Logo DBNL
De heyr-baene des cruys (1672)

De heyr-baene des cruys

(1672)–Benedictus van Haeften–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het VIII. Capittel.
Hoe dat Christvs ons heeft willen te kennen gheven, dat den wille t'eenemael sterck moet wesen tot de Cruys-draeginghe, als hy gheseydt heeft:

Soo-wie wilt komen nae my.
Matth. cap. 16.

CHristvs sijn reden ge-eyndight hebbende, soo heeft Stavrophila, door de goedertierentheydt des Heeren wat stouter gheworden zijnde, een nieuw vraegh-stuck voor-gheworpen. Maer wat is dat, Heere seyde sy, dat ghy voor-stellende aen alle menschen het Cruys te draegen, gheseyt hebt: Soo-wie my wilt volghen, + die verlooghene sijn-selven, ende heffe op sijn Cruys? Ghemerckt het Cruys soo noodtsaeckelijck is, datmen het selve door geen konste, ofte vernuftheydt ontvlieden en kan? Soo dat, oft de menschen willen, oft niet en willen, het Cruys van altemael schijnt te moeten gedraegen worden?

Dat is wel waer, antwoordede Christvs, + maer ick en hebbe geen bedwanck aen mijne woorden willen by-voeghen, noch k'en hebbe niet willen segghen, oft ghy wilt oft niet en wilt, dat moet ghy lijden, maer soo-wie my wilt nae-volghen. Ick en doen gheen gewelt, noch ick en dwinge niemandt, maer ick maecke een-yder heer ende meester van sijnen wille, ende verstant, oft hy, te weten, sijn Cruys ter liefde van my wilt draegen, ende ter oorsaecke van dien, soo segg' ick: Soo-wie van sin is my te volgen: Want gelijck den ghenen: die gewelt doet, gemeynelijck eenen afkeer veroorsaeckt, alsoo, die d'aenhoorders in hun vryen wille stelt, trecktse veel meerder tot hem: Want een sachtsinnige reden is maghtigher, als eene die ghewelt doet. Iae bedencket wel, Stavrophila, + dat ick niet soo tot Cruycen, quellingen, oft lasten, noch tot straffen, ende pijnen en roepe (dat my het dwingen soude van noode zijn) dan wel tot onuytsprekelijcke goederen: van de welcke de nature soodaenigh is, dat sy door haer-selven u lichtelijck konnen aenlocken. Want groot zijn mijne vergeldingen, jae oock soodaenige, dat ick niet eens en moet twijffelen, oft de menschen sullen van-selfs daer naer toe komen geloopen. Want soo-wie gout, oft silver voor-stelde, en behoefde geen gewelt te doen in de hemelsche goederen? Ende voorwaer is't by aldien dat de nature der saecken selver u die niet aen en raedt, ende t'en zy dat ghy van-selfs daer toe loopt, ghy en sult niet weerdigh wesen die te ontfanghen.

Voorwaer dit is d'eenige reden, seyde Stavrophila, waerom ick my laet voorstaen, dat'er niemant en is, aen wien, waer't saecken hy't wel

overwoegh, en bedachte, het gheselschap des Cruys niet behaegen en soude. Want die u volght, + en wandelt niet in de duysternissen, maer sal het licht des levens hebben. Ende, seght my doch eens, wat is't dat de menschen soecken, het welck in u niet te vinden en is? Zijnse eer-oft staet-suchtigh, oft uyt om glorie te verkrijgen? 'T is een groote glorie + den Heere volgen. Soecken sy wellusten ende genoeghten? Wellustigheden zijn in u rechter-hant eeuwighlijck. + Een-ygelijck, antwoordede Christvs, en verstaet dat woordt niet. Want daer zijnder vele (t'ghene te beklaeghen is) die (t'ghene noch + 't arghste is) dat hardtse, ende alder-bitterste jock der gierigheyt met veel moeyte en aerbeyds draegen willen, maer mijn zoet jock, ende-licht pack dißimuléren, ofte ontveynsen sy op hunne schouders te legghen. Sy hebben liever met vele sonden onder het swaer last te beswijcken, dan mijn jock, het welck hun tot den hemel verheffen kan, te aenveerden. Ick beken het, seyde Stavrophila, soo doen de sondaers; maer nochtans lief-hebbers der godtvruchtigheyt, die maecken hun soo ick meyne, met een veerdigen moedt bereedt tot het Cruys.

Ghelooft my, Dochter, seyde Christvs, ick + hebbe nu vele minnaeren ofte vryers van het rijck der Hemelen: maer seer luttel, die het Cruys nae my willen draegen. Ick hebber vele, die mijne zoetigheyt wel begheeren te smaken, maer seer luttel die mijn lijden willen genaken. Sy begeeren hun al met my te verblijden, maer seer luttel die voor my wat begeeren te lijden. Vele volgen my tot het breken des broots, maer seer luttel tot het drincken van den kelck des lijdens. Vele

eeren mijne mirakelen, maer seer luttel, die de versmaetheyt des Cruys volgen. * Och hoe luttel, Stavrophila, willender achter my gaen, daer nochtans niemant en is, die tot my niet en wilt komen! sy willen wel altemael my genieten, maer niet soo naevolgen: sy willen wel al mede regneeren, maer niet mede lijden. Sy en zijn niet besorght te soecken, den welcken sy nochtans wenschen te vinden, willende ghenieten ende verkrijghen, mae niet volghen.

Maer hoe, ende van waer komt dat Heere? seyde Stavrophila: aen wie Christvs, aldus heeft gheantwoordt: Voorwaer Stavrophila, het geschiet overal, ende van alle kanten, t'gene + den wijsen Man seght: Een luy ende traegh mensch wilt, ende en wilt niet: vraeght ghy wat dat dat is? + Een traegh mensch wilt heerschen en ghebieden met Christvs, ende voor Christvs van een ander niet gheboden worden, hy bemint de croon, maer niet den strijdt. Hy begeert de kroon sonder vechten, de glorie sonder sweet, ende het Rijck der Hemelen sonder Cruys oft quellinghe.

Maer van waer, seyde Stavrophila, is in den mensch dese worstelinghe van den wille, de welcke wy gevoelen; oft heeft hy misschien eenen wille die wilt, ende een anderen die niet en wilt? Ende van waer is dat monster, ofte wan-schepsel? oock waerom dat eensdeels willen, ende + anderdeels, dat niet willen? De ziele ghebiedt, dat de handt haer roere, ende de ghewilligheydt is soo groot, dat het gebieden van het gehoor-geven nauwelijcks onderscheyden kan worden. Ende de ziele, is de ziele maer de handt behoort aen't lichaem. De ziele

gebiedt, dat de ziele iet wilt, ende het is de selve ziele, ende nochtans en doet sy dat niet. Van waer komt dese vremde weder-strijdinghe in onse ziele? ende waerom gheschiet die? De ziele, segh ick, ghebiedt, dat sy iet wilt, 'twelck sy niet en soude gebieden, t'en waer saecken dat sy het wilde, ende dat sy ghebiedt, en geschiet niet. Dat en is gheen vremde weder-strijdinghe, ô Stavrophila, antwoordede Christvs, maer + een kranckheyt der ziele, de welcke door haer gewoonte neder gedruckt zijnde, hoe wel sy door de waerheydt opgebeurt wort, nochtans haer-selven geheel niet oprechten en kan. Ende om dat sy dat niet en wil volkomentlijck, daerom en gebiedt sy't oock niet volkomentlijck. Want voor soo v[e]el ghebiedt sy, als sy wilt, ende voor soo veel en geschiet het niet, dat sy gebiedt, als sy dat niet en wilt. Ende hierom zijnder oock gelijck, twee willen; want een van haer en is niet geheel, ende dat d'eene ontbreeckt, heeft d'andere. Alsoo oock + somtijts, als de eeuwighe vreughden het bovenste deel der zielen vermaeckt, ende de tijdelijcke genuchte het benedenste deel der zielen neder-houdt, soo is het de selve ziele, de welcke niet met gheheelder-wille dit ofte dat begheert, ende daerom wort sy oock door een swaere moeylijckheydt van een ghescheurt, alsoo sy uyt krachte der waerheyt het een wel hoogher settet, ende nochtans uyt kracht haerder gewoonte t'ander niet en kan verwerpen.

Iae ick selver, Heere, seyde Stavrophila, beproeve dat somtijts, dat, als ick wel meest, ende ernstigh iet goets wille, k'en weet niet hoe lichtveerdelijck ick dat oft versuyme, oft uytstelle tot op een ander tijdt: soo dat seer selden de

daedt met het goet voor-nemen is over-een-komende. Dit, antwoordede Christvs, is de kranckheydt van het menschelijck ghemoedt, t'welck ongestadigher is, als den Godt der veranderinghen selver. Dit is d'onstantvastigheydt van den wille in het goet, het welck hy wel eenighsins begheert, maer nochtans niet kloeckmoedelijck uyt en werckt. Ick segghe dit meer een afbeeldtsel van den wille, als een waerachtigen wille te wesen: want t'is soo verre van daen dat hy krachtelijck soude willen, t'ghene hy schijnt, ende geveynst sich te willen, dat het beter een niet willen moet geheeten worden. En hebt ghy niet altemets gesien Hercules op een deure gheschildert, ghewapent met een kolve, dewelcke hy met beyde sijne handen seer sterckelijck schijnt te worpen op een-yghelijck die hem te ghemoet komt, niemandt nochtans en slaet, jae niemant soetjens aen en raeckt, schoon hy dat duysentmael schijnt te willen? Aen desen zijn t'eenemael ghelijck-formigh die flauwe en lauwe menschen, de welcke altijdts wel geerne souden willen, maer noyt waerachtelijck en willen. + Den mensch gaet voor-by gelijck een schaduwe. Hy schijnt te willen reysen, en hy en reyst niet: hy doet sijn beste om te wandelen, ende hy en wandelt niet meer, als een gheschildert mensch. Oversulcks, Stavrophila, eerst voor al moet ghy in de Heyr-baene des Cruys leeren uwe eerste sorghe te wesen, dat ghy met eenen kloecken + moedt, ende krachtigen wille begheert naer my te komen. Want niet alleen te gaen, maer te komen

tot my, en is niet anders dan te willen gaen; maer te willen volkomentlijck, ende uyt'er herten, niet heen ende weer te wenden, ende te keeren den half-gequetsten wille, wanneer het op-rijsende deel, met het nedervallende deel worstelt. De Israëliten zijn gepresen, + die met haeren geheelen wille Godt gesocht hebben, ende daerom hebben sy hem oock ghevonden, aen de welcke hy heeft ruste gegeven door den omganck: Volght hun naer, ende doet gelijck dese gedaen hebben.

Terstont, seyde Stavrophila, heeft mijne ziele + lust ghehadt te begheren den wegh uwer rechtveerdigh-maeckinghen, de Heyr-baene des Cruys, den wegh der saligheyt. Maer wie sal my geven dat ick dit krachtelijck, ende volkomentlijck wille? Sonder my, antwoordede Christvs, en + kont ghy niet doen, noch ghy en sult geensins daer toe geraecken, t'en zy met achter my te gaen: jae oock dat en kont ghy niet, t'en zy dat ghy van my geholpen wort. Wat is'er dan van noode, dan dat ghy achter my getrocken wort, seggende; Treckt my achter u, wy sullen loopen in den + gheur uwer salven? Ick bidde u Heere, seyde Stavrophila, laet dit aen my alsoo geschieden; ende die geseydt hebt, wanneer ick verheven sal + wesen vander aerden, dan sal ick alle dingen trecken tot my-selven: treckt my oock, treckt my doch + segge ick, achter u, op dat ick magh mijn beste doen tot de deught, den reghel houden des levens, ende aenveerden de leeringe der manieren. Gheeft my doch dat ick altijts magh in-treden uwe voet-stappen, ende u volghen al-omme waer-henen ghy gaen sult: want

schoon zijn uwe wegen, ende sachtmoedigh uwe voet-paden. Treckt my ghelijck ongewilligh, op dat ghy my mooght gewilligh maecken: treckt de traege, op dat ghy haer mooght loopende maecken. Treckt my, segg' ick, ende wy sullen achter u loopen, ick niet alleen, maer oock mijne Susters, jonge meyskens, met my: want ick sal mijn beste doen, om hun hier toe te brenghen, dat sy t'saemen met my het zoet jock des Cruys draegen willen.

Wel-aen, antwoordede Christvs, maer hoe groot is wel de hope, die ghy hebt van uwe Susters? En hebben sy u niet moetwillighlijck wederstaen, soo dat sy u, jae oock niet en hebben willen gheselschap houden, om het H. Cruys te gaen besoecken, en eere te bewijsen? want hier door zijt ghy in dese ongebaente, en doolinghe geraeckt; ende brenght ghy nu dese noch by, om hun wijs te maecken, dat sy dit Cruys niet een dagh oft twee, maer daghelijcks souden op hare schouders leggen, ende draegen? Stavrophila, met een woort geseyt, ghy zijt verre gemist, noch sy en sullen dat niet doen. Ick hebbe nochtans, seyde sy, groot betrauwen, dat sy gehoort hebbende allen t'gene dat den Heere tot het hert van sijne dienst-maegt gesproken heeft, lichtelijck my ghelooven sullen. Wel-aen gaet henen, antwoordede Christvs, ende proeft; want ick kenne hunne hertneckigheydt, maer even-wel gaet, ende brenghtse hier, daerentusschen sal ick den dagh van morgen verwachten, als-wanneer ick op de selve ure hier wederom

verschijnen sal, op dat ghy voorder in de Heyr-baene des Cruys mooght onderwesen ende geleert worden. Christvs dit geseyt hebbende, is haestelijck uyt d'oogen van Stavrophila verdwenen, ende sy vondt haer-selven niet verre van de Hof-stede.


Vorige Volgende