Pulse frambozen

6.

Waarschijnlijk door de littekens op mijn lichaam zijn mij ook enkele malheuren uit mijn prille jeugd bijgebleven. Met ontzetting denk ik nog steeds terug aan het ogenblik waarop mijn schoolkameraadje Geen Cox, een kleinzoon van de molenaar, de lege laadbak van een kar weer naar voren kipte terwijl ik met mijn rechterhand de rand van het lamoen omklemde. De verdikte kneukel van mijn middenvinger getuigt nog van de maandenlange ellende. Over mijn linkerknie loopt een lang litteken met de sporen van de hechtingen ernaast. Toen ik op een keer naar een losgebroken haan dook, kwam ik in de scherven van een bierfles terecht. Mijn vader reed met mij op de buis van zijn fiets naar dokter Wauters in Grobbendonk. Een snede hechten gebeurde toen

[p. 20]

nog met een dikke naald en zonder verdoving... Op een keer trapte ik tijdens het spel op de afgebroken bodem van een azijnfles. Een piek van het glas drong dwars door de gummizool van mijn schoeisel tot in mijn hiel. Natuurlijk moest dokter Wauters komen. Hij vroeg mijn moeder een priem, stak die in de kachel tot hij gloeiend heet was, en begon er daarna mee in de wonde onder mijn hiel te peuteren. ‘Om te zien of er nog glas inzit,’ bromde de kleine, dikke, altijd goedmoedig knorrende arts, zonder zijn sigaartje uit de mond te nemen. Als er regen op komst is, voel ik dat nog steeds aan mijn linkerhiel: iets begint daar dan te schroeien en te palpiteren. Dokter Wauters heeft trouwens in het leven van menige Pullenaar een grote rol gespeeld. Dikwijls nog vraag ik mij af hoe hij erin slaagde - voor de oorlog met de sjees, tijdens de oorlog met de fiets of te voet, en na de oorlog met de motor - zowel in Grobbendonk als Bouwel als Pulle ...ongeveer alomtegenwoordig te zijn. Nog immer intrigreren mij de flesjes met een bitter, roestbruin vocht, die hij prepareerde voor patiënten met al dan niet kwalijke verkoudheden. Maar het zal ook wel zo zijn dat de mensen slechts in echte nood een beroep op hem deden. In de huisapoteek bevonden zich immers de leliënolie tegen brandwonden, de jodiumtinktuur tegen borstkwalen, de met varkensvet bereide zalven (vaak naar recepten van de Vorselaarse natuurgenezeres Mie Broos) tegen alle denkbare huidziekten... Buiten groeiden de geneesbladeren (o.a. de hemelsleutel) die op zweren werden gelegd, als de lijnzaadpap gefaald had. Bovendien hadden de kwakzalvers, de overlezers en sommige kloosters, die een handeltje dreven in heiligdommetjes, rozeblaadjes enzovoort, in die jaren nog veel werk. En laat ons niet vergeten dat er toen voor alle perikelen met de gezondheid nog een specifieke heilige bestond, die met een versteende glimlach zijn dank betuigde bij elke boetetocht en offergave...

In 1943 begon ik het eerste studiejaar in de gemeentelijke jongensschool. Elke dag werden wij daar ontluisd. Elke och-

[p. 21]

tend lag er een smakeloos vitaminetabletje op de bank. Als we dat genuttigd hadden, moesten we in de rij gaan staan voor de lessenaar. Met dezelfde lepel diende de onderwijzer ons een mondvol levertraan toe, geschept uit een tonnetje dat ons bij de gedachte eraan alleen al deed kokhalzen. Met afgrijzen zagen we ook de dagen tegemoet dat dokter Wauters ons met zijn priemdikke naald iets in de magere bovenarm injekteerde... De injektienaalden van dokter Wauters moeten mij toen werkelijk getraumatizeerd hebben. Toen ik op een keer leed aan steenpuisten en hij me om de twee dagen met het een of ander serum kwam inspuiten, was ik bij de derde beurt niet meer opgewassen tegen al die pijn: ik verborg mij op de houtmijt. Ook de vierde maal kwam de dokter tevergeefs: toen zat ik bij mijn grootmoeder aan het Lang Spoor heel devoot aardappelen te raspen... Naar het schijnt, noemde zelfs dokter Wauters mij toen een onverbeterlijke deugniet. Wat ik ook nooit vergat, zijn de zwerende enkels, de verhaarde polsen en wreven en dijen, en de wintervingers en -tenen die we toen allemaal hadden. Die branderige verschralingen en die jeukerige zwellingen waren natuurlijk aan de noordenwind en aan onze schamele kledij te wijten. Voor die bloedende enkels zorgden meestal onze klompen. Toen ik onlangs na een vernissage van de bewierookte kunstschilder een échte klomp kreeg, met mijn naam en de datum van het evenement erin gebrand én gevuld met pralines, heb ik die vol afschuw vergeten mee naar huis te nemen. Mijn voeten deugden niet voor holsblokken: mijn wreven zagen altijd paars en blauw, als ze al niet opengeschuurd waren. Bovendien was ik nog zeer jong toen ik al dolgraag achter een bal holde. Als je dan weet dat een bal destijds een onvoorstelbare luxe was en wij dus trapten tegen bussen, trommeltjes of blikjes, kun je je wel voorstellen dat die klompen om de haverklap stuk waren. Als ze stuk waren, was dat erg, want het kostte geld, maar... je kreeg er nieuwe; als ze slechts gebarsten waren, was dat minder erg, want je kon ze laten herstellen, maar... je bleef met lodders

[p. 22]

lopen. Die klompen waren trouwens in zekere zin ook gevaarlijk... Bij het voetballen vlogen ze geregeld uit, om op een hoofd terecht te komen of in een raam. En als je een deugnietenstreek uithaalde en je moest hollen, diende je die ondingen van je voeten te schudden... zodat het meermaals gebeurde dat je ze met de staart tussen de benen en met aardappelbloed moest gaan terugvragen. Ze waren natuurlijk wel gemakkelijk als je thuiskwam met koude voeten. In een oogwenk had je ze uitgeschopt en zat je met je voeten behaaglijk op het onderstel van de Leuvense stoof. Die Leuvense stoof vervulde trouwens zo iets als een centrumfunktie in mijn jeugd. Op herfst- en winteravonden (in de lente en de zomer werd het eten bereid op het komfoor in de keuken) zaten we er allemaal om geschaard. Dan werd er gebeden, verteld en gelezen. Dan aten we gepofte aardappelen en kastanjes. Dan voelden we ons veilig, geborgen en vaak vertederd. Familieleden - ik denk aan tante Trees en nonkel Minus, die na de zondagsmis altijd bij ons binnenliepen - en buren die langskwamen, gingen gewoon mee rond de kachel zitten en vertelden hun nieuwtjes. Nog zo een centrumfunktie in het dorp vervulde de smidse aan de kerk. Ongewoon levendig kan ik mij Foeter, de smid, die trouwens ook Smits heette, nog voorstellen: kaal, een grijze stoppelbaard, ietwat gebogen, en zwarte armen en handen die langs het enorme schootsvel bungelden. Toen ik nog piepjong was, werd ik daar al geïntroduceerd door mijn tante Leonie, die bevriend was met de dochter van de smid. Het betekende dat ik voortaan op mijn weg van de school naar huis altijd eens even bij Foeter binnenliep om er naar het fascinerende werk bij het vuur, de blaasbalg, het aambeeld en het koelbad te kijken. Bij Foeter troepten alle schavuiten en lorejassen van het dorp samen. Vanzelfsprekend wist de smid een hele reeks sterke verhalen te vertellen over hun voorgangers, waardoor hij hen als het ware uitdaagde tot allerhande krachtpatserijen. Mijn eerste sigaret - ze was gerold van notebladeren - heb ik daar gerookt. Ze maakte me vreselijk

[p. 23]

ziek, maar tegelijkertijd minder groen. Bij ons in de huiskamer hing inderdaad de spreuk: ‘Het is geen man, die niet roken kan’...