Logo DBNL
De heyr-baene des cruys (1672)

De heyr-baene des cruys

(1672)–Benedictus van Haeften–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende


illustratie

Het X. Capittel.
Dat de zee des wereldts door de hulpe des Crvys moet door-vaeren worden.

Door veel tribulatien moeten wy gaen in het rijck der hemelen.
Act. cap. 14.

ALs Stavrophila nu langh ghenoegh de Heyr-baen des Cruys door-wandelt hadde: ende dat saligh pack nu alsoo seer hadde leeren beminnen, als sy dat te vooren hadde ghehaedt, soo naeckte ten lesten het eynde van den Wegh, ende t'saemen van haer leven: als-wanneer Christvs, willende sijne bruydt die nu in't schip was gheseten verheughen, haer heeft beginnen te leeren; hoe dat met de hulpe van t'Cruys, door de seer trouble; ende schuymende zee van dese wereldt, naer de haven des Hemelsch Vaderlandt moest ghevaeren worden. Wel-aen dan, seyde hy, ô Stavrophila, de reste van den wegh suldy met dit schip met my ghemackelijcker afleggen, want ghy en zijt niet verre meer van het Vaderlandt; ende van het soo dickmaels gewenscht eynde. Want soo ghebeurt het aen den mensch in dit leven, al oft elck-een van verre sagh + het Vaderlandt, en dat er een zee tusschen beyde laghe: al oft, segg' ick, yder-een sagh waer henen hy gaen moet, maer niet en hadde langhs waer. Alsoo willen oock de menschen komen tot de vastigheyt, die in

den hemel is, maer daer light tusschen beyde de zee van dese wereldt, daer men langhs vaeren moet. Soo dan op dat'er oock soude eenen wegh wesen langhs den welcken sy gaen souden, soo ben ick ghekomen van die plaetse, tot de welcke sy gaen wilden. Ende wat heb ick ghedaen? Ick heb een hout veerdigh ghemaeckt, met het welck de zee soude door-vaeren worden. Want niemant en kan de zee van dese werelt passéren, t'en zy dat hy van het Cruys gedraegen worde. Dit Cruys wort oock somtijdts omhelst van een by-siende ooghe, ende om dat sy niet verre en siet, waer henen sy gaet, dat-se van dit niet af en wijcke, en t'selve sal haer gheleyden. De zee moet ghepasseert worden: En wilt doch het hout niet versmaeden, want daer en is gheenen anderen middel om tot het Vaderlandt te komen, dan dat-je van het hout + ghedraegen wort: want ghy en kont op de zee niet wandelen, ghelijck als ick ghewandelt hebbe; oversulcks vaert te schepe. Salveert u, is't dat ghy kont, van de verdrinckinge: is't dat ghy niet en wilt verdrincken, vat een plancke aen, wort van het hout gedraeghen, laet u het Cruys gheleyden, en ten eynde brenghen.

Seer gheerne, antwoordede Stavrophila, sal ick my laeten draeghen, die tot noch toe selver het Cruys, dat seker al-dickmaels seer swaer, ende moeyelijck was, ghedraegen hebbe. Maer hoe? Wel wat al dinghen sien ick hier, de welcke my het mysterie des Cruys in-gheven, ende voor ooghen stellen: ende voorwaer t'en ghedenckt my niet, dat ick te vooren hier op ghemerckt hebbe. Want wat is den ancker anders

als een dobbel Cruys? oock soo wort natuerelijck + in het schiip selve ghesien het teecken des Cruys, als het met volle zeylen ghevoert wort, ende met uyt-gespreyde riemen allenskens voortdrijft. Want de zee en + wort niet door-vaeren, t'en zy dat het teecken, ghenaemt den mast-boom, gantsch, en geheel op het schip blijft. Nu wat onderscheyt is'er tusschen het Cruys, en't roer van een schip? en wie en siet niet dat het Cruys voor roeyers, oft riemen dienen kan? Dochter, seyde Christvs.

Ghy hebt voorwaer het wel geraen,

Den naghel recht op't hooft geslaen.

Ghy hebt seer wel, ende wijselijck in't schip gheconsidereert het mysterie, oft de verholentheydt des Crvys. Want als de zee van de schippers + door-vaeren wort, soo wort den mast-boom eerst voor al van hun op-gerecht, den spriet wort om hoogh gheheven, het zeyl wort op ghespannen, op dat door het Cruys des Heeren de water-stroomen souden gebroken worden: ende door dat teecken des Heeren gerust zijnde komen sy tot de haven der saligheydt, ende ontgaen het gevaer des doodts. Want het is een sekere figuere van het sacrament oft heyl-teecken, het zeyl hangende aen den mast-boom, al oft Christvs aen't Cruys verheven waere: ende daerom, het betrauwen voorts-komende van het mysterie, soo versmaeden de menschen de stormen der winden. Sonder den boom des Cruys, soo is het schip kranck, ende onsterck; terstont valt den duyvel dat aen boort, ende ontrust dat. Maer soo haest als dat teecken des Cruys wort opgerecht, soo wort oock op den staenden voet de boosheydt

des duyvels verjaeght, en de huylende winden gaen liggen. Wildy nu, ô mijne Stavrophila, met het schipken van lijdtsaemheydt tot de haven des Hemels komen? Considereert my in't zeyl selve + ghelijck ghecruyst te wesen, siende op den principaelen wercker, ende volmaecker des geloofs Iesvm, den welcken voor de blijdschap, die hem voor-ghestelt was, het Cruys verdraegen heeft.

+Heer, antwoordede Stavrophila, hoe soet zijn mijnder kelen uwe woorden, de welcke my leeren met het Geestelijck schip des Cruys de grondeloose baeren van de wereldt overwinnen, ende regel-recht vaeren naer het Hemelsch Hierusalem. Daerom soo wensche, ende begheere ick (soo dat nochtans aen uwe bermhertigheyt goet dunckt) hier van meer onderwesen te worden.

Hoort dan, seyde Christvs, ende ick sal u voorhouden een korte beschrijvinghe van een Gheestelijck schip. Ider Staet van de H. Kerck magh vergheleken worden by een groot schip, het welck sich door de balstuurighe, ende onstelde zee soect te spoeden naer de groote Stadt + van het maghtigh rijck. Den Admirael van dit schip is Godt-almaghtigh selve; maer den stierman ben ick sijnen eenighen gheboren Sone; den voorspoedighen windt is den H. Gheest. De zee selve is de wereldt, de veranderingen, en ongestadigheden der draeyende storm-winden konnen aen verscheyde tentatien vergheleken worden: de vervolgingen, quellingen, ende perijckelen moeten de golven, ende baeren genoemt worden. De hoofden oft zee-rotsen, en de steenachtighe plaetsen, zijn dese, de welcke in

maghtigheden des wereldts Rechters zijn, ende dreygen perijckelen, ende dooden. De bedriegelijcke plaetsen, de welcke met dobbel tempeest van bedriegelijcke water-golven geslagen worden, zijn de geveynsde, oft schijn-heyligen, en de arghlistige booswichten der menschen: Daer en ontbreecken oock geene zee-roovers, meerminnen, ende andere ontallijcke perijckelen. Maer nu den snel draeyende windt, en de helsche steen-rotse Charybdis, oock de schipi-braecken, en de doodelijcke om-draeyinghen, wat moeten die anders geacht worden als de sonden? Siet ghy nu wel hoe dat hier is een overvloedighe materie van lijden, ende een grooten overvloedt van water-golven, ende van quellinghen? Maer het schip, dat van de plancken van ghedooghsaemheydt ende verduldigheydt ghemaeckt is, en dat met het peck van de vreese Godts van binnen, en van buyten wel ter-deghen bestreken is, dat sal sich gerustelijck door t'midden van de huylende baeren bestieren, ende komen tot de haven der saligheyt. Van dit en salmen met recht niet segghen konnen;

Dat de klippe meynt te mijden,

Sal in't konckel schip-braeck lijden.

Want al lavérende sal soo-daenigh schip, spijt winden, en tempeest, de hemelsche haven bezeylen.

Stavrophila verwonderde haer boven maten over een soo wel-ghemaeckte, ende korte beschrijvingh van t'schip-ghetuygh; ende sy seyde, Heere, wat al groote, ende wondere dingen

worden my in luttel woorden voor-ghestelt te over-leggen! hoe veel deughden te beoeffenen! + wat al Godtvruchtighe wercken te doen! Wonderlijck ô Stavrophila, antwoordede Christvs, + zijn de op-heffinghen der zee; maer wonderlijck is den Heere in de hooghden, desen moet sonder op-houden ootmoedighlijck ghebeden worden, op dat hy schoon, ende voorspoedigh weder gheve, waer door de welvaerende menschen alle ongelucken, ende perijckelen ontgaen, ende overwinnen mogen. Edoch, soo daer naer noch eenighe kleynmoedigheydt des gheests, afwerpingh des gemoedts, verdriet, ofte onlijdsaemheydt door de spleten sal in-ghekropen wesen, soo moet het kiel van de conscientie achter-een uyt-gepompt worden. Ach! wat een groot onghemack, seyde Stavrophila, brenght met haer de schip-vaeringhe, naementlijck nochtans die, de welcke langh-duerigh is. Voorwaer ghelijck het seer genoeghelijck is naer het Vaderlandt te reysen, alsoo is het oock, k'en weet niet hoe droevigh in dese groote, ende woeste zee met soo veel moeyelijckheden nacht, ende dagh te vaeren.

Wel maer, antwoordede Christvs, laet ons onder dese droefheden, ende moeyelijckheden + onsen soeten loff-sangh Allelvia singhen, op dat wy blijde, ende gherust het altijdt-duerende, en het alder-geluckighste Vader-landt mogen in-gaen. Dat de ziele niet en vreese dese groote zee, wiens baeren, ende stormwinden sy ghevoelt te wesen de vyandtsche maghtigheden van de wereldt. In Godt hopende hebben vele, die nu heyligh zijn, dese water-golven versmaet, vele

hebben-se met den voet getreden, vele sijn sonder sorge, ende gherust door de waters tot het Vader-landt gekomen. Iae maer, seyde Stavrophila, t'en is niet al gout dat'er blinckt, want vele hebbender oock schip-braecke gheleden, jae vele zijnder in de diepte ghelijck een steen verdroncken.

Wel wat is't dan? antwoordede Christvs, sonder schip en kan evenwel de zee niet ghepasseert, oft door-vaeren worden; is't dan wonder, dat den ghenen die voor de grouwsaeme water-golven, voor de huylende baeren, ende voor het bal-stuurigh tempeest, ende onweder bevreest is, schip-braeck lijdt? Een ervaeren schipper zeylt voorspoedighlijck met alle winden: want hy weet het zeyl naer den windt te hanghen, soo dat het oock met teghen-strevenden windt, en slappe zeylen de haven bekomt, ende invaert. T'en is op zee niet altijts kalmte ofte stil weder, noch daer en is niet een schip, dat vry is van tempeest, oft baeren. Want seker dat schip heeft al + wat te beteeckenen, het welck my voerde, en mijne Discipelen, ende worstelde met contrarien windt op het water. Indien dat'er op een schip perijckelen zijn, soo is'er sonder schip eenen sekeren onderganck oft verdrinckinghe. Soo dan hebt ghy een schip van noode, om teghen de verdrinckinghen deser wereldt te moghen beschermt worden.

Maer op dat ick oock niet het minste achter en laete, oft voorby gae, soo sal ick u oock hier ontdecken den verborghen, ende seer arghlistighen vyandt, die het schip sterckelijck wederhouden kan. Maeckt, ô Stavrophila, dat

ghy met alle neerstigheydt, ende soo veel als't moghelijck is, besorght zijt,

 
+ Op dat u nimmermeer het vleesch komt t'over-winnen,
 
Maer zeylt geduerigh voort in uwen Godt te minnen
 
Het visken Remora, al is het kleyn geacht,
 
Dat anckert een groot schip door sijn verborgen kracht.

De wellusten des vleeschs, en de gheluckigheden des werelts en moghen van geen Cruycen, oft quellinghen hooren spreecken; noch sy en hebben noyt met contrarien wint leeren zeylen. T'schip van den Rijcken Vreck en hadde gheen Cruys, het hadde goeden, ende voorspoedighen windt, maer eylacen! met dien windt is het reghel-recht naer de helle ghevaeren. Het schipken van den aermen Lazarus was vol van Cruycen, en het wierdt met contrarien, ende teghen-strevenden windt ghedreven: maer met desen is het sonder het minste van besijden of te swieren, ghelaveert naer den schoot van Abraham, ghelijck tot d'alder-gheluckighste haven. Iae als de baeren nu soo menighvuldigh waeren, datse d'een over d'ander Lazarum aen-boordt vielen, soo en is nochtans sijn schipken niet verdroncken. Maer t'schip van den Rijcken Vreck was vol van koop-waeren, en t'laveerde met voorspoedighen windt, nochtans spoede't sich tot de schip-braecke, om dieswil hy het last niet voorsichtighlijck stellen en wilde.

Heere, seyde Stavrophila, uwe vermaeningen sullen my voorsichtiger maecken, de welcke my oock sullen dienen tot hulp, ende bescher-

mingh' tegen d'aenvallen der vyanden, als-mede tegen verscheyde baeren, ende tempeesten. Maer dit wil ick maer alleenlijck weten, oft dat dit schipken van lijdsaemheydt oock tot de ghewenschste haven gheraeckt. Ba-jae't seker, antwoordede Christvs, ende dat seer snellijck, ende gherustelijck. Noch k'en sien niet dat ghy reden hebt van te twijfelen, indien u somtijdts noch eens te vooren komt, t'gene de H. Schriftuere seght: Door vele tribulatien moeten wy gaen + in't rijck der hemelen. Ghy aenmerckt hier, gheloof ick, dat de wateren der quellingen met het schip des Cruys moeten door-vaeren worden, en dat men soo de haven van t'rijck der hemelen bezeylen moet. Want dat het Cruys ons naer veel + doolingen doet weder-keeren tot het Vaderlandt, dat hebbe ick duydelijck ghenoegh betoont, als ick tot den moordenaer hanghende aen het Cruys, seyde; Heden suldy met my wesen in het Paradijs. Den welcken + voorwaer een langhen tijdt doolende, ende schip-braecke gheleden hebbende, anders tot het Vaderlandt van het Paradijs (van het welck den eersten mensch was uyt-ghejaeght) niet en konde weder-keeren, t'en waer hy aen een boom hadde vast-ghemaeckt geweest. Aldus kan men met het schip des Cruys de aenlockende perijckelen des wereldts mijden, ende voor by gaen; aldus, segh ick, en stoot sich den loop van een goet leven teghen de steen-rotsen, oft klippen der wellusten niet. Hier riep Stavrophila met luyder stemme, ende seyde; Och hoe wel, ende voorspoedighlijck vaeren sy, die in de + schepen Christi het Cruys ghelijck als een mast-

boom voor-stellen, ende van daer neerstelijck, ondersoecken de blasinghen der winden, op dat sy hunne lichaemen souden bestieren tot de gratie van den H. Geest, in't hout des Cruys gherust zijnde, en sonder sorghe. Gheluckigh voorwaer zijn sy, die hunne schepen niet en laeten drijven, en dwaelen door de zeën met onsekere, ende verscheyde baeren, maer die door de bestieringe van hunnen loop trachten naer de haven der saligheydt, en de vervullinge der gratie, op dat sy eyndelinghe genieten mogen een vaste haven, in de welcke sy geen schip-braecke en konnen vreesen.


Vorige Volgende