Pulse frambozen

[p. 132]

32.

In die dagen betekende het in Pulle nog iets wanneer iemand van het dorp een diploma behaalde. Toen Maaike en ik het ezelsvel al liftend in Brussel waren gaan ophalen, gaf grootvader Obbels voor de familieleden een soort van receptie met muskaatwijn en jenever op krieken. In 1957 was het trouwens niet moeilijk een job te vinden in het vrij onderwijs. De demokratizering van het middelbaar onderwijs begon zich op te dringen en de eerwaarde leraars konden deze toevloed van leerlingen niet langer indijken. Via het Nationaal Fonds voor de Oorlogsslachtoffers kreeg ik vier aanbiedingen: ik kon beginnen in Gent, Sint-Niklaas, Antwerpen of Turnhout. Omdat ik voor geen geld ter wereld uit Pulle wilde vertrekken, besloot ik de kat uit de boom te kijken. Tegen het einde van de vakantie liep meester Gust van Eyndt, die intussen in Pulle hoofdonderwijzer geworden was, bij ons aan met de melding dat in het Technisch Instituut Scheppers te Herentals nog enkele vakante betrekkingen waren. Nog dezelfde dag ging ik daar mijn kandidatuur stellen en werd ik aangesteld. Om een heleboel redenen (er was ook een tuinbouwschool met een immense boomgaard en fascinerende serres, er was een imkerij, er stonden enkele koeien, er was een binnenhof met wilde wingerds en olmen en volières en een visvijvertje...) beviel de school me dadelijk. Toen ik in het leraarslokaaltje mijn lesrooster stond af te schrijven, stootte ik op een wonderlijke vent... Hij heette Jos Dom, woonde in Kessel, en had pas zijn diploma van wiskundeleraar behaald. Dezelfde voormiddag was hij gaan solliciteren in een school te Turnhout, had zich daar laten aannemen, was in de autobus beginnen te dubben over het zelfingenomen en autoritaire optreden van de direkteur aldaar, en had toen maar besloten ook nog eens elders zijn kans te wagen... In de autobus naar de Lindekens vertelden wij elkaar ons curriculum vitae, dat gekke parallellen vertoonde... Zo bijvoorbeeld was ihij ook een zater-

[p. 133]

dagmiddagmilicien. ‘Welk bataljon?’ vroeg ik naast mijn neus weg. ‘Het vijfentwintigste,’ beweerde hij. ‘Het is vreemd dat ik je in de kazerne op de Luchtbal dan nooit gezien heb,’ opperde ik. ‘Voor de afschaffing ervan behoorde ik namelijk ook tot dat bataljon...’ Hij keek me grijnzend aan. ‘Jij moet nogal een soldaat geweest zijn, als je niet eens weet tot welk bataljon je behoorde! Het vijfentwintigste bataljon is gekazerneerd in Brasschaat. Het is trouwens helemaal niet afgeschaft... En ik zal het toch wel weten! Elke zaterdagmiddag moet ik ernaartoe. Een paar weken geleden ben ik er zelfs mee op kamp geweest in Lombardzijde...’ Toen ik merkte dat het hem heilige ernst was, bond ik maar in. Misschien waren er in dat kadul gedraaide land van ons wel twee of drie vijfentwintirgste baltaljons, en ik was inderdaad maar een milicien van ‘kaarsje schieten’ geweest. Op de eerste dag van het schooljaar echter kwam Jos met hoogrode kop op me toe... Zijn verhaal was er één uit duizend. De zaterdag na onze kennismaking was hij plichtsgetrouw het vaderland gaan dienen in Brasschaat. Tijdens het appel begon hij aan mij te denken. En omdat ik toch een beetje achterdenken in hem gewekt had, keek hij onderzoekend naar de soldaat naast hem... Het cijfer 24 droeg die op de schouder. Jos keek naar zijn andere buurman: die pronkte ook met nummer 24... Jos draaide zich verbouwereerd om: overal zag hij 24! Als een geslagen hond sloop hij uit de gelederen. De adjudant kon zijn ogen niet geloven. Met de vinger op zijn nummer 25 sleepvoette Jos op de man toe. Geweldige konsternatie natuurlijk! Hoogverraad... landverraad... spionage... Jos werd dadelijk naar de intendance-officier gesleept. Hoe was dat mogelijk? Jos' naam kwam inderdaad niet voor op de officiële lijsten. Maar wie had dan zijn naam met een kogelpen aan de officieuze lijsten toegevoegd? En hoe kwam het dat ze hem in die twee jaar niet gemist hadden bij het vijfentwintigste bataljon? Sedert die dag heb ik er altijd moeite mee gehad ‘das Militär’ au sérieux te nemen; Jos klaarblijkelijk niet: zijn

[p. 134]

zoon studeert met veel sukses aan de Militaire Akademie... Intussen had Paul Hardy zijn beloften ook in daden omgezet: hij had een selektie uit mijn gedichten met een warme aanbeveling toevertrouwd aan Herman van Fraechem, die indertijd te Lier ‘De Bladen voor de Poëzie’ redigeerde. Herman van Fraechem, priester-leraar én dichter, was een zachtaardige en minzame aristokraat. Hij kon met grenzeloze liefde over poëzie en dichters praten en had tevens het geduld om naar beeldenstormers te luisteren. ‘Waan en Pijn’ heette de bundel van mij, die hij uitgaf. Telkens als ik deze gedichten herlees, overvalt mij een gevoelen van onbehaaglijkheid... Het kan toch niet dat ik in die zó gelukkige jaren zulk een pessimist, zulk een fatalist, zulk een apokalyptische en kosmische doemdenker was? Iemand naäpen heb ik nooit gedaan. Iets veinzen of voorwenden kon ik ook nimmer. Niemand kan aantonen dat hij me ooit écht beïnvloedde. Er is maar één verklaring: ik moet inderdaad de reïnkarnatie zijn van iemand die in zijn leven iets vergat te zeggen óf niets mocht zeggen en die in deze tijd van liberalizering, liberteit én libertinisme de kans schoon zag. Het feit dat een jongeman in de tweede helft van de jaren vijftig in de Kempen gedichten publiceerde én dus als het ware uitbazuinde dat hij anders was dan de anderen, is op zichzelf al een absurditeit. Eigenlijk kwam het erop neer dat ik van de daken verkondigde: ‘Hela! Ik ben het die gek is!’ En als ik er dan nog aan toevoeg dat ik toch van Pulle was, dat ik dus van huis uit behept was met dingen als schroomvalligheid, timiditeit, schuchterheid, faalangst, kwetsbaarheid, wantrouwen, achterdocht... ja, dan is de onbegrijpelijkheid kompleet. Eén (aanvankelijk gelukkige) reflex heb ik nog gehad: ik wist me een beetje te camoufleren; ik noemde mezelf Robin Hannelore, naar de namen die Maaike en ik voor onze eventuele nakomelingschap gekozen hadden. Dit plan zou later echter verijdeld worden door een zware miskraam die Maaike had. Toen wij jaren later na een spreekbeurt in Lommel op de terugweg onze honger stilden in

[p. 135]

een Chinees restaurant te Geel, zat aan de tafel naast de onze een fleurig gezinnetje: een jong echtpaar met zoontje en dochtertje. Na een tijdje vingen wij de namen Robin en Hannelore op. En toen bleek dat die mensen zich voor de namen van hun kinderen hadden laten inspireren door mijn pseudoniem. Het heeft dan uiteindelijk toch voor iemand enig nut gehad... In mijn (op aanraden van Paul Hardy) ongepubliceerd gebleven prozawerken uit die tijd (‘De Doofpotvissen’ en ‘De Doodrijder was een Dichter’) zijn eveneens zwaarmoedigheid, defaitisme en zelfs nihilisme schering en inslag. Nu, ik kon ook op geen enkel lichtpunt wijzen. Ik was geabonneerd op een tijdschrift dat ‘Kontrast’ heette en in Lier zijn bakermat had, maar daarin werden zulke atonale nonsens gepubliceerd dat ik ervan gruwde.