Den hof en boomgaerd der poësien

Epitaphien

LIaant. Epitaphie van M. Cornelius grapheus. Dialo.^Titel

A   Wat lijc is dit, dwelc al dees lien volgen naer¹
Bisonder schilders, met grooten rauwe voorwaer
B   Elaes tis Grapheus, heur docteur excellent.³
A   Waerom en luden de clocken dan niet allegaer?
B   Om dat van hem gheruchts ghenough is hier ontrent
A   Hoe comt dat hi niet meer tortsen en heeft ten hent,⁶
Ghelijc dit een ghemeen cerimoniael besluut is?⁷
B   Op dat deur de duusterheit, soude sijn bekent
Dat het licht van alle dese neerlanden uut is.

Titel Epitaphie: grafschrift; Dialo(gus).

1 volgen naer: volgen.

3 docteur: leraar.

6 tortsen: fakkels; ten hent: tenslotte.

7 Zoals dit een algemene maatregel voor het ceremonieel is.

[p. 57]

⁺LIIaant. Van Pieter Carbonier, wijlent Burgemeester ende Rentmeester der stede vander Vere.

Hier voren light begrauen, die noch in leuen is,¹
Pietre Carbonier: wiens lichaem dat ghegeuen is²
(Deur Atropos rigeur) der aerden vander kercken:³aant.
Maer deur mi in onsterflickheit hy verheuen is
Als een peerle onder alle Gods wonder wercken.⁵
Want in zinen tijd was hi een man (maghmen mercken
An tzuchten van velen) die elcken assisteerde⁷
Med zijn gauen. En was milde tot leeck en clercken:⁸
Excellent ingien, in tghuent dat hi componeerde:⁹
Natuerlic Poëet, oock die elcken recreëerde¹⁰
Med zijn bequaemheit dies elc zocht zijn presentie.
Somma meest alle ingienen hi verre passeerde:¹²
Maer meer vter natueren, dan deur scientie.¹³
Hi hadde inde memori' zulcke excellencie¹⁴
Dat hijt al onthielt, wtghenomen t'onghelijc¹⁵
Datmen hem dede, dies hi in preëminencie¹⁶
Med rechten verheuen was. Och! nu is hi slijc¹⁷
Spijse der wormen, tot dat de ziel publijc¹⁸
Med d'lichaem zal in onsterflicheit versamen¹⁹
Deur Gods graci': die ons daer al bringhe Amen.

+ [pag. 63]

1 voren: vooraan in de kerk; noch: nog (zie v. 4).

2 dat: expletief.

3 Deur...rigeur: Door de meedogenloosheid van A. (de ‘onafwendbare’ onder de schikgodinnen) der aerden: meew. vw. enkelvoud.

5 peerle: parel.

7 assisteerde: bijstond.

8 clercken: geestelijken.

9 ingien: talentvol iemand; componeerde: stelde samen.

10 Natuerlic: van nature; recreëerde: verpozing schonk.

12 Somma: kortom; verre: zeer; passeerde: overtrof.

13 scientie: wetenschap.

14 Zijn geheugen was zo voortreffelijk.

15 hijt al: hij alles; onghelijc: onrecht.

16 preëminencie: voortreffelijkheid.

17 slijc: de aarde waaruit wij gemaakt zijn.

18 publijc: zichtbaar.

19 versamen: verenigd worden.

LIIIaant. Epitaphie van me Vrauwe van Vinderhaute.

Och aerme meinschen, wat zijn wy nu quijte¹
An tsteruen van deze recht edel vrauwe²

1 quijte: beroofd van.

2 An: door; recht: werkelijk.

[p. 58]

 

⁺Ons alder moeder:³

 

Die ons in den nood, t'onzen apetijte⁴

5

Med alle middels halp, als de ghetrauwe

 

Van God ons behoeder.^5-6

 

Waer om naemt ghy heere, die zijt ons voeder,

 

Van de weerelt zulc een goed instrument⁸

 

Voor al dat gheboren leeft?⁹

10

Och groote gheesel (al zijn wy dies vroeder)¹⁰

 

Voor ons, ia gheel de stede van Ghendt¹¹

 

Die dit verloren heeft!

 

 

 

Volghd dees vrau in dien ghi voor Gods thoren beeft:

 

(O rijcke) in haer dat ghy b'hoorde te zijne

15

Mueghdi contempleren^14-15

 

Den rijcdom (sprac zi) ons God te voren gheeft¹⁶

 

Om dien als dienaers tot allen termyne

 

D'aermen t'administreren.^17-18

 

Zi was droufue als zi den dagh zagh passeren

20

Sonder haer mildheit, uut Godlicker vreesen,

 

Te betooghen zaen.^20-21

 

Zi bezette med haer Man, waerd t'estimeren,²²

 

Onderhaut van aermen we'wen, en weesen²³

 

D'welc veel goeds heeft ghedaen.

 

 

25

Hoe veel vroom mannen zijnder op ghestaen²⁵

 

Van diese tot sFraters hebben doen leeren

 

Deur haer eeuwigh bezet?^26-27aant.

 

Die anders hadden moghen verloren gaen,

 

⁺En deur aermoed' in quaed ooc moghen keeren,²⁹

30

Alzoo heeft zi med³⁰

 

Gheweest van veel dochters quaet een belet,³¹

+ [pag. 64]

3 Moeder van ons allen.

4 t'onzen apetijte: naar onze behoefte.

5-6 als...behoeder: daar zij getrouw was aan God, onze Beschermer.

8 instrument: middel in Gods hand.

9 Voor al wat, [eens] geboren, leeft.

10 al...vroeder: allen weten wij het.

11 gheel: voor geheel.

14-15 In haar kunt gij aanschouwen, o rijke, wat gij zoudt moeten zijn.

16 God levert ons de rijkdom, sprak zij.

17-18 tot...administreren: op elk tijdstip voor de armen te beheren.

20-21 Zonder haar mildheid snel te bewijzen uit godsvrucht.

22 bezette: legateerde; estimeren: hoogachten.

23 we'wen: weduwen.

25 op ghestaan: voortgekomen.

26-27 Van hen, die zij bij de Broeders hebben laten onderwijzen door hun eeuwigdurende rente, (en) die....

+ [pag. 65]

29 in quaed...: de verkeerde weg hadden kunnen opgaan.

30 med: ook.

31 een hinderpaal geweest voor het morele onheil van veel meisjes.

[p. 59]

 

Die mids d'aermoede hadden ooc moghen dwalen³²

 

En nu eerbaer blyuen.

 

Dus verbargh' si haer schatten naer Gods wet,³⁴

35

Die haer zullen ontfaen in d'shemelsch palen,³⁵aant.

 

Naer Mattheus schryuen.³⁶

 

 

 

Dees godvruchtighste herte van alle wyuen

 

Een recht voorbeeld in deughdelicker weerde³⁸

 

Van alle edel vrauwen,

40

Dese schoone blomme heeft men sien beclyuen⁴⁰

 

Wt steenland d'welc is soo vruchtbaer een eerde,

 

Zo goeds aerts te hauwen.⁴²

 

Zonder kinders starf zi als wi aenschauwen,

 

B'haluen dat si ons voor haer kinders hielt

45

Met meer ander, dits vaste:⁴⁵

 

Die daerom haer hooft met ons dicmaels crauwen⁴⁶

 

En zegghen: och dat de doot heeft vernielt⁴⁷

 

Die ons soo wel paste.

32 mids: wegens.

34 Zo verborg zij hun rijkdom, overeenkomstig Jezus' voorschrift (Matth. 6:20).

35 d'shemelsch palen: het rijk der hemelen.

36 schryven: geschrift.

38 recht: waarachtig.

40 beclyuen: opschieten.

42 (is) te beschouwen als van zulke goede hoedanigheid.

45 Met vele anderen, dit staat vast.

46 crauwen: krabben.

47 och dat: wee (het feit) dat.

LIVaant. Epitaphie van M. Cornelius Manilius.

Die ander onsterffelic heeft ghemaect¹
Is gheraect (elas) int doodelic perket.²
Neen, hy is niet doot die trecht leuen smaect,³
En wiens wercken leuen lanx om bet.^4
+Maer de Custodie leyt hier daer zeer net⁵
Voortijts veel schoone iuweelen in laghen:
Als gheleertheyt in menigh const' en wet,⁷
En den gheest Virgili, oft tsoet ghewaghen⁸
Van Ouidio. Dit tooght t'allen daghen⁹
Zijn dicht van d'incomst ons Coninghs te Ghent:¹⁰aant.

1 onsterffelic: door het drukken van hun werken.

2 perket: afgeperkte ruimte; hier: 's Doods parket.

3 recht: waarachtig.

4 lanx om bet: hoe langer hoe meer.

+ [pag. 66]

5 Maar het omhulsel ligt hier, waarin vroeger op zeer fijne wijze.

7 als: zoals.

8 tsoet ghewaghen: lieflijk spreken.

9 Dit...daghen: Dit toont voor altijd.

10 zie Aant.

[p. 60]

 

Die hi daer soo schildert dat, diese zaghen

 

Zoo wel als deur hem noyt en hebben ghekent:^11-12

 

Met sijn kele loofd' hy God tot den hent,

 

Zoo dede hy ooc met zijn hemelsche penne.

15

D'eerde heeft d'lichaem, God de ziell' excellent:

 

Maer sijn fame ic allom' hoore en bekenne.¹⁶

11-12 dat...ghekent: dat zij, die de inkomst zagen deze nooit zo wel als door hem waargenomen hebben.

16 bekenne: verneem.

LVaant. Epitaphie van Arent Rullens.

Ic was een schilder, een goet Poëte bevonden
(Alzo dese consten pleghen te vergarene)²aant.
Maer veel meer was minen gheest in alle stonden
Gheneghen tot dichten dan om vele t'ontsparene,⁴
Van mijn bevallicheit is veel te verclarene,
Tsi int dichten, pronuncieren met de reste:⁶
Maer als ic begonst mijn conste t'openbarene,
Op een stellage spelende de wyse, en de beste,⁸
Doen scheen dat ic gheene deghelicheit en meste:⁹
Zoo wast van alle ander bootsen licht ende zwaer.¹⁰
En so ic de leuende contrefaitte in geste,¹¹
Zoo wel can ic nu de dooden contrefaicten naer.¹²

2 vergarene: zich verenigen; zie Aant.

4 t'ontsparene: te sparen.

6 pronuncieren: voordragen.

8 Op een toneel de rol van de wijze en voornaamste spelend.

9 deghelicheit: voortreffelijkheid; meste: miste

10 van: met; bootsen: nabootsingen.

11 so: zoals; de leuende...geste: de levenden nabootste door mijn acteren.

12 contrefaicten naer: nabootsen.

Titel Den aermen: de arme.