Pulse frambozen

[p. 26]

8.

14 juni 1944. Tot op die dag had ik in een sprookje geleefd, was ik een zonne- én zondagskind geweest. Het was een heerlijke ochtend. De zon scheen op de ontbijttafel. Ik gaf mijn tamme kauw te eten, die vader enkele weken voordien meegebracht had van het Driehoekshof toen hij daar de met nesten verstopte schoorstenen was gaan vegen, en hing de kooi buiten in de zon. Vader vertrok te voet naar zijn werk op Krabbels: hij was bezig aan een verbouwing in de Boudewijnhoeve, die haar naam te danken had aan de toenmalige prins Boudewijn, die er als scout ooit op kamp geweest was. Moeder inspekteerde mijn oren, handen en knieen, en kamde mijn haar. Daarna kwamen mijn broertjes en zusjes aan de beurt. Het geronk van vliegtuigen werd hoorbaar. Ik liep naar buiten en speurde met de handen boven de ogen de ijlblauwe lucht af. Een escadrille onooglijke vliegtuigjes hing boven het dorp. Plotseling begon het afweergeschut te bonken, bijna onmiddellijk gevolgd door het knakkend exploderen van twee lichte bommen. ‘Gust, kom binnen!’ schreeuwde mijn moeder angstig. Ik zag hoe de vliegtuigjes onverstoorbaar hun weg verderzetten. Toen ik naar binnen ging was alles stil. Amper had moeder haar rug gedraaid, of ik sloop weer naar buiten. Langs de gevel liep ik naar het voortuintje. Ik ging op de onderste lat van het hekje staan. Op de Kiezelweg kwam Gust Simons, de buurman, aangefietst. Hij keek van me weg. Wat later kwam War Simons, een zoon van de buurman, bij mij staan. Hij had een met siroop doordrenkte boterham in de hand. ‘Marcel Obbels is dood,’ zei hij. Het drong niet tot mij door. War vertelde wel meer onzin. Uit de richting van het Vroegeinde kwamen de jongens van Sus van Laer aangestapt. Het was tijd om naar school te gaan... Ik opende het hekje, sloot het weer achter mijn rug, en begaf me op weg. Aan het station, waar anders altijd schooljongens op en af de stapels dennebomen klauterden, was geen mens te zien. Ook de Dorps-

[p. 27]

straat leek er maar verlaten bij te liggen. Toen ik aan de kromming van de straat achter de kerk kwam, keek ik onthutst naar de massa die de straat vulde van het gemeentehuis tot aan de school. Ik naderde sahoorvoetend. ‘Hela, Gust! Je vader is dood!’ riep mijn klasmakkertje Geen Cox me toe. Geen was geen leuteraar... Als verlamd bewoog ik me in de richting van de volkstoeloop. Toen ik vlakbij de menigte gekomen was, zag ik daar eensklaps Mon de Jongh staan. Mon, die onderwijzer was en enkele maanden voordien meester Suls vervangen had in het eerste en tweede leerjaar, wilde op me toekomen om me te troosten of zo iets... Toen echter bliksemde een uitzinnige angst door mijn lijf. Ik draaide me om en begon te rennen. ‘Houd hem tegen! Hij gaat het haar vertellen!’ riep een schrille vrouwenstem. Een vrouw kwam uit een deuropening op me toegeschoten. Ik ontweek haar. Twee oudere mannen wachtten me met gespreide armen op. Ik dook eronder. Stemmen smeekten me te wachten. Ik liep door, huilend, langs de Kerkstraat, langs het paadje naast de spoorweg, tot op de Kiezelweg. Van in de verte reeds zag ik mijn moeder. Ze stond aan de weg en keek mijn richting uit. Plotseling drong het een en ander tot haar door, want ze zette het op een sukkeldrafje. ‘Moeder, onze vader is dood!’ riep ik. Verwilderd kijkend, schor weeklagend ijlde ze langs me heen. Ik keek haar na tot ze in het Kabienpaadje verdween. Binnen trof ik mijn broer Karel en de tweelingen, ze waren ongewoon stil. Toen even later mijn tantetjes Tavie en Lucie binnenkwamen, repte ik me weer naar buiten. Ik liep naar mijn grootouders. Grootmoeder en grootvader waren ook naar het dorp gesneld. Op het achteruit zat oom Don lijkbleek tegen een muur. Het bleek dat hij mijn vader vergezeld had, met de fiets aan de hand. Aan de school gekomen was het mijn vader te binnen geschoten dat hij op het werk nog een zak cement nodig had. Oom Don was op zijn fiets gesprongen en had rechtsomkeert gemaakt. Toen hij amper tussen de Haagjes was, waren de bommen geëxplodeerd. Omdat ik niet wist wat te doen, ging

[p. 28]

ik maar weer naar huis. Aan de zijgevel stond een grote stapel bakstenen. Erbovenop hard ik een soort van schuilplaats gebouwd. Daar ging ik op de uitkijk zitten. Eerst brachten enkele buurvrouwen mijn strompelende moeder naar huis. Vader moet op slag dood geweest zijn. Een bom was vlakbij hem ingeslagen en had hem tientallen meters verder op de straat gesmakt. Dezelfde bom had ook Jef van den Broeck, vijftig meter van hem verwijderd, en Fons Cavens, die dertig meter verder stond, weggemaaid, zij het niet dodelijk. Alleen vaders gezicht was ongeschonden. Zelfs zijn bril was intakt gebleven. ‘Ze hadden hem niet in de bak mogen leggen!’ jammerde mijn moeder. Behulpzame handen hadden mijn vader inderdaad in het arrestantenhok onder het gemeentehuis op wat schaafkrullen gelegd... En toen brachten ze vader naar huis, met een bestelwagen. Staf Corthout en Staf Verelst droegen de berrie. Hun overalls zaten onder het bloed. Vader werd op het grote bed in de voorkamer gelegd. Ik herinner me nog het bloed onder het bed en de schreiende mensen die hem kwamen groeten. Door hun tranen heen poogden die familieleden en kennissen dan lief te zijn voor ons, de kinderen. De grimassen in die vertrokken gezichten zal ik nooit vergeten. 's Anderendaags lag mijn kauw dood in zijn kooi. Vogels kunnen geen verdriet verdragen. Aan de school drumden de jongens rond de bloedsporen die nog zichtbaar waren op de weg, en ze betastten de gaten die door de schrapnels in de hoge muur van het belendende kolenmagazijn geslagen waren. De kist moest ondoordringbaar gemaakt worden met teer. Ik was blij dat vader onder een lindeboom begraven werd. Dat was niet zo kaal, niet zo eenzaam. Van toen af aan hoorde ik overal en door iedereen vertellen hoe goed en hoe knap mijn vader wel geweest was. ‘En jij bent de oudste,’ voegden ze eraan toe. ‘Jij moet voor je moeder zorgen. Jij moet een voorbeeld zijn voor je broertjes en zusjes.’ Toen ik enkele weken later, aan het einde van het schooljaar, de primus van het eerste leerjaar werd, vertrouwde moeder me toe dat zij en vader ervan gedroomd hadden

[p. 29]

dat ik architekt zou worden. Voortaan, en dat gedurende vele jaren, zou hun droom mijn idee-fixe zijn.