Pulse frambozen

3.

Mijn grootvader van moederszijde heette Karel Meeusen. Hij was de tweede telg uit een boerengezin van elf kinderen in Westmalle. Zijn moeder, Maria van Dijck, was een boerendochter uit Loenhout. Omdat elf kinderen op één hoeve van het goede een beetje te veel was, werkte hij jarenlang in de kleiputten van Rijkevorsel. Hij huwde met Maria Poels, het tweede kind uit een schrijnwerkersgezin van acht in Pulderbos. Haar moeder, Jozefien Vercammen, stamde uit een metselaarsfamilie aldaar. In het begin van de jaren twintig kwamen mijn grootvader en grootmoeder met hun zeven kinderen - mijn moeder zat in het midden van de reeks - in Pulle wonen. Het gezin was geëngageerd door een zekere meneer Kerremans, een rentenierend textielfabrikant uit Turnhout, die het in zijn hoofd gestoken had een groot stuk heide in het westelijk gedeelte van Pulle te ontginnen. Voor mijn grootvader, die na zijn huwelijk zijn brood verdiend had als molenaarsknecht en als dienaar bij de graaf in Oostmalle, was dit een onverhoopte meevaller: eindelijk kon hij gaan boeren! De ontginningsarbeid was vanzelfsprekend ont-

[p. 11]

zettend zwaar, maar in die dagen waren zelfs kinderen daaraan gewend. Eeuwenlang hadden de Pulse boeren hun boter en eieren naar Antwerpen gedragen. De karavaantjes deden er telkens een etmaal over om heen en weer te stappen. Mijn grootmoeder moest nog slechts tot in Massenhoven gaan, daar kon ze de stoomtram nemen. In Antwerpen hoefde ze ook de markten niet meer af te lopen, ze had haar vaste afnemers. Gedurende een viertal jaren ging het leven op de steeds groter wordende hoeve zijn normale gang. Toen viel meneer Kerremans - hij kwam elke dag met de trein tot in Herentals en dan met de fiets tot in Pulle - onderweg dood. De erfgenamen hadden zeker geen boerenbloed in de aderen en waren ook geen idealisten. Toen mijn grootvader opslag vroeg, omdat zijn kinderen aldoor groter werden en heel wat meer konden verdienen in de diamantnijverheid, gingen ze daar niet op in. Eigenlijk lag daar de oorzaak van het feit dat in het westelijk gedeelte van Pulle later een residentiewijk tot stand kwam. Die erfgenamen probeerden van de ontginning een boomkwekerij te maken en, toen dat een fiasko werd, verkavelden ze hun eigendom in percelen villagrond. Mijn grootouders verhuisden met hun gezin naar een arbeiderswoning op het erf van de grootste boerderij in Pulle: die van Fons Vervoort, op het Vroegeinde. Mijn grootvader werkte in de melkfabriek te Grobbendonk, één oom werd tramkondukteur in Antwerpen, twee ooms werden diamantslijper, één tante werd diamantverstelster, één oom werd helper in een Pulse kippenkwekerij, één tante hielp mijn grootmoeder in het huishouden, en mijn moeder werd meid op de boerderij...

Mijn grootvader van vaderszijde heette Gust Obbels. Hij was het oudste van zeventien kinderen van een aannemersen herbergiersfamilie in Pulle. Zijn moeder, Johanna Smolders, was een boerendochter uit Pulle. De familie Obbels woonde sinds mensenheugenis in het dorp en was er nogal in aanzien. Antoon Obbels, een oom van mijn grootvader, was zelfs trappist in Westmalle. En drie zusters van mijn groot-

[p. 12]

vader traden toe tot de orde van de nonnen van Vorselaar. Verder was er een zuster van hem die de herberg ‘De Nachtegaal’ uitbaatte, een andere die modiste was, én een die het onvermijdelijk aan de zaak verbonden boerderijtje beredderde. Mijn grootvader trad in de sporen van zijn vader en werd aannemer. Aanvankelijk werd hij bijgestaan door zijn broer Fons, maar na een tijdje trad deze laatste in dienst bij een grote aannemer in Lier, voor wie hij vele decenniën de laatste man van het échte metselaarsambacht was. Zo, bijvoorbeeld, werkte hij tussen 1953 en 1958 aan de heropbouw van de Sint-Catharinakerk te Hoogstraten. Gust Obbels huwde met Amelie Bouwen, het derde van acht kinderen van een postbode in Bouwel. Mijn grootmoeder van vaderszijde moet een ongelukkige jeugd gehad hebben. Toen ze veertien jaar was, kwam haar vader op zijn ronde onder een trein terecht. Haar moeder, Catharina van Roie, moest noodgedwongen haar kinderen uit werken sturen. Mijn grootmoeder, die astmatisch was, kwam in Antwerpen op een zeer slechte post terecht. De dame die zij moest dienen, was nog te slecht om op een kanon te steken. Toen mijn grootmoeder helemaal ondervoed was, kwam de hemel haar te hulp: zij kon in dienst gaan bij de grafelijke familie Le Grelle op het Driehoekshof te Pulle. Daar belandde ze in een Boergondische keuken en haar loon werd zo maar eventjes verdubbeld. Na hun huwelijk vestigden mijn grootouders zich aan het Lang Spoor te Pulle. Mijn grootvader had er een grote woning met een aangrenzend gebouw voor zijn aannemersbedrijf opgetrokken. Ze kregen er zeven kinderen, van wie mijn vader het oudste was. Mijn vader werd aannemer van betonwerk, een oom aannemer van metselwerk, een andere oom zelfstandig elektricien, en nog een oom aannemer van timmeren schrijnwerk. Mijn oudste tante huwde met een politieagent, de volgende met een tuinier, en de jongste met een timmerman-schrijnwerker, die de vennoot werd van mijn jongste oom...

Mijn grootvader van vaderszijde zou dit jaar honderd jaar

[p. 13]

geworden zijn. Hij werd er negentig. Enkele jaren voor zijn dood gaf hij mij een briefje met de stamboom van de familie Obbels erop, voor zover hij die kende. ‘De oudste zoon werd telkens aannemer,’ zei hij. ‘En jij bent de oudste...’ Op dit ogenblik is er geen aannemer van metselwerk meer, die Obbels heet, in Pulle. Het leven loopt meestal anders dan wij het dromen. Soms doet mij dat een beetje verdriet. Maar anderzijds... Wat is er nog overgebleven van het échte metselaarsambacht? Voor geprefabriceerde woningen zou mijn grootvader beslist ook de neus opgehaald hebben. En dan durf ik niet eens aan mijn overgrootvader, laat staan aan mijn betovergrootvader te denken...