Logo DBNL
De heyr-baene des cruys (1672)

De heyr-baene des cruys

(1672)–Benedictus van Haeften–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het XI. Capittel.
Dat men met den waghen des Crvys rijdt tot het Hemelsch Jerusalem.

Vwe waghens zijn behoudenisse.
Hab. cap. 3.

STavrophila is met een voorspoedighen windt, ende met hem, aen den welcken de winden, en de zee ghehoorsaemen, aen t'landt gheraeckt, ende als sy uyt het schip was gegaen, soo heeft haer Christvs aldus beginnen aen te spreecken: Wel-aen, mijne Beminde, hebt goeden moedt, wy hebben gheluckighlijck dese zee door-vaeren, noch wy en zijn nu niet verre meer van het rijck Godts, daer ghy met soo veel wenschen naer ghehaeckt hebt. Maer den korten wegh, die daer noch resteert, sullen wy beter voldoen te waghen, eensdeels om dat door dese

veranderinghe de moeyelijckheydt van de reyse wat soude verlicht worden, anderdeels om dat ghy haestelijck komen sout, daer ghy inder eeuwigheydt verhopt te blijven. T'is bynaer onspreeckelijck hoe dese woorden Stavrophilam verheught, ende versterckt hebben, de welcke stillekens by haer selven peysde, oft dat, ghelijcker-wijs al d'andere profijten des Cruys, die tot noch toe uyt-gheleydt waeren, bynaer al van het Cruys voorts-quamen, alsoo oock eenen wagen van het Cruys soude gemaeckt worden, waer mede men tot het hemelsch Vaderlandt soude konnen rijden. Maer soo haest als Iesvs dat merckte, soo heeft hy terstont geantwoort; Wel hoe? Stavrophila; twijfelt ghy, oft het Cruys u eenen waghen soude konnen ter-handt doen? Maer ick vraeghe u eens, wat heeft het Cruys aen my anders gheweest, als eenen triumphantelijcken waghen, met den welcken ick van de wereldt, doodt, ende duyvel een teecken van victorie op-rechtende, t'Hemelsch Ierusalem glorieuselijck ben in-gereden? Want Christvs + moeste lijden, ende soo gaen in sijn glorie. En hebt ghy noyt gelesen den Propheet, die den triumph van mijn Cruys is beschrijvende? Hoornen, seght + seght hy, zijn in sijne handen. Hoornen te weten van het Cruys, aen de welcke ick met naghels ben ghehecht gheweest; maer aldaer was verborghen mijne sterckheydt. Maer hy gaet voort in het verhaelen, hoe dat in triumphe gheleydt zijn de gevanghenen. De doodt, seght hy, sal gaen voor sijn aengesicht. Den duyvel sal voor sijn voeten uytgaen.

Vraeghdy wanneer? Als-dan te weten, wanneer + ick beroovende die heerschappen, ende maghtigheden, die openbaerlijck getoont hebbe, triumphérende + van hun door my-selven. Want het Cruys is een teecken geweest van victorie over den duyvel, in het welck hy gecruyst, ende verwonnen is. Maer op dat ghy niet meynen en sout, dat den Propheet den waghen vergheten heeft, soo voeght hy daer by, + ende seght: Die sult op-klimmen uwe peerden, ende + uwe waghenen zijn behoudenisse. Want ghelijckerwijs Elias die mijn figuere, ofte voor-beeldt gedraeghen heeft, met eenen waghen, ende vyerighe peerden door eenen storm-windt ten hemel is-opghenomen, alsoo ben ick, naer mijn Cruys, ende lijden, de hemelen door mijn eygen kracht op-gheklommen. Edoch wat resteerter nu, dan dat den ghenen die deelachtigh is gheweest van mijn Cruys, oock door het selve, ghelijck als met een waghen ghevoert worde naer den hemel? want het Cruys, en de tribulatie is een + habijt van d'overhandt, en victorieus kleedt der Christenen, ende sy triumphéren op sulck eenen wagen. + Dit segg' ick u in der waerheyt. Is't saecken, ô Stavrophila, dat ghy het Cruys geerne draeght, soo sal het Cruys u oock draegen, en t'sal u oock leyden, ende brengen tot het gewenscht eynde, alwaer, te weten een eynde van lijden wesen sal.

Stavrophila verheughde haer ten hooghsten in dese woorden, ende toonde een seer bly ghelaet, ende seer luyde roepende, seyde aldus: + Hoe goet is den Godt van Israël aen de gene die oprecht van herten zijn! Hoe groot, Heere, is uwe berm-

hertigheyt over my! die my het Cruys verandert in eenen waghen, ende gheschickt hebt dat ick van den selven last, die van my moeste ghedraeghen worden, tot den Hemel soude ghevoert worden! My dunckt dat ick nu klaerlijck sien, dat de gene die Godt lief hebben alle dinghen tot goet + helpt. Dat was het, te weten, Stavrophila, antwoordede Christvs, waerom ick mijn jock + soet, ende mijnen last licht genoemt hebbe. Want + t'is voorseker een licht pack, het welck den draegher niet en beswaert, maer verlicht. Wat is'er lichter als dat pack, het welck niet alleenlijck niet en beswaert, maer oock draeght al den genen die dat om te draegen wort op-geleydt? Het is een pack dat verlicht, gelijckerwijs de pluymen oft vederen van de voghels, de welcke draeghen de gene van de welcke sy ghedraeghen worden. Want al-hoe-wel het pack vermeerdert, als de pluymen oft vederen daer by-ghevoeght zijn, soo is nochtans alsdan den last te lichter. T'selve wille ick dat ghy verstaet van desen mijnen waghen. Want naer + dat aen den seer swaeren last der wet, den wagen van t'Euangelie by-gekomen is, soo heeft hy de volmaecktheyt vermeerdert, ende niet-tegenstaende de moeyelijckheydt vermindert. Ende daerom is't, dat het pack des Cruys niet swaer en is. Dat de menschen dat maer en draegen, ende sy sullen bevinden hoe licht, hoe soet, hoe vermaeckelijck dat het is, hoe dat het de menschen op-neemt tot den hemel, ende wegh-neemt van de aerde.

Desen Gheestelijcken wagen behaeghde boven maten seer aen Stavrophila: daerom vont

sy goedt haeren goedertierensten Meester van alle sijn deelen t'onder-vraeghen, seggende: Ick wensche, ô mijnen Heere, naerder t'onderkennen, welck dat zijn de wielen van desen wagen, wie de peerden, ende wie dat den voerman is? Voorwaer, antwoordede Christvs, ghy stelt vele dinghen t'seffens vooren, de welcke yder in't besonder moeten uyt-gheleydt worden. De vier wielen van desen gheestelijcken waghen, zijn soo veel peerlen van deughden, met de welcke ick selve het victorieus teecken des H. Cruys + verçiert hebbe: De Liefde te weten, de Ghehoorsaemheydt, de Lijdsaemheydt, ende d'Oodtmoedigheydt, den wortel oft oorsprongh van alle deughden. Want ick aen het Cruys ghehecht zijnde, hebbe tot de lasteringen der Ioden oodtmoedigh geweest, tot de wonden verduldigh, jae dochter niemant en heeft grooter liefde gehadt, als ick, die mijn ziele niet alleen voor mijne vrienden, maer oock voor mijne vyanden gestelt hebbe. De gehoorsaemheydt is volmaeckt gheweest, want met geneyghden hoofde heb ick mijnen geest gegeven, gehoorsaem gheworden zijnde totter doodt toe. Met dese wielen heb ick den waghen des Cruys bereydt, ende toe-gherust, op dat ick aen u-lieden soude wesen een voorbeeldt van gehoorsaemheydt, een verwecksel, oft spore van liefde, eenen spieghel van lijdsaemheydt, ende een exempel van oodtmoedigheydt.

Heer, seyde Stavrophila, hoe schoon zijn de wielen van uwen waghen! och hoe lichtelijck worden die ghedraeyt? hoe bequaem zijn sy om ons te voeren naer den hemel! Maer mijn

ziele is begheerigh noch voorder van die uwe uytspraecke te hooren. Luystert dan neerstigh toe, ô dochter, antwoordede Christvs. Eerst en voor al heb ick ghenoemt het wiel van liefde. Want gelijckerwijs het lichaem door t'ghewicht, alsoo + wort de liefde ghedreven, werwaerts dat het oock zy dat sy ghedreven wort. * De liefde en aerbeydt niet: want hoe ghy meer sult beminnen, hoe dat ghy een lichter pack sult draeghen; ghemerckt ghy de liefde draeght, de welcke draeght, ende verheft boven alle de hemelen tot by den Beminden. Want een minnenden gheest vlieght al waer hy wilt, alle de hemelen voor hem open-staende; Siet nu, hoe wel, ende bequaemelijck den waghen des Cruys met het wiel van liefde ghedraeyt wort: want

 
Al draeght den mensch 't Cruys vele jaer,
 
Nochtans en valt hem dat niet swaer;
 
Vraeght ghy de reden voor ghewis?
 
Om dat daer liefd' van binnen is.
 
Want een die mint veel lijden kan,
 
Mits dat hem noyt last overwan.

Het tweede wiel is de waerachtighe, ende eenvoudige ghehoorsaemheydt, en de eenvormigheydt van den eyghen wille van den mensch met den wille van Godt-almaghtigh. Want den + genen die sijn beste doet om den Goddelijcken wille in alles te volghen, dien wort te wagen ghevoert met alle de Cruycen, de welcke hy andersins soude moeten draeghen. Maer andere, aen de welcke dese maniere van reysen onbekent is, die volghen de voetganghers van achter naer, en trec-

ken de swaere Cruycen met moeyte naer hun, oft draegen die met aerbeydt. Daerom den licht-ghewapenden ende bly-hertighen mensch eenvormigh met den wille Godts, gaet regel-recht, ende sonder eenigh achter-dencken door't midden der ellenden tot het Hemelsch Vaderlandt.

Het derde wiel is de lijdsaemheyt: de welcke wat voordeel sy doet om het Rijck Godts te verkrijghen, is nu dickmaels genoegh gheseyt, ende + geleert gheweest: want door veel tribulatien moeten wy gaen in het Rijck der Hemelen, Ende u-lieden + tribulatie des tegenwoordigen tijts seer kort, ende licht, werckt een boven-maeten hooghlijck eeuwigh gewicht der glorien.

Ten lesten het vierde wiel is d'oodtmoedigheyt: sonder de welcke soo-wie den hemel opklimt, daelt waerachtelijck neder; maer soo-wie sich vernedert, die sal verheven worden. Dit wiel hebbe ick getoont in mijn-eyghen-selven, + want ick ben den selven, die neder-gedaelt, ende die op-gheklommen ben boven alle hemelen. Die anders + gaet, die valt. Daerom siet wel toe, dat ghy de voet-stappen, oft raedt van den boosen leydsman, jae van den verleyder niet naer en volght, op dat ghy misschien niet van den waghen en valt. Dan t'is nu ghenoegh van de wielen gesproken, wy sullen die hier mede laten berusten.

Maer Stavrophila antwoordende, heeft geseyt: Heere, t'is met oorloff dat ick u reden breke: want ick sien dat dese wielen moeten ghesmeert + worden. Want t'is noodtsaeckelijck dat de geestelijcke salvinge der gratie onse kranckheyt behulp-

saem zy, bestrijckende met het smeer van devotie de Crvyven van onse verduldigheydt. Want sonder Crvys en magh men u niet volghen; en wie soude sonder smeeringh de scherpheydt des Cruys verdraegen, oft lijden konnen? Want hier van kom'et, dat vele menschen den teghenspoedt vluchten, en daer een grouwel oft schroom van hebben, siende wel de Cruycen, maer niet de vertroostinghen. Van waer dan sullen wy dese salve krijghen, noodigh tot dese saecke? Van my, antwoordede Christvs, die van de salvinghe mijnen naem ghekreghen hebbe. Want den Vader heeft my gesalft met de olye der blijdschappen boven mijne mede-ghesellen: + de welcke ick voor my alleen niet bewaert en hebbe, maer hebbe oock d'andere daer van deelachtigh ghemaeckt. Want uyt-gestorte olye is + mijnen naem, ende van sijne volheydt zijn alle mijne camp-vechters daer naer ghesalft geweest. 'K en kan niet begrijpen, seyde Stavrophila, wat dat dit al te segghen is. Aen de welcke Christvs antwoordede aldus; Ghelijck ick neder-daelende in de wateren der Iordane, niet alleen die, maer t'saemen alle wateren gheheylight, ende bequaem ghemaeckt hebbe tot de heyligh-maeckinghe des Doopsels: alsoo oock, naer dat ick de stadt van Ierusalem ben uyt-ghegaen draeghende den galghe-boom des Cruys, zijn in dat een, alle d'andere van my met de selve ghesalfde olye, van blijdschap besmeert gheweest. Want de Cruycen waeren te vooren uytter maten lastigh, bitter, grouwsaem, ende hardt, ende een seer swaer jock: maer ick heb het jock +

doen verrotten van t'aensicht der olyen, op dat het Cruys voort-aen een soet jock, ende licht pack soude wesen. Soo dat oock de ghene, die te vooren eenen grooten schroom van het Cruys hadden, het selve oock met vyerighe begeerten daer naer ghewenscht hebben. Hier van geschiet het, dat elcken mensch die soodaenigh is, roept; + Treckt my, wy sullen achter u loopen in den geur van uwe salven. Wat dinghe? Wat en soude hy niet doen, + waer't byaldien hy ghevoelde de salvinghe in hem uytghestort te wesen, door wiens soo teeren geur hy verblijdt zijnde, soo beweeght wort, dat hy loop? t'waer seker wonder dat hy oock niet en vlooghe. Stavrophila hier versuchtende, sprack in deser voeghen: + Laet mijne ziele als met het vet des inghewants, ende met smeer vervult worden, ende met lippen des verheughens sal mijnen mont loven.

Maer ick haecke met verlanghen, dat uwe goedertierentheydt oock eenighe leer-redenen gheve van de peerden. De peerden, antwoordede + Christvs, zijn den wensch uyt liefde van het hemelsch Vaderlandt, en de begeerte van Godt te aenschouwen, aen de welcke gegeven wort sterckheyt, ende getemt de briesschinge; maer de sporen zijn d'onstandtvastige standtvastigheydt der teghenwoordighe, en de vaste eeuwigheydt der toekomende dingen. Hoe rasch, mijne Beminde, sullen u dese peerden, die oock snelder zijn als d'Arens, voeren, daer ghy met alle uwe wenschen, ende begheerten + henen reyst! O wonderlijck jock der goede peerden! aen de welcke de peys-toomen, de teughels van liefde zijn, onder elckanderen t'saemen gebonden met de ban-

den van eendraghtigheydt, ende onderworpen aen't jock des gheloofs! Hoe gheluck-saligh Heer, seyde Stavrophila, is den ghenen die met dese uwe peerden, ende salighe waghens ghevoert wort! want seer waerachtelijck staet'er gheschreven; Vwe waghenen zijn behoudenisse. Want + met die sullen wy seer ghemackelijck, ende sonder eenigh hinder oft letsel komen tot d'eeuwige saligheyt. Maer ick bidde u doch, Heere, noch een woordeken van den regierder der peerden, oft voerman. Den voerman, antwoordede Christvs, ben ick selver, het Woordt des Vaders, die de peerden soo weet te bestieren, dat den loop van allen even groot, ende ghelijck is; en de traeghe menne ick aen met de men'-roede van rechtveerdigheydt, op datse souden loopen, en vander aerden tot de hemelsche dinghen hun verheffen. Met die sweepe zijn + verjaeght de wereldtsche aenlockinghen, den Prince des wereldts uytghebannen, ende den loop der rechtveerdighe ten eynde ghebroght. Wat dunckt u nu van dese gheheele rijdinghe? Hy rijdt soetjens, ende ghemackelijck ghenoegh, antwoordede Stavrophila die van den waghen ven verduldigheydt ghevoert wordt. Want uwen waghen leydt den mensch reghel-recht tot het hemelsch Ierusalem, ende tot de waerachtighe onstervelijckheydt. Want hoe vele en wordender niet gevonden die door tribulatien ge-oeffent zijnde, door

Een kort', en straffe doodt besitten t'eeuwigh leven, +
Waer dat s'in vol jolijt met duysend' Engels sweven?

Sonder Cruys souden sy nauwelijcks tot den hemel ghekomen hebben, oft met een traeghen ganck voorts-gaende, naer langhduerighe pijnen des vagevyers, souden sy eyndelinghe daer nae-toe hebben gevloghen. Maer dit, gheloof ick, is een voordeel der Martelaeren; wiens waghen snelder over den wegh loopt. Maer och oft my dit geluck oock geschiede!

En waerom, antwoordede Christvs, en soude het u niet gheschieden? want t'is altijdt tijft van martelie. Men kan sonder sweert, en vyer Martelaer + wesen, is't dat ghy in u ziele waerachtelijck behoudt de verduldigheydt. * Vele worden martelaers in hun bedde; jae seer vele: den geloovigen light in't bedde, hy wort ghequollen met pijnen, hy bidt, hy wort verhoort; jae dat meer is, hy en wort niet verhoort, maer gheoeffent, ende ghegeesselt, op dat hy voor een soone moght aenghenomen worden. Hy en wijckt aen gheene droefheden door onverduldigheydt, noch hy en soeckt door gheen ongheoorloofde konsten oft ghenees-middelen sijne ghesontheydt, nochtans strijdt hy mannelijck. Hy en heeft gheene krachten, ende verwint den duyvel, hy wort Martelaer in't bedde, gekroont wordende van dien, die voor hem aen het hout ghehangen heeft. Siet ghy nu wel, hoe dat-se van den waghen des Cruys niet uyt-ghesloten en worden, die met sieckten, en quaelen ghequollen zijn? Daerom hebt oock vast betrauwen, dochter, en wort met den waghen van lijdsaemheydt naer den hemel gevoert, want

 
Kleyn is den aerbeyt hier, kort-eyndigh is het leven, +
 
T'welck ons een goeden loon, en groote rust sal geven.
 
Ghy wort Godts martelaer soo dickwijls alsje wilt,
 
Te weten alsje lijdt, nochtans u paßi stilt.

Daerom is den H. Hieronymus in het Graf-schrift vande H. Paula, haere dochter Eustochium aldus aen-sprekende: uwe Moeder is met een langhduerigh + Martelie gecroont; want niet alleenelijck de uytstortingh des bloedts wort geacht inde belijdenisse, maer oock d'onbevleckte slavernye oft dienst van een devote ziele, is een daghelijcks Martelie. Van ghelijcken, + de Ghehoorsaemheydt is een eelmoedighe soorte van Martelie, de welcke af-slaeght het hooft van den eygen wille. Daerom, mijne dochter, en laet u niet voorstaen dat het Martelie alleen inde verstortingh des bloets gelegen is, want alle volmaeckte Religieusen zijn waerachtige Martelaers: want die inde Religie staen onder de Ghehoorsaemheydt, ist + datse ghetrouwelijck volbrenghen datse belooft hebben, zijn waerachtighe Martelaers.


Vorige Volgende