De heyr-baene des cruys

Het V. Capittel.
Dat uyt het Crvys gheestelijcken wijn gheperst wordt.

Verdruckinghen sult ghy-lieden hebben in de wereldt.
Ioan. cap. 10.

DEn herft-tijdt was nu ghekomen, als-wanneer de landts-lieden overal met de druyven te vergaderen, oft den wijn te perssen besigh waeren. Dese oeffeninghe quam seer dickmaels aen d'ooghen, en t'gemoedt van Stavrophila te vooren, mits dat'er t'alle kanten, waer sy haer keerde, oft wende, een menighte van wijndruyven te sien was. Dit dochte Christvs een bequaeme gheleghentheydt, om nae sijne ghewoonte, eenighe vrucht des Cruys aen sijne discipelinne uyt te legghen. Daerom dan heeft hy haer aldus begonst aen te spreecken: Ghelooft my, Stavrophila, daer en is niet dat de profijten van de quellinghe beter, ende waerachtiger afbeeldt, als dese uyt-persingh der wijn-druyven

[p. 354]

in de persse, die ghy daer siet, ende ick begeere, dat ghy t'selve neerstelijck wilt aen-mercken, op dat ghy onder de verdruckingh des Cruys de moedt niet en soudt laeten sincken, oft verloren gheven.

T'sal my seer vermaeckelijck zijn, seyde sy, dat mysterie te hooren, noch k'en meyne niet dat onaenghenaem sal wesen het discours van ⁺ den wijn, den welcken Godt verheught, en de menschen. De reden-kavelingh, oft het discours, antwoordede Christvs, sal ghemenghelt, oft, om soo te seggen, bitter-soet wesen; want den wijn sal soetigheydt gheven, maer de persse sal verdruckinghe ende quellinghe uyt-drucken. Laet het zijn over dat het wilt, seyde Stavrophila, het sal my evenwel aenghenaem wesen; eens-deels om dat het is voort-komende uyt uwer H. mondt, anderdeels om dat de verhandeling is van een seer salighe saecke: reden, waerom ick seer begheerigh ben om die te hooren.

Wel-aen dan, antwoordede Christvs, maer eerst voor al soo wil ick, dat ghy wel let, ende neerstelijck aenmerckt, wat dat'er in de sienelijcke persse ghedaen wort, en t'selfste sult ghy op eenen gheestelijcken sin in de menschen sien ⁺ geschieden. De druyve hanght aen den wijngaert, en de olijve op de boomen, want voor dese vruchten is-men gewoon de perssen bereyt te maken. Ende soo lang als sy hangen op de plaetsen daer-se wassen, soo genieten sy de vrye, ende opene locht: ende noch de olijve en is olye, noch de druyve en is wijn, voor datse gheperst en is. ⁺ Alsoo gaet het oock met de menschen, die Godt ghe-

+ Iudic. c. 9.

+ Aug. in Psal. 83.

+ Rom. c. 8.

[p. 355]

schickt heeft, dat sy souden ghelijck worden het beeldt sijns Soons, den welcken besonderlijck in t'lijden, als een groote wijn-torße is uyt-geperst. Soodaenighe menschen dan eer dat-se gaen tot den dienst Godts, soo genieten sy in de wereldt ghelijck eenen vermaeckelijcken, ende wellustighen vrydom, ghelijck de druyven, oft olijven, terwijlen sy noch op de boomen hanghen: maer om dat'er gheseyt is; Sone, gaende tot den dienst ⁺ Godts, soo staet in vreese, ende bereydt u ziele tot bekoringhe; soo moet oock een-yghelijck weten, dat hy, komende van den dienst Godts, tot de perssen ghekomen is. Hy sal gequelt, getrappelt, ende verdruckt worden, niet om dat hy in dese werelt soude te niet gaen, maer op dat hy tot de wijn-kelders Godts soude af-vloeyen: Hy wort ontkleedt van de decksel der vleesschelijcker begheerten, ghelijck van de basten der wijn-besien, Van de welcke Pavlvs is segghende: Ontkleedt ⁺ u-lieden van den ouden mensch met sijne wercken, ende doet aen den nieuwen. Dat altemael en gheschiet niet als van de perßinge, ende daerom worden sy perßen ghenoemt. In verdruckinghen ghestelt zijnde, worden sy tot dien eynde ghepraemt, op dat sy hun ontkleedende van de liefde, met de welcke sy tot die wereltsche, aerdsche, tijdelijcke, ende verganckelijcke dinghen ghedreven wierden, in die selve gheleden hebbende pijnen, tribulatien van verdruckinghen, ende overvloedigheydt van tentatien, souden beginnen te soecken die ruste, de welcke niet en is van dit leven, ende den Heere soude wesen eenen toevlucht aen den aermen: ⁺ ende in dese verdruckinghe is af-vloeyende wijn, en olye, de welcke zijn goede begheerten.

+ Eccli. c. 2.

+ Colloss. c. 3.

+ Psal. 9.

[p. 356]

Ick wensche, seyde Stavrophila, ô wensch, begheerte, ende versaedtheyt mijns herten! met den druck-boom des Cruys, hoe groot ick oock ben, soo toe-gedouwen te worden, op datter uyt een goet hert goede begeerten souden gheperst ⁺ worden. Want ick weet dat in de perße een profijtighe perßinghe, oft verdruckinghe is. De druyve aen den wijngaert en gevoelt geen verdruckinghe, sy schijnt heel te wesen, maer daer en drupt niet af: sy wort gesmeten in de wijn-perße, sy wort gepraemt, betrappelt, ghestooten, het schijnt dat haer ongelijck en injurie geschiedt, maer dit onghelijck oft affront en is niet onvruchtbaer, jae dat meer is, dat'er gheen onghelijck by en quaeme, de wijn-druyve soude onvruchtbaer blijven, ende en soude geen wijn worden. Ghy hebt seer wel opgheseydt, antwoordede Christvs: want soo langh als de wijn-druyve in den wijngaert hanght, noch verbesight en wordt om wijn te maecken, waer toe is sy toch nut, oft profijtigh? Allenskens sal sy verrotten, oft vande voghelen des hemels ghe-eten worden. Maer indien sy in de wijn-persse ghedruckt wort, soo vloeyt daer wijn af, die in de wijn-kelders verborghen, ende bewaert wordt. T'is noodtsaeckelijck dat men hier door het ghewicht des Cruys verdruckt, ende ghepraemt, en door quellinghen vermoeydt wort, op dat de ziele, ghelijck als eenen wijn, in de eeuwighe tabernakelen soude mogen bewaert worden. Ghy doolt, voorwaer ghy doolt, Stavrophila, indien ghy peyst dat ghy gheheel, ende niet ter-deghen ghebroken, sult in ⁺ den hemel komen, Ontfermt u mijnder Heere, riep

+ August. in Psal. 55.

+ Psal. 55.

[p. 357]

den Koninghlijcken Propheet David, want den mensch heeft my met voeten ghetreden. Seght oock het selve met hem: maer en wilt niet vreesen, ⁺ om dat u den mensch verwerpt, mis-acht, ende betrappelt heeft; hebt wijn; ghy zijt een wijn-druyve gheworden, op dat ghy sout ghestooten worden. ^* Want ghelijck de wijn-torßen van den wijngaert gestooten, ende ghedruckt zijnde, een seer lieflijck nat van wijn aen hunnen acker-man, oft wijngaert-bauwer uytstorten: alsoo zijn de rechtveerdighe, ende Heylighe Mannen Godts, door hardte quellinghen, pijnen, ende verdruckinghen der menschen, gelijck de wijn-torßen, ghepijnight, ende ghepraemt zijnde, aen Godt den Bauwer, ende aen my door de salighe victorie een hemelsche blijdtschap voort-brenghende ende schenckende.

Ick en ben niet bevreest, antwoordede Stavrophila, van gestooten te worden, als ick maer in de hemelsche vaten ontfanghen, ende ghetont en worde. Och hoe glorieus sal t'wesen verdruct te worden! och hoe soet gepijnight te worden! als ick maer eenen seer soeten wijn ghemaeckt magh wordenk, weerdigh mijnen Beminden om te ⁺ drincken, ende sijne lippen, ende tanden om te herknauwen. Want, ô Heere Iesv, mijn hert is dorstigh, om te laven, en te verslaen den dorst uwer ziele, die sieck zijt, ende beswijckt door liefde t'onsewaerts. Met recht, seyde Christvs, suldy dat doen, want dat zijt ghy schuldigh aen mijne liefde, die ick tot u draeghe. Iae ghy sult t'eenemael ondanckbaer, ende den naem van een minnaeresse gantsch onweerdigh zijn, by soo

+ August. in Psalm. 55.

* Philo. Carpath. in c 7. Cant.

+ Cant. c. 7.

[p. 358]

verre ghy versuymt weldaedt voor weldaedt te gheven. Want aenghesien ghy dochter van goeden huyse zijt;

Leert u de heusheydt niet,
in't burgerlijcke leven,
Goet voor ontfanghen goet,
en gunst voor gunst te gheven?

Leert u de reden niet,

voor al ontfanghen deught,

Te brenghen wederon:

met woecker, ende vreught?

Hoe veel te meer dan moet ghy dat doen in saecken die Godt aengaen? Want hoe dier en heeft het my niet ghestaen, om dat ick mijne bruydt ten besten wijn soude moghen toebrenghen, ⁺ ende te drincken gheven? Want de wijn-perße heb ick alleen ghetreden, ende haerlieder bloedt is gespronghen op mijne kleederen, ende ick hebbe ⁺ alle mijne kleederen besmet. Ick ben een druyve van Cypres, in de wijngaerden van Engaddi, een druyve van t'Landt van Beloften, ghehanghen zijnde van den handt-boom des Cruys, die ten tijde van mijne Passie, ende lijden, door de wijn-persse uyt-ghedruckt, eenen wijn van blijdtschap aen de gheloovighe hebben te drincken ⁺ ghegheven. Dat is eenen wijn voorts-brengende maeghden, ^* de Koninghlijcke magnificentie weerdigh, ^* eenen wijn t'hert van den mensch waerachtelijck verheughende, soo dat, die dien ghedroncken ⁺ heeft, met recht is roepende: Hoe kostelijck

+ Psal. 103.

+ Cant. c. 1.

+ Zach. c. 9.

* Esther. cap. 1.

* Psal. 103.

+ Psal. 22.

[p. 359]

is uwen droncken-maeckenden kelck! Soo dan t´en sal niet wonders, oft groot wesen, al is´t dat ghy, om danckbaer te zijn, oock selver ghelijck een rijpe druyve in de persse betrappelt, en gheslampt wort, op dat ghy met den af-vloeyenden wijn den Beminden van uwe ziele mooght droncken maecken. Oversulcks bereydt u tot de ⁺ verdruckingen, maer en wilt niet dorre, oft onvruchtbaer wesen, op dat'er van de verdruckingen een overvloedighen wijn magh voorts-komen.

Daerom Stavrophila,
en toont u niet ontvreden,
Als Godt doorwondt u hert
met druck, en swaerigheden.

T'is niet tot u verderf:

siet Godes wonder handt

Gheneest oock alße quetst,

verkoelt oock alße brandt.

En als Godt straffen pleeght,
en u gheeft swaere slaghen,
Dan ist dat hy wel meest
aen uw' ziel moet behaghen.

Want uyt een gulden kop,

oft ander rijcker vat,

Sal hy dan met zijn handt

V schencken soeter nat.

+ August. in Psal. 55.