Journalistiek leven in Curaçao

Worstelaars tegen het kiesreglement.

Lang was de worsteltijd van de Pers op Curaçao voorbij, toen op Sinterklaasdag 1938 de bevolking verrast werd met een nieuw weekblad, het blad Curaçao (nr. 149). Het nog immer bestaande weekblad dankte zijn ontstaan aan een wijziging van het kiesreglement in Curaçao.

Nadat het Regeringsreglement van 1865 had uitgediend,

[p. 184]

kwam er in 1937 een nieuw, dat de Staatsregeling genoemd wordt.

Onder het oude regerings-reglement was er een Koloniale Raad met 13 leden, maar nadat de Staatsregeling van 1937 in werking was getreden kwamen de Staten van Curaçao als volksvertegenwoordiging in de gemeenschap. Een zeer beperkt kiezerscorps (2754 kiezers op 90.870 inwoners) koos 10 leden, de gouverneur benoemde de andere 5. Reeds bij de opening van de eerste zitting der eerste Staten werd evenwel een nieuw kiesreglement voorspeld en in de loop van 1938 ontbrandde hieromtrent een strijd, die zich als zovele worstelingen van vroeger dagen, toespitste op de tegenstelling tussen katholiek en niet-katholiek. Toen dit nieuwe kiesreglement in de vergadering van de Staten van Curaçao op 20 December 1938 werd aangenomen, stemden dan ook de 8 katholieke leden voor, de 7 niet-katholieke leden tegen. De zaak van het kiesreglement ter zijde latende (de uitbreiding was miniem, slechts ½%)¹⁾ dient te worden opgemerkt, dat het weekblad Curaçao hieruit ontstond. In de loop van 1938 verschenen in het dagblad Beurs- en Nieuwsberichten verschillende artikelen, zowel van buitenstaanders als van de redactie, tegen het voorgestelde kiesreglement, omdat de uitbreiding van het kiesrecht zodanig was, dat het juist ten goede zou komen aan het gewone volk, dat vrijwel geheel katholiek is. Indirect zou dit de politieke positie van de katholieken dus versterken, iets dat voor menigeen vanzelf sprak, omdat immers de inheemse bevolking vrijwel geheel katholiek is, maar waartegen toch veel oppositie rees. Plotseling hielden de artikelen in de Beurs- en Nieuwsberichten op en ging het

1) In 1937 op 90870 inwoners 2754 kiesgerechtigden (3.03%); in 1941 op 107.891 inwoners 3.953 kiesgerechtigden (3.66%), dus ongeveer ½% meer; de werkelijke toeneming was 1199.

[p. 185]

gerucht in de stad, dat er pogingen gedaan werden een Protestants dagblad op te richten. Dit is niet gelukt, maar wel verscheen op 5 December 1938 het weekblad Curaçao, uitgegeven door een tot dan toe onbekende ‘Vereniging tot behartiging van de staatkundige, economische en culturele belangen van het gebiedsdeel Curaçao’. Eigenaar-hoofdredacteur van het blad werd Dr. Willem Pieter (‘Willy’) Maal, die ook voorzitter van genoemde vereniging was en gedurende de zittingsperiode van 1938 tot 1942 lid van de Staten van Curaçao (bij de verkiezingen volgens het nieuwe kiesreglement in 1942 werd Dr. Maal niet herkozen, maar werd na het heengaan van den ondervoorzitter van de Staten Carel Nicolaas Winkel op 4 April 1944 door den Gouverneur in diens plaats als lid benoemd). Dr. Maal behield de eindredactie, doch tot uitvoerend redacteur werd benoemd Johan van de Walle, die ook de redacteur van de Beurs- en Nieuwsberichten was. Merkwaardig was, dat dit weekblad, dat zich als oppositie-blad zou ontpoppen bij de semi-officiële drukkerij van De Curaçaosche Courant (hoofdstuk IV) werd gedrukt. Later verhuisde het blad naar Drukkerij Blok, vanwaar het na Bloks vertrek in de lente van 1944 naar De Stad N.V. overging.

Voor een oppositie-blad was zeker plaats op Curaçao, daar het immer een teken van de gezondheid ener democratie is, dat ook minderheidsgroepen zich vrijelijk kunnen uiten. Dat zulk een minderheidsgroep dit in wat felle bewoordingen moet doen teneinde gehoord te worden begrijpt men ook. Jammer is het daarom, dat het blad Curaçao van de aanvang af zichzelf een antipapistisch cachet verleend heeft, waardoor het aan gezag verloor, juist in de kringen, welke het op vermeende misstanden wilde wijzen. Reeds het eerste nummer geraakte slaags met de Amigoe di Curaçao, die reeds in zijn editie van 10 December 1938 zo verbolgen was, dat het blad verklaarde het weekblad Curaçao niet te zullen bestrijden. Enkele uitzonderingen daargelaten dat beide periodie-

[p. 186]

ken slaags raakten, is de Amigoe-redactie hierbij gebleven, ook al heeft het blad Curaçao met evengrote hardnekkigheid jaar in, jaar uit de artikelen van de Amigoe di Curaçao bestreden, zijn redacteuren aan de kaak gesteld en van tijd tot tijd venijnige steken onder water gegeven, die overigens vaak getuigden van grote geestigheid. Het blad is blijven strijden tegen het kiesreglement, doch begon al spoedig artikelen op elk gebied te publiceren. Als zodanig had het zeker een plaats in de Curaçaose samenleving, doch helaas heeft het door terug te gaan naar een ouderwets stelsel van bestrijding zichzelf veel kwaad gedaan.

Toen Van de Walle in Februari 1943 in verband met zijn benoeming aan de Gouvernementspersdienst in Suriname aftrad, ging de door het Bestuur der Vereniging aangewezen commissie meer zelf doen. Wel is sedertdien steeds iemand met het uitvoerende redactiewerk belast geweest, doch merkwaardig genoeg was dat altijd iemand die in overheidsdienst was. Het lag voor de hand, dat men aan deze functie dus geen officieel karakter verleende.

Een politiek blad in de zin van verbonden aan een bepaalde partij werd het weekblad Curaçao niet. De groep die het voortgebracht had, consolideerde zich niet als partij, deed bij de volgende verkiezingen in 1941 niet mede en trad bij de laatste, die van 1945 ook niet als partij op. Wel vormde zich toen uit verschillende bevolkingsgroepen een soort blok, de Democratische Partij. Deze is begonnen met een eigen partij-orgaan, feitelijk het eerste echte partij-orgaan dat op Curaçao gelanceerd is: Democraat (nr. 210). Het tweede, hiernaast opgericht, was Recht en Vrijheid (nr. 211) van de Curaçaose Protestantse Partij, dat evenwel slechts enkele malen uitkwam.