Logo DBNL
De heyr-baene des cruys (1672)

De heyr-baene des cruys

(1672)–Benedictus van Haeften–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het XVI. Capitel.
Dat men meer in tegenspoedt, als voorspoedt moet danckbaer wesen, niet alleen aen Godt, maer oock den genen die ons het Crvys aendoet.

GElijck als dese vermaeningen aen Stavrophila niet weynigh de danck-segginghen beveelden, alsoo hebben sy oock een twijfelachtigheydt oft twee aen haer ghemoedt, by-ghebroght, de welcke sy haeren Meester willende voorstellen, heeft hem aen-ghesproken in deser voeghen: Ick bidd' u, Heere, dat ghy u gheweerdight dit aen uwe dienst-maeght uyt te legghen: Waer in moet men meer danckbaer zijn, in voorspoedt, oft in tegenspoedt? Wat dubde, oft twijfelde? seyde Christvs: aen 't welck dunckt u dat men meer danck-seggingh schuldigh is, aen een groot weldaedt, oft aen een kleyn? Aen een groot, antwoordede sy. Soo dan, seyde Christvs, vergelijct den tegenspoet aen den voorspoedt, ende weeght neerstelijck wie van beyde swaerder is. Het Cruys weder-roept ons van de sonde, den voorspoedt lockt, + ende dwinght ons aen tot de selve. Want de sondaers niet langhe te laeten doen naer hunnen sin, maer terstont daer wraeck over doen, dat is een teecken van groot weldaedt. En is dat oock gheen groot weldaet, dat den teghenspoedt, ende de tribulatie ons vermaenen te loopen, ende onsen toevlucht

te nemen tot Godt, den voorspoedt in teghendeel ons een verghetentheydt by-brenght van den selven? Daer-en-boven soo verweckt oock het Cruys in ons de vreese Godts, ende een leet-wesen: Want men heeft'er altijdt seer luttel ghevonden, + die in voorspoedt hun-selven niet en hebben vergeten, ende te buyten gegaen. Wanneer en is den voorspoedt d'onvoorsichtighe niet gheweest aen hun leven, t'ghene het vyer doet aen het wasch, ende de straelen van de sonne aen den sneeuw, ende het ys? Wijs is geweest David, wijs is geweest Salomon; maer den voorspoedt, ende de gheluckigheydt hun te seer aenlachende, soo is den eenen half, den anderen gheheel ghevallen. Groot is dien, den welcken, vallende in tegenspoedt, niet een luttel ten minsten en valt van de wijsheydt. Noch niet minder en is dien, den welcken, is't dat den voorspoedt hem heeft aenghelacchen, van den selven niet leelijck en is uytgelacchen. Het Cruys, en de tribulatie zijn een voor-teecken, ende een sekeren dingh-pennigh van de eeuwighe saligheydt, den voorspoedt der tijdelijcke goederen een groot teecken van de toekomende verdoemenis. Want gelijck den blixem brenght donder, alsoo + verkondight den voorspoedt d'eeuwighe verdoemenis. * Soo-wie in de overvloedigheydt der aerdtsche dingen de begeerde geluckigheydt schijnt aen te lacchen, soo veel is hy ongeluckiger, hoe veel te heftiger hy d'ongeluckigheydt selve omhelst voor de geluckigheydt, oft meer in die ghedopt, ende van die verslonden, ofte versmoort wordt. Wat seght ghy nu van dese twee? welcke van beyde acht ghy de meeste gifte te wesen? Den teghenspoedt en gebruyct nauwe-

lijcks iemant quaelijck, den voorspoedt nauwelijcks iemant wel.

Voorwaer, seyde Stavrophila, om ront te spreken en sonder omwegen hier in te gaen, soo moet ick bekennen, dat indien wy t'ghene dat eeuwigh is overlegghen ghelijck t'behoort, wy sullen bevinden dat het Cruys, oft de tribulatie een uytnemender gifte, ende meerdere dancksegginghe + weerdigh is. Ghy hebt seer wel gheantwoort, seyde Christvs, want waer't saecken dat ghy begaeft waert met alle de wetenschap van al d'Astrologanten, en met het vernuft van alle de wijse die gheweest zijn van den aenbeginne af, ende wesen sullen tot den uyt-eynde der wereldt toe: waer't saecken ghy soo vloeyende, ende aerdigh konde spreecken van Godt, als alle de tonghen der Enghelen, ende der menschen: ten lesten, waer't saecken ghy alleen schijnelijck hadt alle de wetenschappen ende geleertheyt, de welcke alle de Gheleerde ende Doctoren t'saemen zijn hebbende; die en souden u alle t'saemen soo veel goets niet doen tot de godtvruchtigheyt, ende heyligheydt des levens: dan dat alleen, indien ghy in alle quellinghen, ende Cruycen u aen Godt volmaecktelijck kont overgeven. O waert saecken dat iemant met een rechtveerdig oordeel wel konde overlegghen den tijdt, en d'eeuwigheydt! voorwaer hy soude liever hondert jaeren in eenen brandenden oven ligghen, dan te derven oock den minsten loon van een kleyne afflictie, ende teghenspoedt, de welcke in de hemelen eeuwighlijck sal ontfangen worden; want d'afflictie heeft een eynde, den + loon en wort met gheenen termijn, oft eynde besloten. Ende daerom, alhoewel iemant hondert jaeren

Godt oodtmoedelijck badt, nochtans en soude hy hem niet weerdigh ghenoegh konnen bedancken, jae oock maer voor de minste tribulatie, oft quellinghe van den Heere aen hem toe-ghesonden. Iae, t'is voorwaer te verwonderen, dat onder de voeten der uytverkorene alle de steenen niet en veranderen in doornen, springende teghen hunne hoofden, soo onuytspreeckelijcke goederen sullen t'wesen, de welcke sy door hunnen seer korten arbeydt verkrijghen sullen. Wie hadde oyt konnen begrijpen, seyde Stavrophila, soo veel goets te schuylen onder het Cruys, ende dat'er soo veel honichs geschoncken soude worden voor een luttel gals?

Maer daerenboven soo houdt my mijn ghemoedt een weynigh twijfelachtigh, te weten, oft dat het ghenoegh is de Goddelijcke goetheydt, voor de toe-gesonden tribulatien, ende ellenden te bedancken, oft dat men oock danck-segginge geven moet aen die, door wiens boosheyt, haet, ende quaet-willigheydt, de Cruycen ons aen-ghebroght worden?

Ick verwondere my, antwoordede Christvs, waerom dat ghy hier blijft twijfelen, is't datje de Schrifturen gelesen hebt: en heb ick niet klaerlijck gheseydt in het Euangelie: Hebt lief uwe + vyanden, doet wel die u haeten, ende bidt voor de gene die u vervolghen, ende ten onrechte quellen? Is't saecken dat de vyanden moeten bemint worden, vervolghens moeten hun oock teeckenen van liefde ghetoont worden. Want de beproevinghe + der liefde, is de betooninghe des wercks: want wel doen, ende bidden voor de ghene die ons ver-

volghen, en is niet soo met woorden bedancken, dan vergelden. En heb ick hanghende aen het Cruys, voor mijne Cruycen selve niet ghebeden, + segghende: Vader verghevet hun, want sy en weten niet watse doen? In het welck my den eersten Martelaer Stephanvs, ende den Apostel Iacobvs zijn naer-ghevolght. Want wat kander meerder danck-segginghe wesen, dan in de doodt selve te bidden voor die, de welcke ons de selve aendoen?

Dit, seyde Stavrophila, is voorwaer eenen verheven trap van de deught! niet alleen gheen quaet met quaet loonen, noch quaet willen aen den quaet-doender, maer oock uyt het onghelijck selve, een gheleghentheydt nemen van wel te doen, aende ghene die ons quaet doen! Maer k'en weet niet, hoe dat ick ten lesten daer toe sal konnen gheraecken.

Laet u ten minsten d'exempels van andere, antwoordede Christvs, verwecken: want t'en is niet seer moeyelijck nae te volghen, t'welck ghy weet dat van andere, ende van uws-ghelijcken ghedaen is. En ghedenckt u niet, wat dat men lof-weerdigh is lesende van den discipel van + een Philosooph? Desen hadde gesondight, ende hy badt om vergiffenisse: maer den Philosooph en heeft hem die niet willen geven, t'en waer saecken hy dry gheheele jaeren woonde met die, de welcke om t'metael te scheep te doen, veroordeelt zijn. Daer naer heeft hy begheert, dat hy d'andere dry jaeren soude loon gheven, aen de ghene die hem met onghelijck, ende lasteringen

quellen sullen. Maer dese penitentie volbroght zijnde, heeft den Philosooph tot hem gheseydt; Komt nu naer de stadt van Athenen, op dat ghy daer de wijsheyt leeren mooght. Edoch daer was een sekeren ouden man seer toeghedaen, ende begeerigh naer de wijsheyt, den welcken sat aen de poorte vande Stadt, ende alle die daer in ginghen die quelde hy met schimpen, ende lasteringen, om hun te beproeven: als hy dan oock t'selve aen desen jongelinck dede, soo heeft hy sijn beste ghelacchen: T'welck den ouden man siende, verwonderde hem, ende seyde; Wat is dit te seggen? ick verongelijcke, ende beschimpe u, ende lacht ghy? Aen wien den jonghelinck aldus heeft gheantwoort: Wel maer en wildy niet dat ick lacche, daer ick dry jaeren loon ghegheven hebbe, op dat ick soude lijden moghen, t'ghene ick heden van u om niet hebbe, ende lijde? Doen heeft den ouden man tot hem gheseydt: Gaet dan in de stadt, want ghy zijt het weerdigh. Maer dit verhaelde ghemeynelijck de Abt Ioannes, ende hy voeghde daer noch by, segghende: Dat is de poorte des Heeren, door de welcke onse vaders, door vele tribulatien, ende injurien blijde wesende, de stadt Godts zijn ingegaen. Maer t'sal seer profijtigh wesen oock andere oeffenaers van dese deught aen u voor ooghen te stellen, op dat ghy door de strafheydt des wercks, ende seldsaemheydt van soodaenige werckers, u misschien niet ontschuldighen en soudt. Den glorieusen Martelaer + Cyprianvs veroordeelt zijnde om onthalst te worden, heeft aen den beul door sijnen Diaken doen tellen vijf-en-twintig kroonen. Alexander + den Patriarch van Ierusalem heeft eenen Notaris

ghehadt, die hem eenigh gout ontstolen hadde. Den selven is daer naer ghevanghen gheweest, maer den godtvruchtighen Patriarch heeft hem met vijf-en-tachtentigh guldens verlost. Den welcken hy wederom gekomen zijnde, soo goedertierelijck, ende bermhertelijck gebruyckt heeft, dat een van d'inwoonders der stadt somtijts gheseydt heeft, dat'er niet profijtelijcker en was dan teghen Alexander te misdoen, ende te sondigen. Den Abt Stephanvs + was van soo groote verduldigheydt, dat hy gheloofde dien sijnen vrient te wesen, den welcken hem eenighe moeyelijckheyt aendede. Voor lasteringhen gaf hy weldaeden. Als'er in sijn aermoede selve eenighe schaede byghebroght was, dat achtede hy het grootste ghewin te wesen. Alle sijne vyanden oordeelde hy niet dan helpers te wesen. T'is voorwaer genoegelijck, + t'ghene men leest van Ioannes Eleëmosynarius. Daer was eenen weerdt, den welcken eenen jonghelinck, neve van desen H. Man, vele injurien, ende lasteringhen hadde aenghedaen. Den jonghelingh klaeghde grootelijcks daer over by den Bisschop. Den Bisschop, om het ghemoedt van den jonghelinck wat te vertroosten, ende te stillen, heeft tot hem geseydt; Wel hoe is hy soo stout geweest, oft hoe heeft hy derren bestaen, jae oock maer het minste woordeken u te na te spreecken? Zijt gherust, ick sal hem wel anders leeren, ende ick sal hem een dingh doen, waer van heel Alexandryen haer sal verwonderen: ende terstont den Tol-meester tot hem gheropen zijnde, ghebiedt hem dat hy geenen tol, oft eenighe andere schult van de Kercke meer van dien

weerd heyschen soude, maer dat hy hem soude vry laeten van alle betaelinge, de welcke hy oft aen hem, oft aen sijne kercke soude schuldigh zijn. Van welcke sijne daedt geheel Alexandryen voorwaer is verwondert gheweest.

Iae dit, seyde Stavrophila, zijn exempels van stercke mans, de welcke ick lichtelijck gheloove dat sommighe vrauwen, door de gratie Godts, zijn naer-ghevolght. Want ick hebbe ghelesen van de H. Maghet Lydwina, dat sy + van een woedende vrauwe seer ghelastert, beschimpt, ende gheinjurieert zijnde, gheensins en is onstelt gheweest. Als sy daer naer oock seer leelijck in haer aensicht spoogh, ende met roepen, tieren, en lasteringhen, ghelijck gheweldt geleden hebbende, het volck verwecktede, soo besat de alder-sachtmoedighste Maeget de ziele in haere verduldigheydt. Maer willende het quaet met goet verghelden, soo heeft sy heymelijck aen haer een giftjen over-ghesonden: ende sy seyde tot de haere: aen die bekenne ick my een schuldenaeresse te wesen, de welcke my den wegh der gheboden Godts, wiens volheyt de liefde is, dwinghen te loopen. Oock de H. Theresia, een Maeghet van vermaerde Heyligheyt, + beminde vyerigher, ende badt dickwijlder voor de ghene die sy wiste dat haere meeste vyanden waeren; aen de welcke sy oock dickmael weldaeden dede: soo dat eenen sekeren Bisschop ghemeynelijck seyde, dat'er geen beter middel en was om de liefde van dese H. Maeget te winnen, dan met haer injurien, ende ongelijck aen te doen.

Dochter, antwoordede Christvs, gemerckt ghy dese exempels selver weet, wat is't dan dat ghy te vooren twijfelde? D'oorsaeck, seyde Stavrophila, is dese; om datse my niet te vooren en quamen, ende om dat ick het ghebodt van de vyanden te beminnen in't Euanghelie ghegheven, altijdt soo groot, ende hooghgheacht hebbe, dat my docht dat'er seer luttel, ende nauwelijcks eenighe dat volbroght hebben. T'is waer, seyde Christvs, t'is een werck van groote volmaecktheydt, maer nochtans de selve liefde is oock in d'oude Wet gheboden gheweest. + Want wat is dat? Is't saecken dat ghy te ghemoete komt uws vyandts osse, oft esel doolende, soo leyt dien wederom tot hem. Is't dat gy den esel van die u haet siet liggen onder den last, soo en suldy niet voorby gaen, maer sult dien met hem op-heffen. Wat dunct u? Wat heeft Salomon willen seggen, als hy seyde: + Is't dat uwen vyant hongher heeft, soo spijst hem, is't dat hy dorst heeft, soo gheeft hem water te drincken, want ghy sult vyerige kolen vergaederen op sijn hooft, ende de Heere sal t'u loonen?

T'is wonder, seyde Stavrophila, dat in die wet, de welcke gheen dingh tot volmaecktheydt ghebroght en heeft, soo groote volmaecktheydt ghelesen, ende geboden wort. Een kranck, ende slap ghemoedt, antwoordede Christvs, en verkrijght niet lichtelijck de hoogheydt der deughden, verdonckert zijnde door de duysternissen zijnder passien. Maer doet ghy altijdt u beste tot hooghe saecken, ende weet dat ghy dan + volkomentlijck van de ghedachtenisse der injurien

ghenesen zijt, niet als ghy voor den genen die u bedroeft heeft, sult ghebeden hebben, niet als ghy hem tot uwe tafel genoodt sult hebben; maer als ghy verstaen hebbende eenighe van sijne ellenden, oft onghelucken, t'zy lichaemelijcke, t'zy geestelijcke, u soo sult sien beangst zijn, ende weenen, al oft ghy de selve selver onderstaen moeste, ende lijden.

Wee my, Heere, seyde Stavrophila, hoe verre ben ick noch van dese volmaectheyt! ende wanneer sal ick derwaerts komen, waerhenen soo veel Heylighe Mannen, en Vrauwen, door haere exempels, my den wegh gebaent hebben? En wilt niet wanhopen, antwoordede Christvs, noch en laet u niet voorstaen, dat ghy dat door uwe + krachten volbrenghen kont: maer maeckt door uwe ghebeden, dat hy, die dat ghebiedt, u dat gheve. Want hy verhoort geerne de gene die hem bidden, als sy vraegen t'ghene dat hy ghebiedt. Maer de seer weerdige exempelen der Heylighen en moeten u niet vervaert, oft kleynmoedigh maecken: Voorwaer sy sullen u in een van tween seer wel onderwijsen: want + oft sy sullen in u verwecken een naer-volginge der heyliger gedaente: oft sy sullen u brenghen tot de kennisse van u eygen-selven, ende betooninghe van de kranckheyt, die in u is, door een salighe ootmoedigheyt. Gelooft my, dochter, het is een groote onvolmaecktheydt, sijne onvolmaecktheydt niet te verdraegen: ende onverduldigheydt te toonen, om dat ghy niet verduldigh en zijt. Want oock dat moet met eenen kloecken, ende goeden moedt verdraegen worden, tot dat ghy door de gratie des H. Gheests, tot hooghere dinghen

verheven, ende vervoordert wordt. Daerentusschen is het van noode, dat ghy hier toe aerbeyt, ende neerstigheydt doet.


Vorige Volgende