Logo DBNL
De heyr-baene des cruys (1672)

De heyr-baene des cruys

(1672)–Benedictus van Haeften–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende


illustratie

Het II. Capittel.
Dat yder-een sijn Crvys moet draeghen, ende gheen verkiesen.

Dat hy sijn Crvys opneme.
Matth. cap. 16.

Christvs heeft Stavrophilam, door dit verbont gemoedt ende op-gewackert zijnde, ghebroght in die plaetse, alwaer vele, ende verscheyde soorten van Cruycen lanckx d'aerde verspreyt lagen. Maer sy nu opgeschort zijnde, ende haer kloeckmoedigh gelaetende, haestede haer om van vele, een kleyn Cruys vooren wegh te nemen. Sy was dan geheel blijdelijck, ende al oft sy haer dinghen seer wel ghedaen hadde, aldus singhende:

 
Dat groote nemen op, dat swaere Cruycen draeghen,
 
Wiens rugg' van hondert pont daer noyt en quam te klaegen.
 
Voor my, k'en acht dat niet, maer ick sal houden staen,
 
Dat voor mijn schouders sal een kleyn Cruys beter gaen.

Maer Christvs haer antwoordede, seyde aldus: Wel hoe Stavrophila! wat is dit te segghen? ghy misdoet wederom in het beginsel selver. Want

Dat ghy hier, Dochter, kiest, en is u Cruyce niet,

Maer t'geen den Hemel u door Godes liefd' aenbiet.

Hebt ghy soo haest vergheten, t'ghene ghy overlangh ghehoort hebt? Wel Heere, antwoordede sy, en is dat niet het Cruys opnemen? Ba-jae't, seyde Christvs, maer niet ghelijck ick u gheleert hebbe, want ick en hebbe gheensins

gheseydt, dat hy het Cruys opneme, maer ick hebbe daer klaerlijck byghevoeght, het sijne. Maer welck, seyde sy, is mijn Cruys? en is het dan niet, het welck ick hier uyt vele verkosen hebbe? Gheensins niet, seyde Christvs, want hier en wort niet toeghelaeten, dat yder-een kiest naer sijnen sin, maer t'is van noode het Cruys te verwachten van de handt Godts. Ick hebbe ghemist, soo ick sien, seyde Stavrophila, want ick by my-selven peysde, dat van twee quaden het minste ghekosen moeste worden, ende soo, aenghesien het Cruys evenwel ghedraeghen moet worden, het kleyn, oft het minste ghenoegh te wesen. T'is, seyde Christvs, een groote doolinghe, ende mis-slagh: want het Cruys onder quaden te rekenen, is sonde. Want dit is een seker meyninghe oft kettery van de vleeschelijcke ende wereldtsche menschen, de welcke de goetheydt van yder saecke af-meten met de sinnelijckheden des lichaems. Maer ick wille dat ghy voortgaet, ende steunt op t'gheloof, ende reden: de welcke, is't dat ghy sult te werck gestelt hebben, soo en sult ghy niet segghen de Cruycen quaedt te wesen: want weert eens van uw' aensicht dat decksel der meyninghen, ende keert uwe ooghen tot het beginsel, ende eynde der quellinghen; voorwaer ghy sult sien en bevinden het beginsel te wesen van het goet, en het eynde tot het goet. Want seker, den oorsprongh des + Crvys, ende van yder quellinghe is van Godt, dat is, niet alleenlijck van het opperste goet, maer van den autheur, hooft, ende fonteyne van alle goederen. Van den welcken niet meer en is dat'er eenigh quaedt

voorts komt, dan dat hy selver quaedt is: dat ghewelt is maer alleenelijck weldaedigh, ende saligh, het welck soo wel versmaedt te quetsen, dan gequetst te worden: ende aen t'welck d'een, ende hooghste maght is, andere te dienen ende behulpsaem te wesen.

Het Cruys, gelijck ick geseydt hebbe, is oock goet door't eynde, om dat het altijdt ghestiert wordt tot de saligheydt. Soo dan, hoe kan dat quaedt wesen, van het welck voort-komt het hooghste goet van den mensch?

Maer wel aen, laet ons hier onsteken de laterne des gheloofs, op dat alle duysterheydt magh verdreven worden. Ghelooft ghy niet, Stavrophila, dat ick ben den waerachtighen Sone Godts, dat ick waerachtelijck, ende realiter ben in het hoogh-weerdigh H. Sacrament des Autaers? Ick weet wel, dat ghy het gelooft, maer seght my eens, om wat reden ghy dat soo vastelijck hout, ende gelooft? Om dat ghy, antwoordede sy, ô Eeuwighe Waerheydt! dat aen ons veropenbaert, ende met uwen alderheylighsten mondt geseydt hebt: Dat is mijn lichaem. Waerom dan en acht ghy, seyde Christvs, de Cruycen, + ende quellinghen van ghelijcken niet voor goet, aengesien ick selver het selfste gheseyt hebbe: Saligh zijn de aerme van gheest: saligh zijnse die weenen, saligh zijnse die vervolginghe lijden om de + rechtveerdigheydt.

Hier op sweegh Stavrophila, oft om dat sy het toestont, oft wel, om dat haer niet het minste te vooren en quam, dat sy daer op soude konnen antwoorden, oft tegen-stellen hebben. Als-wan-

neer Christvs wederom seyde: Siet ghy niet wat hier uyt nu volght? Wat? seyde sy. Te weten, antwoordede Christvs, is't saecken de Cruycen goet zijn, dat die niet versmaert, maer meer gewenscht ende begeert moeten worden. Ick sien wel, seyde Stavrophila, dat dat volght: maer wie is'er die dat doen kan? op dat ghy, seyde Christvs, dat doen soude, daerom soo heb ick u, l. met een exempel voor-ghegaen. De leerlinghen inde scholen wert ghemeenlijck een voorschrift gegeven om te leeren schrijven, den schutter een widt om nae te schieten, den ambachts-man een patroon om nae te wercken, ende dese alle van den besten slagh om tot goede aenleydinghe te dienen, elck in sijn gelegentheydt. Ende, ghelooft my, dat ghy, en uws gelijcke geen beter voorschrift, widt, patroon, jae spieghel en kunt voor-stellen, als my. Want + als ick soude geboren worden van de selve wijsheyt, ende maght, van de welcke ick nu ben, te weten, de deught, kracht, ende wijsheydt Godts, ende als het in mijnen wille-keur oft beliefte was te verkiesen eenen tijdt die ick wilde, soo heb ick den moeylijcksten verkosen, naementlijck aen een kleyn kindeken, ende aen + den Sone van een aerme moeder: Mijn was den omgangh der aerden, ende haer volheydt, ende nochtans + heb ick een stal verkosen: Den hemel was mijnen stoel, ende d'aerde de schabelle mijnder voeten, ende voor den Koninghlijcken Throon, heb ick verkosen, de enghten van een kribbeken. Maer nu, wat is'er van my voorseydt? en seght den + Propheet niet, dat ick soude weten te verworpen

t'quaedt, ende verkiesen t'goet? Soo dan quaedt zijn de wellusten des lichaems, maer goet de quellinghen. Want dese heb ick verkosen, ende die heb ick, als een wijs kindt, ende onmondigh woordt verworpen.

Dit is een seer fraey exempel, seyde Stavrophila: maer hoe veel zijnder, Heere, die u door desen engen weg naer-volgen? Wie salder wesen, die versmaedende het gemack, ende de weelden van dit leven, teghenspoet, ende swaerigheden voor die verkiesen soude? Ghy en weet niet, antwoordede Christvs, hoe veel waerachtige minnaers des Cruys ick gehadt hebbe, ende noch hebbe. En komt u niet te vooren, wat van den H. Franciscus gheschreven is? Desen was kranck + door veelderley sieckten, soo swaerlijck, dat'er nauwelijcks een lidtmaet bleve sonder pijn ende lijden: ten lesten is hy soo verre door verscheyde, ende geduerighe kranckheden gebroght gheweest, dat het vleesch verteert zijnde, nu alleen het vel maer over de beenen en was. Ende als hy met swaere pijnen des lichaems gequelt wierdt, soo en naemde hy die sijne benautheden niet met den naem van pijnen, maer van susters. Edoch als hy eens swaerder, dan hy plaghte, door de steeckten der pijnen ghepraemt wierdt, soo heeft eenen eenvoudigen leecke-broeder tot hem geseydt: Broeder, bidt den Heere, dat hy sachtmoedigher met u handele: want hy schijnt sijn handt meer als't behoort over u te beswaeren. T'welck den heylighen man ghehoort hebbende, ende met een gheschrey ende ghekerm roepende, heeft geseydt: T'en waer saecken dat ick in u kende de eenvoudige suyverheyt, van nu af soude ick een afkeer en schrick hebben van u gheselschap, die hebt derren

bestaen ontrent my de Goddelijcke oordeelen te berispen. Ende alhoe-wel hy geheel uytgemergelt was door de lanckduerigheydt der swaere sieckte, nochtans worpende sich-selven ter aerden, sloegh hy sijne krancke beenen door den hardten val d'een teghen d'ander, en kussende de aerde, heeft gheseydt. Ick dancke u, mijnen Heer ende Godt, van alle dese mijne droefheden, ende pijnen, ende ick bidde u, Heere dat ghy daer noch hondertmael soo veel, is't saecken dat het u ghelieft, + byvoeght: want dat sal my het alder-aenghenaemste wesen, dat ghy my met lijden quellende, niet en spaert, aengesien het volbrengen van uwen heyligen wille, aen my is een boven-volle vertroostinghe.

Wel wat ghevoelen hebdy, Stavrophila, van dat kloeck, ende mannelijck ghemoedt? is hy met het kleynste Cruys te vreden gheweest? Noch hy en is het alleen niet, die van dat gevoelen gheweest is, maer met hem is oock geweest den H. Xaverius, den welcken in d'overvloedigheydt der Goddelijcke vertroostingen, gewoon was te roepen: T'is genoegh Heere, t'is genoegh. In Cruycen, pijnen, ende vervolginghe seyde, ende riep hy sonder ophouden; Meer, Heere, meer. + En verlost my van dit Cruys niet, t'en zy dat ghy my een swaerder toesendt.

Maer op dat ick u volle vernoegingh gheve, soo sal ick u een exempel van uws gelijck voorstellen, weerdigh om te vertellen. Mijne bruydt + Catharina van Senen verblijdede haer soo in quellingen, dat haer geen dingh op dese werelt soo grooten troost in dit leven en konde by-brenghen, dan de Cruycen: sonder de welcke, gelijck sy seyde, dit le-

ven aen haer seer moeylijck, ende swaer soude geweest hebben: maer om die soude sy geerne verdraegen hebben den uytstel der saligheydt, wel wetende, dat de selve door Cruycen en quellingen seer vermeerdert wort. Maer als sy eens met een groote ende swaere lasteringhe overvallen, ende met een schandelijcke rugg'-spraecke bejeghent was, ende die met vele traenen tot my wederom broght; Soo heb ick my aen haer veropenbaert, hebbende in mijn rechter-handt een goude kroone van wondere schoonheydt ende klaerheyt, in de slincker-handt een doorne, ende ick hebbe tot haer gheseydt; dat sy soude kiesen, welcke van beyde sy liever hadde. Maer sy heeft geseydt, Ick, Heere, wil in dit leven naer u lijden altijdt geschickt worden, ende de pijne omhelsen voor de lavenisse: ende soo mijne slincker-handt de doorne kroone met een vyerigheyt aenveerdende, heeft die met een groot gewelt in haer hooft geprint, t'selve over al met doornen door-stekende.

Wat dunckt u nu? vliet, oft schroomt een-yder het Cruys? soeckt yder het minste? oft waer't saecken dat sy konden (ghelijck uws ghelijck) geen? Iae maer dese, seyde Stavrophila, hebben altemael volmaeckt, ende heyligh geweest, ende ick ben een sondaeresse, ende seer teer van aerdt en complexie. Wel maer, seyde Christvs, wat belet u, dat ghy oock niet volmaeckt, ende heyligh en wort? Want die andere en zijn noch van stael, oft koper gheweest, maer t'waeren menschen lijdbaer, gelijck als ghy. Nochtans en segg' ick dit niet, op dat ick u dwinghen soude tot soo verhevene saecken: maer alleen op dat

ghy niet naer uwen sin voor u soudt een Cruys verkiesen, seggende met d'onvolmaeckte; dat, en dat sal ick lichtelijck aennemen, maer t'ghene dat my nu op-gheleydt wordt, is swaerder, dan + dat ick draeghen kan. Ghelooft my, t'en is geen oprecht verduldigh mensch, die niet meer lijden en wilt, dan hem goet en dunckt, ende van sulcke persoonen als hem ghelieft; maer een waerachtigh verduldigh mensch, sonder onderscheydt, wat ende hoe veel tegenspoedts hem overkomt, van wat schepsel dat het zy, neemt hy al danckbaerelijck van de handt Godts, ende hy houdt het voor een groot profijt. Is't saecken dat ghy u-selven, gelijck ghy gheleert zijt, verloogent hebt, is't dat ghy t'verstandt, ende wille geheel aen my over-gegeven, ende onderworpen hebt, wat is't dat ghy wederom, gelijck de voorgaende dingen vergeten hebbende, die te raede gaet? Oft en schick ick, die d'eeuwighe Wijsheydt ben, niet alles soo, dat, al wat'er u overkomen sal, aen u sekerlijck goet ende profijtigh is? Heere, seyde Stavrophila, ick hebbe te seer dwaeselijck gedaen, steunende op mijn eygen wijsheydt ende goetduncken, ja ick bekenne dat uyt de voorsichtigheyt des vleeschs voortkomt de verkiesinghe, de welcke sonder twijfel niet sonder perijckel en is: soo is het, seyde Christvs, Wee aen de gene die het Cruys draegen, + niet het hun, maer dat van een ander! wee aen de gene die spelen op harpen, niet gelijck die van Apocalyps, op haere harpen, maer op vremde! Want een + anders Cruys moet dat genoemt worden, t'welck iemandt door sijn-eyghen wille verkosen heeft:

maer t'eygen moet dat geseydt worden, t'welck van mijn Vader aen yder-een toegeschickt, ende opgheleydt is, wiens handen het oock zijn, die hy als instrumenten daer toe gebruyckt sal hebben. Als de H. Maghet Geertrvydt, beweeght + zijnde door mede-lijden, badt voor een sekeren persoon, den welcken sy seer onverduldighlijck hadde hooren klaeghen om dat Godt hem swaerigheden ende lasten opleyde, niet dienende tot sijne saligheydt: soo heeft den Heere haer geantwoort; Ghy sult aen den persoon, voor den welcken ghy bidt, seggen, dat hy, om dat ten minsten sonder eenige quellingh oft moeyelijckheydt het rijck der hemelen niet en kan verkregen worden: verkiese en oordeele wat swaerigheden hy aen hem meynt profijtigh te wesen, ende dat hy dan verduldigh zy: uyt welcke woorden Geertrvydt verstaen heeft, dat het een seer perijckeleuse soort van onverduldigheydt is, als den mensch quaelijck, ende hooveerdelijck verkiesen wilt wat hy draeghen soude, segghende aen sijne saligheydt niet profijtigh te wesen, ende die quellingen niet te konnen onderstaen, de welcke hem van Godt toeghesonden worden. Siet wat een perijckel dat'er is in de verkiesinghe des Cruys: maer ghy nu vermaent zijnde, sult u daer wijselijck van wachten: want wel toesien is gelucks broeder: ende die hem aen een ander spiegelt, die spiegelt hem sacht.


Vorige Volgende