Logo DBNL
De heyr-baene des cruys (1672)

De heyr-baene des cruys

(1672)–Benedictus van Haeften–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende


illustratie

Het VII. Capittel.
Een wederleggingh der klaghte van te seer groote langhde, ende swaerte des Crvys.

De tribulatie des teghenwoordighen tijdts seer kort ende licht, werckt in ons een boven-maeten hooglijck eeuwigh ghewight van glorie.
2. Corinth. cap. 4.

DE ghene die hun uyt geheelder herten aen den dienst Christi hebben opgedraegen, zijn in den eersten ghewoon door eenige zoete vertroostinghen, oft smaeckelijckheden van devotie gheleydt, ende aenghelockt te worden: want met hun wordt van den alder-goedertierensten Vader ghehandelt, ghelijck men doet met de kleyne kinders, aen de welcke het melck oft sogh van noode is. Maer soo haest als sy een weynigh in de deught ghegroeyt, oft voort-gegaen zijn, soo worden sy daer naer van het melck der vertroostinghen ghespent, ende met swaerdere tentatien ende bekoringhen gheoeffent. Want onsen vyandt, hoe dat hy siet, dat wy meer aen + hem wederspannigh zijn, hoe dat hy meer sijn beste doet, om ons te verwinnen. Want hy veronachtsaemt ende houdt op van die te bestormen, de welcke hy ghevoelt met een gheruste maght te besitten. Daer-en-boven Godt selver vertreckt hem somtijdts op dat hy sijne dienaers beproeven soude: ende hier

van is't, dat ten tijde van verlaetinghe altijdt die dingen mishaegen, de welcke duerende de smaeckelijckheyt oft vertroostinge, wel meest aen ons behaeghden. Dese veranderinge heeft beproeft den Koninghlijcken Propheet David die van + den tijdt des voorspoeds aldus is singende: Maer ick hebbe gheseyt in mijne overvloedigheydt, ick en sal noyt beroert worden inder eeuwigheydt: maer wat + roept, oft singht hy in teghenspoet? Ghy hebt u aengesicht, seght hy, van my gekeert, ende ick ben onstelt gheworden.

Oock de selve wisselingh sullen wy hier naer in Stavrophila moghen bemercken. Wy hebbeb haer ghesien, haere schouderen onderworpen aen het jock des Heeren, wy hebben haer vlijtelijck sien het Cruys draegen, ende van blijdschap bykans opspringhen: nu, het onweder opghestaen zijnde, sullen wy haer sien klaeghen, suchten, ende bynaer onder het last beswijcken. Sy hadde het Cruys blijdelijck aenveert, maer hoe sy dat langher droegh, hoe dat sy meer gepraemt, ende benaut wierdt: nu klaeghde sy dat het langer was dan't behoorde, nu dat het swaerder was dan sy draegen konde. Soo dan, sy keerde haer tot een schalcken vondt, ende meynende dat Christvs van kant was, soo heeft sy het benedenste deel des Cruys met een saghe (k'en weet niet waer sy die ghehaelt hadde) beginnen af te saghen.

Maer terwijlen sy met het stuck besigh was, soo is Christvs daer ten aenganck ghekomen, ende heeft haer straffelijck berispt, segghende:

wel ist oock mogelijck, Stavrophila; Wat is't dat ick sien? dit is seker een groote versmaedinge des Cruys, van t'selve, jae oock maer een weynigh te willen af saghen: is dat mijn eerst ghewenscht, ende het soet jock draeghen? Soo quaedt, soo quaedt niet Heere, antwoordede Stavrophila, dit Cruys schijnt langher te zijn, dan dat ick draeghen kan, ende daerom heb ick ghemeynt dat daer een weynigh moeste af-ghesaeght wesen. Seer wel, seyde Christvs, hebt ghy gheseydt, het schijnt, maer met'er waerheyt en is het niet te lanck, maer aen quaede oogen, oft door de brillen der slimme meyninghen bedroghen zijnde, schijnt het altoos te wesen. Het Crvys is kort, en de pijne licht, soo de opinie oft + waan daer niet by-ghedaen en heeft: in tegendeel, indien ghy u-selven begint aen te maenen, en te seggen, sy is niet, oft seker weynigh, laet ons bestandigh blijven, sy sal haest verdwijnen: soo sult ghy haer licht maecken, terwijl ghy haer licht acht. Wy klaeghen naer d'ingevingh van onse opinie, ende yder-een is soo ellendigh, als hy sich-selven acht.

Iae maer ick Heer, seyde Stavrophila, gevoele een swaere droefheydt: Waerom en soudt + ghyse niet ghevoelen, antwoordede Christvs, is't saecken ghy nae der vrauwen manier zijt draeghende? * Het Cruys niet te gevoelen, en is niet menschelijck: niet te verdraegen, en is niet mannelijck, oft gedaen van een sterck mannelijck wijf, de welcke een Christelijck werck acht te wesen, stercke ende swaere dinghen voor het rijck Godts te doen, en te lijden.

Ick verwondere my seer, antwoordede sy, dat het Cruys noch te lanck, noch te swaer genoemt en magh worden, t'welck wy nochtans soodaenigh sien, tasten, ende gevoelen te wesen. Gy, keert de sage, antwoordede Christvs, door de selve linie van daer sy ghekomen is, waer van ick oock bewijsen sal, t'gene ick te vooren geseyt hebbe. + De menschen worden beroert, niet door de dinghen, maer door die opinien, de welcke sy hebben van de dinghen. T'gheschiet somtijdts dat twee door een seer gelijckformigh, jae bykans door t'selve Cruys benauwt, ende gepraemt worden: den eenen, die vroom, ende kloeck van moedt is, meynt het sijne papieren te wesen: den anderen van kleynderen, ende verworpenderen moedt, laet hem voorstaen het sijn geheel van loot te wesen, ende alsoo den moedt in sijn schoenen sincken. Hier en is niet het Cruys, maer d'opinie, oft meyninghe verscheyden. Wildy door een exempel gheleert worden? Daer was eenen Novitius van + d'Oorden der Carthvysers in't beginsel seer vlijtigh ende tot alles bereydt, maer allenskens heeft hy beginnen te verflauwen, ende onder de lasten oft strengigheden te rekenen t'ghene in het beginsel aen hem het lichtste scheen te wesen. Het principaelste dat desen jongen Religieus quelde, was de swarte cappe, de welcke hy ten tijde van het novitiaet draegen moeste: dese heeft hy met quade ooghen begonst aen te sien, ende te ghelooven datse een Cruys was van de grootte van eenen balck, de welcke nochtans niemant van d'ander swaer gevallen, oft vermoeyt heeft. T'is dan gebeurt, dat de ruste van d'alderhooghste stilswijgentheyt desen

jonghman eenen middaghschen slaep bybroghte. Terwijlen hy sliep, soo droomde hy, dat ick ginck met een seer swaer Cruys door den pandt van het Clooster, ende dat ick mijn beste dede om langhs eenighe trappen op te klimmen, ende dat ick nochtans niet voortgaen en konde, om de te seer groote swaerte des Cruys. Soo dan dien selven Novitius, die dat droomde, scheen tot my te komen geloopen, ende t'aerbeyden om my te helpen, maer ick hem stuerlijk aensiende: en sult ghy, seyde ick, onverduldighen, aen my in mijn Cruys te draegen te hulpe komen, ende bystaen? het u en kondy niet draeghen, ende suldy een ander helpen? tot dese woorden is den Nontius wacker geworden, ende is wederom tot sy-selven gekomen, gevende sterckere exempels van lijdsaemheyt: wie en soude niet gheseydt hebben: t'is waer, de cappe, ô Broeder, die ghy zijt vreesende, is swart, maer licht, ende moet van alle novitien naer de costume van t'Oorden ghedraghen worden? Verre zy van den dienaer + Christi soodaenighe besmetheydt, dat de verduldigheydt door groote bekoringen bereydt zijnde, in kleyne, ende slechte tentatien haer is vergetende.

Stavrophila en wiste hier niet teghen te segghen, hoe wel sy wel eenighsins wilde: maer ick, seyde sy, Heere Iesv, met u van een wille: Het menschelijck geslacht, gelijck ick voorwaer + beproeve, is korsel, ende gemelijck, altijdt sijne fortune beklaghende, ende een beswaert ende onwilligh gemoedt dragende. Want ons eyghen saeck beweeght ons altijdt meer, dan die van iemant anders, ende een-yghelijck meynt, dat sijn Cruys veel swaerder is, dan dat van sijnen even-naesten. Alsoo die een quaede oft

geschende oogh heeft, en sal geen kranckheyt soo groot achten, als de sijne: wederom die een quaede maghe heeft, die bevestight dat de swaerste pijn van allen te wesen: ende ygelijck seght dat het moeylijckste te wesen, daer hy mede gequelt, oft ghepijnight wort. Ick en twijfele niet, oft dat selve is my oock al overkomen; maer nochtans wilde ick wel dat ghy my dat toeliet, ghemerckt het ongheooloft is van de lanckheydt des Cruys iet af te saghen, dat het ten minsten ghe-oorloft zy t'selve met dese schave een weynigh effen te maecken. Want behalven dat het Cruys te seer lanck ende swaer is, soo is het boven dien oock rouw ende scherp, soo dat het my alle de leden des lichaems in stucken vrijft.

Wat dinghen! spreeckt ghy aldus dochter? + antwoordede Christvs: hout op van klaegen, t'is beter door aerbeydt, ende droefheden tot de saligheyt, gebroken te worden, dan gesont te blijven tot de + verdoemenisse. Want in soo veel als ghy belast wort, in soo veel wint ghy, ende in soo veel als ghy geholpen wort, in soo veel vermindert ghy aen u uwe verdiensten. Soo dan, kiest t'ghene ghy begeert, oft het ghene dat met te beswaeren helpt, oft het ghene dat met te helpen beswaert, want het eerste aen u den loon vermeerdert, ende het leste den selven vermindert.

Iae maer, seyde Stavrophila, ick ben te onsterck om soo grooten last te draeghen. Maer siet toch eens antwoordede Christvs, al even eens, oft dat d'eeuwige Wijsheyt niet en wiste, wat dat de krachten der menschen draegen konnen. Wel is het mogelijck? Sal het dan weder-

om herhaelt moeten worden, t'ghene nu soo dickwijls gheseydt, ende gheleert is gheweest? Godt is ghetrauw, die u niet en sal laeten ghetenteert + worden boven dat ghy vermooght, maer hy sal met de tentatie een uytkomen gheven, op dat ghy't soudt konnen verdraegen. Den genees-meester weet waerom hy aen den eenen meer alsen oft niest-cruyt geeft, dan aen den anderen: te weten om dat sijn sieckte, oft nature dat alsoo is vereyschende. Een bijtende plaester pijnight u, maer sy geneest u. Ghy + bidt den Medecijn dat hy de plaester soude weeren, ende hy en doet het niet, voor dat het ghenesen is, daer hyse opgeleydt hadde. Ick weet welcken dat ick genese, dat hy aen my, die sieck is, gheenen raedt en gheve, maer dat hy beter den mijnen volghe, is't saecken dat hy wilt ghenesen worden.

stavrophila seer hertelijck versuchtende, ach! seyde sy, swaer, Heer is uwe hant over my, ende siet ick beswijcke bykans onder dit soo lanck, soo swaer, ende soo bitter Cruys. Ghy, antwoordede Christvs, strijdt, ende staet op teghen den gheest Godts, die door mijnen Apostel seght: Wy en veflauwen niet al is't dat den mensch, die buyten + is, verdorven wort: ende waerom dat toch? om dat dien die binnen is, van dagh tot dagh vernieuwt wort. Want onse tribulatie des teghenwoordighen tijdts seer kort, ende licht, werckt in ons een boven-maeten hooghlijck eeuwigh ghewicht der glorien. * Blijft dan nu noch murmuréren, en segghen: t'is te langh, t'is te swaer, ick en kan soo groote, ende soo langhduerighe lasten niet draeghen. Den Apostel seght het kort, ende licht te wesen, t'ghene hy lijdt: ende

+ voorwaer noch en hebt ghy van de Ioden geen vijfmael veertigh slagen een min ontfangen, noch en hebt ghy niet nacht ende dagh in de diepte der zee geweest, noch en hebt ghy niet meer als allegaer gearbeydt, ten lesten noch en hebt ghy niet blijven staen tot het bloedt toe. Siet dan, dat het lijden niet weerdigh en is tot'er glorien: wat aengaet het lijden oft tribulatie, dat is kort, ende licht: wat aengaet de glorie, die is eeuwigh, ende oock een ghewight boven maeten inder hoogheydt. Daerom Stavrophila, wilt ghy wel en wijsselijck doen;

 
Al slaeght u Godt in gelt, en goet,
 
In naem, in faem, in vleesch, en bloet.
 
Houdt moet in u vijf sinnen:
 
Den Heer verblijdt
 
t'Lief volght naer lijdt
 
t'Komt al uyt rechter minnen.

Vorige Volgende