Logo DBNL
De heyr-baene des cruys (1672)

De heyr-baene des cruys

(1672)–Benedictus van Haeften–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het VIII. Capittel.
Dat het Crvys dagelijcks moet gedragen, noyt wegh-gheworpen worden.

Mijn kindt en verwerpt de kastijdinge des Heeren niet, noch en wilt niet kleynmoedigh worden als ghy van hem ghestraft wort.
Proverb. cap. 3.

SOo haest Stavrophila ghesien heeft, dat het niet gheoorloft en was iet van het ghewicht des Cruys te verminderen, soo heeftse we-

derom den last op haer schouders geleydt, alhoewel niet seer gheerne: daerom soo badt sy den Heere, ende vraeghde hem, segghende: Heere, met uwen goeden oorloff sal ick mijne bedenckinghen (daer ick hier vooren onlanghs van gemeldt hebbe) nu voorstellen, ende zijn dese: Hoe lange sal ick noch dit Cruys moeten draegen, ende hoe verre ben ick noch van't eynde? Voorwaer desen wegh is langh, ende verheyscht, soo my dunckt, noch veel tijdts, om den selven te konnen voleynden. Wacht u, antwoordede + Christvs, van de murmuratie, die niet en baet. Och hoe verre zijt ghy noch van de voet-stappen der Martelaers, van de welcke de H. Kercke is singhende:

 
Men moordt hun g'lijck men schaepen plaght, +
 
Nochtans men hoort gherucht, noch klaght;
 
Maer mits sy lijden sonder schult,
 
Verdraeghen alles met ghedult.

Maer ghy klaeght, ende wort korzel, nu om de langheydt des Cruys, nu om de swaerte des ghewichts: nu beschuldight ghy de gheduerigheydt van den tijt, ende ghy en peyst niet eens, wie ghy zijt, die vergramt wort, noch wie dat is, daer ghy teghen vergramt, ende ghestoort wordt. Wie? schroomelijck om seggen, tegen Godt, tegen den Vader, tegen den Vader, segg'ick, die oneyndelijck wijs is. Want is het saecken dat het Cruys niet alleen van Godt is toegelaeten, maer oock ghesonden; ghy, die knort en mort, ghetier maeckt, ende wederstaet, wat

doet ghy anders, dan van hem wegh-nemen (soo veel, te weten, als in u is) den scepter, ende de maght van heerschen ende ghebieden? Godt, ô dochter, is de goetheydt selve: wilt ghy dan d'oneyndelijcke Goetheyt leeren, op wat manier sy met u handele? eenen gout-smit moet weten, hoe langh dat het goudt in't vyer sweeten moet, noch het goudt en wordt niet eer uyt die badtstove getrocken, voor dat het klaerlijck blijckt, dat het ghenoegh gesuyvert is. Alsoo voorwaer + en staet het u niet toe te weten, de tijden, en de stonden, die den Vader in sijn maght ghestelt heeft. Ghy sult van het Cruys verlost worden, als het aen hem goet duncken sal, die het u opgeleyt heeft. Wat klaeghdy van de langhduerigheyt des tijts? uwe kranckheydt maeckt, dat het langh schijnt + te wesen, t'ghene dat kort is, t'welck u schijnt langh te zijn, is kort aen Godt, onderwerpt u aen Godt, ende t'sal aen u oock kort wesen. Wat hier van is, oft niet en is, seyde Stavrophila, mijne krachten hebben haer geheelijck begeven, ende door vermoeytheydt, en ben ick niet maghtigh meer voort te gaen. Desen aerbeydt is te seer langhduerigh, als mede de droefheydt, die hem is volghende. Wegh, wegh, seyde Christvs, met dese ydele woorden, want beter soudy segghen, 'k en wil dit Cruys niet draeghen, dan 'k en kan't + niet draeghen: Want ghy vermooght het al in dien, die u versterckt: ghy soudt het oock konnen, waer't + saecken ghy wilde: want mijne gratie is u ghenoegh. Noch t'en is niet hardt noch swaer, t'welck dien gebiedt, den welcken helpt, op dat het geschiede,

dat hy gebiedt. * T'is eygen aen een siecken geen dingh lange te lijden, en de veranderingen, gelijck remedien, oft genees-middelen te gebruycken. Wel-aen Stavrophila, hebt goeden moet, gaet standtvastelijck voort, noch en wort door de geduerigheydt niet vervaert van het eens aenveert jock des Crvys, Is't saecken de droefheydt kleyn is, verdraeghtse, licht + is de lijdsaemheyt: is't saecken datse swaer is, lijdtse, groot is de glorie: is't saecken datse gheduerigh is, volherdt, eeuwigh sal wesen de vergheldinghe: jae door de gheduerigheydt selver sal de droefheydt versoet worden. T'ghene dat daghelijcks geschiet, + wort lichter gedraegen, ende door de gewoonte selver verandert het in een nature: soo seer datse maghtiger, ende hooger gemaeckt worden, dan de quellingen selver, door een geduerige oeffeningh van lijden, gelijck tot de selve gewent, ende verhart zijnde. Die d'eerste reyse te schepe gaen, worden in de zee beroert, om d'ongewoonte van vaeren, sy worden oock onstelt, ende bevangen met draeyinghen van hoofde: maer die vele zeën doorvaeren hebben; ende vele tempeesten, zee-golven, steenen, klippen, aenvallinghen van grousaeme dieren, ende listen der zee-roovers gheleden, ende geduerige baeren onderstaen hebben, die sitten voortaen met geruster herten in het schip, dan die te lande gaen: sy en sitten niet alleen van binnen op den schips bodem, maer oock op de zijden selver van het schip, ende nu staen sy sonder vreese op het voorste, nu op het achterste: ende die te vooren, jae oock tot het aensien van de zee door vreese te neder vielen, die trecken oock naer datse geproeft, ende perijckel onderstaen hebben, de kabels naer hun, spannen de zeylen open, ende grijpen

met de vuyst de roeyers, ende door-loopen gaerne alle de kanten van het schip. En twijffelt niet, dochter, t'selve sal aen u oock gheschieden: de daghelijcksche ghewoonte sal de moeylijckheydt van het draeghen versoeten.

Dat is al wel Heer, seyde Stavrophila, maer ick vreese dat dit gebruyck my soo af-teeren, ende machteloos sal maecken, dat ick noch kracht noch macht meer sal hebben. Want ick noch in verre nae niet en sien, wanneer, ende wat eynde desen wegh ten lesten hebben sal: waerom ick tot het selve met dit Cruys niet en sal konnen geraecken. Wildy dan, antwoordede Christvs, d'aenghenomen reyse verlaeten? ick bid u en doet dat toch niet: want den arbeyt die ghy tot noch toe onderstaen hebt soude geheel te niet, ende vruchteloos wesen. Dit is der Christenen waerachtige glorie, met hun Hooft + te segghen, t'welck ick ben: Ick hebbe het werck volbraght, t'welck ghy my hebt gegeven te volbrengen.

Maer Stavrophila en hielt niet op van klagen, ende daer is, seyde sy, te seer lange lijdsaemheydt van noode, om soo veel weken, jae oock maenden, ende jaeren in het Cruys te volherden. Gheen Cruys, antwoordede Christvs, sal langhduerigh + schijnen te wesen, indien ghy aen dat sult wijde, langhde, hooghde, ende diepte gegeven hebben. De wijde is de liefde, de welcke alleen wel werckt, ende maeckt dat'er niet het minste verloren + en gaet van het gene ghy goets doet. Welck is de langde? Die sal volherdt hebben tot den eynde toe, desen sal saligh wesen. Dit is de langhde des Cruys, waer

op het geheel lichaem uytghestreckt wordt, alwaer gelijck gestaen wordt, door welck staen tot den eynde toe volherdt wordt: is't saecken dan dat ghy wilt hebben de langhde des Cruys; zijt kloeckmoedigh in te volherden. Wat is hebben de hooghde, als Godt te peysen, ende om niet en jonstelijck Godt selver den helper te beminnen? Ghelooft my, Stavrophila, als ick + een weynigh voor de doodt dat groot last des Cruys droegh tot den bergh van Calvarien, soo was in my soo onsteken de vyerige, ende krachtighe begheerte van te volbrenghen den alderliefsten wille van Godt den Vader, dat ick niet en soude geweygert hebben voor de saligheydt, ende welvaert der menschen soo te lijden tot den uytersten dagh des oordeels, waer't saecken dat het soo goet gedocht hadde aen den Vader, ende dat hy dat hadde geacht noodigh te wesen tot sijne eere, ende glorie.

Stavrophila wiert wel een weynigh door dese woorden beroert, maer evenwel den gheduerigen aerbeydt haer ten eynde verdrietende, heeft het Cruys wegh-gheworpen, ende begaf haer op de vlucht. Maer Christvs haer wederhoudende, seyde: Wee de gene die de verduldigheyt + verloren hebben. Wat is dat Stavrophila? waerom soeckt ghy t'Cruys t'ontvluchten, t'welck ghy van-selfs, ende met eenen kloecken moet maer onlanghs aenghenomen, ende ghedraegen hebt? Te vergeefs wort het goet ghedaen, is't dat het + voor het eynde des levens verlaten wort: want te vergheefs loopt dien snel, den welcken, eer dat hy tot het eynde ghekomen is, machteloos wort, ende beswijckt.

Tot het welck sy al hyghende seyde: waerachtich, Heer, hadde ick geweten dat het Cruys soo langhen tijdt, ende sonder eenigh ophouden moeste ghedraeghen worden, ick en soude dat noyt aenveert hebben. En heb ick niet klaerlijck voorseydt, antwoordede Christvs dat hy + sijn Cruys opneme dagelijcks, ende my volge? Want aen de geborene van den Heyligen Gheest, hoe groot den wereldtschen tijdt oock zy die hun overblijft, dien en moet sonder aenveerdinge des Cruys niet beleeft worden: want * gelijck het van noode is met het geheel lichaem godtvruchtelijck te leven, alsoo is het oock van noode den gantschen tijdt het Cruys te draeghen, het welck met recht aen een-ygelijck te draegen geraeden wort; want het van een-yder op sijn-eygen manieren, ende maten verdraegen wort. Maer siet wel toe, + wat ghy doet: Want is't saecken dat ghy het een Cruys wegh werpt, sonder twijfel sult ghy het ander vinden, ende by avontueren een swaerder. Meynt ghy alleen t'ontgaen, t'welck noyt mensch en heeft mogen voorby gaen? Wat heyligen is'er in de wereldt geweest, die geen lijden, oft Cruys gehadt heeft? noch ick selver en hebbe niet een ure sonder pijne der paßie geweest, soo langh als ick gheleeft hebbe. Ende hoe soeckt ghy eenen anderen wegh, dan dese Heyr-baene, de welcke is den wegh des heyligen Cruys? Het Cruys is altijdt bereydt, ende verwacht u op alle plaetsen. Ghy en kont het niet ontgaen, waer dat ghy loopt: want waer dat ghy komt, ghy draeght u-selven altijdt mede, ende sult u-selven altijdt vinden. Keert u opwaerts, keert u nederwaerts, keert u uytwaerts, keert u binnewaerts, ghy sult altijts ende alomme een Cruys vinden: ende

ghy moet overal uwe verduldigheydt oeffenen, is't dat ghy d'eeuwighe kroone wilt verdienen.

Stavrophila wierdt door dese redens beschaemt, ja een killighen schrick door-rende haer hert, ende sinnen, noch sy en wiste daer niet op t'antwoorden: maer Iesvs bermhertelijck met haer handelende, heeft haer bedwonghen het wegh gheworpen Cruys wederom op te nemen. Ende wel-aen, seyde hy, mijne Stavrophila, neemt dit Cruys wederom op, ende vervolght den begonsten wegh. Draeght verduldelijck, + noch en lastert niet, t'ghene niet en kan verandert worden. Maer sy seyde al weenende: Heere + mijne onvolmaecktheyt hebben uwe oogen aengesien, ende k'en weet nu niet wat doen. De dinghen die voorby zijn, antwoordede Christvs, vergetende, ende u tot het ghene dat voor is, uytstreckende, + vervolght tot het voorghestelt teecken. Houdt + segg' ick, dat ghy hebt, op dat niemandt u kroon en neme. Stelt u ghelijck een getrauwe dienst-maeght + Christi om vroomelijck het Cruys des Heeren te draegen, die sijn-selven voor uwe saligheydt uyt liefde heeft laeten cruycen; bereydt u om veel teghenspoets, ende veel ongemacks in dit ellendigh leven te verdraeghen: want ghy sult dat altijdt hebben, waer dat ghy zijt.

Maer k'en weet niet, seyde sy, hoe ick dat doen sal, die soo ghebroken, ende maghteloos gheworden ben, dat ick qualijck op mijn beenen kan staen. Peyst, seyde Christvs, dat ghy, + oft ghy wilt, oft niet en wilt, het Cruys, ende ellenden lijden sult: t'welck is't dat ghy gheerne doet, soo

suldy grooten loon hebben: maer is't saecken dat ghy dat noy, ende onverduldighlijck lijdt, soo en sult ghy dat soo niet minder, maer meerder maecken: peysende dan, dat het soo wesen moet, soo maeckt van den noodt een deught, ende tracht dat dat uwen wille zy. Want het voornaemste in de menschelijcke saecke + is, den tegenspoet blijdelijck te konnen verdraghen: al wat u sal overkomen, soo te draegen, al oft ghy gewilt hadt, dat het u overkomen soude. Want ghy moest het willen, soo ghy wist dat alles naer Godts besluyt geschiet: weenen, klagen, en suchten, is een seker slagh van wederspannigheyt. Laet het Cruys beswaeren, laet den wegh langh wesen, laet'er vele moeylijckheden, ende swaerigheden te ghemoedt komen, het moet verdragen worden: want Godt + heeft het soo ghewilt. Alsoo seght David: Tot schimp hebdy my den onwijsen gegeven: Ick hebbe stom geweest, ende en hebbe mijnen mondt niet open gedaen: ende waerom dat? Want ghy hebt het gedaen. Dese voorwaer was een ghenoeghsaeme reden, waerom hy niet en murmereerde, oft qualijck en sprack teghen Godt, om dat hy't gedaen hadde. Peyst, ende herpeyst ghy dit selve oock met u ghemoedt ô Stavrophila.

Voorwaer, seyde sy, dese noodtsaeckelijckheydt brenght aen mijn ghemoedt by een seer groote, ende swaere droefheyt. Aensiet den hemel, antwoordede Christvs, overpeyst den + eeuwigen loon, en de vergeldingen. Want t'gene dat d'onverduldigheydt acht een lijf-straffe te wesen, dat is aen den genen die oodtmoedelijck, ende verduldelijck lijdt tot vertroostinghe. Want als hy aendachte-

lijck aenmerckt de vrucht van de lijdtsaemheydt, soo wort den last verlicht, en de quellinghe versoet: als hy in den anghst der swaericheden selve nu voorsmaeckt de toekomende eerste vruchten van vertroostinghe. Dien Simon Cyrenaevs met loon gehuert zijnde, heeft nae my het Cruys ghedraegen soo oock + gemerckt het dertel vleesch, naturelijck eenen schroom heeft van het Cruys, soo moet aen dat voor oogen gestelt worden den loon des aerbeydts, op dat ten minsten ter liefde van dien het Cruys omhelst, ende aenveert soude worden. Maer nu overleght eens, waer't saecken dat het van noode waer daghelijcks tormenten + te lijden, jae oock de helle selver eenen korten tijdt te smaken, op dat ghy soudt moghen weerdigh zijn my te sien komen in glorie, ende onder het getal van mijne Heyligen gerekent te worden: ende dunckt het u niet de moeyte weerdigh te wesen, te verdragen al dat droef is, op dat ghy van soo groote goet, ende van soo groote glorie deelachtigh soudt moghen gemaeckt worden? Soo dan, verdraeght t'gene ghy niet en wilt, op + dat ghy mooght verkrijgen t'ghene ghy wilt. Zijt ghetrauw tot'er doodt toe, ende ick sal u gheven de kroon + des levens.

Hier keerde wederom de sterckte van het gemoedt van Stavrophila, en de krachten hernomen hebbende, seyde aldus; waerachtigh, Heere, ten is niet wel met monden uyt te spreken, wat een couragie dese uwe beweegh-redens aen mijn ziele ghegheven hebben: daerom segh' ick ter goeder trauwen; Bereet is mijn herte + Godt, bereet is mijn herte, * om de woorden uwer lippen hardte wegen te bewaren. Wel-aen Heere Iesv,

+gelijck ghy geseydt, ende belooft hebt, soo laet het gheschieden, ende laet my dit verdienen, Ick hebbe het Cruys van uwe handt aenveert ende ontfangen, ende ick sal't draghen, jae tot'er doodt toe sal ick het draegen, alsoo ghy my dat opgheleyt hebt. Ick hebbe desen wegh nu aenghenomen: k'en mach niet achterwaerts gaen, noch desen wegh verlaeten. Soo doet, antwoordede Christvs, volherdt met my in het Cruys, noch en verlaet het Cruys niet voor dat + ghy gheseydt en hebt, het is volbraght. Is't dat hy Koningh van Israel is, riepen de Ioden, is't dat hy den Sone Gods is, dat hy nu afkome van het Cruys, ende wy gelooven aen hem. Want t'en was my niet swaer, oft moeylijck af te komen van den galgeboom des Cruys, die hebbe konnen verrijsen van de doodt: Maer om dat ick de lijdtsaemheyt leerde, + daerom wilde ick mijne maght uytstellen. Ghy oock, ô dochter, oeffent een langhduerige lijdtsaemheydt + naer mijn voorbeeldt, want die tot den eynde toe sal volherdt hebben, desen sal saligh wesen. Daerom, Stavrophila.

 
Behoudt inwendigh stercken moet
 
In lief, in leet, in suer, en soet,
 
In hebben, en in derven
 
Houdt dese leer
 
In sucht, en seer
 
In leven, en in sterven.

Vorige Volgende