Logo DBNL
De heyr-baene des cruys (1672)

De heyr-baene des cruys

(1672)–Benedictus van Haeften–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende


illustratie

Het XI. Capittel.
Dat de sondaers van den Duyvel een grooter Cruys op-geleyt wort.

Veel zijn de geesselen der sondaers.
Psal. 31.

STavrophila en konde niet lichtelijck vergeten de vlucht van haere Susters, de welcke haer gheduerigh te vooren quam. Waerom sy Christvm aldus heeft aenghesproken: Heere, opdat ick swijghe van het toekomende leven, soo is nochtans mijn hert begeerigh, om te weten oft die vluchtighe, ten minsten in dit leven, sullen sonder Cruys wesen. Want daerom hebben sy hun vertrocken, op dat sy in eeren, ende wellusten souden mogen leven sonder het minste Cruys, oft quellinghe.

Neense doch niet, antwoordede Christvs, sy en sullen hier gheensins vry wesen: Want die + door't Cruys weyghert nae my te komen, dien sal het Cruys altijdt volgen. * Noch daer en is niemant stervelijck, die niet en is droevelijck. Want ghelijckerwijs het sterven aen alle menschen ghemeyn is, alsoo is oock het lijden, ende gelijck yder dooden sijn graff heeft, alsoo heeft yder levenden sijn Cruys: als den mensch sterft, soo wordt het Cruys voor hem gedraegen, maer als hy geboren wort, soo wort hem dat opgheleyt, om te draegen. Want een groote bekommernisse is'er voor alle +

menschen geschapen, ende een swaer jock voor alle de kinderen van Adam, van den dagh des uytganghs van haers moeders lichaem, tot op den dagh dat sy in d'aerde begraven worden, die ons aller moeder is. Ick bidde u, ô mijne Stavrophila, en bedrieght doch u-selven niet, noch en wilt niet doolen, + Want daer zijn vele, ende t'eenemael verscheyde oorsaecken van Cruycen, noch daer en kan gheensins iemant gevonden worden vry van droefheyt, en quellinge. Want gelijckerwijs iemant die te schepe vaert nootsaeckelijck met vele perijckelen strijden ende worstelen moet: soo oock die dit leven leeft, en kan niet wesen, oft hy moet altijts met Cruycen, en quellingen geoeffent worden. Want alle menschen, van wat staet oft conditie sy oock zijn, hebben verscheyde oorsaecken van Cruycen, dese van sijn huysvrauw dien van sijn kinderen, desen van sijn knecht, dien van sijn vrient, den eenen van sijn vyandt, den anderen van sijn gebueren, sommighe door't verlies van goederen.

+Iae wie van al den mensch en heeft geen duysent reden

Van quelling, Cruys, en sorg, en ander droevigheden?

Maer, seyde Stavrophila, de wereltsche menschen + hebben veelderhande ghenoeghten, ende volghen hunnen eyghen wille, ende daerom en achten, noch en ghevoelen sy hun lijden ende Cruycen niet veel. Genomen dat het soo is, antwoordede Christvs, ende dat sy al hebben dat hun hert lust, ende begeert, hoe + langh' meyndy sal dat dueren? Siet gelijck eenen roock sullen sy voor-by-gaen alle die op dese wereldt rijck, ende weeldigh zijn, ende dan en sullen sy hunne voorleden genoeghten niet meer gedencken. Maer oock nu

terwijle sy noch leven, en rusten sy in hunne ghenoeghten niet sonder eenige bitterheyt, verdriet, ende vreese. Ende dickwijls krijghen sy naermaels groot lijden van het selve, daer sy hun te vooren in pleghen te verblijden. Op dat sy de genoeghten deser werelt te seer ongeschicktelijck volgen, soo geschiet het rechtveerdelijck, dat sy die sonder lijden, swaerigheyt, oft beschaemtheyt niet en volbrengen. * Want Godt heeft het geboden, ende het is inder waerheyt oock soo, dat alle ongheregelde affectien, ende genegentheden haer-selven tot een straffe zijn. Nochtans, seyde Stavrophila, men siet Keysers, Koningen, ende Princen, ende die over andere het opperste ghebied hebben, ende aen welcker wille niemant en dert teghenstaen, dat sy niet, oft immers seer weynigh deelachtigh van het Cruys zijn. Dese, antwoordede Christvs, en worden geensins uyt-genomen: Want + een Koningh en leeft niet verre van het Cruys, ofte sorghen, maer leeft een leven vol van quellingen, sorghen, ende benautheden, Noch en besiet doch niet het hooft-cieraedt, maer den storm van sorghvuldigheden, ende anghsten, waer door aen hun de kroon verkregen wordt: noch en aenschout niet het purper, maer de ziele, de welcke door het purper selver meer besmeurt wort. De kroon en omçinghelt soo het hooft niet, als wel de sorghvuldigheden, en anghsten de ziele. Noch en let niet op de menighvuldigheyt der swarigheden, ende vreesen. Want daer en kan geen besonder huys gevonden worden soo vol anghsten, en sorgen, alsser wel dagelijcx aen het Koninglijck Paleys te verwachten staen. Daer en onbreken oock gheen Cruycen, soo ick sien, seyde Stavrophila, aen die, by de welcke

sy wel het minste schijnen te wesen. Wat sal ick + segghen? Stavrophila, antwoordede Christvs, eenen strijdt, ende een gheduerige tentatie, + is des menschen leven op der aerden: ende d'overvloedigheydt oft rijckdom geeft gemeynelijck soo wel stoff van sonden, als't gebreck oft aermoede, gemerckt den aermen oft haestelijck uytvalt tot klaghten, oft den rijcken opgeblasen wort tot hooveerdigheydt. En van + beyde sijden staet een groot Cruys te verwachten. Wee den voorspoedt des wereldts eens, ende anderwerf, soo van de vreese des tegenspoetds, als van de verderffenisse des blijdschaps! wee den tegenspoedt des werelts eens, ende anderwerf, ende ten derdenmale van de begeerte des voorspoedts. Ende alsoo den tegenspoedt in haer-selven een hardt dingh is, en wy daer voor vreesen onse patientie te verliesen, en is der menschen leven niet eenen strijdt op der aerden? eenen strijdt sonder eenigh bestant, oft ruste?

Ick beken het Heere, seyde Stavrophila, dat het hedensdaeghs inde werelt soo gaet, ende dat in dese tentatie vele, ende swaere vallen zijn; maer de sondaers en achten dat gheen Cruys te wesen, maer een seer blijde, ende aenghenaeme bezigheyt ende bekommeringe. T'is waer, antwoordede Christvs, sy oordeelen nu soo wel; maer sonder twijffel sullen sy al anders in't ander leven spreken. En is dit niet de stemme der sondaeren; + Wy zijn moede gheworden in den wegh der boosheden, ende der verderffenissen, ende wy hebben swaere wegen gewandelt, maer den wegh des Heeren en hebben wy niet geweten? * Mijn jock is zoet, ende mijnen last is licht: En al die hem op-nemen vinden rust aen hunne zielen. Maer het pack der son-

den, is gelijck een talent loots, het welck gelijck + een swaer last op hun beswaert wort. Daerenboven dienen dese de vremde goden nacht ende dagh, die + hun geen rust en geven. * Want wat dat'er gesondight wort, wat quade wercken dat'er nacht ende dagh gedaen worden, is het gebodt der duyvelen, die noyt rust en geven, maer stoken geduerigh-aen om het een misdaet op het ander te doen, ende alsoo een hoop van sonden te maecken. Ende siet hoe fraey die pijnelijcke vermoeytheydt der sonden in dien alderstercksten Sampson af-gemaelt is. Want hy verwonnen + zijnde door de streelingen van sijne huysvrauwe, ende sijn hayr afgeschoren zijnde, wort de Phylistijnen gelevert, geblint, in den kercker geworpen, ende als een esel aenden meulen ghespannen. Het is noodtsaeckelijck dat hy soo vaert, soo wie aen Dalila, dat is, aen sijn vleesch te seer streelende, sich-selven aen de begeerte, ende lust van het selve ten onder geeft. Want desen wort door haer berooft van de geestelijcke sterckte, ende aen sijne vyanden, wereldt, vleesch, ende duyvel tot een toekomende slave over-ghelevert. Want wat en lijdt ende verdraeght hy van dese straffe, ende wreede heeren niet? Hy wort van het licht des verstandts berooft, ende gelijck een beest bedwonghen den esels meulen te draeyen. Overleght eens rijpelijck soodaenigh leven, + ende de geheele gedaente van een maelende dier sal u te vooren komen. Want gelijckerwijs aen dit dier d'oogen des lichaems met laken, alsoo aen den mensch door de vuyligheden van sijn leven d'ooghen des verstandts bedeckt zijnde, wordt door de doolingen sijnder sinnen

ellendelijck van een moeylijcke maght der krijgs-lieden gelijck rondtom d'omweghen en meulens gedraeyt. Hy staet in den wegh der sonden, de voeten gebonden zijnde met de banden van sijne begeerlijckheden, ende hy is sijn-selven eenen kercker, omringhelt met de duysternissen sijnder doolinghe, ende geronnen door de vuyligheden van sijn conscientie: hy lijdt in sijn-selven den kercker van den handt-meulen, den steen sijns herten door de hertneckigheyt der boosheydt verherdt zijnde, draeyt hy gelijck eenen meulen: maeckende voor sijne vyanden meel van de bedorven vrucht sijnder ziele. Och wat een groote straffe van vermoeytheydt brenght aen den mensch by dien handt-meulen! hoe wel met recht roept den Heere door den + Propheet; Houdt op van quaedt te doen!

Ende voorwaer wat al moeylijcke weghen + en wandelen de sondaers niet! Want hunne weghen zijn duysternissen, ende slibberachtigh, sy en weten niet waer sy gaen, oft waer sy vallen. Ende ick bidde u doch, overleght eens hoe in die weghen met slijck besmet worden de gulsighe, hoe met steenen ghequetst worden de gierige, hoe door de hooghde vermoeyt worden d'eersuchtighe, hoe door de distelen ende doornen bebloeyt worden de grammoedighe, hoe door de duysternissen verblindt worden de haet-nijdige, hoe door de menighte ghepraemt worden de pluym-strijckers, ende hoe door d'oneffentheydt, ende hardtigheyt wederhouden worden + de luyaerden, ende traege; eyndelijck volkomen bederffenisse, ende onsaligheyt is in hunne wegen. Ick sien seer oogh-schijnelijck, seyde Stavrophila, dat de sondaers niet een alleen, maer wel

vele Cruycen t'saemen hebben: maer nochtans schijnen sy seer gerust, en sonder sorgh te leven, gheheel gherust van de aenstaende perijckelen. Ghy hebt waerachtelijck gesproken, antwoordede Christvs, dat sy schijnen een gerust leven te leyden: want het schijnt wel, maer t'en is soo niet, oock schijn verschilt veel van zijn. Want de conscientie der misdaeden quelt hun ende dien geduerigh-knagenden worm en geeft hun noyt ruste. T'is, seyde Stavrophila, een groote pijn, een ongheruste conscientie, die het ghemoedt altijdts ende sonder ophouden smert ende pijnight. T'is ghelijck ghy seght, antwoordede Christvs; Want onder alle de quellinghen van de + menschelijcke ziele, en is geen meerder quellinghe, dan de conscientie der misdaeden. Want indien daer gheen wonde en is en het binnenste van den mensch (t'welck de conscientie genaemt wort) gesont is, op wat plaetse hy elders quellinghen sal lijden, dat hy naer die sijnen toevlucht neme, ende daer sal hy Godt vinden. Maer indien daer gheen rust en is om d'overvloedigheydt der boosheden, want oock daer en is Godt niet: wat sal den mensch gaen maken? waerhenen sal hy sijnen toevlucht nemen, als hy sal beginnen te lijden tegenspoet, ende quellinghen? Hy sal vluchten van t'plat landt, naer de stede, van de marckt t'huyswaerts, van t'huys naer de kamer, en de quelllinge sal hem volghen. Maer nu uyt sijn kamer soo en heeft hy niet waerhenen vluchten, t'en zy inwendigh tot sijn bedde. Maer indien daer een oproer is, een roock des boosheyts, ende een vlamme der sonde, soo en kan hy daer toe geenen toevlucht hebben; want hy wort van daer verjaeght; ende als

hy van daer verstooten wort, soo wort hy verdreven van sy-selven. Ende siet! hy vindt sijnen vyandt op die plaetse, daer hy meynde sijnen toevlucht te nemen, waerhenen dan sal hy sy-selven vluchten? Waer hy vlucht, oft niet en vlucht, hy treckt sy-selven soodaenighen naer hem, ende op wat plaetse hy sy-selven soodaenigen sal trecken, soo cruyst ende pijnight hy sy-selven. Ende wat hert, ofte ghemoedt sal dese tormenten en smerten verduldighlijck konnen verdraghen, de welcke gelijck een voor-bode zijn + van de eeuwighe? Want gelijck de gene die gecruyst moesten worden, op de maniere der Romeynen, haer Cruys droeghen, om selver terstont van dat gedragen te worden: alsoo heeft Godt-almaghtigh aen alle sondaers dit Cruys der Conscientie opgeleydt, in't welck sy ghestraft worden, eer dat sy pijnen lijden. Gaet nu, Stavrophila, ende acht geluckigh, aen de welcke de rijckdommen, macht, ende wellusten overvloedig zijn: Want sy en zijn't in der waerheyt niet, soo langh als dat beuls ghemoedt hun dagelijcks met kleyne slaeghskens tormenteert, nijpt, ende pijnight, ende alsoo met dien traegen pas leydt tot de eeuwige doodt. Ende het is inder waerheydt waer.

Dat die om slim bedrijf vervalt in swaer gequel,

Voelt, boven alle pijn, de pijne vande hel.

Vorige Volgende