Logo DBNL
De heyr-baene des cruys (1672)

De heyr-baene des cruys

(1672)–Benedictus van Haeften–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende


illustratie

Het III. Capittel.
Dat het Crvys niet getrocken, maer ghedragen moet worden: ende dat oock versmaet moeten worden de lasteringen, t'verwijdt, en t'gheklap van de menschen dat men daerom hooren moet.

Laet ons tot hem uytgaen buyten de legeren, sijn verwijt draegende.
Heb. cap. 13.

Stavrophila dese redens ghehoort en verstaen hebbende, soo bemerckte sy, dat sy't last van het toegeschickte Cruys, qualijck konde ontvluchten. Soo dan, ghelijck met reden overwonnen zijnde, heeft sy haer opgheschort, om het Cruys, t'welck Christvs haer gethoont hadde, op te nemen. Maer ghelijck de nature, die een ingheboren afkeer heeft van droeve dinghen, altijdt op den wegh blijft haperen, soo peysde sy schalckelijck, dat sy haer soo luttel aen den last onderwerpen soude, als het moghelijck was. Wat heeft sy dan ghedaen? Een koorde daer aen ghebonden hebbende, heeft begonst, niet soo het Cruys op te nemen, als wel achter haer langhs d'aerde te trecken. Ende om dat sy sagh, dat het selve van andere soude ghesien, ende sy daerom soude bespot ende begheckt

worden, soo heeft sy haer aensicht met een doeck oft wijle bedeckt: haer schaemende, te weten, over de schande des Cruys. Dit sagh Christvs, ende scheen in den eersten dat onghemerckt te willen laeten henen gaen, maer terstondt heeft hy haer aldus beginnen te berispen.

Wel Stavrophila, hoe dus weder, en wat is dat te segghen? dunckt u dat ghy soo het Cruys draeght, het welck ghy gelijck als d'alder-schandelijckste dingh, niet en gheweerdight aen te raecken? Overpeyst eens, ick bidde't u, dat ick niet geseydt en hebbe. Soo-wie wilt na my komen, dat hy sijn Cruys treckt, oft sleept, maer (a) dat hy't opneme, (b) dat hy't draege, (c) ende ontfange, ende dat hy my volghe. Door welcke maniere van spreken, wat heb ick anders willen te kennen geven, dan dat het Cruys, op wat plaetse het oock sal gevonden wesen, ghelijck een kostelijcken pandt, ende juweel van d'aerde opgeheven, ende op de schouders geleydt moet worden? niet anders dan ghelijck de moeders haer liefste kinderkens met groot vermaeck op haere aermen draeghen.

Stavrophila en wiste qualijck wat hier op seggen, maer alleenelijck met een flauwe ende bevende stemme seyde sy, dat sy met te seer groote vreese om t'Cruys aenveerden bevangen was, ende dat sy het niet en derrede opheffen. Aen de welcke Christvs antwoordede, seyde aldus: Desen onmaetighen anghst, en is niet voort-ghekomen uit de vreese des Cruys, maer

uyt d'opiene ende meyninge des Cruys-draegster; Want quaedt te lijden en is niet quaedt, maer t'quaedt niet wel weten te lijden, dat in ten lesten quaedt. Hoe ghy u beter tot het lijden stelt, hoe + ghy wijselijcker doet, ende meer verdient. Iae maer wie sal dat wel konnen doen? seyde Stavrophila: want men siet dat oock mannen als boomen, hoorende maer spreken van het Cruys, gelijck een bladt, ofte riedt beven. Een-ygelijck, seyde Christvs, sal dat vermoghen, die niet op sy-selven, maer op Godt betrauwt. Ick bekenne evenwel, het en is gheen menschelijck werck het + Cruys te draeghen, het Cruys te beminnen, het lichaem te kastijden, d'eere te vlieden, sy selven te versmaeden, ende begheeren versmaedt te worden, ende geenen voorspoedt in dese wereldt te begeeren. Is't dat ghy u-selven besiet, ghy bevint dat ghy geen van dese dingen van u-selven kont doen: maer is't dat ghy op onsen Heere betrauwt, soo sal u van boven uyt den hemel sterckheydt gegeven worden.

T'is waer, ick kan dat wel hopen, seyde Stavrophila, gemerckt de goedertierentheyt van den bermhertighen Godt groot is: maer, om de waerheydt te seggen, den schroom ende de vreese van een soo hardt ende swaer Cruys treckt my daer af. Moyses eertijdts (antwoordede + Christvs) heeft soo seer (de roede in een slanghe verandert wesende) ghevreest, dat hy gantsch de vlucht nam. Maer als hy door het ghebodt Godts sijn handt uytstack, ende haeren steert aenvattede, soo is sy verandert in een roede, de welcke hy ghelijck als vooren gedraegen

heeft: ende met de selve heeft hy het volck van de ellendighe slavernye, door de roode zee geleydt: t'Cruys ende quellingh is een roede, de welcke is't dat ghyse teghen d'aerde worpt, niet anders achten en sult dan een slanghe, van de welcke ghy vreesende ghebeten ende ghedoodt te worden, de vlucht sult nemen. Maer is't dat ghyse van d'aerde sult opghenomen, ende door de handt des waerheydts met den steert ghevat hebben (aensiende, te weten, het ghewenscht eynde der quellinghen) sult nu lichtelijck beproeven t'Cruys de roede van Moyses te wesen, de welcke van de slavernye der sonden u leydt tot het hemelsch Ierusalem. Soo dan, aensiet den hemel, waer-henen het Cruys is leydende, aenschouwt de eyndeloose saligheydt, die aen het Cruys belooft is, voorwaer dochter

 
Die in Godt liefde brant, die wenscht niet als om lijden
 
Want hy versekert is sich naemaels te verblijden:
 
Die nae den Hemel siet, en is niet meer verblint
 
Gelijck een die altijdt maer de aerd' en heeft bemint.

De ghene die gaen door den grondt van de reviere, worden ghewaerschouwt haer ooghen te slaen, oft tot den hemel, oft tot den oever, op dat sy door den vloedt der wateren onstelt zijnde, niet vallen en souden. De zee van tribulatien, ende van quellinghen moeten wy altemael passéren; maer op dat de wonderlijcke verheffinghen der zee de herssenen niet te seer en souden beroeren, soo moeten de herten opwaerts ghestiert worden, den hemel moet aensien wor-

den, De welcke ghesien worden, en moeten niet aenschouwt + worden, maer de welcke niet ghesien en worden. Want de dingen die ghesien worden, sijn tijdelijck: maer die niet ghesien en worden, die sijn eeuwigh.

Ende ick vraegh' u eens, wat is't, dat ghy het Cruys schaers treckt, oft sleept met eenen vinger? Waer't saecken, dat'er maer een oft twee lidtmaeten van den mensch saligh ghemaeckt wierden, soo soude het misschien genoegh wesen, en't soude u vergheven worden het Cruys met de handt, oft vingher gedraegen te hebben: maer gemerckt ick den geheelen mensch saligh ghemaeckt hebbe, ende voor-ghenomen hebbe hem geheel met d'eeuwige glorie (in de welcke het hert, ende vleesch sullen verheughen in den levenden +

Godt) te verghelden, waerom en soude het niet meer als reden wesen, dat hy gheheel met het Cruys gequelt, ende geheel met het Cruys belast worde? Maer u en is niet onbekent, Stavrophila, dat ick, al het ghene dat ick voor de menschen aenghenomen hebbe, gheheel in de menschen te verlossen besteedt hebbe. Waerom sal ick dan toestaen, oft verdraghen, dat my soo luttel gedient wordt, al oft het ghenoegh waer, hoedaenighlijck het oock zy, het Cruys naer hem te trecken? Voorwaer anders schijnt mijne liefde te moeten verghelt worden. Hier op sweegh Stavrophila stil, noch sy en derrede daer niet eens tegen hippen oft spreken.

Maer Christvs, een ander swaere dolinge en foute kastijdende, begonst haer wederom aldus aen te gaen; Waerom toch hebt ghy een doeck

voor u aengesicht gedaen, oft acht gy het mischien schande voor een Cruys-draeghster ghehouden te worden? Voorwaer, antwoordede Stavrophila, + t'is gelijck ghy seght Heere, de beschaemtheydt heeft mijn aensicht bedeckt, want siet ick ben gheworden + een versmaetheydt aen onse ghebueren, een schimpernye ende bespottinge der gene die rontsom ons zijn. Noch t'en is niet van noode dat ick dit in't + langh uytlegge: Want ghy weet mijn verwijt, ende mijn beschaemtheyt, ende mijn versmaetheydt. Christvs haer antwoordende, seyde aldus: Wel-aen keert u ooghen tot my. En heb ick niet met glorie, ende eere gekroont zijnde, voor de blijdschap + die my voorgestelt was, het Cruys verdraegen, versmaedende de beschaemtheydt? En heb ick om u niet onderstaen versmaedtheydt, ende en ben + ick om u oock niet gheworden, een worm, ende geen mensch, een versmaetheydt der menschen, ende een verworpentheydt des volcks? Voorwaer als sy my draegende het Cruys, leyden uyt de poorten + der heylige Stadt, alle die my sagen hebben my bespot, * sy hebben my beschimpt met een schimpernye, ende op my ghegrimt met haere tanden. Ende ghy zijt bevreest van een soo kleyne schande des Cruys, al oft de deelachtigheydt des Cruys slecht, ende schandeleus waere: daer nochtans mijne waerachtighe discipelen dat aen hun voor eere ende glorie gerekent hebben. Waerom den H. Apostel Paulus niet getwijfelt en heeft ons aldus + te vermaenen: Soo dan laet ons tot hem uytgaen buyten de legeren, dragende sijne schande.

Maer Stavrophila heeft geantwoordt: Ick

soude wel gheerne, Heere, met u, ende voor u Cruycen, ende schanden onderstaen, gelijck veel Martelaers gedaen hebben, maer dat quelt my, dat ick voor een publijcke sondaeresse sal ghehouden worden, al oft ick dit Cruys voor mijn sonden verdient hadde. Soo dan, ick bidde u meer ende meer, oordeelt my Godt, ende onderscheyt + mijne saecke van dat onheyligh volck, noch en levert + my niet de gene die my lasteren.

Wel wat is't dan? antwoordede Christvs: En ben ick oock niet, die geen sonden gedaen hebbe, ghekomen in de gelijckenisse des sondighs + vleesch? En ben ick met de boose niet gherekent? + En ben ick, met twee moordenaers uytgeleydt + zijnde, niet in't midden van hun ghecruyst? En + heeft den Vader op my niet geleydt de boosheydt van u-lieden allen? en ben ick niet geweest, gelijck geslaghen van Godt? ende ghy ijdeltuyte vreest nu, gelijck oft ghy eenige rechtveerdigheydt gedaen hadt, onder de sondaers gherekent te worden. En weet ghy niet, dat ghy vele onkuysheydt bedreven + hebt met vele boelen? dat ghy't jock ghebroken hebt, ende vagabond zijt wegh-ghegaen in den wegh uws herte, soo dat ghy gelijck als water + de boosheydt gedroncken hebt? Ende nu, al kacx, gelijck onnoosel zijnde, klaeght ghy datje tot spot ende schimp gehouden wort, daer ghy nochtans over langen tijdt geleert zijt my te volghen door + eere ende oneere, door quaede ende goede faeme? Is't dat ghy op my acht neemt, ghy sult voorwaer sien, dat alwaer is d'oodtmoedigheydt, dat aldaer is de + majesteydt: alwaer is de kranckheydt, dat aldaer is

de maght: alwaer is de doodt, dat aldaer is het leven. Is't saecken dan, dat ghy tot dat leven wilt komen, en wilt die dinghen niet versmaeden, en wilt niet beschaemt wesen: want daerom hebt ghy in't voor-hooft ghelijck in de plaetse der schaemte, het teecken des Cruys ontfanghen.

Stavrophila en was niet kloeck genoegh, om met dese redenen te vreden te wesen. Oversulcks soo seyde sy: Heere, ick bekenne dat ick voor u aen vele sonden onderworpen ben, nochtans niet aen die, de welcke openbaerlijck d'oogen der menschen vergrammen, ende de welcke sy roepen my ghedaen te hebben. Wat let ghy altijdts, seyde Christvs, op't seggen en't klappen van de menschen? Dit is onse glorie, seyde + Paulus, de getuygenisse van onse conscientie. Soo-wie dan sy-selven kent suyver, ende onschuldigh te wesen, + en moet door't onwaerachtigh gheklap, oft uytstroyingen van de menschen niet beroert worden, noch hy en moet niet meynen dat meer ghewights is een anders verwijt, dan in sijn eyghen getuygenisse. Mijn conscientie, antwoordede Stavrophila, en beschuldight my niet het minste, noch ick en kenne my niet schuldigh van eenigh swaer misdaedt oft sonde, nochtans achte ick dat hardt ende swaer, onder de sondaers ende boose menschen openlijck gerekent te worden.

Ghy singht al't oude liedeken, seyde Christvs, noch ick en loogene niet het selve hardt te wesen, maer t'is nochtans verdraghelijck. Noch de ghelijckenisse des Cruys (met de welcke, soo de goede, als de quaede gequelt worden) en be-

toont niet de gelijckheyt der verdiensten: Want + wie het zy, goede oft quaede, die t'saemen ende gelijckelijck ghequelt worden, en zijn daerom niet te min van elckanderen verscheyden, om dat'er geen verschil en is, tusschen het gene sy beyde lijden; want gelijckerwijs onder het selve vyer het goudt blinckt, ende het kaf roockt, ende onder den selven dorsch-vleghel de stoppelen in stucken gheslaghen worden, ende het graen gesuyvert, noch den droesem van d'olye en wordt met d'olye niet gemengelt, om dat hy met het selve gewigt der persse uytghedruckt wordt: alsoo het een, ende het selve overvallende gewelt, oft lijden beproeft, suyvert, ende smelt het goede; de quaede verdoemet, verwoest het, ende vernielet. Waer van in een, en de selve quellingh de quaede Godt vervloecken, maer de goede die bidden ende loven hem: Want op de selve maniere worpt het geroert slijck sijnen stanck uyt, ende de salven haeren soeten ende lieflijcken geur.

Ick en weet niet wat seggen, seyde Stavrophila, het Cruys te draegen, en over al van een-ygelijck bespot te worden, is een dobbel Cruys, ende quaedt: jae dat meer is, seyde Christvs, t'is een enckel quaedt alleen: want dit is het ander deel des Cruys, onder dat ende met dat lasteringhen ende bespottinghen te lijden: Want alle + die Godtvruchtelijck leven willen, sullen vervolginge lijden. Ende t'is gemeyn in dese wereldt, dat wie + den rechten wegh wandelt, ende Godt vreest, versmaedt wort, van hem die den schandelijcken wegh wandelt. Maer laet de werelt haere oordeelen, ende ydele + meyningen, volght ghy my maer. * Waer't saecken dat ghy van de wereldt waert, de werelt soude bemin-

nen t'ghene dat haer is. Maer nu haet u de wereldt, om dat ick u verkosen hebbe van de wereldt, op dat ghy my soudt volgen, ende mijn Cruys draegen: maer weet oock dat sy my eerst ghehaedt, beschimpt, + ende bespot heeft: Want daerom hebben de Ioden my met de doodt willen te niet doen, op dat sy my oock souden maecken vol van schanden: op dat (hoe wel daerom niemandt van my soude blijven, om dat ick gedoodt was) nochtans daerom my een-ygelijck soude vlieden, om dat ick een soo schandelijcke doodt ghestorven ben. Maer dat lockt de ghene die my lief-hebben meer aen, om dat ick om hunnen t'wille een soo schandelijcke doodt verkosen hebbe. Ende desen troost hebben sy in haere schanden, dat sy aen my seer ghelijck gemaekt worden.

Dit, seyde Stavrophila, is een groote volmaecktheyt, noch aen een-ygelijck (gelijck ick gheloove) niet gemeyn: maer ick ben kranck, noch soo hooghe dingen en derre ick niet voornemen: Soo is't, seyde Christvs, dat is een werck der volmaeckte: maer daer toe heb ickse al te saemen vermaent; Zijt volmaeckt, ghelijck + u-lieden hemelschen Vader volmaeckt is. Ende eenen sekeren seer wel ervaeren in de schole van de verduldigheydt, heeft aldus geschreven: Den genen + die tot d'aldersoetste ruste der ziele, ende tot Godt loopt, meynt dat hy al de dagen, op de welcke hy geene lasteringen en lijdt, groote schaede geleden heeft: want gelijck de boomen, die van de winden geroert worden, altijdts dieper en vaster wortelen: alsoo oock, die in ghehoorsaemheydt leven, zijn in hun ziele sterck ende

onbeweghelijck. Och, seyde Stavrophila, hoe wel wilde ick soo grooten voort-ganckt in den wegh des Cruys gedaen hebben, ende soo groote sterckheydt des gemoedts verkreghen hebben! Hebt goet betrauwen dochter, seyde Christvs, het eerste teecken van goeden wille, is de deugt begeeren; daer naer groeyende de begeerte, sal oock lichtelijck groeyen het werck. Soo dan,

 
Wel-aen, mijn kindt, u dan bereydt
 
Tot kloeckheydt, en volherdigheydt:
 
Ick sal met u zijn in de pijn,
 
En dan u sauvegarde zijn.
 
Ick die my mint noyt en verlaet,
 
Maer kom' in droefheydt hem te baet.

En indien ghy voorder soeckt onderwesen te worden, hoort den selven Meester der godtvruchtigheydt. Het beginsel, seght hy, vande salige + lijdtsaemheydt, is in bitterheydt ende droefheydt der siele schanden t'ontfanghen: het midden, die sonder droefheydt te verdraegen: maer het eynde, en de vervullingh, die achten lof te wesen. * Ick hebbe ghesien dry Monicken de welcke alle dry t'saemen groot ongelijck geleden hadden: van de welcke den eenen voorwaer door't ongelijck bedroeft, ende onstelt wiert, maer nochtans in stilswijghentheydt bedwongh hy de gramschap: den anderen was wel verblijdt van sijne droefheydt, maer hy was droef, ende beanghst om de sonde van den ghenen, die hem dese lasteringh hadde aengedaen: maer den derden, alleenelijck overlegghende de sonde van sijn even-naesten, stortede een gewelt van vyerige traenen. Ende het was een lieffelijck schouw-

spel, d'aerbeyders van vreese, van loon, ende van liefde t'aenschouwen. Daerom Stavrophila, met een woordt soo veel als met duysent.

 
Al wort ghy nu bespot, versmaet,
 
Begeckt, beclapt, verdruckt, gehaet,
 
Hoe't gaet weest wel te vreden
 
Maeckt gheen ghekrijt
 
Verduldich zijt
 
't Dient al tot salicheden.

Vorige Volgende