Logo DBNL
De heyr-baene des cruys (1672)

De heyr-baene des cruys

(1672)–Benedictus van Haeften–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het X. Capittel.
Dat de Eer-gierighe het Crvys versmaeden.

Het woordt des Crvys is aen de gene die verloren gaen een dwaesheyt.
1. Corinth. cap. 1.

STavrophila door dese redens verslaeghen zijnde, was seer diepelijck versuchtende, ende haer keerende tot haer andere Suster, seyde aldus; ick bidde u, Honoraria, dat ghy wilt wijser zijn, en dese vluchtighe niet en wilt naer-volgen, de welcke niet soo van het Cruys, als wel van Iesvs, ende diesvolghens van de eeuwige saligheydt afgheweken is. Wel-aen nu, peyst om d'eerbaerheyt van uwen edeldom, ende aenveert het Cruys kloeckmoedelijck, op dat ghy in d'eeuwige tabernakelen, tot de welcke het Cruys is leydende, mooght ontfanghen worden. Maer sy op-geblaesen van hooghmoet, ende hooveerdigheyt; sal ick, seyde sy, die van edele afcompste ben, op mijne schouders nemen diën doodelijcken boom, dien onedelen balck, ende dat ongeluckigh + hout? Den naem selve des Cruys (seght den Vader wel-sprekentheydt) en zy niet alleen van het lichaem van de borghers van Roomen, maer oock van de gepeysen, ooghen, ende ooren, Want niet alleen de uytkomste, ende lijdinge van alle dese saecken, maer

oock den aerdt, verwachtinghe, ende ten lesten het gewagh selver is onweerdigh een borgher van Roomen, ende een vryen mensch. Waerom dan sal ick het hout des Cruys, ghelijck een kostelijck hals-çieraet oft juweel konnen draghen, daer ick wel weet dat Caecilia aen Octavius verweten heeft + het droef hout der Cruycen?

Wat gaet u over Suster! ende hoe spreeckt ghy soo? seyde Stavrophila, oft wat brenght ghy te vergheefs voor den dagh de woorden der Heydenen? al oft ghy niet en wist het hout des + Cruys uyt de litmaeten des Heeren sijn fraeyigheydt ontfanghen te hebben. Noch het Cruys en is gheen eerloosen stock, noch doodelijcken boom maer uytgelesen uyt alle boomen:

 
Een alder-besten boom, die heeft vermoght te raecken +
 
Het Christi eel' lichaem, aen wie hy wilde smaecken
 
Voor ons de bitter doot, door t'welck hy triumphant,
 
Ons allen heeft verlost, van diën helschen brandt.

Wat? Noemt ghy een rampsalighen boom, den welcken waerachtighlijck is

Geluckigh boven al, aen wie voor onse sonde,

Den losser van ons quael, den prijs des werelts honge?

Ghy noemt het hout ongeluckigh met Seneca + ende Livius, van het welck ghy beter met Sybilla behoorde te segghen;

Geluckigh, edel hout, waer aen dat eertijts hingh
+
Den Sone Godts, die ons bestiert, en alle dingh.

Ende met onse Moeder de H. Kerck;

 
+Zoetste nagels, zoetste hout,
 
Waer op dat men seker bout:
 
Gh'onderstaet een zoet ghewicht,
 
Voor wie dat de helle swicht.

Het hout des Cruys heeft aen de vyanden schijnen + lasteringen weerdigh te wesen; maer aen de gene die behouden worden, dat is aen ons, is't woordt des Cruys de kracht Godts. Maer wat beroemt, oft poft ghy op uwen Edeldom? ghemerckt den hooghsten Edeldom is (gelijck de H. Agatha geseyt heeft) in de welcke de slavernye, oft dienst Christi voor goet gekent wort. Dese H. Maghet van Edelen stam, ende vermaert geslachte gheboren, wiert van een eerloosen trawant met groote blijdschap naer den kercker gesleept, ende haer t'eenemael verheughende, seyde aldus: + Ick ben een dienstmaeght Christi, daerom toone ick my een slavinne te wesen. Want veel kostelijcker ende weerdiger is de Christene oodtmoedigheyt, ende slavernye, als de rijckdommen, ende hooveerdigheyt der Koningen. Ende voorseker ´t staet u toe wel te overlegghen, ende de letten wie ghy dient, Godt, oft den duyvel, de deught, oft de sonde. Want die + sonde doet, is den knecht der sonde. Ende wie is'er + die niet en sondight? Voorwaer wy misdoen altemael in vele dingen. Oversulcks, al en waer't maer + om die reden alleen, soo en soudemen het Cruys niet behooren te vlieden. Want eertijdts de vluchtighe slaven, oft andersins de misdaedighe, als hun de verdienste boete oft lijf-straffe vergeven wierdt, soo droeghen sy tot teecken van

schande op hunne kleederen een Cruys, 't welck daer op genaeyt, oft geschildert wiert, waer van sy Cruys-draegers genaemt wierden. Waerom dan en draeght ghy het tijdelijck Cruys niet, die dickmaels het eeuwigh verdient hebt, is't saecken dat voor het tijdelijck het eeuwigh u vergheven wort?

Tut, Tuf, antwoordede Honoraria, ghy Stavrophila, zijt een moeylijcke klapperye; maer ghy en sult het my niet doen gelooven, oft lichtelijck iet wijs maecken. Zijt ghy ghelijck t'u belieft, een draegherse des Cruys, een discipelinne des Cruys, ende soo voorts; voor mijn paert, k'en sal dese schande noyt aennemen. Dit gheseyt hebbende, is sy met eenen geheel dertel op het Cruys gesprongen dat daer tegen d'aerde lagh, t'selve met vele schimpen, scheldingen ende verwijten lasterende; jae t'gene noch t'erghste van allen was, t'selve oock dickmaels bespouwende.

Maer Christvs verghetende het ongelijck, ende ghedachtigh zijnde sijne goetheydt, ende bermhertigheyt, heeftse alle beyde aengesproken in deser voegen: Is't saecken dat ghylieden verstaet + het mysterie oft geheym van de groote bermhertigheyt Godts, ende is't by-aldien dat ghylieden bemerckt het ghene dat ick, den eenighen gheboren Sone Godts, voor de welvaert ende saligheydt van het menschelijck gheslacht gedaen hebbe, soo bid ick u doch, dat gevoelen + zy in v. l. het welck is in my Christi Iesv, wiens vernederinghe, ende oodtmoedigheydt van gheen rijcke versmaedt, noch van gheen edele gheschaemt en moet worden. Want gheen menschelijcken voorspoedt oft ge-

luck, en kan tot sulcken hoogheydt verheven worden, dat hy hem soude moeten schaemen over het ghene, dat ick in de ghedaente Godts, Godt blijvende, voor gheen schande gerekent en hebbe. En wat stoft oft poft gy van Edeldom, gemerckt ick ben den Koningh der Koninghen, ende den Heer der Heeren, die + nochtans daerom het Cruys verkoren hebbe, op dat in het selve de geheele vyantschap, ende tegenstrijt van de duyvelsche Heerschappye soude te niet gedaen, ende verplettert worden, ende van de verheffinghe der hooveerdigheyt, de verwinnende ootmoedigheyt triumphéren oft zegepralen soud; Ick hebbe mijn schouders onderworpen aen het Cruys, ende ick heb dat ten aensien van al de werelt gedraege, om alsoo een exempel te geven aen mijne naer-volgers. Wat dinghe? Voorwaer dit is geweest een groote vertooninge! + maer komt dese te aenschouwen de Goddeloosheydt? een groote leeringh van schande. De Godtvruchtigheydt? een groote bescherminghe van't geloof. Wederom, is't datse aensien wort van de goddeloosheyt, sy siet den Koningh, voor de roede des Rijcks, het hout draegen van sijne lijf straffe. Is't byaldien datse aenschouwt wordt van de godtvruchtigheyt, sy siet den Koningh draeghende het hout, om sijn-selven vast te maecken het welck hy soude printen in de voor-hoofden der Koningen; in dat was hy versmaedelijck aen de ooghen den boose, in t'welck hun souden beroemen de herten der Heyligen. Aen wie dan sal hier naer onverdraeghelijck wesen, het welck den Koningh der glorien aen sich-selven voor gheen schande gerekent en heeft? En is het niet een teenemael onverdraegelijcke dwaesheyt, dat alwaer de Ma-

jesteyt haer-selven heeft te buyten gegaen, ende vernedert, aldaer een wormken op-gheblasen wort, ende sich verhooveerdight?

Sy hoorden dit beyde t'samen, maer nochtans met ongelijcke uyt-komste: want Honoraria door dese woorden ghestoort zijnde, is met een groote indignatie, oft verontweerdinge vertrocken; maer Stavrophila, inwendelijck geraect zijnde, en wist geen ontschuldinge by te brengen als de menschelijcke kranckheyt, ende de schijnbaere schande. Want wie is'er Heer, seyde sy, die van grooten huyse, en edele afcomste is, die tot spot van andere wilt gehouden worden? Wat dinge? seyde Christvs, en hebdy niet gehoort, hoe dat David om d'oeffeninghe van godtvruchtigheyt bespot is geweest van Michol? En wat heeft hy geseyt? Ick sal spelen, seyde hy, ende verworpender + worden, dan ick gheweest hebbe; ende ick sal oodtmoedigh wesen in mijne ooghen. * Dit, ô Dochter, is een goet spel, door t'welck Michol vergramt, ende Godt verheught wort. Een goet spel, het welck aen de menschen schijnt een spottelijck vertoogh te wesen, maer aen d'Enghelen een alder-schoonste schouspel is vertoonende. Een goet spel, segh ick, waer door mijne dienaers gemaeckt worden spot der rijcke, ende vesmaetheyt der hooveerdinghe. Want voorwaer wat schijnen sy anders aen de wereltsche menschen te doen, als te spelen, gemerckt, t'ghene sy in dese wereldt begeeren, dese in tegendeel vlieden, ende dat sy vlieden, dese in tegendeel wenschen?

Dat is een fraey exempel, seyde Stavrophila, maer van den ouden tijt, ende ick geloove dat'er

hedensdaeghs meer te vinden zijn die Michol gelijcken, als David. T'is soo, antwoordede Christvs, maer evenwel aen de naevolgende eeuwen en hebben oock geen doorluchtighe persoonen ontbroken, de welcke seer treffelijcke ghetuyghenisse van de verachtinghe hun-selfs gegeven hebben. Ick sal u maer een verhaelen van een Koningh, het welc te verwonderen, ende naer te + volgen is. Als op een sekeren tijdt den Koningh van Engeland Eduardus tot Londen sich was houdende in het paleys ontrent de kerck van S. Pieters, soo is'er een seker man gekomen, geboren van Irlant, berooft van den dienst van beyde sijn voeten. Want al de senuen in de knie-schijven in-een ghetrocken zijnde, hadden de schinckels tot de achterste deelen toe van t'lichaem omgedraeyt, de hielen waeren vast achter aen sijne billen, ende de teenen in t'vleesch van de voeten gegroeyt zijnde, hadden van sijne lendenen af tot beneden toe het geheel lichaem verdraeyt, ende in een gekrompen: met uytgestreckte handen naer d'aerde, ende daer twee schabellekens onderghestelt zijnde, soo kroop hy voorts, ende swaer aen sijn-selven, moest alsoo alle sijne leden naer hem trecken. Desen siende den kamerlinck van den Koningh, heeft tot hem geseyt: Hugoline, en sult ghy my dan niet eens aensien, noch mijns ontfermen, noch en sal u niet eens bewegen mijne soo groote smerte, ende ellende? Ende hy antwoordede, wat wilt ghy dat ick doe? Tot wie wederom den aermen; sesmael heb ick al kruypende (gelijck ghy siet) de Kercke der Apostelen besocht, ende tot noch toe en ben ick niet weerdig

mijne ghesontheydt te verwerven: de welcke nochtans den Prince der Apostelen my niet geweygert, maer alleenlijck wat uytghestelt heeft; willende in dat mirakel tot medegeselle hebben den Koningh Eduardum, den welcken hy weet dat hem in alles seer toe-ghedaen is. Want hy heeft my selver belast tot den Koningh te gaen, op dat hy my, opgeheft zijnde op sijn Heyligen rugge, soude draegen tot sijne Kercke, de welcke aldernaest het paleys is, met voorwaerde, dat ick, soo haest hy dat sal gedaen hebben, sal wederom krijgen de volle ghesontheyt van mijne leden. Den Koningh dit hoorende heeft Godt almachtigh ghelooft, ende gedanckt, ende den siecken terstont geroepen zijnde, is gekomen. Maer den Koningh, gelijck dien geestelijcken stercken esel, + liggende tusschen de palen, heeft sijne schouder daer ondergestelt om te dragen. Ende siet! den aermen vol van vuyligheden, hingh aende schouderen van soo grooten Prince, ende met vuyle besmuysterde handen ende armen vol schabben, omhelsde hy dien Koninghlijcken hals ende borste. Daerentusschen waerender van d'omstaenders eenige die hier mede lachten, andere seyden, dat den Koning van den aermen bespot ende bedrogen was, andere oordeelden d'eenvoudigheydt van den rechtveerdigen dwaesheyt te wesen. Soo dan, als den Koningh een weynigh was voort gegaen, soo wierden de opgeknoopte senuen uytgereckt, de beenderen vochtigh gemaeckt, het doof vleesch verwarmt, de teenen zijn uyt het vleesch te voorschijn gekomen, ende de beenen wierden van de

billen ontbonden. Den armen man spande sijne beenen uyt, de knie-schijve haer nu gemackelijc buygende, ende het Koninghlijck kleedt wierdt door den af-loopenden etter ende bloedt meer verçiert als besmet. Al de wereldt riep, dat het nu genoegh was, dat den lammen genesen was, en dat het pack, ende vuyligheyt der sweeren moeste afgeleydt worden. Maer den Koningh gedachtigh zijnde het gebodt dat hy ontfangen hadde, is den bedriegelijcken sang der Merminnen met gestopte ooren voor-by gegaen: ende de kerck ingegaen zijnde, soo heeft hy d'offerande, die hy gebroght hadde, aen Godt ende S. Pieter overgelevert, ende hem gesont laeten gaen. Wat dunct u Stavrophila van desen Koningh?

Ick prijse, seyde Stavrophila, d'oodtmoedigheydt, en de oeffeninghe der vernederinge; ick weet nochtans wel, dat de wereldtsche menschen dat sottigheyt ende dwaesheyt souden achten te wesen. Maer Christvs haer antwoordede, heeft geseyt: Dat het soo is, heeft mijnen Apostel oock duydelijck te kennen gegeven: Want + het woort des Cruys is aen de ghene die verloren gaen dwaesheyt. Maer de goddelijcke onwijsheyt is wijser als de menschen: ende daerom, niet vele wijse, niet vele maghtige, niet vele edele na den vleesche, en zijn verkoren + om het mysterie des Cruys te prediken; maer die dwaes zijn voor de werelt, die heeft Godt verkoren, op dat hy de wijse beschaemen soude: ende d'onedele des werelts, en de versmaedde heeft Godt verkoren, op dat hy de stercke beschamen soude. Daerom Stavrophila, en wilt doch om de bespottingen, oft

om het schimpen der wereldtsche menschen de Cruys draeginge niet verlaeten; want seker t'is de meeste wijsheyt vande wereldt, ter eeren Godts voor sot te willen ghehouden worden, ende met den Apostel te seggen: Wy zijn dwaes om Christvs + wille, ende wy zijn een toonsel geworden der werelt, der Enghelen, ende der menschen. * Moyses en heeft geen Koningh willen zijn, als hy konde, maer oordeelde dat de schande van Christvs, aen de schatten van AEgypten moesten voor gestelt worden: Maer met de maght te vlieden, soo is hy maghtiger gheworden. Doet oock alsoo, versmaedt allen t'ghene dat wereltsch is, ende tracht den spot, oft schande van't lijden ons Heeren te stellen voor alle rijckdommen. * Dat nu de spotters mijne Cruys-draegers belachen, de welcke de Heydenen selfs plaghten te noemen Cruys-Priesters: Want den tijdt sal komen, dat sy dese uwe wijse dwaesheyt prijsen, ende te laet hunne eygen veroordeelen ende verdoemen sullen. Ende voorwaer niet sonder reden; want als in den uyttersten dagh des oordeels de sondaers sullen sien de glorie der rechtveerdige; Soo sullen sy verbaest worden met een grouwelijcke verbaestheyt, ende + sy sullen hunlieden verwonderen van de onversienelijcke vertooninge der onverwachtr saligheyt, seggende by hun-selven, berouw hebbende, ende van benautheydt haers geests suchtende: dit zijnse, die wy somtijdts tot spot hebben gehadt, ende in gelijckenisse der lachteringe. Wy onverstandige hielden hun leven voor uytsinnig ende hun eynde voor een schande; siet hoe zijnse nu verheven onder de kinderen Godts, ende hun erfdeel onder de Heylighen.


Vorige Volgende