Den hof en boomgaerd der poësien

[p. 37]

⁺Epigrammen, en nieu-iaren

+ [pag. 43]

XIIIaant. An me Vrauwe van Wackene.

Alsmen v me vrauw' siet in d'eerbaer hoeffeninghen,¹
Van velden, bosschen, beemden, vlieghen en der iacht²
En met u Viole hoort by de Muses ooc singhen,
Zidy niet ten rechten voor Diana gheacht?aant.
Wtghenomen dat si dicmaels binnen den nacht,
Duuster wordt, en verandert in ons presentie:aant.
Maer ghy blijft eenvauwigh in v excellentie.⁷

1 Alsmen...siet: Als men u zich ziet bezighouden met; eerbaer: voorname; hoeffeninghen: beoefening.

2 vlieghen (als subst.): de jacht op vogels.

7 eenvauwigh: één in haar wezen; excellentie: uitmuntendheid.

XIVaant. An me Vrauwe van Wallebeke.

Ic gheue u voor een nieu-iaer met alle meynschen
Van die alderschoonste schoonheit den prijs,²
Diemen magh dijncken, willen, of weynschen:
Maer welck die is lat' ic in u aduijs.⁴

2 de eer van de allerschoonste schoonheid, die men...

4 lat'...aduijs: laat ik aan uw mening over.

XVaant. An me Vrauwe vanden Nes, Nazaretten & ç.

Ic ion' me vrauw' vanden Nes,¹
Dit iaer expres,²
Dat haer lief magh sijn ontrent,³
Zoo haer hert is wel present,⁴
Waer hy ooc es.

1 ion': schenk.

2 (voor) dit jaar uitdrukkelijk.

3 ontrent: in de buurt.

4 Zoo: zoals.

XVIaant. An me Vrauwe d'vtenhoue, van Ypre.

⁺Wat zoud' ic die van hem selfs niet en heeft
Gheuen u, die hebt al wat excellent is?

+ [pag. 44]

[p. 38]

 

Maer ic hebbe te weinschen, van diet al gheeft,³

 

Dat hy v dit Nieu-iaer zi zoo beleeft⁴

5

V gheuende een man die zoo moy en gent is,⁵

 

Als ghy vrauwen zijt in dat v bekent is.⁶

3 diet: die (= God) het.

4 Dat Hij zich gedurende dit nieuwe jaar, zie, zo gedraagt jegens u.

5 gent: bevallig.

6 in...is: in datgene dat gij zo goed verstaat.

XVIIaant. An Marie van Gheldre.

V hemelsche hand die maect elcken verbaest,¹

Als een groot miracle buter natueren:²

Want gheen man en sal voor v winnen haest,³

Den prijs van schryuen: (O eel creaturen⁴

Van vrauwen, dat si nu ter goeder hueren⁵

Verciert sijn, met uwen elen persoon)!⁶

Maer als ic ooc anmercke in dese kueren⁷

Dat u hand wordt vanden hemelschen Troon

Beweeght en gheleedt, gheue v dan den loon⁹

Die betaemt een vercoren instrument,¹⁰

Waer deur God hem wonderlic maect bekent.

1 die: expletief.

2 buter: buiten de grenzen der.

3 voor: op; haest: spoedig.

4 van: in het; eel: voortreffelijke.

5 ter...hueren: op een geschikt ogenblik.

6 Verciert met: voorzien van.

7 anmercke: in aanmerking neem; kueren: kunststukken.

9 gheleedt: geleid; gheue: (de hemel) v.

10 instrument: middel in Gods hand.

⁺XVIIIaant. An M. Christophle vander Beke, Aduocat.

Wt de fonteyn' Castali' is een Beke dalende,aant.
Die de cruyden van desen hof lustigh doet groeyen,²
Ende voetsel gheeft: want daer an is zi palende,³
Dats, ic ben van v Beke gheleertheit halende,⁴
Daermede ic mijn Poëetsche cruyden can besproeyen,
⁺Maer ghelijc de beken altijt vol sijn en vloeyen,
Al scheptmer wat uut, in alzulcker wijs oft zede,
Mindert u excellenti' niet al deel ic mede.^7-8

+ XVIII, 4 gheleertheit: gheleeertheit.

2 lustigh: lieflijk.

3 daer...palende: daaraan grenst ze.

4 Dats: Dat betekent.

+ [pag. 45]

7-8 Al schept men iets daaruit; op dezelfde wijze of manier vermindert uw voortreffelijkheid niet, al deel ik er in.

[p. 39]

XIXaant. An M. Franchois Florus excellent Schilder.

Naer dien ghi deur u Goddelicke scientie¹
Appelles name, zo hebt wtgevaegt en verdreuen²
Datmen nu niet meer voor een ghemeen sententie,³
Alsmen een Schilder wilt den hoogsten titel gheuen,
Hem Appelles en naemt, maer werdt veel meer verheuen⁵
Met hem by u te ghelijcken' die voor al gaet:⁶
Wat hoogher titel dan, can u self zijn toegheschreuen
Dan Florus? waerbi men den grootsten schilder verstaet.

1 Naar dien: Aangezien; scientie: kennis.

2 Appelles: genitief.

3 voor...sententie: als een algemeen geldende uitspraak.

5 werdt: wordt.

6 die...gaet: die boven allen uitsteekt.

XXaant. An M. François Hieman, ghelaureert Poëte.

Ialours Liefhebber van Mineruams camerieren¹,aant.
Wilt heur soo pingieren, met u hemelsche penne,²
Datmen heur proprieteit, wesen ende manieren,³
End' ooc u excellentie daer uut bekenne.⁴

1 Ialours: ijverzuchtig (in het goede); camerieren: hofdames; zie Aant.

2 pingieren: schilderen.

3 proprieteit: het typische; wesen: natuur.

4 bekenne: zou erkennen.

XXIaant. An I. Bauier Docteur inde Rechten.

Alzoo ic nu minen thresoor wel onderzochte¹
Om eenigh becaem en fraey Nieu-iaer u te gheuen²
Conforme uwen persoon, oft dat u nieu wesen mochte³
En heb' daertoe niet ghevonden oft beseuen:⁴
Want gh'ebt al dat iemande magh werden toegheschreuen⁵
Voor loof, licke zaken, die v mochten vercieren.
Dus in d'ste van gheuen, ionne ic v hier beneuen,^7
+Dat dese gauen in u moghen multiplieren.⁸
End' alzoo zoud'ic v wel derren certifieren,⁹
Dat ghy in Pallas hof (waer hi noch in wesen)¹⁰
Een plaetse zaudt hebben: ia ansiende u manieren

1 thresoor: schat

2 becaem: bevallig.

3 Conforme: overeenkomstig met.

4 heb' (ik); beseuen hebben: gevat hebben.

5 toegheschreuen: toegekend.

7 in d'ste: in plaats; hier beneuen: hiernaast.

+ [pag. 46]

8 multiplieren: vermeerderen.

9 derren certifieren: durven officieel verklaren;

10 10b indien die tuin (of hofhouding) nog zou bestaan.

[p. 40]

 

Anvaerdt de harpe, pilen, coker ende pesenaant.

 

Alreede zuldy zijn voor Apollo ghepresen.¹³

13 Dadelijk zult ge vereerd worden of ge Apollo waart.

⁺XXIIaant. An sijn lief, die hy zant heur pourtraiture.

Ic zend' u (lief) u figuere present¹
Biddende, neemtse in dancke gheheel,²
Al en is de conste niet excellent:
Nochtans wild' ic in uws herten tafereel,⁴
Zoo wel gheschildert wesen, met tpinceel
Van Cupido, dien meester verheuen:
Die u in mijn herte schilderde naer d'leuen.⁷

+ XXII, 4 uws: uuws.

1 u figuere present: uw beeld als geschenk.

2 Biddende: met aandrang verzoekend; gheheel: heel en al.

4 in...tafereel: in het schilderij van uw hart.

7 naer: overeenkomstig.

XXIII An een ionghe Dochter.

Ic schinck u (voor een Nieu-iaer) Katheryne
D'eere van Venus schoonheit oft imaige.²
Ic make u dan Venus, tot zulcken fine:³
Dat ghy my laett (in recompence van tmine),⁴
An u spelen, Mars figuere oft personnaige.⁵aant.

2 Venus: genitief; imaige: beeld.

3 fine: doel.

4 in...tmine: als vergoeding van het mijne (nl. dit gedicht).

5 Mars...personnaige: de figuur of rol van Mars.

XXIVaant. An M.V.H.

D'Audenaerdsche lieden ghemeene:¹
Enconnen egheene²
Wafelen backen: En waeromme?
Want wegh is nu al haer blomme⁴
Die sidy alleene.⁵

1 ghemeene: gezamenlijk.

2 En...egheene: kunnen geen.

4 blomme: bloemmeel.

5 sidy: zijt gij.

[p. 41]

⁺XXVaant. An d'excellente Roseane Poëtersse residerende te Dendermonde.^Titel

Eer dat ic u kenne (ó Roseane excellent)¹
Hebbe u ghekend, deur Haelsuut eloquentaant.
Die my te Ghend van u beghonste te narreren,³
Zegghende: daer was een dochter wonende ontrent⁴
Zijn woonste, welcke in dichten en componeren⁵
Wonder dede: ia wiens wercken dat passeren⁶
(Sprack hy) veel manlicke constighe weercken.⁷
Dies begonste ic mi (duer zulc aduerteren)⁸
Zeer te verwonderen, ende (zoo ghi meughd mercken)
Noch meer te verblien: ziende de const verstercken¹⁰
Vereeren en verrijcken deur een maeghd eerbaer,
Die zonder de studie ofte hulpe van cleercken¹²
Zonder lettre te kennen componeerd eenpaer¹³aant.
Schoon spelen, Refereynen, Liedekins, aldaer
Vul van alle gheleerde sententien en leeren.¹⁵
Waer deur ghi uws stads lof (al is si cleene voorwaer)¹⁶aant.
Meer dan of zy Scijpion hadde zuld vermeeren:aant.
Ghelijc Pallas bouen Mars is verre te eeren.¹⁸
Maer op dat ander v licht ooc meughen sien blijncken¹⁹
En dies haer profijt maken: ooc dat zelue keeren²⁰
Ten prise Gods, wild mi van u dichten schijncken.²¹
Op dat ic die verbreedt maecke eer zi mijncken²²
Deur de prente, waer bi sconstenaers lof groeyende is^23a
En op dat elc (dit ziende) magh zegghen, oft dijncken
Sulck een Roose-aene de Denne groeyende is.²⁵

+ [pag. 47]

Titel residerende: verbijvende.

1 kenne: van nabij ken (door dit schriftelijk contact).

3 narreren: verhalen.

4 dochter: jongedochter.

5 woonste: woning; componeren: samenstellen.

6 dat: expletief; passeren: overtreffen.

7 hy: Haelsuut; manlicke: van een man.

8 aduerteren: zeggen, spreken van.

10 verblien: verheugen; verstercken: krachtiger worden.

12 cleercken: geleerden.

13 eenpaer: gelijkmatig.

15 sententien: uitspraken; leeren: leringen.

16 si: de stad.

18 is... te eeren: moet vereerd worden.

19 ander: anderen.

20 profijt maken: voordeel halen; dat zelue (licht).

21 prise: lof; wild: imperat.

22 verbreedt: bekend; mijncken: schade lijden.

23a past bij 22a; prente: boekdrukkunst.

25 Denne: Dender.

[p. 42]

⁺XXVI Roseane an Lucas D'heere.

Ghy schrijft tot een die simpel is in de Practijcque,¹
Onwijs aerme gheboren, en noch niet rijcke²
In de conste gheel magher ende teere,³
Slecht ongheleerd, zoo ghy hier zied publiicke:⁴
Maer nochtans zendic een groete vriendeliicke
Tot Ghendt an v lieue Lucas d'heere.
Op dat ic wat danckbaerheits weder keere⁷
Tot u die gherekent ziit onder d'expeerde.⁸
Als ic van u hoorde ic schaemde my zeere
Dat was als my Haelsuut van v vercleerde,¹⁰
Ic en hebbe v noynt (meen ic) ghesien op d'eerde
Dan deur uwen brief, danc heb v Ionste:¹²
Daer in ghy schriift dat ghi van mi dicht begheerde¹³
Dwelc (ic kend) te cleen is en te sober in de conste.¹⁴
Ic beminde Rhetorica van dat ic begonste
Die t'handtieren, zonder schriuen of lesen:
Maer sheeren milde graci' (die my begaeft vp tronste)¹⁷
Is op u (Luca) ouervloedigher gheresen.¹⁸
Die ziit onder alle d'artisten ghepresen
Al begheerde van een maeght Rhetoricams lessen:²⁰
Die in de zulcke niet crachtigh en kan wezen,²¹
En die ic deur d'aude lanx om meer moet messen²²
Als eene Roose die verdwiint, by gheliickenessen.²³aant.
Nochtans minen gheest in u begheerte verbonden is,²⁴
Want dat my is ghegheuen deur Gods addressen
V van my uut ionsten ionstigh ghezonden is.^25-26:

+ [pag. 48]

1 simpel: onontwikkeld.

2 Onwijs...gheboren: Onwijs, arm geboren.

3 magher...teere; gering en zwak.

4 Slecht: geheel; publiicke: openlijk.

7 weder keere: zou doen wederkeren.

8 expeerde: ervaren lieden.

10 vercleerde: vertelde.

12 danc...Ionste: daarvoor hebbe uw vriendelijkheid dank.

13 Daer in: in welke brief.

14 cleen: onbeduidend; sober: armzalig.

17 graci': genade; die...tronste: die mij - ongeveinsd gesproken - begiftigt.

18 gheresen: neergedaald.

20 begheerde: begeert gij.

21 Die: ‘Rhetorica’; de zulcke: ‘een maeght’.

22 die: ‘Rhetorica’; d'aude: ouderdom; lanx om: hoe langer hoe.

23 by gheliickenessen: om een vergelijking te gebruiken.

24 in u begheerte: met uw verlangen.

25-26: Want wat mij door Gods bijstand gegeven is, is aan u van mijnentwege uit gunst welwillend toegestuurd.

[p. 43]

⁺ XXVII An Ch. C.

V Schoonheyt (waer ic cam altoos)
Elc oynt vercoos,^1-2
Gheuende u den prijs hier beneuen,³
Dus wat can ic u anders gheuen
Dan minen voos?⁵

+ [pag. 49]

1-2 Ieder verkoos - waar ik telkens kwam - uw schoonheid.

3 hier beneuen: als gevolg van deze uitverkiezing.

5 voos: stem.

XXVIII An M. de Galleye.

Daer zijn nu curts, zommighe deugnieten gevangen¹aant.
Om op de Galley' te stellen naer sheeren raet,²
Waer naer zeker de zelfde niet zeer en verlanghen,
Maer zijn bynaer van anxt en droufheit desperaet.⁴
En ic gh'eel ter contrarie (op dat ghijt verstaet)⁵
Ben drouue, ende mi spijtt, uut zeker waerommen⁶
Dat ic op de galleye niet en can ghecommen.

1 curts: kort geleden.

2 raet: oordeel.

4 desperaet: wanhopig.

5 ter contrarie: integendeel.

6 spijtt: spijt het; uut...waerommen: om een bepaalde reden.

XXIX Van de droufheyt eens Quidams.^Titel

D'wijf eens mans die ic wel kenne, stond laetst in baren,¹
End' eer si wel caut was, sprack hi tot zijn ghevaren²
(Den droufvaert contrefaictende, hi wildet wel weten):³
Och! ic ben so drouue om mijn wijfken, lieue caren,⁴
Dat icse tot deser tijt niet en can vergheten.

Titel eens Quidams: van een zeker iemand.

1 in baren: op de lijkbaar, boven de aarde staan.

2 wel: goed en wel; ghevaren: vrienden.

3 Zich bedroefd aanstellende, hij wilde er (voor zijn droefheid) wel voor uitkomen.

4 caren: vrienden.

XXX Epigramme van den Caproen.^Titel

Onder den caproen, maghmen veel bemoen:¹
Dees leelicke mocken caproenen draghen,²

Titel Caproen: mantelkap.

1 bemoen: vermoeden.

2 mocken: sletten.

[p. 44]

 

Niet dat de zonne heur hinder sau doen:

 

⁺Maer vaer hebbende (so ic can bevroen)⁴

5

Oftse eenighe lieden te by besaghen.⁵

 

Menigh schoon aensichtgen (tot elx behaghen)

 

Steect ooc daer onder staut, fraey en coen,⁷aant.

 

D'welc loerooght en lacht (tgaet zonder vraghen)⁸

 

Onder den caproen.

+ [pag. 50]

4 vaer: vrees; bevroen: begrijpen.

5 Oftse: Dat hen; te by: van te dichtbij.

7 staut...coen: niet verlegen, knap en vermetel.

8 loerooght: met de ogen loert; tgaet: het gebeurt

XXXIaant. Van een Neen, tot een ionghe dochter.

Een zoet Neen, end' een weygheren ooc mede¹
Verciert met een lagsken, ô schoone maeght,
Dat vought u soo wel, en tis een goe zede,³
In een teecken dattet my wel behaegt:⁴
Vseret vry, wie datter ouer claeght,⁵
Mi zegghende, neen, laett staen en sitt stille:⁶
Maer laett my daerneffens doen dat ic wille.

1 mede: daarbij.

3 vought: past; zede: manier.

4 In....teecken: tot, als een teken.

5 gebruik het gerust, wie ook daarover moge klagen.

6 laett staen: laat dat achterwege.

XXXII Tot eenen zynen vrient.

Ic versta dat ghy ghehoort hebt in uwe palen¹
Dat ic ghestoruen ben hier binnen dese stede:
Maer ic certifier' u, de duuel moet mi halen,³
Indien dat waer is, oft eist dat ict dincke mede.⁴
Eenighe qua tonghe dees mare gaen dede
Zoo ic gh'oort hebbe, dat ghi hebt een siecte groot:^5-6
Maer God geue, datt so waer moet sijn, dits mijn bede⁷
Alst waer is dat ic ben ghestoruen of doot.

1 versta: hoor zeggen; palen: streek.

3 certifier': verklaar officieel.

4 oft eist: of zou het zijn; dincke: overweeg.

5-6 Een roddelaar liet dit gerucht rondgaan dat gij, naar ik gehoord heb, zwaar ziek zijt.

7 datt: dat het; bede: gebed.

[p. 45]

XXXIII Remedie ieghens de Peste.

Remedie ieghens de peste sal sijn,¹
Dat ghy voor al, des morghens vrough op staet,
⁺Ende ontbijtt, drinckende zeer goeden wijn.
Vseert snoenens een spijsken delicaet,⁴
Vliende grouen cost: want dien is quaet,⁵
Tsauonds doeghet tselue en altijt om tbeste.⁶
Cuendy dit gh'useren (naer minen raet)⁷
Een iaer of twee daer en is af gheen queste,
In drye maenden en sterfdy niet vande Peste.^8b-9

1 ieghens: tegen.

+ [pag. 51]

4 Vseert: Gebruik; snoenens: 's middags; delicaet: uitgelezen.

5 Vliende...cost: Ontvluchtend zwaar voedsel.

6 doeghet: imperatief; om tbeste: zo goed mogelijk.

7 Cuendy...gh'useren: Indien gij dit zoudt kunnen toepassen.

8b-9 dan is er geen kwestie van dat ge binnen twee of drie maanden sterft aan de pest.

XXXIV Tot een bruyn dochtere, nochtans hoouerdigh.^Titel

Waert datmen hier als by de Mauritanen¹aant.
Hachte tbruynste coleur voor tschoonste siet²
Zo soudt ghi moghen segghen oft wanen.³
Dat ghi schoon waert, maer nu en zidijs niet.

Titel Volgens S. Eringa, a.w., p. 128 is deze bruyn dochtere M.V.H. (XXIV), de jongedame uit Oudenaarde (LVII).

1 Waert: was het.

2 de bruinste kleur voor de mooiste zou houden, siet: kijk.

3 wanen: menen.

XXXV Van een Ioncker die ieghen sijn wijf speelde.^Titel

Een Ioncker uut ghenoughten inden Mey¹
Speelde ieghens ziin ghesellinne
Alleen om twee cuskens zoo ic u sey,³
Die hi ooc verloos: maer doen sprac ziin minne,⁴
Ten is mi niet ghenoegh dat ic eens winne:
Dies spel' ic we'er icker viere hebbe oft niet.⁶
Heur man craude siin hooft, als belaen van sinne.⁷
Dit ziende den knecht (diedt was een verdriet,⁸

Titel speelde ieghen: een spelletje deed met.

1 ghenoughten: genoegen.

3 Alleen: enkel.

4 verloos: verloor; minne: geliefde.

6 Daarom speel ik er nu om, of ik er vier krijg of niets.

7 craude: krabde; belaen: gekweld.

8 diedt: voor wie het.

[p. 46]

 

Dat siin meester hem soo vervaert gheliet)⁹

10

Sprack, heere en vreest u niet van dien spele,

 

Ic doe v dheelft als waert om noch so vele.¹¹

9 hem...gheliet: zich zo bedremmeld gedroeg.

11 Ik doe de helft voor u, al was het spel om nog eens zoveel.

XXXVI Van het schoon Mammeken.^Titel

⁺Mammeken dat lof end' eere betaemt
Wit als een eykin, vet als een mollekin,²
Een Goddinnen mammeken waerd ghenaemt.³
Cleen wurtgen dat de Roosen beschaemt:⁴
Rood criexkin (zeghic) med zijn clein olleken⁵
Vp een effen rond yuoore bolleken.
Mammekin van sattijn wit en claer.
Lieflijc tepelkin aerdigh drolleken⁸
Het welcke meestendeel bedect es, maer
Ick wedde om eens te besiene tis waer.¹⁰
Mammeken dat zulcke gratien heeft¹¹
Dat een man wel zoude maken eenpaer¹²
Het kindeken om u te zughen naer,¹³
Wel ghemaect mammeken waerd dat het leeft.¹⁴
Stijf mammeken, twelc niet en beeft¹⁵
We'er datmen springht en danst, loopt ofte gaet.¹⁶
Mammekin dat vulle ghetughe gheeft¹⁷
Van de reste dat den persoon ancleeft.¹⁸
Mammeken mignon, hups en delicaet¹⁹
Twelc wijt en verre van dander staet.²⁰
Amoureus mammeken dat gheeft in d'hand²¹
Een begherte om eens te tasten, iaet:²²
Maer men mach als dan ooc, naer minen raed
Niet al te by commen an uwen cant,²⁴

Titel Mammeken: borstje.

+ [pag. 52]

2 eyken: eitje.

3 waardig een godinneborstje genoemd te worden.

4 wurtgen: wratje.

5 olleken: holletje, putje.

8 drolleken: schelmpje.

10 Ik wed om het eens te zien, dat het waar is.

11 gratien: bevalligheid.

12 maken: verwekken; eenpaar: steeds.

13 om...naer: opdat dit naderhand aan u zon zuigen.

14 Wel ghemaect: welgeschapen.

15 Stijf: gespannen.

16 We'er: hetzij.

17 vulle: tenvolle; ghetughe: getuigenis.

18 ancleeft: toebehoort.

19 Lief, mooi en teer borstje.

20 dat ver van het andere (borstje) staat.

21 Amoureus: verliefd makend.

22 iaet: jawel.

24 by: dichtbij; cant: zijde.

[p. 47]

25

Ofte daer zaude (dit es mijn verstand)²⁵

 

Een ander beghaerte zaen uut becliuen.²⁶

 

O precieusen ende schoonen pand!²⁷

 

Ia miraculeusen boesem, want

 

⁺Ghy doed handen afslaen, die nochtans blijuen²⁹

30

Gheheel ende ongheschendt, machmen u toescriuen.³⁰

 

Au burstgens, die niet en hebben van doene

 

Med papieren oft hauten berd vp te stiuen

 

Om alzo te makene langhe liuen.^31-33

 

Ripe mammekens, al voor den saeysoene,³⁴

35

De welcke doen roupen staut ende coene:³⁵

 

Ic moet huwen, dus gheeft my eenen man:

 

Want ic beghinne my ziet te schoene

 

Op een viue, staghet my niet wel groene?^37-38a38

 

Ogh hoe gheluckigh es den ghuenen dan

40

Diedt gheloofue heeft dat hy mach of can

 

Maken van dees mammekens iongh en cleene

 

Schoone vrauwen burstgens, ende waer van⁴²

 

Dat groeyen mueghen (dit behoorter an)⁴³

 

Veel zulcke fraey burstkens, ende anders gheene.⁴⁴

25 verstand: mening.

26 zaen: spoedig; becliuen: opschieten.

27 precieusen: kostelijk.

+ [pag. 53]

29 afslaan: wegslaan.

30 ongheschendt: ongedeerd; onhandige zinspeling op afslaan = afhouwen, naast wegslaan.

31-33 Hé borstjes die het niet nodig hebben door papieren of houten plankjes, (‘cups’) stijver te worden om zo slanke lichamen te vormen; zie LXVII, 14-15.

34 Ripe: rijpe; voor: vóór.

35 doen roupen: roepen; staut ende coene: vrijpostig en overmoedig.

37-38a Want kijk, ik [het borstje] begin mij te schoeien met maat nr. 5 (schoeien hier fig.).

38 groene: jeugdig.

42 vrauwen burstgens: vrouwenborsten.

43 dit...an: dit behoort erbij.

44 Veel: nl. door nageslacht.

XXXVII Van de leelicke mamme.

Fy leelicke mamme end' u me'ghezelle¹
Die zoo rond zijn, als schoteldoucken wack,²
Die hanghen en slingheren, als een belle.
Vuyl mottighe peijnsen leelic van velle⁴
Zueghen mammen (zegh ic) en natten zack,⁵
Mammen die zijn zo amoureus en lack⁶
Als een vule doode stinckende prye.⁷

1 Fy: foei.

2 als...wack: als natte vaatdoeken.

4 Vuyl...peijnsen: vuile walgelijke pensen.

5 Zueghen mammen: zeugenborsten.

6 amoureus: prikkelend; lack: wulps.

7 prye: kreng.

[p. 48]

 

Mammen de welcke men wel alle clack⁸

 

Vp de schauderen slaet aen d'ander sye.

10

Mammen om te zooghen twee of drye

 

Van lucifers welpens ende Draken:

 

⁺Ia daermen na tfaitsoen van auden tye¹²

 

Van dees hanghende capproens of mocht maken.¹³

 

Fy beroocten lap diemen moet vp haken.¹⁴

15

Berimpelt vel, wit als een caue of schauwe:¹⁵

 

Diemen wel (zonder van by te ghenaken)

 

Vp den rueck zou volghen, zoo ic hauwe.¹⁷

 

Mammen die zoo cleen staen an haer vrauwe

 

Dat schijnt dat heur twee billen zijn ghehecht

20

An haeren boezem, wel en ghetrauwe:²⁰

 

Diemen daerom magh wijs noemen te recht

 

Want (zoomen ghemeenlicken hier zeght)²²

 

Zulcke eene heeft wat inden boesem ghecreghen.

 

Mammen welcke niet en maken ghevecht²⁴

25

Ghy weet wel waer, zoo d'andere wel pleghen.

 

Om u te schilder'ne wel en van deghen²⁶

 

Naem ic gheluwe zwart, ende bruun rood.²⁷

 

Mammen afgriselick in alder weghen²⁸

 

B'haudens dat u toeb'hoort dees eere groot²⁹

30

Die ick u gheuen wille bider doot,³⁰

 

Dat is dat ghy noch wel muecht zijn gheleken

 

By een beroocte blase, daer ter moot^31-32

 

De kinders heur keuten in garen en steken.³³

 

Fy ick en wilder toch niet meer af spreken,

35

Ofte ick zoude (met orloue mijn heeren)³⁵

 

Minen pater noster breken ofte keeren.³⁶

8 alle clack: ieder ogenblik.

+ [pag. 54]

12 tfaitsoen: de handelwijze.

13 Van...capproens: van die (= v. zulke) neerhangende mantelkappen.

14 beroocten: smerige; vphaken: hoger vastmaken.

15 een...schauwe: een schoorsteen of stookplaats.

17 hauwe: vermoed.

20 wel en ghetrauwe: wis en waarachtig.

22 ghemeenlicken: gewoonlijk.

24 maken ghevecht: minnedrift veroorzaken.

26 van deghen: naar behoren.

27 Nam ik geel, vermengd met zwart, en bruinrood.

28 in...weghen: in alle opzichten.

29 B'haudens dat: tenzij dat.

30 bi: bij (in eedformule).

31-32 gheleken...blase: vergeleken met een vuile blaas; ter noot: desnoods.

33 keuten: bikkels; garen: verzamelen.

35 met orloue: met vergunning.

36 pater noster: bidsnoer; keeren: omgekeerd opzeggen, nl. van afschuw.

[p. 49]

XXXVIIIaant. An Cousijnken, tsotkin van mijn Heere van Wackene.

⁺Elck rekent u maeghdschap haubolligh haer
Namende u Cousijn Cousintgen eenpaer^1-22
Zoo ooc u gheslachte groot is bevonden:
Want vele die u soo heeten voorwaer,
Niet seer en lieghen u bestaende naer⁵
Al maken zi den wiisaert t'allen stonden.⁶

+ [pag. 55]

1-2 Elkeen rekent - op een dwaze manier - de verwantschap met u tot de zijne, door u, Cousijn, steeds Cousintgen te noemen.

2 Cousijn: neef.

5 Liegen niet al te zeer, als uw naaste familieleden.

6 Al doen ze altijd of ze verstandig zijn.

XXXIXaant. Anden Burghmeester Campen ter Veren, Rondeel op de Fransoysche wyse.

Devr Campen vroet comt eere victorie en goet:¹
Tbliict wel an vele vrome mannen excellent,²
Dies de chroniicken vol siin, ons makende vroet³
Dat niemandt ghecroont magh noch wesen en moet⁴aant.
Dan die deur Campen priis windt tot den hent.⁵

Christus is om ons (die anders waren gheschent:⁶

Mids de zonde) een verlosser, en dat in siin bloet⁷aant.
Deur Campen vroet,⁸
Laett ons dan in desen Capitains regiment⁹
Vromelic striden, ons wapenen diligent,¹⁰
Zo crighen wy in hem der victorien hoet,¹¹
Deur Campen vroet.

1 Devr...vroet: Door verwoed te strijden; goet: bezit.

2 vrome: dappere.

3 Dies: hiervan; makende vroet: meedelend.

4 ghecroont: zie Aant.

5 priis: roem der overwinning.

6 gheschent: in het verderf gestort.

7 Mids: Door.

8 Campen: strijden.

9 in...regiment: onder het bevel van deze aanvoerder (Christus).

10 Vromelic: dapper; ons...diligent: ons ijverig wapenen.

11 der...hoet: de krans der overwinning.