geblaas van de wind, die stof en blaren wildkolkend hoosde en 't dunne doekje doorsnee, bleef ze schreiend poes moed in spreken.
Tot-ie bij 'n nieuwe rukwind de steen losliet en met siddrende stuipingen enkel nog dreef.
Nog diezelfde avond, na 'n hele poos zoeken, dregde eindelijk Ari, laat thuisgekomen, 't vormloze kluitje.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd